FEBEM Focus. Nr. 4 - november Federatie van Bedrijven voor Milieubeheer. FEBEM, bedrijvig in milieuzorg L E D E N B L A D V A N F E B E M

Transcriptie

1 FEBEM Focus L E D E N B L A D V A N F E B E M Federatie van Bedrijven voor Milieubeheer FEBEM, bedrijvig in milieuzorg Nr. 4 - november 2005 Economische en sociale balans van de afvalsector in 2004 Privé en openbare sector in het beheer van het verpakkingsafval Interview Minister Benoît Lutgen FEBEM werkt samen met volgende partners: Samen werken ze aan een kwaliteitsvolle dienstverlening voor de Belgische milieubedrijven.

2

3 FEBEM Focus Nr. 4 - november 2005 Inhoud Economische en sociale balans van de afvalsector in FEAD-congres focust op internationale afvaltransporten 8 Diftar, heden en toekomst 10 FEBEM klaar voor de toekomst 12 Private afvalbedrijven openen deuren voor Vlaams Parlement 14 Producentenverantwoordelijkheid: een dogma of een doeltreffend instrument? 16 De markten voor inzameling en sortering van huishoudelijk verpakkingsafval: wat doet de openbare sector en wat de privé? 18 De nieuwe Seveso-richtlijn 20 Interview Minister Benoît Lutgen 22 Selectief ingezameld 25 Ledenlijst 28 Colofon FEBEM Focus is het periodieke ledenblad van de Federatie van Bedrijven voor Milieubeheer. Adres: FEBEM - Federatie van Bedrijven voor Milieubeheer Paviljoenstraat Brussel Tel Fax febem.fege@skynet.be Website Redactie: Werner Annaert, Anita Cosaert, Cédric Slegers, Baudouin Ska. Met de medewerking van Katelijne Norga en Didier Albin Realisatie: 2Mpact ( V.U. Werner Annaert Edition française sur demande Deze FEBEM Focus wordt gedrukt op 100% gerecycleerd en chloorvrij papier. Het geld wordt geteld Geld, het slijk der aarde: zo klinkt het wel eens schertsend. Is het daarom dat het Vlaamse baggerplan momenteel verzandt in belangenconflicten? Zonder gekheid, zowel Wallonië, Vlaanderen als Brussel zijn druk aan het berekenen hoe het toekomstige afvalbeleid te financieren. Waar het allemaal om draait, zijn de heffingen. In Wallonië zijn er concrete voorstellen om het heffingensysteem grondig te hervormen en ook Vlaanderen zet belangrijke stappen in die richting. Voor FEBEM is het belangrijk dat het milieubeleid minder en minder afhankelijk wordt van deze variabele afvalheffingen. Ze zijn immers per definitie sturend (en dus afnemend in de tijd) en mogen dan ook niet aan de basis liggen van de financiering van een beleid. FEBEM pleit ook ten volle voor een afstemming van de heffingensystemen tussen de gewesten. Meer nog, we zijn vragende partij voor een Europees beleid rond afvalheffingen, ook al moet er nog veel water door de Rijn stromen vooraleer daarvan sprake is. Inkomsten zijn één zaak, maar een goede huisvader waakt ook over zijn uitgaven. De gewesten wegen dan ook minutieus hun kosten en uitgaven. FEBEM is ervan overtuigd dat er voor wat betreft het afvalbeleid in de drie gewesten nog wel wat vet van de ketel kan. De private sector staat immers klaar om de nodige investeringen uit te voeren, zowel voor inzameling als verwerking. Bijkomende verwerkingscapaciteiten kunnen net zo goed door private bedrijven als door overheidsbedrijven voorzien worden. FEBEM is een groot voorstander van privaat-publieke samenwerking. De overheid hoeft immers geen initiatief te nemen waar de private sector dit even goed kan. We hebben wél nood aan een sterke overheid die goede, verstaanbare regelgeving schrijft en deze op een performante manier handhaaft. De overheid stippelt de route uit en doet de wegcontroles, maar voor het vervoer zelf staat een professioneel gerunde private afvalsector klaar. Het nodige kapitaal is aanwezig, al is er wel behoefte aan meer rechtszekerheid. We rekenen erop dat die vanzelf volgt als de overheid duidelijke regelgeving bouwt en werk maakt van een krachtige handhaving. Ik wens u veel leesplezier. Werner Annaert Algemeen Directeur FEBEM 3

4 FEBEM Economische en sociale balans van de afvalsector in 2004 Focus nr. 2 van maart heeft u een economische analyse getoond van de afvalsector in België voor het jaar FEBEM heeft deze oefening hernomen voor het jaar De grote vraag blijft nog altijd of onze sector aan het groeien is en zich in een gezonde financiële situatie bevindt. Methodologie De Federatie heeft zich met de hulp van onze bedrijfsrevisor gebogen over de gegevens die officieel door de leden werden verstuurd naar de Nationale Bank van België. In de analyse zijn de cijfers verwerkt van 43 Kleine en Middelgrote Ondernemingen (KMO s) en 90 grote ondernemingen of filialen van grote industriële groepen. We kunnen dus stellen dat de resul- taten die wij u voorleggen een representatief beeld vormen van de private afvalsector in België. Er zijn twee soorten analyses uitgevoerd: i. vooreerst een analyse gebaseerd op het rekenkundig gemiddelde van de jaarlijks verkregen resultaten, waarbij het weinig of geen belang speelde of het nu jaar na jaar ging om dezelfde ondernemingen of niet (absolute cijfers gedeeld door het aantal ondernemingen die gegevens hebben 4

