Therapeutische projecten geestelijke gezondheidszorg ( ) Handleiding patiënten monitoring

Transcriptie

1 Therapeutische projecten geestelijke gezondheidszorg ( ) Handleiding patiënten monitoring GEBRUIK VAN DE SCHALEN BIJ KINDEREN EN ADOLESCENTEN (FORENSISCHE PSYCHIATRIE INBEGREPEN)

2 Therapeutische projecten geestelijke gezondheidszorg ( ) RIZIV, FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu, Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE). De Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid publiceerde in 2005 een beleidsnota geestelijke gezondheid. Dit document stelde ondermeer de ontwikkeling van experimentele therapeutische projecten" voor. Deze projecten zijn bedoeld als een zoektocht naar alternatieve organisatiemodellen in de geestelijke gezondheidszorg. Het Kenniscentrum is verantwoordelijk voor de wetenschappelijke proces-evaluatie van de therapeutische projecten. Zij compileerde de handleidingen voor een specifiek deel van de evaluatiemethodologie (patiënten monitoring). Serie : Therapeutische projecten geestelijke gezondheidszorg ( ), handleiding patiënten monitoring Titel: Werkgroep : Bedanking: Copyrights : Gebruik van de schalen bij kinderen en adolescenten. Sophie Cès, Peter Feys, Micheline Gobert, Mark Leys Koen Thomeer De schalen in dit document kunnen enkel gebruikt worden in het kader van de therapeutische projecten voor geestelijke gezondheidzorg. De hele of gedeeltelijke reproductie van deze schalen is ten strengste verboden voor niet bevoegde personen. Voor het gebruik ervan wendt u zich best tot de respectievelijke uitgevers. Brussel, 17/06/2008 versie 1.2 (23/05/2008, versie 1.1) Studie KCE Taal : Nederlands Format : Adobe PDF (A4) Wettelijke depot : D/2008/10.273/33 Dit document is beschikbaar op de website van de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu Hoe refereren naar dit document? Gebruik van de schalen bij kinderen en adolescenten. Brussel: Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE); Therapeutische projecten geestelijke gezondheidszorg ( ), handleiding patiënten monitoring (D/2008/10.273/33)

3 RIZIV, KCE, FOD Volksgezondheid Schalen kinderen en adolescenten 1 INHOUDSTAFEL 1 ALGEMENE INLEIDING DE DOELSTELLINGEN VAN PATIENTEN MONITORING DE PATIENTEN MONITORING IN PRAKTIJK De frequentie van registratie Voorstelling van de vragenlijsten aan de patiënt/cliënt Deelname van de patiënten VOORSTELLING VAN DE HANDLEIDING ALGEMEEN STATISCHE VRAGEN Algemene informatie Instrument DOMEIN ERNST VAN SYMPTOMEN HONOSCA Algemene informatie Instrument versie ouders Instrument versie kind CHILD BEHAVIOR CHECKLIST (CBCL) Algemene informatie Instrument CBCL 1 1/ Instrument CBCL NEEDS EN PARTICIPATION CHILD & ADOLESCENT NEEDS AND STRENGTHS MENTAL HEALTH Algemene informatie Instrument CHILD & ADOLESCENT NEEDS AND STRENGTHS Algemene informatie Instrument CANS QUALITY OF LIFE PEDIATRISCHE EVALUATIE KWALITEIT VAN LEVEN (PEDSQL) Algemene informatie Instrument PeDQL 5-7 jaar: versie Ouders Instrument PeDQL 8-12 jaar: versie Ouders Instrument PeDQL 8-12 jaar: versie Kind Instrument PeDQL jaar: versie TIENER INFANT AND TODDLER QUALITY OF LIFE QUESTIONNAIRE (ITQOL-97) Algemene informatie Instrument DOMEIN GEBRUIK VAN DIENSTEN GEBRUIK VAN GEZONDHEIDSZORGVOORZIENINGEN Algemene informatie Instrument CLIENT SATISFACTION QUESTIONNAIRE (CSQ) Algemene informatie Instrument ALBERTA CONTINUITY OF SERVICE SCALE - MENTAL HEALTH Algemene informatie Instrument...94

4 RIZIV, KCE, FOD Volksgezondheid Schalen kinderen en adolescenten 2 1 ALGEMENE INLEIDING 1.1 DE DOELSTELLINGEN VAN PATIENTEN MONITORING De Therapeutische projecten (TP) in de geestelijke gezondheidszorg zijn in het leven geroepen door het RIZIV - in opdracht van de minister van Volksgezondheid - om organisatorische vernieuwingen in te voeren die zorg op maat kunnen leveren voor verschillende psychiatrische doelgroepen: kinderen/adolescenten, volwassenen, ouderen, verslaving en forensische psychiatrie. De doelstelling van de TP is om coördinatie en samenwerking tussen verschillende zorgverstrekkers te realiseren die beter tegemoet komt aan de behoeften van de patiënt/cliënt, en die een betere continuïteit van zorg garandeert. Om te onderzoeken in welke mate deze doelstelling gerealiseerd wordt, is een evaluatieonderzoek gestart waarin twee luiken zijn te onderscheiden: o Een beschrijving van de karakteristieken van de patiënten, patiënten monitoring genoemd o Procesevaluatie van de samenwerkingsmodellen van de therapeutische projecten. Deze wetenschappelijke studie wordt uitgevoerd door het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg, over een periode van 3 jaar, in opdracht van de Minister van Volksgezondheid. Het eerste gedeelte van de studie houdt een onderzoek in naar de kenmerken van patiënten/cliënten op verschillende domeinen door middel van vragenlijsten 1. De doelstelling is beschrijvend: o De eerste doelstelling is om de verschillende types van patiënten te beschrijven die geïncludeerd werden in de therapeutische projecten. o De tweede doelstelling is om de evolutie van de patiëntenkenmerken op te volgen op lange termijn. De monitoring van de patiëntenkarakteristieken heeft in het kader van deze studie, niet tot doel heeft om één individu klinisch op te volgen, maar wel om de patiëntengegevens te analyseren op een groepsniveau, van epidemiologische aard. Deze soort evaluatie vereist een minder gedetailleerde weergave van de patiënt dan voor een klinische evaluatie. Bepaalde vragenlijsten werden van bij aanvang door de auteurs opgesteld voor een evaluatie op geaggregeerd niveau, terwijl andere vragenlijsten voor evaluatie op zowel individueel als geaggregeerd niveau kunnen gebruikt worden. Hierdoor kunnen bepaalde vragenlijsten voor een clinicus soms te bondig of te weinig gedetailleerd lijken. De patiëntenkenmerken worden bevraagd op vijf globale dimensies: 1. De ernst van de mentale symptomen/aandoeningen: hiermee kan een schets gemaakt worden van het profiel van de patiënten binnen elk TP en tussen de TP (case mix). 2. De ervaren behoeften (alsook de behoeften waarvoor hulp geboden werd) en de participatie van de cliënt/patiënt in het gezin, zijn/haar sociaal netwerk, op het werk en andere: de evaluatie van de behoeften vertrekt van een beschrijving van het functioneren van de patiënt. De vragen kunnen eveneens door de TP gebruikt worden bij inclusie van de patiënt of bij het uitwerken van het zorgenplan. De gekozen vragenlijsten werden namelijk ook voor dit doel ontwikkeld. In het onderzoek worden de vragenlijsten op geaggregeerd niveau gebruikt. In het onderzoek worden 1 gekozen op basis van een grondige internationale literatuurstudie: zie KCE working paper HSR : Instruments for assessing outcomes in mental health services. M. Leys, S. Cès, K. Thomeer, P. Feys, L. Kohn, D. Paulus

