Gebaseerd op de kadernotitie Van krimp naar kans ; vastgesteld door CvB d.d. 19 april 2012, de Strategische Notitie Spreiding en Huisvesting

Transcriptie

1 Gebaseerd op de kadernotitie Van krimp naar kans ; vastgesteld door CvB d.d. 19 april 2012, de Strategische Notitie Spreiding en Huisvesting Stichting Kindante, zoals vastgesteld door het College van Bestuur van Kindante op 1 maart 2013 en goedgekeurd door de Raad van Toezicht na instemming door de GMR Kindante op pag. 1 Beleidsnotitie Spreiding en Huisvesting 2016

2 INHOUDSOPGAVE Inhoudsopgave 2 Inleiding en doel van de notitie 3 De strategische notitie 3 De uitvoeringsagenda 3 Beleid van Kindante 4 Context 5 Hoofdstuk 1 Missie, visie en algemene strategische uitgangspunten Missie: wat ons bindt Visie: hoe kijken we naar ons zelf in het perspectief van onze omgeving Behoeften kinderen als leidraad 8 Hoofdstuk 2 Tactische en operationele kaders Kindante verzorgt kwalitatief goed onderwijs Kindante is een financieel gezonde organisatie Kindante biedt ouders keuze uit verschillende Kindcentra en arrangementen Kindante is een goede werkgever voor haar personeel. 14 Hoofdstuk 3 Scenario s om te komen tot een goede spreiding van Kindcentra 16 Bijlagen: Bijlage 1 Kindcentra en Integrale Kindcentra 18 Bijlage 2 Aanvullende beelden 20 Bijlage 3 Facts & Figures 23 pag. 2 Beleidsnotitie Spreiding en Huisvesting 2016

3 INLEIDING EN DOEL VAN DE NOTITIE De strategische notitie De eerste strategische notitie Spreiding en Huisvesting is tot stand gekomen in de periode maart 2012 tot november Deze notitie is opgesteld vanuit de behoefte om integraal beleid te ontwikkelen om op een adequate wijze te kunnen reageren op de doorzettende krimp ten gevolgen van vergrijzing en ontgroening in het operationele werkgebied van Kindante. In de periode voorafgaand aan maart 2012 is er vooral sprake geweest van situationele en lokale beeld- en besluitvorming. Dat is echter niet voldoende gebleken om adequaat te reageren op de krimp, hetgeen geleid heeft tot de vormgeving van strategisch beleid. 1 In tegenstelling tot de start in 2012 is er geen ontkenning meer van het fenomeen krimp. De cijfers spreken inmiddels voor zich 2 en maken duidelijk dat de noodzaak tot beleid niet meer te ontkennen valt. Het in de strategische notitie van 2012 geformuleerde beleid is en blijft de basis voor ons denken en handelen. Nu we in de tijd drie jaar verder zijn, is er bij Kindante behoefte om op basis van voortschrijdend inzicht, actuele ontwikkelingen en gewijzigde maatschappelijke verhoudingen en regelgeving, het beleid een upgrade te geven. We betrekken daarbij onze maatschappelijke partners vanuit het besef van gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de vormgeving van het beleid en het creëren van draagvlak. Deze beleidsnotitie bestaat uit drie hoofdstukken, waarin het beleid van Kindante leren leren, leren leven uiteen wordt gezet en de kaders voor het beleid worden weergegeven. In hoofdstuk 1 staan de Missie, visie en algemene strategische uitgangspunten. In hoofdstuk 2 staan de Tactische en operationele kaders beschreven. In hoofdstuk 3 worden de scenario s beschreven om te komen tot een goede spreiding van Kindcentra. De Uitvoeringsagenda De uitwerkingen per gemeente / regio in voorgenomen besluiten worden in een jaarlijks te actualiseren Uitvoeringsagenda opgenomen en verduidelijken hoe het algemene beleid de basis vormt voor de implementatietrajecten in de navolgende jaren. Alternatieven worden onderzocht en worden gewogen vanuit het algemene beleid tijdens het implementatietraject. In de afzonderlijke paragrafen van de Uitvoeringsagenda worden de contextgegevens weergegeven. Die betreffen de gerealiseerde leerlingenaantallen per 1 oktober. In de Uitvoeringsagenda per gemeente / regio zijn ook de kindpartners in beeld gebracht. Het betreft kindpartners waarmee de scholen samenwerken. De intensiteit en het doel van die samenwerking is per locatie verschillend. In een aantal gevallen is de 1 Bijlage 2: Aanvullende beelden 2 Bijlage 3: Facts & Figures pag. 3 Beleidsnotitie Spreiding en Huisvesting 2016

4 samenwerking gericht op gezamenlijke huisvesting, soms op het realiseren van een voorziening voor kinderen van meerdere scholen. De Uitvoeringsagenda verbindt de onderwijs/ontwikkelingsstrategie met hetgeen rand voorwaardelijk nodig is t.a.v. een sluitend en gezond financieel en vastgoedbeleid. Derhalve zal de Uitvoeringsagenda meer nadruk leggen op de kwaliteit van onderwijs in de dagelijkse uitvoering en de daarbij behorende gebouwelijke consequenties. Beleid van Kindante Het beleid van Kindante met betrekking tot Spreiding & Huisvesting en de daarop gebaseerde plannen passen in een bredere context van heroriëntatie. De noodzaak van deze heroriëntatie is veelvoudig en beperkt zich niet tot Kindante of tot het primaire onderwijs: alle schoolbesturen en alle vormen van het onderwijs in Zuid- en Midden- Limburg worden ermee geconfronteerd. Kindante ondersteunt daarom ook proactief de initiatieven van het ministerie van OC&W om te komen tot bovenbestuurlijk beleid om te kunnen anticiperen op de krimp en andere maatschappelijke ontwikkelingen met impact op onderwijs en de ontwikkeling van kinderen in algemene zin. We geven daar vorm aan vanuit onze visie op onderwijs, personeel en de ontwikkeling van Kindcentra. Er is intensief contact met de accountmanagers van het ministerie van OC&W die speciaal zijn aangesteld om besturen te ondersteunen in het formuleren en uitvoeren van beleid. Kindante ondersteunt actief het initiatief om te komen tot de aanstelling van een door de rijksoverheid gesubsidieerde regionale procesbegeleider om vorm te geven aan bovenbestuurlijk- en gemeentelijk beleid. Daarmee wil Kindante mede vormgeven aan beleid dat niet enkel bedoeld is als symptoombestrijding, maar vooral als integrale aanpak met als doel voldoende kwalitatieve en bereikbare Kindcentra mede in stand te kunnen blijven houden vanuit een gezonde financiële positie. Het beleid t.a.v. de Krimp moet passen binnen de volledige veranderingsagenda van Kindante op basis van de volgende punten die rechtstreeks gevolgen hebben voor de realisatie van het noodzakelijke beleid: De steeds hogere eisen die aan het (primaire) onderwijs gesteld worden, denk daarbij aan: - Doel en richting van de Wet Passend Onderwijs, welke in augustus 2014 in werking is getreden. De wet verplicht scholen meer dan voorheen in te spelen op de onderwijsbehoeften van kinderen bij gelijktijdig minder verwijzen van kinderen naar het Speciaal Basis Onderwijs (SBO) en het Speciaal Onderwijs (SO). - Het versterken van het opbrengstgericht werken en tegemoet komen aan de specifieke onderwijsbehoeften van kinderen. - Het adequaat inspelen op maatschappelijke ontwikkelingen binnen de setting van het onderwijsleerproces. - Vergroting van de pedagogische en maatschappelijke taken binnen het primaire onderwijs vanuit een integrale ontwikkelingsagenda. - Het verbinden van leren binnen en buiten de school. pag. 4 Beleidsnotitie Spreiding en Huisvesting 2016