5 FEBEM Focus Nr. 4 - november 2005 De cash flow De geanalyseerde cash flow wordt gedefinieerd als zijnde het resultaat van het boekjaar, waarbij nog de afschrijverstrekt voor het betreffende jaar). Zo zijn de gegevens van 1999 tot 2004 geanalyseerd; ii. Een andere berekening is uitgevoerd, gebaseerd op het rekenkundige gemiddelde van de verkregen resultaten, maar nu voor dezelfde ondernemingen, en dit voor de jaren 2002 tot De twee uitgevoerde analyses hebben geen grote verschillen qua interpretatie aan het licht gebracht. Van belang is te melden dat de resultaten van bepaalde ondernemingen zo sterk afwijken, dat men geen rekening heeft gehouden met deze ondernemingen in het gemiddelde, en dit om de algemene interpretatie niet te vertekenen. Tot slot vestigt FEBEM de aandacht van de lezer op de moeilijkheid van een dergelijke analyse. Er zijn talrijke herstructureringen gebeurd. Er vinden nog regelmatig opslorpingen of fusies plaats - hetgeen een vergelijkende analyse op basis van absolute cijfers moeilijk maakt. Belangrijkste cijfermateriaal Het omzetcijfer Het omzetcijfer van de private afvalsector in België kan worden geschat op 2 miljard euro. Eigenlijk heeft de analyse toegelaten om het omzetcijfer van 95 ondernemingen te identificeren en dit bedraagt euro in Door extrapolatie over het geheel van de leden van FEBEM zouden we dus in de buurt moeten komen van de 2 miljard euro. Evolutie van het omzetcijfer van 86 ondernemingen in de loop van de boekjaren 2002 tot 2004 (methode ii). (Zie tabel 1) Het omzetcijfer is tussen 2003 en 2004 gestegen met om en bij de 20%. Het zijn voornamelijk de KMO s (+ 35%) die nieuwe winstmarges hebben gegenereerd. Tewerkstelling Deze gegevens betreffen enkel de arbeiders of bedienden van de ondernemingen, maar niet de interim-arbeiders waar onze sector nochtans veel gebruik van maakt. (Zie tabel 2) In 2004 boden de leden van FEBEM werk aan personen. Wat de evolutie betreft, blijven de KMO s relatief stabiel tussen 2003 en 2004, terwijl de grote ondernemingen lichtjes omhoog gaan. Het resultaat van het boekjaar Na meerdere jaren van verhoging van het omzetcijfer, weerspiegelt de groei zich uiteindelijk in de resultaten van het boekjaar na belastingen (te bestemmen winst of verlies van het boekjaar), met ongeveer euro gemiddeld per onderneming. Wat de ondernemingen van de grote industriële groepen betreft, gaat het gemiddeld om een verdubbeling van het resultaat van De sector, hier vertegenwoordigd in de analyse door 110 ondernemingen, heeft een winst opgeleverd na belastingen van ongeveer 55 miljoen euro. Te noteren valt dat zij eveneens meer dan 27 miljoen aan belastingen heeft betaald! Als we een vergelijking maken tussen het gemiddelde omzetcijfer en het te bestemmen resultaat van het boekjaar, kan de volgende evolutie worden vastgesteld. (Zie tabel 3) vingen en de waardeverminderingen worden gevoegd. Sinds 3 jaar groeit deze cash flow continu, met een gemiddelde van ongeveer 15 % per jaar. (Zie tabel 4) Analyse van verschillende ratio s De globale schuldenlast en de solvabiliteit Aan de hand van de globale schuldenlast kan men de evolutie meten van het geleende kapitaal ten opzichte van het balanstotaal. Hoe hoger deze waarde, hoe meer geleend buitenlands kapitaal wordt gebruikt. In 5 jaar tijd is het ratio van de ondernemingen van de sector van 6 naar 2,8 geëvolueerd. Deze cijfers worden bevestigd door de solvabiliteitsratio, die de kracht en de financiële onafhankelijkheid van de onderneming aangeeft (hoeveel eigen vermogen heeft men tegenover het geleende vermogen). De ratio is immers stabiel gedurende om en bij de 5 jaar, en ligt in de buurt van 0,35 (in 2004 bedraagt zij 0,37). De solvabiliteit van de sector is dan ook relatief gezond, zowel wat de KMO s betreft als wat de grote ondernemingen betreft. Liquiditeit De ratio s gekoppeld aan de liquiditeit laten toe om het vermogen van de onderneming te meten om het hoofd te bieden aan haar schulden op korte termijn. FEBEM heeft de liquiditeitsratio geanalyseerd in de stricte zin van het woord. Wat de grote ondernemingen betreft, bevindt de liquiditeit zich tussen 1 en 1,5 en blijft zij stabiel gedurende meerdere jaren. Zij is lichtjes hoger wat de KMO s betreft, namelijk tussen 1,5 en 2. De liquiditeit doet het dus relatief goed. Rentabiliteit 5

6 FEBEM Deze ratio is het belangrijkste element voor de aandeelhouders want zij bepaalt de verhouding tussen het resultaat van het boekjaar en het eigen vermogen. De KMO s hebben een waarde die de laatste 5 jaar lichtjes zakt en die vandaag de dag rond de 20% hangt. Bij de grote ondernemingen gaat deze vergoeding sinds drie jaar omhoog ; in 2004 wordt eveneens een gemiddelde gehaald van 20%. Deze rentabiliteit moet wel genuanceerd worden zoals voorzien in Het resultaat van het boekjaar. Conclusies FEBEM verfijnt elk jaar haar analyse van de economische gezondheid van de sector, aangezien steeds meer ondernemingen die actief zijn inzake milieubeheer, lid worden van de Federatie. We kunnen stellen dat deze cijfers een trouw beeld geven van de evolutie in de afvalsector. In 2004 kent de sector opnieuw een groei en heeft zij een belangrijke winstmarge opgebracht, die zal kunnen geïnvesteerd worden in nieuwe projecten voor de behandeling van afval - denken we bijvoorbeeld aan de partnerships voor het creëren van eenheid in Wallonië. De financiële ratio s zijn gezond, en dit zowel in de KMO s als in de ondernemingen die deel uitmaken van grote industriële groepen. Tabel 1 Tabel 2 Tabel 3 Tabel 4 6

7 FEBEM Focus Nr. 4 - november 2005 Advertentie Bedrijfsbreed automatiseren helpt afvalbedrijven efficiëntie te vergroten met Q-WMR Q-WMR staat voor Qurius waste management & recycling solution. Als business unit manager milieu bij Qurius was Jurgen Heinis nauw betrokken bij de ontwikkeling van deze oplossing. Dat is hij trouwens nog steeds: want de afvalbranche is in evolutie. Naast wetgeving die continu in beweging is, zien we ook een verschuiving van inzameling naar recycling en eindverwerking. Q-WMR sluit uitstekend aan op deze ontwikkeling. Dit systeem brengt namelijk alle disciplines met elkaar in verbinding: van inkoop, financiën, productie en routeplanning tot de weegbrug. Dit is veelal efficiënter en betrouwbaarder dan gebruik van onsamenhangende deeloplossingen. Efficiënt Heinis heeft met Q-WMR een reeks successen geboekt in Nederland. Tot de snelgroeiende klantenkring behoren Anton van Dijk Groep, Afvalcombinatie de Vallei, Bowie Afvalstoffen Recycling, metaalverwerkingsbedrijf Curef, Reinigingsdienst Rd4, Maltha Groep BV en SITA. Ook in België is de oplossing in opkomst, met High 5 Recycling groep in Antwerpen, Marpobel en Smet Jet als eerste gebruikers. Uit de recente publicaties kunnen we allerlei redenen optekenen die deze bedrijven voor Q-WMR deden kiezen. Gemeenschappelijk gebruik van data zorgt voor betere communicatie tussen afdelingen en bedrijfsonderdelen. Nu de onderlinge samenhang van bedrijfsprocessen beter zichtbaar wordt, kunnen mensen en middelen efficiënter worden ingezet. Op basis van betrouwbare informatie kunnen managers sneller betere beslissingen nemen. Verbetermogelijkheden van processen zijn beter te identificeren. Ook kunnen gebruikers over de grenzen van de onderneming heen worden verbonden, wat ketenintegratie vergemakkelijkt. vormt Axapta de basis. Deze ERP-oplossingen kunnen het complete operationele proces ondersteunen, de financiële administratie en de ondersteunende activiteiten plus de logistieke keten van het bedrijf. Zij zijn modulair opgebouwd en dus eenvoudig uit te breiden zijn met modules als klantbeheer, voorraadbeheer en personeelsbeheer. Ook zijn ze schaalbaar, waardoor ze in omvang eenvoudig kunnen meegroeien met organisaties. Qurius ontwikkelt branchespecifieke aanvullingen, zoals Q-WMR. Voordeel is dat Microsoft de standaard steeds doorontwikkelt; Qurius doet hetzelfde voor de branchespecifieke add-ons. Jurgen Heinis: In onze visie moet een ERP-oplossing een zo breed mogelijk palet aan branchespecifieke functionaliteit bieden. Daartoe bevat Q-WMR functionaliteit als weegbrugintegratie, massabalans, inzameling, grafische planning, containermanagement, weten regelgeving, meldingen, verhuur, planning, recycling, integratie boordcomputer, op- en overslag, laboratorium, onderhoud, compliance en quality management Snel terug te verdienen ERP wordt toch altijd geassocieerd met grote, kapitaalkrachtige bedrijven? Dit is inderdaad lang zo geweest. Mede daarom is Microsoft-Navision zo succesvol als betaalbare end-to-end oplossing voor middelgrote ondernemingen. Kenmerkend voor de Microsoft Business Solutions zijn de verregaande integratie met alle Microsoft-producten (zoals Outlook, Excel en Word) en de eenvoudige aanpasbaarheid aan bedrijfsprocessen. Een groot voordeel is de snelle en eenvoudige invoering. Zo kan Qurius afvalbedrijven die hun marktpositie willen vasthouden of versterken, hun productiviteit willen verhogen of hun kosten willen verlagen een geïntegreerd systeem bieden dat relatief snel terug te verdienen is. Met als gevolg dat onze klanten vaak zeggen: We kregen wat beloofd was. Zolang dat zo blijft, ben ik tevreden, concludeert Jurgen Heinis. Combinatie standaard / branchespecifiek Qurius gaat altijd uit van een standaard ERP-pakket van Microsoft. Voor minder dan 500 gelijktijdige gebruikers is dat Navision, en voor 500 tot gelijktijdige gebruikers Kortrijksesteenweg Sint Martens Latem Tel Fax