5 RIZIV, KCE, FOD Volksgezondheid Schalen kinderen en adolescenten 3 de vragenlijsten op geaggregeerd niveau gebruikt om de type patiënten te beschrijven wat betreft de participatie en zorgbehoeften. 3. Het gebruik van diensten door de cliënt/patiënt:. Dit domein omvat twee delen: één deel betreft de beschrijving van de verschillende diensten die gebruikt werden door patiënten. Een ander deel omvat de opinie van patiënten over de ontvangen diensten (voldoening en kwaliteit van organisatie van deze diensten). 4. De kwaliteit van leven zoals ervaren door de cliënt/patiënt: in het onderzoek worden de vragenlijsten op geaggregeerd niveau gebruikt, maar ook op klinisch niveau kunnen deze gebruikt worden. 5. Ter aanvulling worden er algemene gegevens, zoals diagnostische en sociodemografische gegevens, over de cliënt/patiënt gevraagd. De antwoorden op deze vragen, verder genoemd statische vragen moeten éénmalig, op het moment van inclusie worden ingevoerd en daarna, zo nodig, worden bijgewerkt. Noot: de geselecteerde vragenlijsten zijn generische vragenlijsten, met andere worden niet specifiek voor een bepaalde pathologie. Daarom is het mogelijk dat bepaalde vragen niet van toepassing zijn voor een bepaalde patiënt/cliënt, of voor de volledige doelgroep. Bij enkele vragenlijsten werden antwoordmogelijkheden toegevoegd die de mogelijkheid biedt om vragen, die niet van toepassing zijn, aan te kruisen (aanpassingen werden uitgevoerd dankzij de opmerkingen van de testers). Indien toch antwoordmogelijkheden zouden ontbreken voor bepaalde vragen, mag u deze communiceren met de helpdesk (cotrov@health.fgov.be) om de nodige veranderingen te kunnen implementeren. 1.2 DE PATIENTEN MONITORING IN PRAKTIJK De frequentie van registratie De frequentie van afname van de vragenlijsten: de registratie moet uitgevoerd worden bij inclusie van de patiënt/cliënt, na 6 maanden, na 1 jaar, na 2 jaar en bij afloop van de TP. De periode voor ingave van de vragenlijsten in de web applicatie werd verlengd tot 4 weken na de referentiedatum. Bij uittrede van de patiënt uit het therapeutisch project Een volledige afname van de vragenlijsten is vereist tenzij de vorige afname binnen de laatste 3 maanden voor het vertrek werd uitgevoerd Voorstelling van de vragenlijsten aan de patiënt/cliënt Aan de patiënt/cliënt kan uitgelegd worden dat de bevraging helpt om meer inzicht te krijgen in de hulpverlening voor patiënten en dit met betrekking op symptomen, zorgbehoeftes en ervaringen met de aangeboden zorg en diensten waarvan ze gebruik maken. De informatie zal gebruikt worden om aanbevelingen te formuleren omtrent een beter aangepaste zorgverstrekking voor personen met een gelijkaardige zorgbehoefte, die een goede levenskwaliteit vrijwaart Deelname van de patiënten Twee scenario s zijn mogelijk: o Indien de patiënt/cliënt niet wenst deel te nemen aan de monitoring, moet de zorgverlener benadrukken dat een weigering zijn/haar opname in het TP niet in het gedrang brengt. o Indien de patiënt/cliënt toestemt, moet uitgelegd worden dat hij/zij patiënt vrij is om al dan niet te antwoorden, zeker indien het vragen betreft die als ongepast of indiscreet ervaren worden.

6 RIZIV, KCE, FOD Volksgezondheid Schalen kinderen en adolescenten VOORSTELLING VAN DE HANDLEIDING Deze handleiding bevat alle geselecteerde instrumenten voor een bepaalde doelgroep, en worden ingedeeld aan de hand van de bovenvermelde domeinen. Elk instrument is op de volgende wijze voorgesteld: - een synthesetabel (hieronder voorgesteld) beschrijft de belangrijkste karakteristieken van de schaal - Specifieke instructies om de vragenlijst af te nemen - Het instrument zelf DOMEIN DOELGROEP IN TE VULLEN DOOR * VERSIES AANTAL VRAGEN BEOORDELINGSPERIODE NAAM VAN HET INSTRUMENT Domein geëvalueerd door de schaal Kinderen/Adolescenten, Volwassenen, Ouderen, Patiënt/cliënt (of een verwant in bepaalde gevallen), ouder, zorgverlener Voor de cluster kinderen bestaan er verschillende versies in functie van de leeftijd, en of de ouders dan wel het kind zelf de vragenlijst dient in te vullen. De periode die in acht moet worden genomen om het instrument in te vullen varieert volgens het instrument *Het wordt aanbevolen dat de persoon die de vragenlijsten invult (patiënt of familie, in het geval van ernstige cognitieve beperkingen), dezelfde is tijdens de projectperiode. Bemerking: sommige instrumenten zijn hetzelfde voor de verschillende doelgroepen. Elk instrument kan afgedrukt worden voor onmiddellijk gebruik bij de cliënt/patiënt. Nadien kan de coördinator/medewerker de antwoorden in het elektronische registratiesysteem inbrengen.

7 RIZIV, KCE, FOD Volksgezondheid Schalen kinderen en adolescenten 5 2 ALGEMEEN 2.1 STATISCHE VRAGEN Algemene informatie DOMEIN DOELGROEP STATISCHE VRAGEN Socio-demografische en diagnostische data Kinderen (ouders), adolescenten Volwassenen Ouderen IN TE VULLEN DOOR Zorgverlener, aan de hand van een interview indien nodig (bepaalde informatie is beschikbaar in het dossier) AANTAL VRAGEN 37 Noot: Deze informatie dient eenmalig volledig ingevuld te worden bij inclusie, en nadien bijgesteld worden indien er zich veranderingen voordoen Instrument

8 RIZIV, KCE, FOD Volksgezondheid Schalen kinderen en adolescenten 6 STATISCHE VRAGEN GEGEVENS VAN DE CLIENT/PATIENT Eénmalig in te vullen Patiëntennummer (toegekend door het TP ter anonimisering van de vragenlijstpapieren versie) Rijksregisternummer Datum van inclusie in het therapeutisch project (voor patiënten die voor 1 September 2008 werden geïncludeerd, vragen we om hier de datum van vragenlijstafname in te vullen. De reële inclusiedatum van de patiënt dient ingevuld te worden in het deel vragenblokken in de webapplicatie ) Indien de medewerking aan het therapeutisch project werd stopgezet: Datum Einde begeleiding in overleg Einde begeleiding geëist door client /patiënt Einde begeleiding geëist door familie/mantelzorger Einde begeleiding geëist door partners Einde door niet meer aan te melden Einde door verhuis Einde door hospitalisatie buiten project Reden Natuurlijk overlijden Overlijden door ongeval Overlijden door overdosis Zelfmoord Doodslag Onbekend Andere Geslacht Geboortejaar Datum van eerste contact met de geestelijke gezondheidszorg Man Vrouw Is er een opname geweest in een psychiatrische instelling voor opname in het therapeutisch project (A,K,T,t1,t2,k1,k2 bed)? Hoogste niveau van beëindigd onderwijs Schatting van het totaal aantal jaren onderwijs (vanaf de leeftijd van 6 jaar) Kortdurig (< 6 maand) Langdurig (> 6 maand) Neen Kleuteronderwijs Lager onderwijs Secundair lagere cyclus Secundair hogere cyclus Hoger niet-universitair onderwijs Universitair onderwijs Ander, niet gespecifieerd (getuigschrift, VAB, ) Geen onderwijs gevolgd Onbekend STATISCHE VRAGEN Pagina 1/5