5 De doorgevoerde en aangekondigde / te verwachten bezuinigingen (o.a. het niet geheel vergoeden van premiestijgingen, het slechts deels compenseren van de financiële gevolgen van cao afspraken en het achterblijven van vergoedingen voor materiële instandhouding van schoolgebouwen, inventaris en leermiddelen). De financiële effecten van de invoering van de Wet Passend Onderwijs, waarbij regio s met hoge verwijzingspercentages zoals de gebieden waar Kindante en andere schoolbesturen werkzaam zijn, geconfronteerd worden met aanzienlijke kortingen van budgetten voor zorg en ondersteuning in het primair onderwijs en op de bekostiging van SBO en SO scholen. Veranderende regels ten aanzien van de bedrijfsvoering en de verantwoording van ontvangen middelen. De onvermijdelijke veranderende samenstelling van de populatie van leerkrachten, waarbij over een aantal jaren een tekort aan leerkrachten dreigt bij gelijktijdig beperkte instroom(mogelijkheden) van jonge leerkrachten. Er ontbreekt perspectief voor starters en dat is extra nadelig beïnvloed door de komst van de wet Werk en zekerheid. Ontwikkelingen op het gebied van moderne communicatiestructuur en inzet van sociale media, die een steeds grotere impact op de organisatie van het leerproces binnen en buiten de groep hebben, evenals op de bedrijfsvoering op scholen en bij de stichting. De noodzaak om vanuit de eigen verantwoordelijkheid en met de eigen mogelijkheden de sociaaleconomische kracht van de regio te versterken, waarbij o.a. gevraagd wordt meer kinderen te interesseren voor en voor te bereiden op beroepen met toekomst. Het is voor Kindante duidelijk dat deze ontwikkelingen, samen met de opgave voortvloeiend uit de krimp, een groot appel doen op de creatieve kracht van de scholen en stichting. Context Het nu voorliggende beleid met betrekking tot Spreiding en Huisvesting past in het strategische beleid van Kindante en sluit aan op andere plannen die eveneens in uitvoering zijn genomen dan wel voorbereid worden, zoals de documenten Onderwijskundige visie Kindante, de Visie Kindvoorzieningen Kindante en Visie op personeel. Documenten die erop gericht zijn de kwaliteiten van medewerkers verder te versterken, leerkrachten in hun kracht te zetten, de organisatie en aansturing van het onderwijsproces te verbeteren, de samenwerking met andere besturen en partners te intensiveren, de organisatie kostendekkend te maken en jonge mensen in onze organisatie perspectief te geven met als doelen: Versterken kwaliteit van onderwijs om bij kinderen eruit te halen wat er in zit: ontwikkelen en inzetten van talenten; Een financieel-economische gezonde organisatie; Een goede onderwijsinfrastructuur met keuzemogelijkheden voor ouders; pag. 5 Beleidsnotitie Spreiding en Huisvesting 2016

6 Werkgelegenheid voor personeelsleden die deze ambities onderschrijven en zich daarvoor inzetten; Maatschappelijke betrokkenheid te tonen en maatschappelijke verantwoordelijkheid te dragen in een dynamische operationele omgeving. Dit alles vraagt om een flexibele en weerbare organisatie. pag. 6 Beleidsnotitie Spreiding en Huisvesting 2016

7 Hoofdstuk 1: MISSIE, VISIE EN ALGEMENE STRATEGISCHE UITGANGSPUNTEN Zoals veel bedrijven en organisaties in Limburg worstelt ook Kindante met de effecten van de bevolkingskrimp en de gelijktijdige ontgroening, mede als gevolg van het vertrek van jongeren uit de provincie Limburg. In combinatie met de bezuinigingen en veranderende regelgeving vanuit de overheid dwingt dit Kindante zich bijna permanent te (her)bezinnen op haar primaire opdracht en wat daarbij nodig is om kinderen de beste ontwikkelingsmogelijkheden mee te geven. Daarbij is niet het vastgoed, maar het onderwijs en de talentontwikkeling van kinderen leidend. Dit is verankerd in de missie en visie van Kindante: 1.1 MISSIE - WAT ONS BINDT leren leren, leren leven Het kind staat daarbij voorop en dus centraal, ieder kind is uniek en heeft talenten. Elk kind is bijzonder en elk kind mag er zijn. Kinderen zijn gelijkwaardig. Het ontwikkelproces rendeert voor het kind en voor de samenleving. Het onderwijs, de leerkrachten en alle andere Kindantemedewerkers, samen met ouders en anderen, stellen het kind in staat zich te ontwikkelen tot een kansrijke en gelijkwaardige medeburger, welke zelfbewust en maatschappelijk betrokken deelneemt aan de samenleving. We verbinden ons aan de rechten van het kind, zoals vastgelegd in het handvest van de Verenigde Naties. Het gaat daarbij primair om de artikelen in het handvest die expliciet over onderwijs gaan, maar ook waar het veiligheid en ontwikkeling in een breder maatschappelijk perspectief betreft. Voor alle betrokkenen streven we naar een passend leer- en ontwikkelklimaat om leren leren, leren leven inhoud te geven en toe te passen. 1.2 VISIE HOE WE NAAR ONSZELF KIJKEN IN HET PERSPECTIEF VAN ONZE OMGEVING We zijn een onderwijskundige organisatie waar alle talenten kansen krijgen, groot kunnen en mogen worden. Waar een ieder, ongeacht achtergrond of afkomst, welkom is, gekend en erkend wordt in authenticiteit en autonomie. We stellen in dit verband maar één eis: respect in woord en daad voor de ander. We maken mensen sterker zodat zij een waardevolle plek in de samenleving kunnen verwerven, in het besef dat de toekomst anders is dan het heden en het verleden. We bieden een omgeving die zich kenmerkt door veiligheid, uitdaging, plezier en transparantie. Om in de kinderen te kunnen investeren, moeten we in de medewerkers investeren en moeten de medewerkers in zichzelf en elkaar investeren. Om dat investeren goed te doen, gebruiken we ook de denkkracht en ervaringen van anderen dan wijzelf, met als doel bij ons zelf en de ander het maximale eruit te halen en te groeien. Elkaar sterker maken. Dus gaan we ook op zoek naar meer en andere middelen dan de overheid ons beschikbaar stelt en aanreikt. Ten behoeve van kinderen betekent dat investeren, vooral onderwijs vorm geven dat inspireert, boeit en uitdaagt om er uit te halen wat er in zit. Voor medewerkers, ouders, kindpartners en andere partners betekent dat investeren: Inspireren, boeien en uitdagen in werken, opvoeden en leren, ook hier om er uit te halen wat er in zit; Samenwerking met anderen, gericht op meerwaarde primair voor de kinderen, maar ook voor alle andere concreet betrokkenen; pag. 7 Beleidsnotitie Spreiding en Huisvesting 2016