8 FEBEM FEAD-congres focust op internationale afvaltransporten De Europese federatie van afvalbedrijven FEAD organiseerde eind september haar jaarlijkse congres dat dit jaar doorging in Boedapest. Een symbolische keuze, want met de uitbreiding van de Europese Unie kreeg ook FEAD er verschillende nieuwe leden bij. Een impressie van dit evenement. De organisatoren van het congres mochten een tweehonderdtal deelnemers verwelkomen, waarvan slechts een vijftal Belgen. Nochtans mag het Europese niveau in geen geval onderschat worden en zijn er op dergelijke gelegenheden tal van mogelijkheden om aan networking te doen. Volgend jaar gaat het congres overigens door in Keulen, dichter bij huis, en zal ons land hopelijk beter vertegenwoordigd zijn. Ook aan actuele thema s ontbrak het niet op het FEAD-congres. Inhoudelijk stond het congres immers volledig in het teken van grensoverschrijdende afvaltransporten, ook voor België een hot item. Gelijk speelveld tegen oneerlijke concurrentie De heer Blokland, rapporteur in de commissie Leefmilieu van het Europees Parlement voor het dossier van de WSR (Waste Shipment Regulation), gaf een overzicht van de procedure en de amendementen die zijn ingediend om de huidige teksten te wijzigen. FEBEM is binnen FEAD voorzitter en secretaris van de WSR-werkgroep, dus ons land is van dichtbij betrokken bij deze Europese discussies. Informeel mochten we dan ook van de heer Blokland vernemen dat zijn voorstel om export voor interim operaties - van het type sorteercentra, behandelingsinstallaties, - te verbieden, niet zo strikt genomen moet worden. Hij beseft blijkbaar dat het voorstel weinig kans heeft om het te halen. Blokland ondersteunde wel onze vraag naar meer toezicht op de afvaltransporten en dit over geheel de Europese Unie. Voor de vertegenwoordigers van FEAD was het in dit dossier over eieren lopen, want binnen FEAD zijn er fervente voorstanders van open grenzen - denk maar aan Duitsland en Nederland - maar ook tegenstanders, zoals Frankrijk. België houdt het midden met het standpunt dat open grenzen kúnnen, maar dat er dan een level playing field moet zijn tussen de betrokken staten. Op die manier wordt oneerlijke concurrentie verhinderd, dit wil zeggen dezelfde voorwaarden voor dezelfde activiteiten. 8

9 FEBEM Focus Nr. 4 - november 2005 Afvalheffingen halen wellicht Europese agenda niet We slaagden er ook in de idee van (vooral) Oostenrijk de kop in te drukken om afvalstoffen die internationaal verhandeld worden voor nuttige toepassing, het statuut van afvalstof te ontnemen. Voor stoffen die bijvoorbeeld na recyclage rechtstreeks worden ingezet in een nieuw productieproces (zoals glasscherven) vraagt FEBEM het productstatuut van zodra deze de recyclage verlaten. Stoffen die worden verbrand, dienen echter het statuut van afvalstof te behouden, anders is immers alle controle zoek. Een andere gast op het congres was de heer Kögel van de EU-Commissie (DG Environment). Hij gaf een uiteenzetting over de strategie van de Commissie voor het beperken van het gebruik van primaire grondstoffen (duurzaamheid door goed voorraadbeheer en gebruik van secundaire materialen). Opvallend is toch hoe weinig durf de Commissie aan de dag legt als het echt concreet wordt. Zo werd de idee, onder meer ondersteund door FEBEM, om de afvalheffingen op EU-niveau te brengen, weinig kans toegemeten. Nochtans moest de heer Kögel toegeven dat het een mooi instrument zou zijn om het nuttig gebruik van afvalstoffen verder te stimuleren. Ook ons voorstel om voor afval meer met verordeningen te werken en minder met richtlijnen werd niet echt warm onthaald. Hierdoor zouden de huidige discrepanties tussen verschillende lidstaten nochtans worden weggewerkt. Verordeningen gelden immers rechtstreeks en richtlijnen moeten eerst nog worden omgezet in de eigen wetgeving van de lidstaat. De Commissie voelt de anti-europese bui duidelijk hangen. Zo vernamen we ook dat de Richtlijn Gevaarlijk Afval volledig zou worden opgeslorpt door de Kaderrichtlijn Afvalstoffen. Voor wat betreft de definitie van afval is de Europese Commissie van oordeel dat aan de definitie zelf weinig kan verbeterd worden en dat er enkel wat verduidelijkingen nodig zijn. FEBEM heeft verder nog het signaal gegeven dat het een krachtig FEAD wil. Niet de individuele federaties, maar wel FEAD moet sterk staan op Europees niveau. Dit lijkt evident, maar enkele grotere landen zoals Duitsland willen ook op EU-niveau actief zijn; we hebben soms de indruk dat ze liever een zwak FEAD zien. Samen met andere kleinere landen zoals Nederland en Zweden wil FEBEM verder werk maken van het versterken van deze Europese federatie. Hongaarse afvalsector raakt gelanceerd Ter afronding is het gebruikelijk dat het congres het afvalbeleid in het gastland onder de loep neemt. Hongarije heeft duidelijk nog een lange weg af te leggen, al zijn er al aanzienlijke inspanningen geleverd. Sterk verouderde stortplaatsen sluiten de deuren, nieuwe verbrandingsinstallaties zien het daglicht. De Hongaarse afvalfederatie KSZGYSZ - u leest het goed - telt meer dan 250 leden, een amalgaam van afvalbedrijven, waterbedrijven, studiebureaus en onderzoekscentra. Uit de lezingen van verschillende spelers uit Hongarije (politici, ambtenaren, milieubewegingen) werd duidelijk dat dit land voor wat betreft het afvalbeleid toch wel een kwarteeuw achterop hinkt op onder meer België. Bij de OVAM weet men dit al langer; men heeft daar via een internationaal project de Hongaren geholpen bij het uitschrijven van hun afvalwet en -plan. De toekomst mag voor de Hongaarse afvalsector dan open liggen, de financiële beperkingen vormen duidelijk een struikelblok. Met het afvalbeleid zal het wellicht gaan zoals met de restauratie van Boedapest: traag maar gestaag. Hierbij kunnen we enkel hopen dat het afvaltoerisme op termijn minder negatieve effecten zal hebben dan het massatoerisme 9