9 RIZIV, KCE, FOD Volksgezondheid Schalen kinderen en adolescenten 7 Bepaalde van onderstaande antwoorden, reeds ingebracht tijdens een eerste registratie, kunnen over tijd veranderen en moeten dan aangepast worden REGISTRATIEMOMENT Datum van registratie (verzameling van de gegevens) Ingavedatum van de registratie (op de webapplicatie) Registratieperiode PSYCHISCHE AANDOENING Is er een DSM-IV code in het patiëntendossier opgenomen? As I: As I dient voor het vastleggen van alle verschillende stoornissen of toestanden in de classificatie met uitzondering van de persoonlijkheidsstoornissen en zwakzinnigheid (die op As II worden genoteerd). Ook worden op As I de Overige aandoeningen genoteerd die een reden voor zorg kunnen zijn. Ja Neen Nog niet Niet geweten Primair Secundair Tertiair AS II: As II dient voor het vastleggen van persoonlijkheidsstoornissen en zwakzinnigheid. Deze kan ook worden gebruikt voor het noteren van opvallende, slecht aangepaste persoonlijkheidstrekken en afweermechanismen. As III: As III dient voor het vastleggen van actuele somatische aandoeningen, die potentieel relevant zijn voor het begrijpen of behandelen van een psychische stoornis. As IV: As IV dient voor het vastleggen van psychosociale en omgevingsproblemen, die de diagnose, behandeling en prognose van psychische stoornissen kunnen beïnvloeden. AS IV gekend: Binnen de primaire steungroep AS IV gekend: Gebonden aan sociale omgeving AS IV gekend: Opvoedingsproblemen AS IV gekend: Werkproblemen AS IV gekend: Woonproblemen AS IV gekend: Financiële problemen AS IV gekend: Met toegankelijkheid van de gezondheidsdiensten AS IV gekend: Met justitie/politie of misdaad AS IV gekend: Andere psychosociale en omgevingsproblemen As V: As V dient voor het vastleggen van het oordeel over het algemene niveau van functioneren. Deze informatie kan nuttig zijn bij het plannen van een behandeling en het meten van de werking daarvan en bij het voorspellen van de afloop. Het vastleggen van het algemene functioneren op As V wordt gedaan met behulp van de Global Assessment of Functioning (GAF) schaal. De GAF-schaal kan bijzonder bruikbaar zijn bij het, in algemene termen, volgen van vooruitgang van betrokkene door gebruik te maken van een op zichzelf staande meting. Primair Secundair Primair Secundair Tertiair Gekend Niet gekend STATISCHE VRAGEN Pagina 2/5

10 RIZIV, KCE, FOD Volksgezondheid Schalen kinderen en adolescenten 8 Socio-demografische gevens Is er een persoonlijk contact geweest Ja met de cliënt/patiënt om de noodzakelijke gegevens voor deze Neen registratieperiode in te vullen? Alleenstaand Gehuwd, samenlevend met partner Gescheiden tafel en bed Burgerlijke staat Formeel gescheiden Weduwe/naar Niet gekend Woont alleen Eigen gezin zonder inwonende kinderen Leefmilieu Hoofdberoepstatus Gezins- of Gezinsvervangend mileu Collectieve woonvorm Therapeutisch Milieu Andere Onbekend Betaald werk Betaald werk maar tijdelijk onderbroken omwille van: Geen betaald werk Eigen gezin met inwonende kinderen Ouderlijk gezin Inwonend of samenwonend Ander gezins- of gezinsvervangend milieu Voorziening voor bejaarden Instelling voor gehandicaptenzorg Opvangcentrum voor thuislozen Gemeenschapsverband Instelling afhankelijk van justitie Andere collectieve woonvorm Psychiatrisch Ziekenhuis PAAZ Psychiatrisch Verzorgingstehuis Beschut wonen Gezinsverpleging Alternatieve psychiatrische opvang Algemeen ziekenhuis Ander therapeutisch milieu Ander niet-gespecifieerd milieu Geen vaste verblijfplaats Voltijds werk Deeltijds werk Onregelmatig werk Ziekte of ongeval Verlof omwille van familiale of persoonlijke redenen Eigen huishouding Invalide Mindervalide Uitkeringsgerechtigde werkloze Niet-uitkeringsgerechtigde werkloze Steuntrekkende Gepensioneerd Student Rentenier STATISCHE VRAGEN Pagina 3/5

11 RIZIV, KCE, FOD Volksgezondheid Schalen kinderen en adolescenten 9 Huidige schoolsituatie Studerend Studerend maar tijdelijke onderbroken omwille van: Niet studerend Onbekend Voltijds studerend Deeltijds studerend Occasionele cursus Ziekte of ongeval Familiale of persoonlijke redenen Juridische redenen Aantal georganiseerde overlegvergaderingen voor deze periode (sinds de vorige registratie) Aantal gefactureerde overlegvergaderingen voor deze periode (sinds de vorige registratie) Ligt de woonplaats van de cliënt/patiënt in het vooropgestelde geografische werkingsgebied van het therapeutisch project? Overlegvergaderingen Ja Neen Voor deze patiënt, aantal partners op het patiëntoverleg aanwezig van type: Psychiatrisch ziekenhuis en PAAZ Centrum geestelijke gezondheidszorg of pilootproject outreaching/psychiatrische zorg in thuissituatie Dienst 1 lijns gezondheidszorg Andere STATISCHE VRAGEN Pagina 4/5

12 RIZIV, KCE, FOD Volksgezondheid Schalen kinderen en adolescenten 10 3 DOMEIN ERNST VAN SYMPTOMEN 3.1 HONOSCA Algemene informatie DOMEIN DOELGROEP IN TE VULLEN DOOR BESTAANDE VERSIES AANTAL VRAGEN 13 BEOORDELINGSPERIODE Honosca 2 Globale maat van de mentale gezondheidstoestand van het kind Kinderen tussen 13 en 18 jaren Zowel Ouders van het kind, of de persoon die het meest met het kind omgaat Kind zelf Vragenlijst ouders Vragenlijst kind Afgelopen 2 weken The «Health of the Nation Outcome Scales for Children and Adolescents» (HoNOSCA) werd ontwikkeld door twee onderzoeksgroepen (The Royal College of Psychiatrists Research Unit et The University of Manchester, Department of Child and Adolescent Psychiatry) met als doelstelling om een meetinstrument ter beschikking te stellen omtrent de gezondheid en het social functioneren van kinderen met mentale dysfuncties. Deze schaal biedt een globale maat aan van de mentale gezondheidstoestand van het kind Instrument versie ouders 2 De originele Engelse versie werd vertaald naar het Nederlands, Simon Gowers, The Royal College of Psychiatrists Research Unit and The University of Manchester, Department of Child and Adolescent Psychiatry