8 Leren van onze fouten en vergissingen. Van kinderen wordt verwacht dat zij in zichzelf en anderen investeren en dat ook zij willen leren van fouten en vergissingen van henzelf en van anderen. Daaraan is toegevoegd: 1.3 BEHOEFTEN KINDEREN ALS LEIDRAAD Kind centraal betekent dat de vraag wat heeft een kind nodig? uitgangspunt is bij hetgeen de leerkracht, de school het kind kan bieden. De behoeften van het kind zijn leidend, niet het curriculum of de methode. Curriculum, methoden en ICT zijn middelen om het leren te stimuleren en, in het geval van ICT, grenzen te verleggen. Leren en uitdagen nieuwsgierig te zijn. De wil en de capaciteit te ontwikkelen om onderzoekend in het leven en de wereld te staan. Daar waar het moet en waar het kan, bieden we onderwijs op maat. Samen zo lang het kan, anders wanneer het moet. Het kind voorop betekent dat bij het maken van keuzen in het belang van het kind, het belang van een school of van de stichting ondergeschikt is. Daar waar wij door bezuinigingen en krimp keuzen moeten maken, staan de kwaliteit van het onderwijs en de behoeften van het kind voorop. Om dat waar te kunnen maken, moeten we effectief en efficiënt met de toegekende en verworven middelen omgaan. Relevant voor de relatie van Kindante met gemeenten waar Kindante haar scholen heeft gevestigd, is de laatste passage die in het strategisch document onder de paragraaf Partnerschap is opgenomen. Wat we van de kinderen en ouders vragen, vragen we ook van onszelf en van onze partners. Wij kunnen veel, maar niet alles. We vragen daarom aan anderen met ons samen te werken. Dit geldt voor alle teams, alle scholen, ondersteuningsbureau, CvB, GMR, Raad van Toezicht en voor onze stichting als geheel en dus voor een ieder van ons. Om te leren wat werkt en ook duurzaam effect heeft, verbinden wij ons met kennisinstellingen, in het bijzonder die in de Euregio. We dragen waar mogelijk bij aan de leefbaarheid van de wijk, buurt, dorpskern, dorp of gemeente, maar nooit ten koste van de kwaliteit van het onderwijs en altijd binnen de financiële mogelijkheden van de stichting. 3 Vanuit de strategische visie kan het niet anders dan dat Kindante krimp en bezuinigingen weliswaar als lastig beschouwen, maar ook als een uitdaging zien om onder alle omstandigheden vast te houden aan de drive op lange termijn bereikbaar kwalitatief goed onderwijs te blijven realiseren vanuit een financieel-economisch gezonde basis: het basisonderwijs en alles wat daarmee samenhangt, legt het fundament voor alles wat een kind met zijn/haar talenten kan realiseren. Het fundament moet goed zijn, repareren is maar beperkt mogelijk. Kindante hecht er waarde aan om bovenstaand proces samen met de ouders /verzorgers en kindpartners vorm te geven binnen Kindcentra 4, die de ambitie en de mogelijkheden bezitten om optimaal tegemoet te komen aan de ontwikkelingsbehoeften van kinderen. Daarom schrijft Kindante in het voorwoord van het strategisch beleid: Het strategisch beleid van Kindante, zoals verwoord in dit document, heeft twee functies: 3 Vanuit onze wettelijk verankerde opdracht zijn scholen primair gepositioneerd als onderwijsvoorzieningen. 4 Zie: Werkdocument Visie Kindvoorzieningen Kindante pag. 8 Beleidsnotitie Spreiding en Huisvesting 2016

9 We maken duidelijk aan onze omgeving waar onze ambities liggen en wat we daarvoor willen inzetten. Tevens is het een uitnodiging om daar waar wenselijk samen met ons aan de slag te gaan, zeker als onze missie en visie en die van andere organisaties in de kern op elkaar aansluiten. Voor alle medewerkers van Kindante is het een kompas voor het individueel en gezamenlijk handelen. Het beschrijft niet wat we nu zijn, wel wat we willen zijn. 5 We hebben een analyse gemaakt van de kansen en bedreigingen. De samenleving is aan grote veranderingen onderhevig en beïnvloedt onze omgeving in positieve en negatieve zin. Nadenkend hierover komt een aantal beelden naar boven, zoals: Wat voor de kinderen geldt, geldt ook voor alle andere medewerkers van Kindante; ook zij hebben talenten, zijn uniek en krijgen de kans volwaardig in de samenleving te participeren. Daar waar het moet en waar het kan, spelen we in op de specifieke behoeften van een ieder. Krimp en ontgroening in ons werkgebied; Crisis in de wereldeconomie; Noodzaak tot samenwerking op alle niveaus en met verschillende en wisselende partners; Complexiteit van de samenleving en doorontwikkeling van de kritische burger; Wetgeving met betrekking tot passend onderwijs in combinatie met bezuinigingen en veranderende financieringsgrondslagen. Dit biedt kansen, maar brengt ook (grote) risico s met zich mee. Als Kindante kunnen we veel, maar niet alles. We zijn sterk op onze corebusiness, maar klein als het gaat om het spelen van een rol in de maatschappelijke dynamiek. Onze opgave is daarom te bouwen aan een flexibele en weerbare organisatie, aan flexibele en weerbare mensen om zo altijd te kunnen voldoen aan wat nodig is voor de kinderen, zodat ook zij flexibel en weerbaar zijn. 5 Zie daarvoor ook werkdocument Visie op Personeel Kindante 2015, werkdocument Visie op kindvoorzieningen Kindante 2015en werkdocument Visie op Onderwijs Kindante 2015 pag. 9 Beleidsnotitie Spreiding en Huisvesting 2016

10 Hoofdstuk 2: TACTISCHE EN OPERATIONELE KADERS Kindante realiseert een zodanige spreiding van Kindcentra, dat deze hun onderwijskundige en pedagogische opdracht op kwalitatief hoogwaardige wijze op lange termijn kunnen realiseren vanuit een financieel-economisch gezonde basis. De krimp van leerlingenaantallen heeft gevolgen voor alle scholen van Kindante. Het huidige scholenpotentieel en de locaties daarvan kunnen niet in de huidige vorm en omvang gehandhaafd blijven. Bij de uitvoering van het opgestelde beleid opereert Kindante binnen de daartoe opgestelde wettelijke kaders. Kindante heeft haar verantwoordelijkheid genomen door beleid te ontwikkelen, dat bepalend is voor zowel de korte als de langere termijn. Vanaf december 2012 heeft dit betekend dat gestart is vanuit een eerste inventarisatie en interventie op basis van de opheffingsnorm. Vervolgens geldt dat naast de financiële en numerieke gegevens ook kwaliteitscriteria een doorslaggevende rol spelen. Vanuit haar strategisch beleid komt Kindante tot een aantal uitgangspunten die van belang zijn in het proces van teruglopende leerlingenaantallen en het bieden van goed onderwijs in de regio: Kindante verzorgt kwalitatief goed onderwijs. Kindante is een financieel gezonde organisatie. Kindante biedt ouders keuze uit verschillende Kindcentra en arrangementen. Kindante is een goede werkgever voor haar personeel. Deze uitgangspunten staan in relatie tot elkaar en kunnen niet als losstaande uitgangspunten beschouwd worden. Een korte toelichting per uitgangspunt. 2.1 Kindante verzorgt kwalitatief goed onderwijs. Van belang is te weten dat op dit moment alle scholen van Kindante een basisarrangement van de Inspectie voor het Onderwijs hebben. Dit houdt in dat alle scholen minimaal voldoen aan de normen van de Onderwijsinspectie. De inspectie heeft jaarlijks overleg met het bestuur, waarbij de analyse van de resultaten van kinderen (zogenaamde tussen- en eindopbrengsten) per school het belangrijkste gespreksitem is. Daarnaast bezoekt de inspectie iedere vier jaar iedere school en kan zij ook zogenaamde themaonderzoeken verrichten. Ongewijzigd beleid t.a.v. de instandhouding van kleine scholen en (dis)locaties is risicovol in het licht van behoud van deze basisarrangementen in de toekomst. De kwaliteit van het onderwijs is meer dan het basisarrangement van de inspectie en de te behalen tussen- en eindopbrengsten. Het betreft ook de kwaliteit van de processen, pag. 10 Beleidsnotitie Spreiding en Huisvesting 2016