10 FEBEM Diftar, heden en toekomst Plastic omnium ziet Diftar-mogelijkheden voor huishoudelijk én bedrijfsafval De resultaten van de ingevoerde Diftar-systemen spreken boekdelen. De gediftariseerde afvalstromen zijn drastisch gedaald én er is een beter zicht op de stromen. De systemen zijn al in verschillende gemeenten ingevoerd, maar ook grotere bedrijven zouden ze kunnen toepassen. FEBEM had het over de mogelijkheden van Diftar in een gesprek met Suzanne Suls, commercieel directeur bij Plastic Omnium België, marktleider in eigen land voor het invoeren van Diftarsystemen. De vervuiler betaalt Suzanne Suls is er rotsvast van overtuigd: pas wanneer de afvalproducent duidelijk de link kan leggen tussen zijn afvalproductie en de kost die daarmee verbonden is, zal hij zijn gedrag wijzigen en minder afval produceren of het beter gesorteerd aanbieden. Mevrouw Suls spreekt voor Plastic Omnium als ervaringsdeskundige. Het bedrijf heeft immers in tal van Vlaamse gemeenten Diftar helpen invoeren: in Schilde, Schoten, Kalmthout en Mol, in de IDM-gemeenten Lokeren, Lochristi, Zelzate, Wachtebeke, Moerbeke en Zele, in de Ecowerf-gemeenten Lubbeek, Kortenaken, Boutersem, Hoegaarden en Bertem en ten slotte in de IOK-gemeenten Herenthout, Merksplas, Vorselaar, Meerhout, Balen en Baarle-Hertog. Meestal gaat het over het diftariseren van de fracties restafval en GFT-afval. Per gezin wordt een container geleverd, voorzien van een chip. Afhankelijk van het aantal aanbiedingen van deze container of in functie van het gewicht van elke aanbieding, krijgt het gezin een afvalfactuur toegestuurd. Ook combinatie van het frequentie- en het weegsysteem is mogelijk. Aan de basis ligt het principe vervuiler betaalt. Ook in Wallonië zijn er diftargemeenten maar daar is PO (voorlopig) nog minder actief. Een voorbeeld van het succes. In de meer dan inwoners tellende gemeente Schoten in de rand van Antwerpen daalde de hoeveelheid huisvuil (ongesorteerd) van 353 kg per inwoner in 1998 naar een vrij stabiele waarde van iets meer dan 100 kg de laatste jaren. Tegelijkertijd werd er een significante stijging vastgesteld van het ingezamelde GFT-afval (+ 40 %), dat dankzij een beleid van thuiscomposteren de laatste jaren terug wat 10

11 FEBEM Focus Nr. 4 - november 2005 afnam. Ook de ingezamelde hoeveelheden glas (+ 30 %), papier (+ 60 %), kunststoffen (verdubbeling) en metaal (+ 50 %) stegen significant. Partner van A tot Z Plastic Omnium (PO) treedt op als partner gedurende het volledige traject. Zowel in de voorfase (de burgers intensief informeren, b.v. via persoonlijke mailings, een groen nummer waar burgers met hun vragen terecht kunnen), in de uitvoerende fase (containers verdelen, van chips voorzien, via software systeem opvolgen, opmaken van facturen en ter beschikking stellen aan de gemeente,..) als in de nazorgfase (klachtenbehandeling, opvolgen verhuizingen,...) biedt PO haar diensten aan. Van cruciaal belang daarbij is wel de medewerking van de gemeenten. Het Diftar-project zal pas een succes kunnen worden als er een intense samenwerking is tussen de betrokken gemeente (of intercommunale) en PO. PO werkt voor de projecten met vaste partners (zoals Terberg voor de laadsystemen en ICS voor de identificatiesystemen). Private operatoren die inschrijven op een offertevraag van een gemeente voor de inzameling van gediftariseerde afvalstromen dienen daarmee rekening te houden. Diftar bij bedrijven Suzanne Suls meent dat het succes bij de gemeenten ook vertaald kan worden naar grotere bedrijven. In plaats van te spreken over burgers en straten kan worden gesproken over collectiepunten en afdelingen. Zeker in grotere bedrijven komen op verschillende plaatsen heel wat (verschillende) afvalstromen vrij. Van belang daarbij is dat deze stromen op een goede manier worden gecollecteerd en dat wordt bijgehouden waar en wanneer welke stromen vrijkomen. Daar kan het (milieu)management lessen uit trekken en zaken zoals de selectieve inzameling optimaliseren. Een Diftar-systeem met containers, voorzien van chips en begeleid door een softwaresysteem, is daarbij een uitermate interessant instrument. Meer en meer ophalers bieden aan hun klanten in house-systemen aan waarbij zij lokaal bij de klant zelf het afvalbeheer doen. PO kan voor deze ophalers een nuttige partner zijn in het bedienen van die key-accounts. Uiteraard mogen leden van FEBEM die daarvoor interesse hebben, ons steeds contacteren, aldus Suzanne Suls. Uitdagingen voor de toekomst De toekomst zal uitwijzen welke mogelijkheden Diftar-systemen nog in petto hebben. Een belangrijke uitdaging blijft de zwerfvuilproblematiek. Zwerfvuil en sluikstorten zijn dan ook niet te verwaarlozen aandachtspunten bij de invoering van een Diftar-systeem, al tonen de cijfers aan dat deze neveneffecten zeker niet overdreven mag worden. Zwerfvuil en sluikstorten zijn algemeen verspreide fenomenen die niet eenvoudig aan te pakken zijn. PO wil gemeenten ook bijstaan in het verhelpen van dit afvalprobleem. Suzanne Suls besluit dan ook dat er nog heel wat werk aan de winkel is. Het partnerschap met FEBEM helpt het bedrijf alvast de vinger aan de pols te houden. 11