13 RIZIV, KCE, FOD Volksgezondheid Schalen kinderen en adolescenten 11 HONOSCA - OUDERS N : Datum: De bedoeling van deze evaluatie is om te peilen naar uw mening over de problemen waar uw zoon/dochter de laatste tijd mee te kampen heeft. De resultaten worden gebruikt, in combinatie met uw zoons/dochters eigen evaluatie, om de vooruitgang van uw zoon/dochter regelmatig op te volgen. 1. Antwoord enkel voor de laatste twee weken. 2. Denk goed na en tracht zo precies mogelijk en eerlijk te antwoorden. 3. Kruis bij elke vraag één vakje aan. 4. Gelieve alle dertien vragen te beantwoorden. 5. Als u denkt dat uw zoon/dochter meer dan een van de problemen opgesomd in een vraag heeft gehad tijdens de laatste twee weken, dient u enkel te antwoorden voor het meest ernstige probleem. De zorgverlener mag de ouders bijstaan in de identificatie van het meest ernstige probleem. 6. Indien het kind niet naar school ging (voor andere redenen dan schoolvakantie), dient u geen vraag 5 niet te beantwoorden. 7. Dank u om de nodige tijd te nemen om alle vragen te beantwoorden. OPGELET: Indien de reden voor het niet invullen van deze vragenlijst te maken heeft met een andere reden dan de leeftijd van de client/patient, zouden we u willen vragen om deze reden voor het niet invullen van deze vragenlijsten te bezorgen aan Cotrov, de helpdesk van de FOD Volksgezondheid, voor de patiëntenmonitoring (cotrov@health.fgov.be). Voorbeeld vraag 2; Denkt u dat, in de laatste 2 weken, uw zoon/dochter concentratieproblemen heeft gehad of rusteloos was? Helemaal niet Nauwelijks Licht maar duidelijk Matig Ernstig Indien uw kind meer problemen heeft met concentratie dan met rusteloosheid, moet je de score baseren op het concentratieprobleem en niet op de rusteloosheid. Hartelijk dank voor uw medewerking. HoNOSCA - OUDERS Pagina 0/3

14 RIZIV, KCE, FOD Volksgezondheid Schalen kinderen en adolescenten 12 DENKT U DAT IN DE LAATSTE TWEE WEKEN: 1. uw zoon/dochter storend gedrag of fysieke / verbale agressie heeft vertoond? Helemaal niet Nauwelijks Licht maar duidelijk Matig Ernstig 2. uw zoon/dochter concentratieproblemen heeft gehad of rusteloos was? Helemaal niet Nauwelijks Licht maar duidelijk Matig Ernstig 3. uw zoon/dochter iets gedaan heeft om zichzelf met opzet te verwonden of te kwetsen? Helemaal niet Nauwelijks Licht maar duidelijk Matig Ernstig 4. uw zoon/dochter problemen heeft gehad als gevolg van het gebruik van drugs, alcohol of solventen? Helemaal niet Nauwelijks Licht maar duidelijk Matig Ernstig 5. uw zoon/dochter problemen heeft gehad om zijn/haar normale studiecapaciteiten te benutten? Helemaal niet Nauwelijks Licht maar duidelijk Matig Ernstig 6. uw zoon/dochter een lichamelijke ziekte of beperking had die hem/haar in zijn/haar activiteiten belemmerde? Helemaal niet Nauwelijks Licht maar duidelijk Matig Ernstig 7. uw zoon/dochter onrustig was omdat hij/zij stemmen hoorde, dingen zag of verdachte / abnormale gedachten had? Helemaal niet Nauwelijks Licht maar duidelijk Matig Ernstig 8. uw zoon/dochter last had van zelf uitgelokt braken, hoofd- of buikpijn (zonder aantoonbare oorzaak), bedwateren of stoelgangverlies? Helemaal niet Nauwelijks Licht maar duidelijk Matig Ernstig HoNOSCA - OUDERS Pagina 1/3

15 RIZIV, KCE, FOD Volksgezondheid Schalen kinderen en adolescenten uw zoon/dochter zich minder goed of angstig voelde of last had van angsten, obsessies of rituelen? Helemaal niet Nauwelijks Licht maar duidelijk Matig Ernstig 10. uw zoon/dochter last had van een tekort aan voldoeninggevende vriendschappen of gepest werd? Helemaal niet Nauwelijks Licht maar duidelijk Matig Ernstig 11. uw zoon/dochter het moeilijk had om voor zichzelf te zorgen of de verantwoordelijkheid voor zijn/haar onafhankelijkheid te nemen? Helemaal niet Nauwelijks Licht maar duidelijk Matig Ernstig 12. uw zoon/dochter problemen had met relaties in uw gezin of zijn/haar beschutte woning? Helemaal niet Nauwelijks Licht maar duidelijk Matig Ernstig 13. uw zoon/dochter niet meer naar school / naar de les ging? Helemaal niet Nauwelijks Licht maar duidelijk Matig Ernstig HoNOSCA - OUDERS Pagina 2/3

16 RIZIV, KCE, FOD Volksgezondheid Schalen kinderen en adolescenten Instrument versie kind HONOSCA - KIND N : Datum: 1. Beantwoord de vragen denkend aan de afgelopen twee weken 2. Probeer zo precies mogelijk en eerlijk te antwoorden 3. Gelieve één vakje aan te kruisen voor elke vraag 4. Probeer alle 13 vragen te beantwoorden 5. Probeer telkens te antwoorden voor de belangrijkste moeilijkheid die in de vraag wordt vermeld. Je mag je zorgverlener vragen om je bij te staan in de identificatie van de meest ernstige moeilijkheid. 6. Indien je niet naar school ging (voor andere redenen dan schoolvakantie), dient u vraag 5 niet te beantwoorden. 7. Neem alle tijd die u nodig heeft om de vragen te beantwoorden Voorbeeld vraag 2; 2. Heeft u concentratieproblemen gehad of bent u rusteloos geweest? Helemaal niet Nauwelijks Licht maar duidelijk Matig Ernstig Indien u meer problemen heeft met concentratie dan met rusteloosheid, moet je de score baseren op het concentratieprobleem en niet op de rusteloosheid. Hartelijk dank voor uw medewerking. HoNOSCA - KIND Pagina 0/3