11 waarbinnen het onderwijs wordt geboden en de mogelijkheden die de organisatiegrootte op schoolniveau / locatieniveau biedt om het proces te realiseren. Onderdeel van kwalitatief goed onderwijs is sinds Passend Onderwijs. De invoering daarvan vraagt nu en in de toekomst meer / andere expertise en competenties van leerkrachten. De ruimte binnen het klassenmanagement die gevraagd wordt om tegemoet te kunnen komen aan de grote verschillen in ontwikkelingsbehoeften van kinderen is aanmerkelijk groter dan voorheen. In een homogene groep dient de groepsleerkracht drie niveaus van instructie aan te bieden. Daarnaast zijn er kinderen met behoefte aan een aanbod, voortkomend uit een afwijkend uitstroomperspectief. Dat vraagt meer en andersoortige communicatie en administratie door de groepsleerkrachten en bijvoorbeeld de Interne begeleiders. Het is evident dat wanneer een jaargroep in de vorm van een combinatiegroep wordt geformeerd, al hetgeen hierboven beschreven staat een meer complex klassenmanagement vraagt van leerkrachten om tegemoet te komen aan de individuele ontwikkelingsbehoeften van kinderen. Daarnaast is er een groeiende behoefte op scholen aan gespecialiseerde leerkrachten op het gebied van gedrag / sociaal-emotionele ontwikkeling, taalontwikkeling, rekenontwikkeling, het jonge kind en bijvoorbeeld ICT. Een team heeft daardoor een bepaalde omvang nodig om ruimte te bieden voor de ontwikkeling en continuïteit van specialismen. Dat kan op scholen afzonderlijk en wellicht ook regionaal, maar vraagt altijd een minimale schaalgrootte van onderwijslocaties. Het zal in de toekomst wellicht mogelijk en wenselijk zijn het onderwijs te organiseren in een andere setting dan het leerstof jaarklassensysteem, waarbij de indeling van groepen primair plaats vindt met de leeftijd van kinderen als uitgangspunt. Dat vraagt andere leerkrachtcompetenties en andere expertise dan nu beschikbaar bij een groot deel van het personeelsbestand. De ontwikkelingen daartoe worden ingezet binnen de stichting, maar zullen niet op korte termijn op grote schaal de voorwaardelijke condities wijzigen op het gebied van visie, competenties en expertise van personeel. Ook hier geldt dat de wens van vandaag niet de werkelijkheid van morgen is. Kwaliteit van onderwijs gaat over de totale ontwikkeling van kinderen: didactisch pedagogisch en sociaal maatschappelijk. Kindante acht het van groot belang dat kinderen andere kinderen ontmoeten. Dat geldt voor voldoende leeftijdsgenoten en kinderen in een andere fase van ontwikkeling In elke leeftijdsfase is het van belang dat kinderen een referentiegroep hebben die ondersteunend is voor hun sociaal-emotionele ontwikkeling. Dat vraagt een zekere schaalgrootte binnen de basisgroepen en de schoolorganisatie als geheel. 2.2 Kindante is een financieel gezonde organisatie. Iedere school van Kindante is in staat om op basis van de basisfinanciering het onderwijs te verzorgen. Subsidies zijn tijdelijk van aard en worden daarin niet meegenomen. Een school realiseert kwaliteit binnen een aantal randvoorwaarden als middelen, huisvesting en deskundig personeel met de daaraan gekoppelde diversiteit die wenselijk is. Deze randvoorwaarden hangen samen met de financiële mogelijkheden van de school, die bepaald worden door de leerlingenaantallen, de sociaaleconomische factor die aan een leerling wordt gekoppeld (leerlingengewicht) en de eveneens aan de sociaaleconomische factor gekoppelde impulsgelden. Wanneer het leerlingenaantal van een school drie achtereenvolgende jaren onder de door de overheid bepaalde opheffingsnorm valt, stopt de bekostiging. De school is dan pag. 11 Beleidsnotitie Spreiding en Huisvesting 2016

12 financieel niet levensvatbaar. De Wet op Primair Onderwijs (WPO) biedt de mogelijkheid een school open te houden als deze zich langer dan drie jaar onder de opheffingsnorm bevindt, namelijk door gebruik te maken van de gemiddelde schoolgrootte binnen het bestuur. Deze mogelijkheid is en wordt binnen Kindante gehanteerd. Het aantal scholen binnen een bestuur dat van deze mogelijkheid gebruik kan maken is gelimiteerd. De bekostiging van het ministerie stopt in dat geval niet. In de eerste versie van het strategisch beleid, die eind 2012 is gecommuniceerd binnen en buiten de stichting en vastgesteld is op 1 maart 2013, is bepaald dat het op termijn niet haalbaar en niet wenselijk is om op basis van deze clausule in de bekostiging door te gaan met het open houden van locaties onder de genoemde opheffingsnorm. Per heeft de rijksoverheid de bestaande maatregelen vanuit fusiebekostiging en kleine scholentoeslag gewijzigd. De fusiebekostiging wijzigt doordat vanaf dat moment voor een periode van zes jaar de hoogte van het bedrag gelijk blijft en de kleine scholentoeslag voor dezelfde periode gehandhaafd blijft. De middelen worden niet op brinnummer maar op bestuursniveau toegekend door het ministerie. De stichting bepaalt vervolgens op welke wijze de extra financiële middelen worden ingezet en over welke periode. Uitgangspunten voor de besluitvorming zijn: - De inzet van de extra middelen behoort tot de te behandelen sub thema s in de Fusie Effect Rapportage (FER). - De middelen worden ingezet ten behoeve van de leerlingen die bij het fusieproces betrokken zijn, ongeacht de plek waar deze na de fusiedatum hun onderwijs genieten binnen de stichting. - De periode waarbinnen de extra middelen worden ingezet kan flexibel worden bepaald op basis van de doelstelling. - De extra middelen worden niet ingezet om de situatie voorafgaand aan de fusiedatum kunstmatig te verlengen. - De extra middelen worden ingezet om zowel personele als financiële knelpunten t.g.v. de fusie te bekostigen. - De extra middelen worden ook ingezet voor de bekostiging van de extra te maken overheadkosten op stichtingsniveau. Dislocaties en nevenvestigingen De strategische notitie uit 2012 heeft geen uitspraken gedaan over de wenselijkheid en functies van dislocaties en nevenvestigingen. In het verleden is in een aantal gevallen gekozen voor de vorm dislocatie, zonder dat duidelijkheid bestond over de termijn waarin deze status gehandhaafd zou moeten worden. Gevolg daarvan is dat scholen steeds meer financieel in het nauw komen. Een dislocatie kent immers geen apart brinnummer en dus ook geen aparte bekostiging waardoor exploitatiekosten beslag leggen op financiële middelen, die feitelijk bedoeld zijn voor het directe onderwijskundige proces. Dislocaties hoeven geen volledig onderwijsaanbod voor alle leerjaren aan te bieden, terwijl dat voor nevenvestigingen wel geldt. Toch wordt door de maatschappelijke omgeving (het dorp, het stadsdeel, de wijk) een dislocatie in de regel gezien als een zelfstandige volwaardige onderwijslocatie, hetgeen ook verwachtingen schept naar het toekomstperspectief. Kindante hanteert als uitgangspunt, dat ook voor een dislocatie geldt dat de middelen die de daar ondergebrachte leerlingen genereren bepalend zijn voor de omvang van het aanbod (het aantal basisgroepen dat kan worden pag. 12 Beleidsnotitie Spreiding en Huisvesting 2016