12 FEBEM FEBEM klaar voor de toekomst Hervorming Raad van Bestuur stap vooruit FEBEM kreeg er de laatste tijd heel wat leden en activiteiten bij. Een hervorming van de Raad van bestuur drong zich daarom al een tijdje op. De Algemene Vergadering keurde de samenstelling van de nieuwe Raad van Bestuur goed. De belangrijkste wijzigingen staan hieronder opgesomd. Familiebedrijven worden gehoord In de eerste plaats werd de Raad van Bestuur uitgebreid van negen naar dertien personen. Belangrijk hierbij is dat enkele nieuwkomers afkomstig zijn van familiale ondernemingen. Marc De Baets, nieuwe bestuurder, behoort tot de firma De Sutter. Dit is een familiebedrijf in Eeklo, actief in de inzameling en verwerking van vooral vaste bedrijfsafvalstoffen. De Sutter heeft o.a. een sorteercentrum en een groencomposteringscentrum. De verschillende familiale bedrijven die gegroeid zijn als sorteercentrum, krijgen dus een duidelijke stem in de Raad. Ook Tony Borgmans is als bestuurder benoemd. Hij is actief bij Geo-Milieu in Dessel, dat o.a. de slibverbrandingsinstallatie in Brugge exploiteert en via het Hydrostab-procédé waterzuiveringsslib nuttig toepast in de afdek van stortplaatsen. Derde nieuwkomer is Ronald Hannet van AVR. AVR is in België vooral bekend als sorteercentrum en ophaler van vaste bedrijfsafvalstoffen. Maar ook bij de bestuurders in functie traden er wijzigingen op. Zo werd vanuit Revatech Daniel Gillot vervangen door Eric Trodoux, bij Scoribel Baudouin Nizet door Olivier Barbery en bij Sita Patrick Tréfois door Dirk Cortvriend. Om de versterking van de Waalse activiteiten van FEBEM te benadrukken, werd bijkomend ook Philippe De Caluwé (van Gansewinkel) opgenomen als bestuurder. Voorzitter, ondervoorzitter en penningmeester Ten slotte bleven volgende personen bestuurder: Yves Luca (CEO van Gansewinkel), Walter De Jonghe (CEO BIFFA), Philippe Marcuz (CEO Shanks), Guido Hermans (Directeur Machiels), David Vanheede (CEO Vanheede) en Marc Devogele (Directeur SRS). De Algemene Vergadering besliste ook dat indien Indaver eind 2005 beslist volwaardig lid te worden van de Federatie, Paul De Bruycker (CEO Indaver) als bestuurder wordt opgenomen in de Raad, die dan veertien personen zal tellen. Ondertussen is Indaver volwaardig lid geworden. De Algemene Vergadering maakte ook een einde aan de nogal onduidelijke mengelmoes van mandaten (federale voorzitters, regionale voorzitters, ). FEBEM telt voortaan alleen een voorzitter, een ondervoorzitter en een penningmeester. Gezien op het ogenblik van de Algemene Vergadering voorzitter Walter De Jonghe in een gerechtelijk onderzoek verwikkeld was, heeft de Algemene Vergadering voorwaardelijk volgende personen aangeduid: Dirk Cortvriend van Sita Treatment als voorzitter, Philippe Marcuz van Shanks als ondervoorzitter en David Vanheede (firma Vanheede) als secretaris. Deze personen vervullen volwaardig hun mandaat maar op het moment dat er meer duidelijkheid komt in het onderzoek naar Biffa, kan een Buitengewone Algemene Vergadering de mandaten aanpassen. De werkgroepen, onze inhoudelijke denktanks Uiteraard zal onze aangesterkte Raad van Bestuur ook anders gaan functio- neren. Het inhoudelijke werk zal meer en meer gebeuren op niveau van de structurele werkgroepen. Op dit ogenblik zijn dat er elf: (1) gevaarlijk afval, (2) niet-gevaarlijk afval, (3) veiligheid, (4) communicatie, (5) Wallonië, (6) glas, (7) banden, (8) belshore, (9) grondreinigingscentra Vlaanderen CGR, (10) bouw- en sloopafval Vlaanderen en (11) bodemsanering Wallonië. Verder zijn er nog de verschillende ad hoc task forces: slib, storten, accijnzen, heffingen, ADR, olie, vetten, R/D-WSR, Sociaal, BBT Bagger, Beneproject, biomassa, BREF treatment, Europese dossiers, Fost Plus, Profost, verbranding, wetgeving, organisch en biologisch, afgedankte voertuigen en Recupel. De Raad zal de structurele macroeconomische dossiers stelselmatig opvolgen (marktorganisatie, fiscale aspecten, organisatie aanvaardingsplichten,...) en de werking van de Federatie begeleiden. Uiteraard blijft de Raad de standpunten van de Federatie verdedigen. Privé versus overheid: belangrijke evenwichtsoefening Voor de nieuwe voorzitter Dirk Cortvriend is het alvast duidelijk dat de Federatie al een belangrijke weg heeft afgelegd, maar dat er nog heel wat uitdagingen blijven bestaan. FEBEM moet een centrale rol spelen in de discussies over de marktstructurering. Terwijl het de taak van de overheid is op te treden als coördinator en regelgever, kan de uitvoering meer en meer worden overgelaten aan de private 12

13 FEBEM Focus Nr. 4 - november 2005 sector. Essentieel is dat er sterke intercommunales zijn die als standvastige partners voor de private actoren kunnen opereren. De bedrijfsafvalmarkt is echter geen prioriteit voor overheidsbedrijven en indien zij daar toch actief wensen te zijn, moet dit gebeuren in eerlijke concurrentie met de private sector. Daarbovenop komen nog de discussies over de vrijstellingen die intercommunales hebben inzake BTW en vennootschapsbelasting. De gewestelijke heffingen en subsidies mogen ook niet concurrentieverstorend werken. Wat de private sector kan doen, moet de overheid niet op zich nemen. Zeker moet men vermijden dat overheidsbedrijven die subsidies ontvangen voor projecten in concurrentie gaan met niet-gesubsidieerde private bedrijven. Ook de organisatie van de aanvaardingsplichten moet herbekeken worden en er moet meer aandacht zijn voor het respecteren van de marktwerking. Naar een uniform wettelijk kader Dirk Cortvriend pleit er ook voor dat FEBEM verder de evolutie stimuleert van een vereenvoudiging van het wettelijke kader. De verschillende milieuregelgevingen moeten daar waar nodig verder op elkaar afgestemd worden. Zo mogen verschillen in heffingen en subsidies niet tot een verwringing van de markt leiden. Volgens Dirk Cortvriend heeft FEBEM ook een belangrijke rol bij het verstrekken van economische kerncijfers. Zo dient FE- BEM regelmatig economische cijfers over algemene stijgingen van kosten en trends van de sector te publiceren. Hij hoopt ook dat FEBEM verder gaat op de ingeslagen weg en extra diensten aan haar leden blijft aanbieden, zoals recent het dagelijkse persoverzicht. Ook het geven van opleidingen behoort tot de mogelijkheden. Verder dient ook de sociale problematiek binnen FEBEM verder aangepakt te worden, al is er door het ontbreken van één Paritair Comité voor de mi- lieubedrijven nog een hele weg af te leggen. FEBEM als kwaliteitslabel Dirk Cortvriend roept alvast al de leden op samen de schouders onder FEBEM te zetten en actief te worden binnen de Federatie. Werkgroepen, task forces, ledenraden en andere staan voor alle leden open. De Federatie informeert de leden via en de website, het tijdschrift FOCUS en de organisatie van evenementen. Iedereen kan zijn inbreng hebben en alle leden, groot en klein, hebben een gelijke stem. De nieuwe voorzitter ziet FEBEM ook als kwaliteitslabel. De leden dienen de binnen FEBEM ontwikkelde deontologie hoog in het vaandel te voeren en uit te dragen naar de buitenwereld. Bedrijven die nog geen lid zijn, moeten hierop aangesproken worden. FEBEM bereikt immers ook voor hen positieve resultaten. De nieuwe voorzitter heeft alvast alle vertrouwen in de FEBEM-toekomst. Raad van Bestuur Staande van L naar R: David Vanheede, Olivier Barbery, Philippe Decaluwé, Jan Clyncke (vervanger voor Yves Luca), Eric Trodoux, Dirk Cortvriend en Marc Devogele Zittend van L naar R: Marc De Baets, Ronald Hannet, Philippe Marcuz en Jochen Aendenboom (vervanger voor Walter De Jonghe) Ontbreken: Tony Borgmans, Geo-Milieu, Guido Hermans, Machiels 13