17 RIZIV, KCE, FOD Volksgezondheid Schalen kinderen en adolescenten 15 IN DE LAATSTE TWEE WEKEN: 1. Heb je last gehad van eigen storend gedrag, of fysieke / verbale agressie? Helemaal niet Nauwelijks Licht maar duidelijk Matig Ernstig 2. Heb je concentratieproblemen gehad of ben je rusteloos geweest? Helemaal niet Nauwelijks Licht maar duidelijk Matig Ernstig 3. Heb je iets gedaan om jezelf met opzet te verwonden of te kwetsen? Helemaal niet Nauwelijks Licht maar duidelijk Matig Ernstig 4. Heb je problemen gehad als gevolg van gebruik van drugs, alcohol of solventen? Helemaal niet Nauwelijks Licht maar duidelijk Matig Ernstig 5. Heb je problemen gehad om je normale studiecapaciteiten te benutten? Helemaal niet Nauwelijks Licht maar duidelijk Matig Ernstig 6. Heeft een lichamelijke ziekte of beperking je in jouw activiteiten belemmerd? Helemaal niet Nauwelijks Licht maar duidelijk Matig Ernstig 7. Ben je verontrust geweest omdat je stemmen hebt gehoord, dingen hebt gezien of verdachte / abnormale gedachten hebt gehad? Helemaal niet Nauwelijks Licht maar duidelijk Matig Ernstig 8. Heb je last had van zelf uitgelokt braken, hoofd- of buikpijn (zonder aantoonbare oorzaak), bedwateren of stoelgangverlies? Helemaal niet Nauwelijks Licht maar duidelijk Matig Ernstig 9. Heb je je minder goed of angstig gevoeld of last gehad van angsten, obsessies of rituelen? Helemaal niet Nauwelijks Licht maar duidelijk Matig Ernstig HoNOSCA - KIND Pagina 1/3

18 RIZIV, KCE, FOD Volksgezondheid Schalen kinderen en adolescenten Heb je last gehad van een tekort aan voldoeninggevende vriendschappen of van pesten? Helemaal niet Nauwelijks Licht maar duidelijk Matig Ernstig 11. Heb je het moeilijk gehad om voor jezelf te zorgen of de verantwoordelijkheid voor je onafhankelijkheid te nemen? Helemaal niet Nauwelijks Licht maar duidelijk Matig Ernstig 12. Heb je problemen gehad met relaties in je gezin of jouw instelling? Helemaal niet Nauwelijks Licht maar duidelijk Matig Ernstig 13. Ben je gestopt met naar school / naar de les te gaan? Helemaal niet Nauwelijks Licht maar duidelijk Matig Ernstig HoNOSCA - KIND Pagina 2/3

19 RIZIV, KCE, FOD Volksgezondheid Schalen kinderen en adolescenten CHILD BEHAVIOR CHECKLIST (CBCL) Algemene informatie DOMEIN DOELGROEP * IN TE VULLEN DOOR BESTAANDE VERSIES AANTAL VRAGEN BEOORDELINGSPERIODE CBCL 3 : Child Behavior Checklist Symptomatologie: Algemene mentale gezondheid van het kind Kinderen tussen 1,5 en 12 jaar De ouders, of eventueel de persoon die zorgt voor het kind CBCL 1½-5 jaar : kinderen tussen 1,5 en 5 jaar CBCL 6-18 jaar : kinderen tussen 6 en 12 jaar CBCL 1½-5 jaar : 100 vragen CBCL 6-18 jaar : 113 vragen CBCL 1½-5 jaar:: Nu of tijdens de afgelopen 2 maanden CBCL 6-18 jaar: Nu of tijdens de afgelopen 6 maanden Noot : hoewel men de CBCL kan toepassen bij kinderen ouder dan 12 jaar, werd er beslist om de HoNOSCA te gebruiken voor de kinderen tussen 13 en 18 jaar. De Child Behavior Checklist werd ontwikkeld om de gedragsproblemen en de sociale vaardigheden van kinderen te evalueren, zoals gerapporteerd door de ouders of eventueel de persoon die de zorg voor het kind opneemt. De ouders (of in het eventuele geval de persoon die zorg voor het kind draagt) evalueren het gedrag van hun kind gedurende de afgelopen 6 (CBCL 6-18 jaar) of 2 (CBCL 1½ -5 jaar) maanden aan de hand van een reeks items die op de volgende manier gescoord worden: 0 = niet waar (naar uw mening) 1 = soms of gedeeltelijk waar 2 = vaak of zeer waar. Opmerking: de velden waarin men bijkomende informatie kan neerschrijven zijn voorzien in de papieren versie van de schaal, maar verschijnen niet in de elektronische webapplicatie. Deze informatie is niet direct bruikbaar voor een analyse op het groepsniveau van cliënten/patiënten, maar kan toch nuttig blijken voor de clinicus (of andere hulpverlener) op het individuele niveau van de cliënt/patiënt Instrument CBCL 1 1/ Thomas M. Achenbach & L. Rescorla, Nederlandstalige aanpassing: F.C. Verhulst & J.van der Ende, Erasmus MC Sophia, Nederland:

20 RIZIV, KCE, FOD Volksgezondheid Schalen kinderen en adolescenten 18 CHILD BEHAVIOR CHECKLIST: CBCL 1½-5 N : Datum: INSTRUCTIES Hieronder is een lijst met vragen over kinderen. Alle vragen gaan over hoe uw kind nu is of in de afgelopen 2 maanden is geweest. Maak een rondje om 2 als de vraag duidelijk of vaak bij uw kind past. Maak een rondje om 1 als de vraag een beetje of soms bij uw kind past. Als de vraag helemaal niet (voor zover u weet) bij uw kind past, maak dan een rondje om de 0. Beantwoord alle vragen zo goed als u kunt, ook al lijken sommige vragen niet bij uw kind te passen. Graag dit formulier invullen zoals u uw kind ziet, ook al komt dat niet overeen met wat anderen vinden. Graag alle vragen beantwoorden. Voel u vrij om naast elke vraag, of onderaan de vragenlijst (op de tweede pagina), eventueel aanvullende informatie geven. OPGELET: Indien de reden voor het niet invullen van deze vragenlijst te maken heeft met een andere reden dan de leeftijd van de client/patient, zouden we u willen vragen om deze reden voor het niet invullen van deze vragenlijsten te bezorgen aan Cotrov, de helpdesk van de FOD Volksgezondheid, voor de patiëntenmonitoring (cotrov@health.fgov.be). CHILD BEHAVIOR CHECKLIST: CBCL 1½-5 Pagina 0/3

21 RIZIV, KCE, FOD Volksgezondheid Schalen kinderen en adolescenten 19 CHILD BEHAVIOR CHECKLIST: CBCL 1½-5 Pagina 1/3

22 RIZIV, KCE, FOD Volksgezondheid Schalen kinderen en adolescenten 20 CHILD BEHAVIOR CHECKLIST: CBCL 1½-5 Pagina 2/3

23 RIZIV, KCE, FOD Volksgezondheid Schalen kinderen en adolescenten Instrument CBCL 6-18 CHILD BEHAVIOR CHECKLIST : CBCL 6-18 N : Datum: INSTRUCTIES Hieronder volgt een lijst met vragen over kinderen. Alle vragen gaan over hoe uw kind nu is of in de afgelopen 6 maanden is geweest. Maak een rondje om 2 als de vraag duidelijk of vaak bij uw kind past. Maak een rondje om 1 als de vraag een beetje of soms bij uw kind past. Als de vraag helemaal niet (voor zover u weet) bij uw kind past, maak dan een rondje om de 0. Beantwoord alle vragen zo goed als u kunt, ook al lijken sommige vragen niet bij uw kind te passen. Graag dit formulier invullen zoals u uw kind ziet, ook al komt dat niet overeen met wat anderen vinden. U kunt gerust naast elke vraag, of onderaan de vragenlijst, eventueel aanvullende informatie geven. Gelieve te verifiëren dat u alle vragen beantwoord hebt. OPGELET: Indien de reden voor het niet invullen van deze vragenlijst te maken heeft met een andere reden dan de leeftijd van de client/patient, zouden we u willen vragen om deze reden voor het niet invullen van deze vragenlijsten te bezorgen aan Cotrov, de helpdesk van de FOD Volksgezondheid, voor de patiëntenmonitoring (cotrov@health.fgov.be). CHILD BEHAVIOR CHECKLIST : CBCL 6-18 Pagina 0/3

