Zaan/IJ. Ambities en mogelijkheden

Transcriptie

1 Zaan/IJ Ambities en mogelijkheden

2 De Metropoolregio Amsterdam (MRA) groeit, zowel in economisch als demografisch opzicht. Steeds meer stemmen gaan op om die groei binnen bestaand stedelijk gebied te accommoderen. De oevers langs de Zaan en het IJ zijn hiervoor een logische locatie. Amsterdam groeit via de noordelijke IJ-oevers naar zijn buurgemeente toe. Zaanstad kan deze ontwikkeling oppakken en via de Zaan de eigen stad in leiden. Het Zaanse waterfront biedt ruimte voor ongeveer woningen en m 2 vloeroppervlak voor bedrijven en voorzieningen. Hier liggen kansen om unieke en duurzame binnenstedelijke woon- en werkgebieden te creëren. Samen met de Amsterdamse ontwikkelingen versterken ze het vestigingsklimaat en daarmee de concurrentiepositie van de MRA. Zaanstad in de MRA Zaanstad telt inwoners en ligt op een steenworp afstand van Amsterdam, op een knooppunt van snelwegen en havens, midden in het Noordzeekanaalgebied en op 20 minuten van Schiphol. Het is een echte werkstad, waar wonen en werken zij aan zij staan. De voedingsmiddelenindustrie en maakindustrie zijn van oudsher de motor van de economie. Het ruimtelijk en economisch beleid zijn er op gericht van Zaanstad een plek te maken waar behalve doeners ook denkers en durvers bij elkaar komen. Woonklimaat Het woonklimaat kenmerkt zich door een combinatie van landelijkheid en stedelijkheid. De waterrijke veenweidegebieden zijn steeds dichtbij, maar ook de stad is binnen handbereik. Het centrum van Zaandam transformeert met het programma Inverdan tot een levendig stadshart, met nieuwe voorzieningen in een hoge dichtheid. Een hoogfrequente treinverbinding brengt de reiziger in tien minuten naar Amsterdam Centraal. Sterk punt is de goede prijskwaliteitverhouding. De grond- en huur-

3 prijzen zijn in Zaanstad relatief laag, wat zowel woningzoekenden als ondernemers aantrekkelijke perspectieven biedt. Regionale samenwerking Zaanstad positioneert zich nadrukkelijk als onderdeel van de MRA. Meer dan ooit kijkt de gemeente over de eigen grenzen heen. Binnen de regio worden afspraken gemaakt over onder andere verstedelijking en woningbouw, verbetering van verkeer- en vervoersystemen, herstructurering van bedrijventerreinen en duurzaamheid. Ambities en mogelijkheden Zaanstad heeft de ambitie de 30 kilometer waterfront van Zaan/IJ te ontwikkelen tot een duurzaam, stedelijk woon- en werkgebied, dat voor de MRA een toegevoegde waarde heeft en de concurrentiekracht van de regio versterkt. De gemeente heeft een eerste stedenbouwkundige verkenning naar de ontwikkelingsmogelijkheden vastgelegd in het Ruimteplan Zaan en IJ. Het ruimteplan heeft een tijdshorizon die tot 2040 reikt. Daarnaast heeft een multidisciplinair ambtelijk team, met daarin ook medewerkers van omliggende gemeenten en de Stadsregio Amsterdam, een ontwikkelingsplan opgesteld. Daarbij zijn ook andere partijen geconsulteerd, zoals de Kamer van Koophandel, woningcorporaties, het Rijksvastgoed en Ontwikkelingsbedrijf en de provincie Noord-Holland. Ontwikkelstrategie Zaanstad ziet voor zichzelf vooral een voorwaardenscheppende rol weggelegd. Door Zaan/IJ stap voor stap te positioneren als een aantrekkelijk woon- en werkmilieu, ontstaat een vliegwieleffect dat rendabele ontwikkeling mogelijk maakt. De ontwikkelstrategie is gebaseerd op de volgende pijlers: Het vormen van coalities. Het eindbeeld van de ontwikkeling ligt nog niet vast. Opdracht is de ambities en mogelijkheden