13 georganiseerd) en het toekomstperspectief. Daarmee gelden de uitgangspunten die eerder in deze notitie zijn geformuleerd ook voor een dislocatie. Voor dislocaties geldt vervolgens dat bij ontoereikende leerlingenaantallen het onderwijsaanbod gefaseerd afgebouwd wordt op basis van gerealiseerde leerlingenaantallen. Dat is niet mogelijk bij nevenvestigingen, omdat zij geen onvolledig aanbod mogen aanbieden. Uitzondering is het laatste jaar van bestaan, waarin de groepen 1 en 2 niet meer aangeboden hoeven te worden. Bij ontoereikende leerlingenaantallen om een volwaardige en financieel gezonde tweede locatie aan te bieden gaat Kindante over tot opheffing van de dislocatie of nevenvestiging. 2.3 Kindante biedt ouders keuze uit verschillende Kindcentra en arrangementen. Kindante vindt het van belang dat ouders kunnen kiezen uit scholen met arrangementen. Kindante kan ouders duidelijk maken welk aanbod van scholen/kindvoorzieningen zij in de regio te bieden heeft. Wat de spreiding in denominaties betreft wordt opgemerkt dat voor openbare scholen een en ander wettelijk is verankerd. Voor de bijzondere scholen heeft het bestuur een eigen verantwoordelijkheid. De keuzemogelijkheden voor scholen en arrangementen betreft niet alleen de denominatie, maar vooral ook de visie op het ontwikkelingsaanbod en het daaraan gekoppelde onderwijskundig concept van waaruit gewerkt wordt. Bij dat laatste hoort ook de wijze waarop in het kader van de nieuwe wet Passend Onderwijs de ondersteuning voor kinderen met speciale onderwijsbehoeften is ingericht. Steeds meer wordt proactief ingezet op samenwerkingsvormen tussen scholen en kindpartners om de kwaliteit van het onderwijs en kindvoorzieningen vanuit de ketenpartners te garanderen. Eén van de zichtbare consequenties van de krimp is leegstand. Het betreft het verschil in bekostigde ruimtes en in de school aanwezige ruimtes, die vaak wel door de school en/of medegebruik worden ingezet. Inzet door de school kost feitelijk alleen geld: energiekosten, schoonmaakkosten en (buiten)onderhoud waar geen vergoeding tegenover staat. Bij medegebruik wordt een deel van de kosten terugverdiend door het in rekening brengen van medegebruikskosten. Kindante stimuleert met name medegebruik als onderdeel van het groeiproces van onderwijslocatie via brede maatschappelijke voorziening naar Kindcentrum Integraal Kindcentrum. 6 Insteek daarbij is primair het vormgeven van een breed aanbod dat ondersteunend is voor de totale ontwikkeling van leerlingen. Kindante werkt met medegebruikersovereenkomsten waarbij de inhoud van de samenwerking leidend is boven de financiële, technische en operationele afspraken op materieel en aansprakelijkheidsgebied De krimp en het daaruit voortkomende beleid dat leidt tot opheffing van locaties door sluitingen of fusie heeft tot gevolg dat de dichtheid van beschikbare voorzieningen afneemt. Het historisch gegroeide uitgangspunt dat elke wijk / ieder dorp beschikt over een eigen onderwijsvoorziening / eigen kindvoorziening in het algemeen is niet langer te realiseren. Zonder voldoende omvang is een locatie financieel-economisch niet haalbaar. Dat geldt zowel voor het ontwikkelingsaanbod vanuit de onderwijskundige taakstelling als de mogelijkheden voor samenwerkingspartners / kindpartners. Kindante kiest daarbij niet voor meer uniformiteit in het aanbod; niet in onderwijsconcepten, niet in identiteit 6 Zie bijlage 1 Kindcentra (KC) en Integrale Kindcentra (IKC) pag. 13 Beleidsnotitie Spreiding en Huisvesting 2016

14 en niet in de inhoudelijke vormgeving van Kindcentra. Het kind staat hier voorop en dus moet het aanbod afgestemd zijn op de ontwikkelingsbehoeften van kinderen in brede zin, zoals die in gezamenlijkheid in beeld worden gebracht. (school, ouders, partners) Dat betekent dat kwaliteit vóór bereikbaarheid gaat en ouders en kinderen in voorkomende gevallen een grotere afstand dan in het verleden moeten afleggen. De diversiteit van het aanbod neemt niet automatisch af, maar de bereikbaarheid wijzigt. Kindante neemt in haar beleidskeuzen daarom steeds de afweging mee op welke wijze locaties zodanig gesitueerd kunnen worden, dat er een goede spreiding van voorzieningen gerealiseerd kan worden. Dat kan vaak door gebruik te blijven maken van bestaande voorzieningen, maar vraagt soms ook om investeringen in nieuwe voorzieningen, waarvoor de gemeente gesprekspartner is. In alle beleidsoverwegingen wordt in zorgvuldigheid gekeken naar gewenste en ongewenste effecten van keuzen die gemaakt worden t.a.v. continuering van voorzieningen. Ouders zijn daarbij belangrijke gesprekspartners, evenals de gehele maatschappelijke omgeving. Dat betekent niet dat in de beleidsafwegingen bijvoorbeeld het aspect van leefbaarheid een van de doorslaggevende afwegingen is. Voorzieningen van Kindante maken deel uit van de totale sociaal-maatschappelijke omgeving en participeren daarin ook actief. Die participatie is echter geen primair doel en is daardoor niet per definitie aanleiding een locatie in stand te houden, die niet meer kwalitatief en financieel rendabel is. Bij het realiseren van een duurzaam aanbod hoort ook de vraag over de gewenste spreiding van voorzieningen. Een dekkend aanbod betekent dat Kindante daar waar dat past in een evenredige verdeling van scholen binnen het totale werkgebied gebruik maakt van bestaande locaties. Daarbij kijkt Kindante zowel gemeentegrens-overstijgend als bestuursoverstijgend: het belang van kinderen gaat immers boven het belang van een bestuur. Om de juiste spreiding te realiseren wordt in voorkomende situaties gekozen voor de sluiting of opheffing van locaties welke te weinig perspectief hebben vanuit hun autonome positie, maar die wel een duurzame toekomst hebben met voldoende kwaliteit na fusie en voortzetting op een nieuwe plek, centraal in het werkgebied gepositioneerd. 2.4 Kindante is een goede werkgever voor haar personeel. Bezuinigingen op onderwijs in combinatie met doorzettende krimp en veranderende eisen en taakstellingen vergroten de druk op het personeel van alle scholen; kleine scholen en locaties in het bijzonder. Dat betekent dat Kindante als werkgever gericht beleid moet formuleren en uitvoeren om het belangrijkste kapitaal van de organisatie het personeel, te faciliteren om haar taak goed uit te voeren en zich daar verder in te ontwikkelen. Daartoe zet Kindante verschillende instrumenten van personeelsbeleid in, die voortdurend in ontwikkeling zijn in de context van alle maatschappelijke veranderen: - Zorgvuldige werving en selectie. - Mobiliteitsbeleid waarbij zo dicht mogelijk aangesloten wordt bij de pedagogische en didactische opdracht van een Kindcentrum en de competenties en expertise van personeel. - Zorgvuldige uitvoering van hetgeen in het rechtspositiebesluit en in cao s is afgesproken. - Een helder taakbeleid dat regelmatig wordt geëvalueerd op stichtingsniveau en binnen de gesprekkencyclus onderwerp van gesprek is op locatieniveau. pag. 14 Beleidsnotitie Spreiding en Huisvesting 2016