24 RIZIV, KCE, FOD Volksgezondheid Schalen kinderen en adolescenten 22 CHILD BEHAVIOR CHECKLIST : CBCL 6-18 Pagina 1/3

25 RIZIV, KCE, FOD Volksgezondheid Schalen kinderen en adolescenten 23 CHILD BEHAVIOR CHECKLIST : CBCL 6-18 Pagina 2/3

26 RIZIV, KCE, FOD Volksgezondheid Schalen kinderen en adolescenten 24 4 NEEDS EN PARTICIPATION 4.1 CHILD & ADOLESCENT NEEDS AND STRENGTHS MENTAL HEALTH Algemene informatie DOMEIN DOELGROEP CANS MH d CHILD & ADOLESCENT NEEDS AND STRENGTHS MENTAL HEALTH Evaluatie van het functioneren en de noden van het kind of jongere Kinderen van 4 tot en met 18 jaar WIE VULT IN?* Een zorgverlener tijdens een interview met de ouders (of de persoon die zorgt voor het kind) en/of met het kind. Om het opzoekwerk van de benodigde informatie te vergemakkelijken, is het mogelijk om gebruik te maken van het dossier van de patiënt. AANTAL VRAGEN 45 De afgelopen 30 dagen voorafgaand aan het BEOORDELINGSPERIODE interview *Noot:: de CANS MH is geen vragenlijst op zich, maar een glossarium van een serie dimensies Instrument d De Nederlandstalige versie werd vertaald van de oorspronkelijke Engelstalige versie, die beschikbaar is op de website the Buddin Praed Foundation, John S. Lyons

27 RIZIV, KCE, FOD Volksgezondheid Schalen kinderen en adolescenten 25 CANS-MH CHILD & ADOLESCENT NEEDS AND STRENGTHS MENTAL HEALTH N : Datum: De Child and Adolescent Needs and Strengths Mental Health is een instrument om het beleid en de planning van de diensten voor het kind en zijn gezin te begeleiden, en dit met het oog op de langdurige verbetering van de levenskwaliteit. De CANS geeft de mogelijkheid om een link te maken tussen het functioneren van het kind en zijn individueel zorgenplan (behandeling, type zorgdienst,). Concreet betekent dit dat men de behoeftes van het kind en zijn gezin identificeert op vlak van diensten om zo zijn individueel zorgenplan op te maken en/of verbetert. Periode dat geëvalueerd wordt: indien niet anders vermeld, wordt standaard elke dimensie geëvalueerd op basis van de 30 dagen voorgaand op het interview. Beoordeling: elke dimensie wordt beoordeeld op een schaal van 4 punten, waarvan de structuur bestaat uit het volgende: 0 betekent dat er geen tekenen zijn 1 geeft een lichte graad van de dimensie weer 2 geeft een matige graad van de dimensie weer 3 geeft een ernstige graad van de dimensie weer NG : niet gekend Merk op dat voor alle dimensies, een lage score een positieve evaluatie weergeeft. Opmaak van een individueel profiel van sterkten en noden van het kind De CANS is op zich niet gemaakt om een globale score te berekenen door de verschillende scores op te tellen (hoewel deze berekening een mogelijke optie is). Het is op de eerste plaats gemaakt om een profiel van noden en sterke punten te geven over het kind en zijn gezin. Om zo n profiel op te maken, de 4 niveaus van beoordeling worden als volgt vertaald: o 0 betekent dat het er geen actie vereist is o 1 betekent dat er nood is aan waakzaam afwachten, zodat kan worden uitgemaakt of er actie nodig is (markeren dat er een opvolging nodig is, om uit te maken of bepaalde omstandigheden veranderd zijn) of dat er preventie actie moet gepland worden o 2 betekent dat er actie vereist is o 3 betekent dat er onmiddellijke of intensieve actie vereist is o NG betekent niet gekend en moet worden beschouwd als een indicatie dat deze informatie moet worden opgezocht. Immers om een volledig profiel of beeld te krijgen van de noden en de sterkten van het kind en zijn gezin, moet elke vraag beantwoord zijn. CANS-MH Pagina 0/22

28 RIZIV, KCE, FOD Volksgezondheid Schalen kinderen en adolescenten 26 UITING VAN HET PROBLEEM PSYCHOTISCHE SYMPTOMEN Dit punt wordt gebruikt om symptomen van psychiatrische stoornissen te beschrijven die een gekende neurologische oorzaak hebben. DSM-IV stoornissen die hiertoe behoren, zijn schizofrenie en psychotische stoornissen (unipolair, bipolair, NOS). De algemene symptomen van deze stoornissen zijn o.a. hallucinaties, waanideeën, ongewone denkprocessen, vreemd praten, en bizar/eigenaardig gedrag. 0 denkproces als de denkinhoud vallen binnen het normale. 1 Deze score is voor kinderen met tekenen van een lichte verstoring van denkprocessen of -inhoud. De kinderen kunnen wat oppervlakkig zijn in hun taalgebruik of blijk geven van onlogisch denken (leeftijdsinadequaat). Dit punt heeft ook betrekking op kinderen die een voorgeschiedenis van maar momenteel geen hallucinaties hebben. Deze categorie wordt gebruikt voor kinderen die subklinische symptomen van een van bovenstaande DSM-IV diagnosen vertonen. 2 Deze score is voor kinderen met tekenen van een matige verstoring van denkprocessen of -inhoud. De kinderen kunnen soms waanideeën hebben of korte intermitterende hallucinaties. Het taalgebruik van de kinderen kan soms vrij oppervlakkig of onlogisch zijn. Deze score wordt gebruikt voor kinderen die beantwoorden aan de diagnosecriteria van een van bovenstaande stoornissen. 3 Deze score is voor kinderen met een ernstige psychotische stoornis. De symptomen zijn gevaarlijk zowel voor het kind als voor anderen. NG Niet gekend AANDACHTSTEKORT/IMPULSCONTROLE Symptomen van ADHD (aandachtstekort- en hyperactiviteitsstoornis) en ICD (impulscontrolestoornis) worden hier gequoteerd. Onoplettendheid/verstrooidheid die niks te maken heeft met verzet wordt hier ook gequoteerd. 0 Deze score wordt gebruikt voor kinderen die geen tekenen vertonen van aandachts-/hyperactiviteitsproblemen. 1 Deze score wordt gebruikt voor kinderen die tekenen vertonen van lichte aandachts-/hyperactiviteit- of impulscontroleproblemen. De kinderen vinden het soms moeilijk om zich gedurende een leeftijdsadequate periode met een taak bezig te houden. 2 Deze score wordt gebruikt voor kinderen met matige aandachts- /hyperactiviteit- of impulscontroleproblemen. Kinderen die beantwoorden aan de DSM-IV-criteria voor ADHD vallen onder deze score. 3 Deze score wordt gebruikt voor kinderen met ernstige aandachts- of impulscontroleproblemen. Men neemt frequent impulsief gedrag waar dat een aanzienlijk veiligheidsrisico inhoudt (bv. de straat oplopen, gevaarlijk rijden of fietsen). Kinderen met ernstige symptomen van ADHD vallen hieronder. CHILD & ADOLESCENT NEEDS AND STRENGTHS MENTAL HEALTH Pagina 1/22