14 FEBEM Private afvalbedrijven openen deuren voor Vlaams Parlement Eén van de doelstellingen van FEBEM is de private sector beter bekend te maken bij de buitenwereld. Politici, journalisten en de burger in de straat zijn dan ook belangrijke doelgroepen voor FEBEM. Recent heeft de Federatie daartoe heel wat initiatieven genomen. Op afvaltournee: welkom in de afvalsector FEBEM werkte samen met haar Europese moederorganisatie FEAD en de Nederlandse zusterfederatie VA een afvaltoer uit voor medewerkers van de Europese Commissie, het kabinet van Europees Milieucommissaris Dimas en het Europees Parlement. Onder meer afvalinstallaties in Brussel, Vlaanderen en Nederland stonden op het programma, net zoals de nieuwe sorteerinstallatie van Gielen te Genk. Alle deelnemers vonden een plaatsje in de bus van de firma van Gansewinkel. Bart Staes, Belgisch Europarlementslid en zeer actief in het milieubeleid, kon niet aan deze toer deelnemen. Hij werd door FEBEM individueel rondgeleid en kreeg zo de kans om Vanheede in Moeskroen en Scoribel in Seneffe te bezoeken. Ook voor het Vlaams Parlement organiseerden we een inhoudelijke rondleiding. In september bezocht een dele- gatie enkele afvalsites in het Gentse. De Vlaamse parlementsleden Patrick Lachaert (VLD-voorzitter Commissie Leefmilieu), Bart Martens (SPA), André Van Nieuwkerke (SPA), Rudi Daems (Groen!), Erik Matthys (CD&V) en Helga Stevens (NVA), de secretaris van de Commissie Leefmilieu van het Vlaams Parlement Johan Cuypers, Nadine Vervaet (medewerkster SPAfractie), Guy Haemels (OVAM) en Katleen Mariën (VOKA) kregen een rondleiding op de terreinen van Sita en Shanks. De reacties bij de bezoekers waren steeds gelijklopend. Veel van deze mensen kregen voor het eerst een goed beeld van heel wat afvalbehandelingsactiviteiten. Voor hen ging dan ook een wereld open. Bovenal was iedereen positief verrast door de vakkundigheid waarmee de private afvalbedrijven dagelijks de uitdaging aangaan om het geproduceerde afval zo goed mogelijk te beheren. 14

15 FEBEM Focus Nr. 4 - november 2005 Puntjes op de i FEBEM maakte van elke gelegenheid gebruik om een aantal duidelijke aandachtspunten in de verf te zetten. Naar het Europese niveau vroegen we aandacht voor drie thema s. In de eerste plaats was dit de problematiek van de grensoverschreidende afvaltransporten in het kader van de aanpassingen van de Waste Shipment Regulation. FEBEM vindt het uitermate belangrijk dat de EU verder werk maakt van een level playing field in de EU, zodat zowel economische als ecologische afvalinstallaties aan dezelfde voorwaarden werken. Er mogen geen opportuniteiten verloren gaan, export naar interimoperaties moet mogelijk blijven. Er is ook nood aan een Europese handhaving die de handhaving van de verschillende lidstaten op elkaar afstemt. In de tweede plaats werd gewezen op de problematiek van de definitie van afvalstoffen. Het is voor ons essentieel dat afval dat naar eindverwerking gaat (hetzij verbranding, hetzij meeverbranding), afval blijft tot het wordt verwerkt. Enkel duidelijke productnormeringen kunnen afwijkingen op deze regel mogelijk maken. Afval met bestemming recyclage dat op een gegeven ogenblik zodanig gezuiverd is dat het rechtstreeks kan ingezet worden ter vervanging van een grondstof, verdient wél het etiket grondstof. Gerecycleerde glasscherven zijn hiervan een voorbeeld. In de derde plaats pleitte FEBEM voor de creatie van een aparte richtlijn voor organisch-biologisch afval (compost) en voor het instellen van afvalheffingen op Europees in plaats van lokaal niveau. Tekort aan beleidsafstemming heeft spijtige gevolgen Tijdens het bezoek van de Vlaamse parlementleden werd het systeem voorgesteld dat Sita gebruikt voor het opvolgen van afvalstromen. Via een netwerk kan worden opgevolgd wat er met het afval gebeurt vanaf het moment van de ophaling tot de verwerking. Bij Sita werd vooral stilgestaan bij de behandeling van gevaarlijk afval. Daarnaast bezocht de delegatie ook de PMD-sortering en de behandeling van vaste niet-gevaarlijke bedrijfsafvalstoffen. Bij Shanks was er een rondleiding in de nieuwe hal voor biologische sanering van gronden en een bezoek aan de fysico-chemische installatie. Ook de kade voor af- en aanvoer van afval kreeg de nodige aandacht, evenals de behandeling en recyclage van bouw- en sloopafval. Sven Mollet, plantmanager van Shanks, wees ons - tot groot genoegen van de parlementairen - op een aantal onvolkomenheden in de huidige wetgeving (afstemming Vlarea-Vlarebo, niet-logische normen, ontbrekende normen,...). Over één concreet geval was de verrassing algemeen. Door de beslissing van de federale minister van Arbeid om voor het gebruiken van het binnenschip ook de regels van de havenarbeid toe te passen, is Shanks om economische redenen genoodzaakt de afvoer van afval via het schip af te bouwen. Hierdoor moeten weer extra vrachtwagens de weg op. Shanks betreurt dit ten volle. Afstemming tussen overheden is duidelijk meer dan nodig! Afvalsector verdient ruimere bekendheid FEBEM gaat verder met het bekendmaken van de private afvalsector bij buitenstaanders. Zo hebben we in Wallonië bij verschillende politieke fracties al een voorstelling gegeven van de Federatie en de activiteiten van haar leden. FEBEM zal ook onderzoeken wat het imago van de federatie en de afvalsector is. De private afvalsector is immers nog te weinig gekend. Er is echter geen enkele reden om de werking van onze bedrijven niet meer naar buiten te brengen. Te weinig mensen weten wat het leefmilieu dagelijks te danken heeft aan de inzet onze leden, die steeds weer zorgen voor een duurzame oplossing van heel wat afvalstromen. 15