15 - Gerichte aandacht voor en actief werken aan een professionele cultuur bij alle medewerkers, ongeacht hun taak of verantwoordelijkheid. - Beleid vormgeven en uitvoeren m.b.t. professionalisering in dienst van de missie en visie op stichtings- en locatieniveau. Al deze items maken deel uit van goed werkgeverschap. Daar waar de krimp leidt tot kleiner wordende locaties, ontstaat een aantal effecten, die niet alleen rechtstreeks de kwaliteit van het ontwikkelingsaanbod raakt, maar ook impliciete gevolgen heeft voor de professionals op de werkvloer. - De locaties die geconfronteerd worden met krimp zien de omvang van het beschikbare personeelsbestand teruglopen. Daarbij komt de organisatie onder druk te staan door de beperkte beschikbaarheid aan middelen en uren voor de aansturing van de organisatie en leerlingenzorg (directie / locatieleider en IB). - Dit geldt ook voor de ICT-er m.b.t zijn inzet ten behoeve van de infrastructuur op school en de inzet van moderne hulpmiddelen in het leer- en ontwikkelproces. - Dit geldt ook voor leerkrachten met coördinerende taken (zoals taal en rekenen) of een specialisme (bijv. op het gebied van gedrag, VVE of specialist jonge kind ). - Een klein team moet evenveel taken verrichten als een groot / groter team. Dat geldt onder meer voor onderwijskundige ontwikkeling, schoolactiviteiten, de verbinding met de maatschappelijke omgeving en aan het onderwijs gerelateerde activiteiten zoals de samenwerking met kindpartners. De taakbelasting van personeel neemt daardoor toe. - Een kleiner team is meer kwetsbaar daar waar tegemoet gekomen moet worden aan de ontwikkelingsbehoefte van kinderen. De continuïteit van de beschikbaarheid van competenties en expertise voor de organisatie komt in een kleiner team onder druk te staan. - De Wet Passend Onderwijs stelt, zoals eerder geconstateerd in deze notitie, hogere eisen aan de leerkrachten in het omgaan met kinderen die speciale aandacht behoeven; in de regel heeft een groter team meer mogelijkheden voor het ontwikkelen van specialistische functies, welke vaak direct inzetbaar zijn. pag. 15 Beleidsnotitie Spreiding en Huisvesting 2016

16 Hoofdstuk 3 SCENARIO S OM TE KOMEN TOT EEN GOEDE SPREIDING VAN KINDCENTRA 7 Bij de concretisering van het beleid heeft Kindante de verantwoordelijkheid alle scholen, ressorterend onder de stichting, te betrekken bij de uitvoering. De concretisering krijgt vorm door onderstaande scenario s, welke niet in volgorde van prioritering zijn benoemd: 1. Het handhaven van een school, welke kan uitgroeien tot een Kindcentrum. Daartoe dient de school in haar meerjarenperspectief te beschikken over zodanige leerlingenaantallen, dat kindpartners en/of andere maatschappelijke partners economisch verantwoord kunnen opereren. 2. Fusie van twee of meer scholen tot één Kindcentrum. Fusie is alleen dan mogelijk wanneer een substantieel deel van de leerlingen van de op te heffen school instroomt in de school van de fusiepartner. De fusiecompensatie wordt vastgesteld op basis van de gerealiseerde leerlingenaantallen van de fuserende scholen op de teldatum, voorafgaand aan de fusiedatum. Indien bij de fusie ook een school betrokken is van een collegabestuur vindt gelijktijdig met de fusie bestuurlijke overdracht plaats. Indien een fusie leidt tot een hoofdlocatie en dislocatie door gebrek van fysieke ruimte om huisvesting op één locatie mogelijk te maken, wordt gericht toegewerkt naar de afbouw van de dislocatie. Indien het gebruik van een tweede locatie voor langere termijn noodzakelijk is, wordt gekozen voor het construct van hoofd- en nevenvestiging. 3. Sluiten van een dislocatie of nevenvestiging behorende bij een hoofdvestiging, waarbij de leerlingen op één centrale locatie worden ondergebracht. Doel is de financiële en personele middelen efficiënter inzetten waardoor de gewenste onderwijskwaliteit duurzamer gegarandeerd kan worden. 4. Bestuursoverstijgende samenwerking welke kan leiden tot opheffing, overdracht en/of fusie tussen scholen. 5. Opheffing van een school en bijbehorend brinnummer. Sluiting van een school leidt tot het uitblijven van financiering van de daaruit voortvloeiende leerlingenstroom, ongeacht of deze zich manifesteert richting één school of richting meer scholen. Opheffing vindt plaats nadat onderzocht is of er vanuit een inhoudelijk samenwerkingsperspectief een fusie gerealiseerd kan worden. In de praktijk zal niet pas dan naar een mogelijk scenario worden gekeken op het moment dat een school onder de opheffingsnorm dreigt te komen. Scholen worden permanent gevolgd op een groot aantal verschillende onderdelen, variërend van leerlingenaantallen, tussenopbrengsten, welbevinden van kinderen en personeel tot aan emotionele intelligentie of uitstroomprofielen. Het perspectief van scholen is daarmee permanent thema van afwegingen. Scenario s worden altijd afgestemd op hetgeen een regio aan voorzieningen nodig heeft, nu en in de toekomst. Het gaat uiteindelijk om een goed spreidingsaanbod van voorzieningen. Bij de vormgeving van het beleid op strategisch, tactisch en operationeel niveau vindt het initiatief, de aansturing en coördinatie plaats door het projectteam Spreiding en 7 Voortkomend vanuit werkdocument Visie Kindvoorzieningen Kindante pag. 16 Beleidsnotitie Spreiding en Huisvesting 2016