29 RIZIV, KCE, FOD Volksgezondheid Schalen kinderen en adolescenten 27 DEPRESSIE/ANGST Symptomen die hieronder vallen, zijn: depressieve stemming, sociale terugtrekking, angstige stemming, slaapproblemen, gewichts-/eetstoornissen, motivatieverlies. Dit punt kan gebruikt worden om symptomen te quoteren van de volgende psychiatrische stoornissen uit de DSM- IV: Depressie (unipolair, dysthymie, NOS), Bipolair, Algemene Angst en Fobieën. 0 Deze score wordt gegeven aan kinderen zonder emotionele problemen. Geen teken van depressie of angst. 1 Deze score wordt gegeven aan kinderen met lichte emotionele problemen. Kortdurende depressie, prikkelbaarheid of verminderd functioneren ten opzichte van leeftijdsgenoten of familie of op de school, dat geen vergaand vermijdgedrag tot gevolg heeft. Deze score wordt toegekend bij lichte fobieën of angstproblemen of bij subklinische symptomen van de andere stoornissen die zijn opgesomd. 2 Deze score wordt gegeven aan kinderen met matige emotionele problemen. Hieronder vallen belangrijke conversiesymptomen, frequente angstaanvallen, obsessies, rituelen, flashbacks, hyperalertheid, depressie of spijbelen. Deze score wordt toegekend bij kinderen die beantwoorden aan de criteria van een van bovenstaande affectieve stoornissen. 3 Deze score wordt gegeven aan kinderen met ernstige emotionele problemen. Hieronder vallen kinderen die de hele dag uit angst of door een depressie thuis of in bed blijven of die door hun emotionele problemen niet naar school kunnen of niet met vrienden of familie kunnen omgaan. De ernstige vormen van angst of depressie vallen hieronder. Deze score wordt gebruikt voor extreme gevallen van een van bovenstaande stoornissen. OPPOSITIONEEL GEDRAG (GEZAGSGETROUWHEID) Dit punt moet een beeld geven van de manier waarop het kind zich gedraagt ten opzichte van het gezag. Oppositioneel gedrag verschilt van een gedragsstoornis in die zin dat het gedrag vooral gekenmerkt wordt door een gebrek aan gezagsgetrouwheid en niet zozeer door het ernstig overtreden van sociale regels, normen en wetten. 0 Deze score wordt gegeven aan kinderen/adolescenten die doorgaans gehoorzaam zijn. 1 Deze score wordt gegeven aan kinderen/adolescenten die lichte problemen hebben met het naleven van bepaalde regels of het opvolgen van instructies van volwassenen. 2 Deze score wordt gegeven aan kinderen/adolescenten die matige problemen hebben met het naleven van bepaalde regels of het opvolgen van instructies van volwassenen. Kinderen die beantwoorden aan de DSM-IV-criteria van oppositioneel-opstandige gedragsstoornis (ODD) vallen hieronder. 3 Deze score wordt gegeven aan kinderen/adolescenten die ernstige problemen hebben met het naleven van bepaalde regels of het opvolgen van instructies van volwassenen. Deze score wordt gegeven aan ernstige gevallen van oppositioneel-opstandige gedragsstoornis (ODD). Zij gehoorzamen vrijwel nooit. CHILD & ADOLESCENT NEEDS AND STRENGTHS MENTAL HEALTH Pagina 2/22

30 RIZIV, KCE, FOD Volksgezondheid Schalen kinderen en adolescenten 28 ASOCIAAL GEDRAG (NALEVEN VAN MAATSCHAPPELIJKE REGELS) Deze symptomen omvatten asociaal gedrag zoals winkeldiefstal, liegen, vandalisme, dierenmishandeling, geweld. Onder dit punt vallen de symptomen van de gedragsstoornis (CD) zoals opgenomen in de DSM-IV. 0 Deze score wordt gegeven aan kinderen zonder enig teken van een gedragsstoornis. 1 Deze score wordt gegeven aan kinderen met lichte gedragsproblemen. Soms asociaal gedrag op school en/of thuis. De problemen zijn herkenbaar maar niet bijzonder afwijkend gezien de leeftijd, het geslacht en de gemeenschap van de kinderen. Hieronder vallen occasioneel spijbelen, liegen, of kleine diefstallen bij familieleden. 2 Deze score wordt gegeven aan kinderen met matige gedragsproblemen. Hieronder vallen bv. episodes van gepland agressief of ander asociaal gedrag. Kinderen met deze score moeten beantwoorden aan de criteria voor een gedragsstoornis. 3 Deze score wordt gegeven aan kinderen met een ernstige gedragsstoornis. Hieronder vallen onder meer frequente episodes van niet uitgelokt, gepland agressief gedrag of ander asociaal gedrag. SUBSTANTIEMISBRUIK Deze symptomen omvatten het gebruik van alcohol en illegale drugs, misbruik van voorgeschreven medicatie en het inhaleren van eender welk middel bij wijze van ontspanning. Deze scores komen overeen met die voor de Middelengerelateerde Stoornissen uit de DSM-IV. 0 Deze score wordt toegekend aan kinderen die momenteel geen problemen hebben met betrekking tot het gebruik van middelen. Als de persoon langer dan een jaar in herstel is, moet hij/zij deze score krijgen, ook al is dit onwaarschijnlijk voor een kind of een adolescent. 1 Deze score wordt toegekend aan kinderen met lichte problemen wat het gebruik van middelen betreft, die soms leefproblemen voor de persoon inhouden (dronkenschap, geldverlies, verminderde schoolprestaties, bezorgde ouders). Deze score wordt bv. toegekend aan personen die nog maar net in herstel zijn (minder dan 1 jaar) en momenteel minstens al 30 dagen geen middelen meer gebruiken. 2 Deze score wordt toegekend aan kinderen met een matig probleem inzake substantiemisbruik dat zowel behandeling vereist als interageert met de psychiatrische aandoening of ze verergert. Problemen op het vlak van substantiemisbruik hebben steeds een invloed op het vermogen om optimaal te functioneren maar sluiten functioneren in een ongestructureerde situatie niet volledig uit. 3 Deze score wordt toegekend aan kinderen met een ernstige verslaving die de zorgcoördinatie aanzienlijk bemoeilijkt (bv. moeten ontwennen). CHILD & ADOLESCENT NEEDS AND STRENGTHS MENTAL HEALTH Pagina 3/22