16 FEBEM Producentenverantwoordelijkheid: een dogma of een doeltreffend instrument? In de drie gewesten en ook interregionaal is men druk bezig met het opstarten of herbekijken van een aantal aanvaardingsplichten. Ook inzake verpakkingen wordt, naar aanleiding van een herziening van de Europese objectieven, het Interregionaal Samenwerkingsakkoord aangepast. FOST Plus heeft ondertussen meer dan tien jaar ervaring met producentenverantwoordelijkheid. Het is dan ook het moment bij uitstek om een korte kritische reflectie te houden over producentenverantwoordelijkheid, in de sfeer van het afvalstoffenbeleid. William Vermeir, adjunct-algemeen directeur Fost Plus enkele beslissingsbevoegdheid. Producentenverantwoordelijkheid is duidelijk niet gediend met de volgende visie (letterlijk citaat uit gemeentelijke hoek): Producenten hebben afval nodig wat gemeenten feitelijk in eigendom hebben. Zij zullen dus een goed aanbod moeten doen om dit afval te verkrijgen. Gemeenten verkeren in een luxe positie. Evenmin is het aan te bevelen om, zoals voor verpakkingen het geval is in Duitsland, alle bevoegdheden bij de producenten te leggen. Op vlak van recyclage van huishoudelijk verpakkingsafval staat België op wereldvlak aan de top. Dit is enkel mogelijk geweest door het creëren van een wettelijk en praktisch kader, waarbij alle betrokken partijen tot op vandaag verplicht zijn geweest naar mekaar te luisteren, samen te werken en synergieën te creëren. Om evidente redenen zal hierna vaak naar het dossier van de verpakkingen worden verwezen. Aan de hand van de opgedane ervaring wordt aangetoond dat producentenverantwoordelijkheid meer is dan een zaak van betalen en dat het bij voorkeur vooral een dynamisch gebeuren moet zijn. Diversiteit Het is onbegonnen werk om voor alle producten die end of life zijn de producentenverantwoordelijkheid op een identieke manier in te vullen. De korte of langere levensduur is zeker een parameter. De distributiekanalen en logistieke systemen hebben een invloed bij het opzetten van de reverse logistics. De plaats van gebruik of verbruik kan bepalend zijn voor de operationele keuzes, o.a. doordat de producten uiteindelijk terecht komen in het huishoudelijk of het bedrijfsmatig afvalcircuit, of in beide. De slotsom is vaak dat er ook ruimte moet gelaten worden voor zowel individuele als collectieve systemen. Partenariaat Producentenverantwoordelijkheid mag geen totalitair begrip zijn, waarbij alles ondergeschikt wordt gemaakt aan de voorkeuren van één enkele partij, zoals de gemeenten dat wensen in het geval van de terugnameplicht voor verpakkingen: bedrijfsleven betaalt 100 %, liefst meer, maar heeft geen Marktwerking Hier komen verschillende facetten aan bod. Zowel de producenten als alle geledingen van de overheid hebben de morele plicht systemen op te zetten die zo kostenefficiënt mogelijk functioneren. Dit wil zeggen, een correcte service, waarbij de maatschappelijke kost wordt geminimaliseerd. Een vrije markt biedt hiertoe wellicht de beste garanties. Vaak hoort men beweren dat een systeem waarbij het bedrijfsleven zich collectief organiseert, centralistisch is en een feitelijk monopolie inhoudt. Dit is niet per definitie het geval. FOST Plus stuurt, coördineert, promoot en financiert inderdaad op een vrij centrale manier. Het systeem biedt echter alle garanties op een vrije 16

17 FEBEM Focus Nr. 4 - november 2005 toestel voor de analyse van stalen ingezameld glas bij Minérale in Lodelinsart Fost Plus en FEBEM wensen de kwaliteit van ingezameld glas te verbeteren marktwerking. FOST Plus haalt niet zelf op, sorteert en recycleert niet zelf. Dit wordt overgelaten aan de professionelen die op de markt aanwezig zijn. De markten van ophalen, sorteren en recycleren die worden toegewezen vallen samen met het territorium van de afvalintercommunales, of voor de recyclage van de PMD-materialen, met de sorteercentra. In totaal worden jaarlijks ongeveer 400 verschillende loten toegewezen, ca. 150 voor inzamelen, ca. 50 voor sorteren en ca. 200 voor vermarkting van de ingezamelde en gesorteerde materialen. De markt wordt evenwel niet geraadpleegd in de gevallen waar de intercommunales in eigen beheer het inzamelen en sorteren uitvoeren. Het is de taak van de producenten en de overheid om er over te waken dat ook hier aan marktvoorwaarden wordt gewerkt. Financiële verantwoordelijkheid De financiële verantwoordelijkheid dient in verhouding te staan tot de milieudoelstellingen die men beoogt. Deze mogen ambitieus zijn, zolang ze realistisch zijn en een duurzame ontwikkeling nastreven. Het is ook slechts tot op dat niveau dat er sprake mag zijn van een internalisering van de kosten. Producentenverantwoordelijkheid is geen synoniem van het principe de vervuiler betaalt ; het is ook geen fiscaal of financieel instrument, maar een onderdeel van een bredere instrumentenmix voor een doeltreffend milieubeleid. Het is bedroevend dat meningen over producentenverantwoordelijkheid zich vaak eenzijdig beperken tot de financiële aspecten. In het geval van huishoudelijk verpakkingsafval betaalt FOST Plus de totale kosten van selectieve inzameling en sorteren. Dit slaat op bijna 95 % van de verpakkingen die haar leden op de markt brengen. Enkel een zeer klein aandeel aan verpakkingen, waarvoor recyclage niet gerechtvaardigd is of omwille van onwil of fouten bij de burger, blijft dus in het restafval. De kosten hiervan voor de burger via de gemeentelijke retributies zijn dus zeer beperkt in vergelijking met de kosten die het bedrijfsleven via FOST Plus op zich neemt. De boodschap die hier wordt gegeven is dat er een evenwicht moet worden gezocht. Dit sluit trouwens aan bij de letter en de geest van de Europese regelgeving. Dit is een principekwestie, veeleer dan een simpele rekenoefening. Het is geen bekrompen visie, als men weet dat FOST Plus, bovenop de kosten van selectieve inzameling, reeds extra 10 % kosten voor projectopvolging betaalt aan de intercommunales. Beslissingsbevoegdheid De wetgever heeft met het invoeren van de producentenverantwoordelijkheid vermoedelijk nooit de bedoeling gehad om dit aspect eenzijdig in te vullen. Afhankelijk van de product- of materiaalstroom zal hier verschillend invulling aan moeten worden gegeven en dienen de evenwichten niet steeds identiek te zijn. Het overlegmodel, ondersteund en gestuurd door een wettelijk kader dat een minimum aantal spelregels en principes vastlegt, is wellicht te verkiezen. Specifieke verantwoordelijkheden Het is aan de overheid om er voor te zorgen dat de producentverantwoordelijkheid zo breed mogelijk wordt gedragen. Sommige taken kunnen specifiek aan een bepaalde partij worden toegewezen. De producenten nemen wellicht best de taken van databeheer (inclusief rapportering) en recyclagegarantie integraal op zich. Dynamisme en voluntariaat De ervaring van FOST Plus leert alvast dat de terugnameplicht geen statisch gebeuren hoeft te zijn. Het voortdurend zoeken naar optimalisering maakt van de producentenverantwoordelijkheid een dynamisch gegeven: opleidingen voor arbeiders en bedienden; doelgroepenbeleid zoals scholen, evenementen, jeugdbewegingen; blijvend controleren; Het is de taak van zowel de overheid als van het bedrijfsleven, er voor te zorgen dat de burger met de producten end of life zo correct mogelijk omgaat. FOST Plus is bijvoorbeeld bereid om in samenwerking met de overheden het fenomeen zwerfvuil terug te dringen, net zoals het in samenwerking met de gemeenten en de intercommunales de Belgen heeft leren sorteren. Producentenverantwoordelijkheid is ook meer dan alleen recyclage. Preventie en design voor recyclage is in de eerste plaats een zaak van bedrijven. De talrijke inspanningen de laatste jaren op dat vlak maken de verdere mogelijkheden uiteraard niet onbeperkt. The sky is not the limit. Jammer dat de geleverde inspanningen voor het grote publiek niet altijd even zichtbaar zijn. Producentenverantwoordelijkheid kan ontegensprekelijk een doeltreffend instrument zijn. Om dit te verzekeren dienen een aantal voorwaarden te worden gerespecteerd. Alle partijen moeten hun verantwoordelijkheden opnemen en voortdurend streven naar evenwichten. Een eenzijdige invulling riskeert het instrument uit te hollen, ten nadele van de milieudoelstellingen. William Vermeir Adjunct Algemeen Directeur - Fost Plus 17