17 Huisvesting. Het projectteam heeft daartoe mandaat van het College van Bestuur en legt bij hen verantwoording af. In samenwerking met het CvB doet het projectteam dat naar interne en externe partners. Het projectteam maakt bij de uitvoering van het beleid gebruik van Accountmanagers 8 en het regionale projectmanagement, die door het Ministerie van OC&W in het kader van ondersteuning van ontwikkeling van beleid t.a.v. krimp zijn aangesteld. Dit laatste is eveneens een initiatief van het ministerie van OC&W om de samenwerking tot stand te brengen tussen schoolbesturen en gemeentes in een regio met als doel gezamenlijk beleid te ontwikkelen t.b.v. het anticiperen op de krimp dat schoolbestuur- en gemeentebestuur overstijgend is. Bij het opstellen van de opdracht voor deze projectmanager zijn de gemeentes van de Westelijke Mijnstreek (Schinnen, Beek, Stein en Sittard-Geleen), de gemeente Echt-Susteren en de daar werkzame schoolbesturen betrokken. Het projectteam heeft, naast aansturing en procesbegeleiding, als taak het besef van medeverantwoordelijkheid voor het beleid in al haar facetten te stimuleren. Dat geven zij vorm intern binnen de stichting en extern binnen de groep van samenwerkingspartners in gezamenlijke vormgeving van beleid. De scholen zijn georganiseerd in clusters en regio s. Zij hebben daarbinnen de taak en verantwoordelijkheid vorm te geven aan het tot stand brengen van toekomstbestendige, duurzame voorzieningen, waar kinderen optimaal en in brede zin kunnen profiteren van het ontwikkelingsaanbod dat vorm gegeven wordt door Kindante en de kindpartners. Voor de huidige SBO/SO voorzieningen binnen de stichting en de samenwerkingsverbanden waarbinnen zij opereren is strategisch beleid van een even groot belang als binnen het regulier PO. Aanleiding zijn enerzijds de krimp, die ook aan deze voorzieningen niet voorbij gaat, en anderzijds de veranderende opdracht vanuit Passend Onderwijs. Voor nu vindt de ontwikkeling van het benodigde beleid separaat plaats en dus zijn de verworvenheden daarvan niet in deze notitie opgenomen. Zodra dat mogelijk is zal het in ontwikkeling zijnde beleid t.a.v. de transitie van SBO/SO geïntegreerd worden met dit beleid en zullen de consequenties daarvan onderdeel gaan uitmaken van de Uitvoeringsagenda. Het binnen deze notitie beschreven beleid zal onderwerp van gesprek en overleg zijn met de verschillende gemeentes in de Westelijke Mijnstreek, de Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad, het ondersteuningsbureau van Kindante, het directeurenberaad en de structurele kindpartners van Kindante. Projectteam Spreiding en Huisvesting Kindante Miriam Bronckers, Susanne Hannen, Sjef Weijman maart Ilse den Heijer en Job Zinkstok OC&W pag. 17 Beleidsnotitie Spreiding en Huisvesting 2016

18 Bijlage 1 Kindcentra (KC) en Integrale (IKC) De ambitie van Kindante is het (mede) realiseren van Kindcentra met het perspectief om door te ontwikkelen tot Integrale Kindcentra. (Integrale) Kindcentra zijn voorzieningen voor kinderen van 0 tot 13 jaar, waar zij gedurende de dag komen om te leren, te spelen, te ontwikkelen en anderen te ontmoeten. Binnen een (I)KC kan vormgegeven worden aan het aanbod dat aansluit bij de totale ontwikkelingsbehoefte van kinderen. Het (I)KC biedt in één organisatie een totaalpakket op het gebied van onderwijs, opvoeding, ontspanning, ontwikkeling en opvang. In de communicatie wordt regelmatig de term Integraal Kindcentrum gehanteerd terwijl het feitelijk een Kindcentrum betreft of de centrale huisvesting van een aantal kindvoorzieningen, die inhoudelijk de samenwerking nog vorm dienen te geven. Dat laatste is een fase in de ontwikkeling. Kindante kiest als gewenst perspectief voor minimaal de realisatie van een Kindcentrum. Het beleid hieromtrent is vastgelegd in een werkdocument Kindvoorzieningen binnen Kindante van maart Samenvattend beschrijft de notitie o.a. 4.1 Kindcentrum Binnen het Kindcentrum is een totaalpakket aanwezig op het gebied van onderwijs, opvoeding, ontspanning, ontwikkeling en opvang. Vanuit de formulering over de meerwaarde van de samenwerking tussen de partners worden een gemeenschappelijke programmering en ontwikkelingslijn opgesteld. In de activiteiten is niet alleen sprake van een aaneenschakeling, maar vooral ook van een doorgaande lijn. Op dit ambitieniveau wordt aandacht besteed aan leren van en met elkaar en wordt gekeken naar de overeenkomsten en verschillen tussen de partners. Inhoudelijk wordt aandacht besteed aan zorg, veiligheid, het wegwerken van achterstanden, VVE, enz. Bij voorkeur zitten de samenwerkende partners in één gebouw, dat ook een sociaal-culturele functie voor de wijk heeft. 4.2 Integraal Kindcentrum Dit is de meest vergaande manier van samenwerken. Partners werken vanuit één organisatie, bij voorkeur in één gebouw, aan de ontwikkelingsdoelen van kinderen. De gehele organisatie wordt hierop afgestemd. Naast inhoudelijke samenwerking in de thema s zoals beschreven bij het Kindcentrum, wordt er gewerkt aan de gezamenlijke profilering en vanuit één financiële begroting. Er wordt gewerkt vanuit één pedagogische visie, één plan en één managementteam onder één leidinggevende. Kindante hecht naast de onderwijsontwikkeling voor elk kind, grote waarde aan de totaalontwikkeling voor elk kind. Daarbij zijn ouders /verzorgers de belangrijkste partner. Een goede communicatie en relatie met ouders / verzorgers zijn voorwaarden om de totaalontwikkeling van elk kind te optimaliseren en recht te doen aan de behoefte van het kind. Hierbij zijn vertrouwen en samenwerking vanuit respect tussen de ouders, school, besturen en kindpartners basisvoorwaarden. pag. 18 Beleidsnotitie Spreiding en Huisvesting 2016

19 Het beleid voor de langere termijn is erop gericht dat we een spreiding van levensvatbare Kindcentra kunnen garanderen. Levensvatbare Kindcentra met kindvoorzieningen die passend zijn op de behoeften van ouders en die gerealiseerd worden in samenwerking met kindpartners, gemeente en ouders. Ook hier blijven kwaliteit en een gezonde financieel-economisch basis voorwaardelijk. pag. 19 Beleidsnotitie Spreiding en Huisvesting 2016

20 Bijlage 2: Aanvullende beelden In verschillende regio s in Nederland daalt het aantal inwoners, en daarmee het aantal leerlingen. In 2020 zitten er leerlingen minder op de basisschool dan in Dat betekent voor het primair onderwijs een verlies van arbeidsplaatsen en van 500 miljoen aan middelen. Daardoor wordt het moeilijker scholen in stand te houden en komt de kwaliteit onder druk te staan. Inmiddels is er ook op regeringsniveau het inzicht dat ook in krimpregio s kwalitatief hoogwaardig, betaalbaar, bereikbaar en toegankelijk onderwijs moet zijn. Krimp is een autonome ontwikkeling die niet kan worden tegengegaan. Wel is goede begeleiding van de krimp mogelijk. Goede regionale samenwerking is daarbij de sleutel tot succes. Bij het vinden van creatieve oplossingen voor de krimp moet de kwaliteit van het onderwijs altijd voorop staan, aldus de PO-Raad (raad voor Primair Onderwijs) oktober Kindante wordt net als haar totale maatschappelijke omgeving sinds een reeks van jaren geconfronteerd met vergrijzing en ontgroening in de regio waardoor er terugloop plaatsvindt van leerlingenaantallen in de scholen. Percentage scholen meer dan 10% onder de opheffingsnorm in 2015 Friesland 18% Limburg 17% Gelderland 16% Zeeland 15% Zuid-Holland 15% Groningen 15% Utrecht 15% Noord-Holland 13% Flevoland 13% Overijssel 13% Drenthe 13% Noord-Brabant 11% (bronnen: leerling daling CBS, opheffingsnormen Staatscourant, leerlingenaantallen DUO/OCW) De gevolgen van teruglopende leerlingenaantallen zijn van invloed op alle scholen van Kindante. Zowel op het niveau van de individuele school als op het niveau van de totale organisatie is terugloop merkbaar. Niet alleen in financieel en personeel opzicht, ook in veranderende leerlingstromen (en daardoor veranderende populaties van scholen) en positionering van scholen in de regio. Daarmee zijn alle scholen van Kindante betrokken in het proces. Kosten per leerling school van plus (bronnen: leerlingenaantallen en jaarrekeningen DUO/OCW) pag. 20 Beleidsnotitie Spreiding en Huisvesting 2016