31 RIZIV, KCE, FOD Volksgezondheid Schalen kinderen en adolescenten 29 TRAUMAVERWERKING Dit punt heeft betrekking op de reacties van kinderen en adolescenten op allerlei traumatische ervaringen, van kindermishandeling of -verwaarlozing tot gedwongen scheiding van familieleden. Dit punt heeft zowel betrekking op verwerkingsstoornissen als op de posttraumatische stressstoornis beschreven in de DSM-IV. 0 Het kind heeft geen trauma opgelopen of heeft significante traumatische ervaringen goed verwerkt. Als het kind gescheiden is van de ouders, heeft het die scheiding goed verwerkt. 1 Het kind heeft wat lichte problemen met het verwerken van een scheiding van de ouder(s) of andere zorgverleners of van mishandeling uit het verleden. Het kind kan bv. wat wantrouwig zijn of wil niet praten met de ouder(s) of andere zorgverlener(s). 2 Het kind heeft duidelijke problemen met het verwerken van een scheiding van de ouder(s) of andere zorgverleners of van mishandeling uit het verleden. Het kind heeft bv. nachtmerries of andere duidelijke symptomen van verwerkingsproblemen. 3 Het kind heeft posttraumatische stressproblemen als gevolg van een scheiding van de ouder(s) of verschillende andere zorgverleners of van mishandeling uit het verleden. Symptomen zijn o.a. opdringerige gedachten, hyperalertheid, constante angst en andere gebruikelijke symptomen van een posttraumatische stressstoornis (PTSS). HECHTING (ENKEL GEBRUIKEN BIJ KINDEREN ONDER DE ZES JAAR) Dit punt moet beoordeeld worden binnen de context van de belangrijke relaties van het kind met zijn ouders. 0 Geen tekenen van hechtingsproblemen. De ouder-kindrelatie wordt gekenmerkt door een vervulling van behoeften, de ontwikkeling van een gevoel van veiligheid bij het kind, en vertrouwen. 1 Lichte hechtingsproblemen. Hieronder vallen onder meer lichte separatieproblemen of lichte scheidingsproblemen. 2 Matige hechtingsproblemen. Het kind heeft hechtingsproblemen die hulp vereisen. Hieronder vallen kinderen die beantwoorden aan de DSM-IV-criteria voor een hechtingsstoornis. Kinderen met een ontwikkelingsachterstand hebben soms hechtingsproblemen. 3 Ernstige hechtingsproblemen. Hieronder vallen ook kinderen die geen separatie aankunnen of kinderen die ernstige problemen blijken te hebben met het aangaan of onderhouden van relaties met zorgverleners. NVT. Indien kind ouder is dan 6 jaar. CHILD & ADOLESCENT NEEDS AND STRENGTHS MENTAL HEALTH Pagina 4/22

32 RIZIV, KCE, FOD Volksgezondheid Schalen kinderen en adolescenten 30 WIJZIGENDE FACTOREN IN HET PROBLEEM SITUATIONELE STANDVASTIGHEID VAN PROBLEMEN Dit punt heeft betrekking op de verschillende vormen waarin het probleem zich voordoet in de verschillende situaties en omgevingen in het leven van het kind / de jongere (bv. thuis, op school). 0 De problemen doen zich doorgaans slechts in één omgeving of situatie voor. 1 De problemen doen zich voor in verschillende contexten en/of situaties maar zijn vooral het ergst in één bepaalde context. 2 De problemen doen zich voor in talrijke contexten en/of situaties maar de problemen zijn niet altijd even ernstig: het kind / de jongere heeft minder problemen in bepaalde omstandigheden dan in andere. 3 De problemen doen zich steeds voor, in alle situaties. TIJDELIJKE STANDVASTIGHEID VAN PROBLEMEN Dit item heeft betrekking op de duur van de mentale gezondheidsproblemen van het kind of de jongere. Het is wenselijk dat deze score zowel wordt gebruikt voor problemen (bijv. symptomen) als voor risicogedrag. 0 De problemen begonnen de afgelopen zes maanden, na een specifieke stresserende gebeurtenis. 1 De problemen begonnen meer dan zes maanden geleden maar minder dan twee jaar geleden of de problemen begonnen de laatste zes maanden zonder dat er een specifieke stresserende gebeurtenis plaatsvond. 2 De problemen begonnen meer dan twee jaar geleden maar het kind / de jongere had minstens één periode van meer dan een maand waarin hij/zij relatief symptoomvrij was. 3 De problemen begonnen meer dan twee jaar geleden en het kind / de jongere bleef vrij standvastig symptomatisch in die periode. RISICOGEDRAG GEVAAR VOOR ZICHZELF Dit punt heeft betrekking op suïcidaal en ernstig zelfdestructief gedrag. Een score van 2 tot 3 wijst op de nood aan een veiligheidsplan. 0 Geen teken of voorgeschiedenis van suïcidaal gedrag of zelfverwonding 1 Voorgeschiedenis van suïcidaal of zelfdestructief gedrag maar geen zelfdestructief gedrag gedurende de laatste 30 dagen. 2 Recente (laatste 30 dagen) maar geen acute (vandaag) suïcidale ideatie of gedragingen. Zelfdestructief gedrag gedurende de laatste 30 dagen (vandaag inbegrepen) zonder suïcidale ideatie of intentie. 3 Suïcidale ideatie en intentie op dit ogenblik. CHILD & ADOLESCENT NEEDS AND STRENGTHS MENTAL HEALTH Pagina 5/22

33 RIZIV, KCE, FOD Volksgezondheid Schalen kinderen en adolescenten 31 GEVAAR VOOR ANDEREN Dit punt heeft ook betrekking op werkelijk geweld en dreiging tot geweld. Ook ingebeeld geweld kan hier gescoord worden. Bij een score van 2 tot 3 is er nood aan een veiligheidsplan. 0 Geen teken of voorgeschiedenis van agressief gedrag of ernstige verbale agressie ten opzichte van anderen (mensen en dieren). 1 Voorgeschiedenis van agressief gedrag of verbale agressie ten opzichte van anderen maar geen agressie gedurende de laatste 30 dagen. Voorgeschiedenis van brandstichting (niet het afgelopen jaar) wordt hier ook gescoord. 2 Occasionele of matige agressie ten opzichte van anderen waaronder agressie tijdens de laatste 30 dagen of recentere verbale agressie. 3 Frequente of gevaarlijke (aanzienlijke schade) agressie ten opzichte van anderen. Brandstichting gedurende het afgelopen jaar wordt hier gescoord. Het kind of de jongere vormt een rechtstreekse bedreiging voor anderen. WEGLOPEN In het algemeen spreekt men van weglopen wanneer het kind een nacht of tot diep in de nacht wegblijft. Impulsief gedrag dat een onmiddellijke dreiging vormt voor de persoonlijke veiligheid wordt hier ook gescoord. 0 Deze score is voor kinderen zonder voorgeschiedenis van weglopen of ideatie in verband met weglopen van de huidige leefsituatie. 1 Deze score is voor kinderen zonder voorgeschiedenis van weglopen maar met ideatie in verband met weglopen van de huidige leef- of behandelingssituatie. Het kind heeft er eventueel één of meerdere keren mee gedreigd om weg te lopen of heeft een voorgeschiedenis (hele leven) van weglopen, maar heeft dit het afgelopen jaar niet gedaan. 2 Deze score is voor kinderen die het afgelopen jaar één keer van huis of van een behandelingssituatie zijn weggelopen en voor kinderen die het afgelopen jaar weggelopen zijn om terug te keren naar het huis van de ouders of van familie. 3 Deze score is voor kinderen (1) die gedurende de laatste 7 dagen weggelopen zijn van huis en/of een behandelingssituatie of (2) die gedurende de laatste 30 dagen twee keer of meer voor een nacht weggelopen zijn van huis en/of een behandelingssituatie. De bedoeling is niet om naar het huis van de ouders of een familielid terug te keren. CHILD & ADOLESCENT NEEDS AND STRENGTHS MENTAL HEALTH Pagina 6/22