18 FEBEM De markten voor inzameling en sortering van huishoudelijk verpakkingsafval: wat doet de openbare sector en wat de privé? FEBEM wil graag terugkomen op het artikel dat in oktober verschenen is in het tijdschrift FOST POST (nummer 12) van Fost Plus. Fost Plus heeft daar immers een marktanalyse gemaakt van 4 activiteiten: (1) inzameling van glas, (2) inzameling van papier-karton, (3) inzameling van PMD en (4) sortering van PMD. Men bekeek daarbij de omzetcijfers die werden gerealiseerd in deze activiteiten door enerzijds publieke en anderzijds private bedrijven. De analyse maakte een onderscheid tussen het omzetcijfer dat terzake werd gerealiseerd door de privé-sector (die deze activiteiten kan doen door het winnen van een openbare aanbesteding), de openbare sector (dus een gemeente of intercommunale die beslist die activiteiten in eigen regie te doen) en de semi-privé-sector (hierbij gebeurt de activteit door een privé-operator maar niet in het kader van een openbare aanbesteding, wel in het kader van statutaire overeenkomsten (bv. bij gemengde intercommunales) of een concessie-overeenkomst). De conclusies waren de volgende: - Als we het omzetcijfer dat in die 4 activiteiten wordt gehaald in zijn totaliteit bekijken, dan wordt iets meer dan de helft ervan gegenereerd door de privé-sector. De openbare sector vertegenwoordigt 41% van het omzetcijfer en 8% wordt gerealiseerd door semi-privé-structuren; - Meer in het bijzonder voor elke markt: - De openbare sector is vooral actief op het vlak van inzameling van papier-karton waar ze 54% van het omzetcijfer voor haar rekening neemt; - De openbare sector is slechts voor 17 % vertegenwoordigd in de sortering van PMD, maar het is ook op deze markt dat de semi-privé-structuren het meest actief zijn, met bijna 22%. Het is interessant om de verschillen te zien tussen de Gewesten. U vindt hieronder een analyse per Gewest van de markt voor inzameling en sortering van huishoudelijk verpakkingsafval. We stellen vast: - Wat inzameling betreft, vertegenwoordigt de privé-sector in Wallonië een iets groter deel dan in Vlaanderen (vooral voor Papier-Karton en PMD); 18

19 FEBEM Focus Nr. 4 - november Wat het sorteren betreft, wordt bijna de helft (45%) van het omzetcijfer gerealiseerd door de openbare sector in Wallonië, terwijl dit in Vlaanderen bijna uitsluitend is voorbehouden voor de privé- of de semi-privé-sector; - In Brussel is het de openbare dienstverlener die zorgt voor de inzameling van alle afval, terwijl het sorteren van PMD het voorwerp uitmaakt van een samenwerking tussen openbaar en privé. Tot slot concludeert Fost Plus dat bijna de helft van het omzetcijfer op de markt van inzameling en sortering van huishoudelijk verpakkingsafval niet wordt georganiseerd na een openbare aanbieding (officiële marktraadpleging). Volgens FOST Plus is de bepaling van de prijzen in die zones waar er geen marktraadpleging is een gevaarlijke oefening, waarbij rekening moet worden gehouden met de belangen van alle actoren op het terrein. FEBEM onderstreept dat deze analyse niet zo maar weg gelegd kan worden. Zonder de rol van de gemeenten en intercommunales in vraag te stellen in het kader van huishoudelijk afval (die rol is er immers wel degelijk en is belangrijk), meent FEBEM wel dat in het belang van burgers, gemeenten en private sector er meer transparantie moet komen. Deze betere transparantie van de kosten en prijzen kan gerealiseerd worden door alle activiteiten te onderwerpen aan een voorafgaandelijke aanbestedingsprocedure (ook deze in eigen regie). Hierdoor kan de prijs van de intercom- munale vergeleken worden met deze van de private sector. De betrokken gemeenten kunnen dan ook in alle transparantie beslissen of ze die activiteit zelf nog willen blijven uitvoeren of dat ze hun eigen middelen in andere zaken willen stoppen (zoals bv. begeleidende sensibiliseringscampagnes, preventiemaatregelen...). Gemeenten moeten ook geen schrik hebben voor het achteruitgaan van de kwaliteit van de dienstverlening. De private markt is immers dusdanig ontwikkeld dat gemeenten verzekerd worden van een goede kwaliteit en een correcte ophaling en verwerking. Dat bewijzen de private operatoren dagdagelijks voor die gemeenten waar ze nu al de ophaling en sortering voor uitvoeren. 19