21 Ook op Kindante-niveau spelen de gemiddelde kosten per leerling een rol. Vooral de leegstand zorgt ervoor dat bij (voor een groot deel) gelijkblijvende kosten de gemiddelde kosten per leerlingen stijgen doordat de kosten voor energie, buitenonderhoud, planmatig onderhoud en bijvoorbeeld tuinonderhoud gelijk blijven of stijgen. Aantal kleine scholen groeit ll of minder ll ll ll Totaal Nog niet eerder zoveel basisscholen gesloten Bron: Trouw Geplaatst: 14 oktober 2015 Bij 124 basisscholen gingen vorig schooljaar de deuren definitief dicht. Het is het hoogste aantal sluitingen dat de Dienst Uitvoering Onderwijs ooit vaststelde. Bijna 8200 kinderen moesten tussen september 2014 en juli 2015 overstappen naar een andere school. Nergens verdwenen zoveel scholen als in Gelderland: negentien. Ook Noord-Holland werd flink geraakt met achttien gesloten scholen. Utrecht en Flevoland houden de schade met vier beperkt. In Limburg sloten 7 scholen hun deuren. Het aantal nieuw opgerichte scholen daalde ondertussen: afgelopen schooljaar waren dat er nog maar negen, tegen twaalf een jaar daarvoor. "Alleen in de grote steden is nog enige sprake van groei", zegt een woordvoerder van de koepel van basisscholen PO-Raad. Anticiperen Krimp is de belangrijkste oorzaak van het sluiten van een basisschool. Is het niet omdat jonge gezinnen wegtrekken uit bepaalde provincies, dan wel omdat overal veel minder kinderen worden geboren. "Sommige scholen sluiten omdat de krimp al heeft toegeslagen, en andere anticiperen erop", zegt de woordvoerder van de PO-Raad. Hoewel schoolsluitingen al jaren veel voorkomen, is er in het jaar 2014/2015 toch weer een grote stijging. Volgens cijfers van het ministerie van onderwijs sloten in het schooljaar nog 101 scholen. De opgave die Kindante zich stelt is om blijvend duurzaam kwalitatief goed onderwijs te realiseren op een financieel-economisch gezonde basis. Kinderen zijn het kapitaal van de samenleving. We zijn daarom sinds een aantal jaren bereid om tijdig en adequaat de bakens te verzetten. De voorliggende update van de notitie getuigt opnieuw daarvan. Niets doen nu en de komende jaren, is geen optie. Keuzen zullen gemaakt moeten worden, hoe pijnlijk deze ook zijn in vele gevallen. Uitstel heeft als groot risico dat later mogelijk nog pijnlijker keuzen gemaakt moeten worden. De gevolgen van krimp zijn niet in elke situatie identiek en de krimp voltrekt zich ook niet op elke plek binnen de stichting met dezelfde omvang en in hetzelfde tempo. De oplossingen zullen divers zijn, in afstemming op de plaatselijke / regionale situatie en de daarin opererende partners. pag. 21 Beleidsnotitie Spreiding en Huisvesting 2016

22 Bevolkingsontwikkeling per gemeente (Planbureau voor de Leefomgeving, 2013) In het kader van Een koers voor Zuid-Limburg; actieprogramma Zuid-Limburg mei en het vervolg hierop door middel van een afgesloten convenant tussen de Provincie Limburg, de gemeenten en de Rijksoverheid, wordt aan de schoolbesturen in Zuid-Limburg gevraagd te komen tot een gemeenschappelijk beleid t.a.v. de huisvesting en spreiding van onderwijslocaties. De schoolbesturen hebben zich hieraan verbonden en zijn in het kalenderjaar 2012 met elkaar in gesprek gegaan hoe dit te realiseren. Het gewenste resultaat is dat, rekening houdend met verschillen tussen stedelijke gebieden en het platteland, in alle sub regio s van Zuid-Limburg sprake moet zijn van een toegankelijke onderwijsinfrastructuur en van kwalitatief hoogwaardig onderwijs, dat voldoende ontwikkelingskansen biedt voor alle kinderen binnen de financiële mogelijkheden van de bekostiging door de rijksoverheid. Dit moet het kader worden voor schoolbesturen, kindpartners, gemeenten en alle andere betrokkenen bij het onderwijs. De strategische notitie van Kindante is een oproep en een belofte om samen de schouders te zetten onder het vormgeven van een moeilijke en uitdagende heroriëntatie. 9 Zie pag. 22 Beleidsnotitie Spreiding en Huisvesting 2016

23 Bijlage 3: Facts & Figures Het Rijk, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en het Interprovinciaal Overleg (IPO) werken sinds het Interbestuurlijk Actieplan Bevolkingsdaling Krimpen met Kwaliteit (2009) samen aan de aanpak van de gevolgen van bevolkingsdaling. De cijfers zijn afkomstig uit de Interbestuurlijke Voortgangsrapportage Bevolkingsdaling 2012 van Rijk, VNG en IPO De Interbestuurlijke Voortgangsrapportage Bevolkingsdaling 2012 maakt duidelijk dat de krimp- en anticipeerregio s de uitdaging van bevolkingsdaling oppakken. Waar de krimpregio s richting de concrete programmering en uitvoering van plannen gaan die inspelen op de krimp, bevinden de anticipeerregio s zich nog veelal in de fase tussen bewustwording en regionale visievorming. In de reactie op de krimp zijn vooral de fases van programmering en van uitvoering spannend. Het komt dan aan op het maken van keuzen over bijvoorbeeld aanpassing in voorzieningen in zowel kwalitatieve als kwantitatieve zin. Regio s in Nederland bereiden zich voor op de transitie van bevolkingsgroei naar bevolkingsdaling. Structurele krimp op regionale schaal zal, in combinatie met ontgroening en vergrijzing, gevolgen hebben voor terreinen als wonen, ruimte, onderwijs, zorg- en welzijnsvoorzieningen en werk. De transitie van bevolkingsgroei naar bevolkingsdaling betekent meer dan alleen maar minder inwoners. Ontwikkelingen als ontgroening en vergrijzing zorgen voor een andere dynamiek in de regio s. De ontgroening vindt in een aantal regio s sneller plaats dan in de rest van Nederland. De cijfers in onderstaande tabellen zijn gebaseerd op de Primos-prognoses uit 2011 en 2009 in combinatie met de meest recente prognoses van de provincies. Deze prognoses zijn puntschattingen en geven op basis van de op dat moment meest reële inschatting van de demografische ontwikkelingen de meest waarschijnlijke uitkomst weer. De prognoses zijn gebaseerd op schattingen van demografische processen. Een aantal regio s krimpt al, de zogenaamde krimpgebieden. Andere regio s krijgen hier de komende decennia mee te maken. Deze worden anticipeergebieden genoemd. pag. 23 Beleidsnotitie Spreiding en Huisvesting 2016

24 pag. 24 Beleidsnotitie Spreiding en Huisvesting 2016

25 Voor de beeldvorming zijn in de volgende tabellen de landelijke cijfers opgenomen. pag. 25 Beleidsnotitie Spreiding en Huisvesting 2016