4 van de gemeente enerzijds en de marktpartijen anderzijds met elkaar te matchen. Dat vergt een open dialoog. Zaanstad zal de verdere invulling van het waterfront in nauwe samenwerking met corporaties, ontwikkelaars, beleggers en investeerders gestalte geven. Ook de inbreng van bestuurlijke en maatschappelijke partners is welkom. Het scheppen van de juiste randvoorwaarden. Vanuit haar kerntaken zal Zaanstad de condities creëren waarbinnen een succesvolle ontwikkeling van Zaan/IJ tot stand kan komen: de verbetering van netwerken, het actualiseren van bestemmingsplannen, het snel uitvoeren van procedures en een actieve opstelling richting potentiële partners. Speciale aandacht gaat uit naar het milieu. De gemeente heeft een milieuplan laten opstellen waarin per ontwikkellocatie concrete voorstellen staan om de milieugebruiksruimte te optimaliseren. Uit het milieuplan blijkt dat Zaanstad hiertoe nog voldoende mogelijkheden heeft. Een voortgezette dialoog met de industrie. De industrie hoort bij Zaanstad en is dus welkom. Voorwaarde is wel dat de milieuhinder verder vermindert, alleen dan kunnen de ontwikkelingskansen benut worden. De gemeente doet dit in nauwe samenspraak met de bedrijven. Een actieve aanpak van strategische locaties. De gemeente gaat vijf ontwikkellocaties een impuls geven. In het uitvoeringsprogramma worden de benodigde inspanningen en de bijbehorende begroting nader omschreven. Tijdelijke bestemmingen. Veel locaties komen pas op de lange termijn voor ontwikkeling in aanmerking. Voor zover deze locaties momenteel onbenut zijn, wil de gemeente ze een tijdelijke bestemming geven die de toekomstige functies ondersteunt. Het voeren van een actief marketingbeleid. Het sterke merk Zaan/IJ moet goed gepositioneerd worden. Door middel van gerichte communicatie zal de verschillende doelgroepen duidelijk worden gemaakt waar de specifieke kansen tot waardecreatie liggen. Het plangebied algemeen De oevers langs Zaan en IJ hebben ruimte voor woningen en arbeidsplaatsen. Het Zaanse deel van het plangebied loopt vanaf het Hembrugterrein aan de Zaanmond tot aan het noordelijk uiteinde van de rivier. Hier liggen langs 30 kilometer waterfront 24 ontwikkellocaties, met plaats voor woningen en m 2 aan bedrijventerreinen en voorzieningen. Het totale investeringsvolume, publiek en privaat, wordt geschat op F 3 miljard. Geschiedenis De Zaan is de blauwe levensader van de Zaanstreek. Hier ontstaat in de 17de en 18de eeuw het eerste industriegebied van Europa. Langs de rivier vestigen zich honderden molens en scheepswerven. Ze staan zij aan zij met woonhuizen, waarvan de steigers en vlonders direct aan het water liggen. Vanaf de 19de eeuw, het stoomtijdperk, vindt een schaalvergroting van de industrie plaats. Robuuste stenen fabriekscomplexen verrijzen direct aan het water en vormen een scherp contrast met de lage, luchtige houten huisjes. De aaneensluiting van buitendijkse fabriekscomplexen vermindert de zichtbaarheid van de Zaan. Het waterlandschap versteent, geleidelijk gaat de stad met haar rug naar de Zaan staan.

5 Vanaf de jaren zestig van de 20ste eeuw worden veel fabrieken verplaatst. Langs de Zaan resteren in onbruik geraakte terreinen en vervallen fabriekscomplexen. In de jaren negentig herontdekt bouwend en ontwikkelend Nederland de kracht van water als woonlocatie en onderdeel van de stedelijke ruimte. Ook Zaanstad wordt zich bewust van haar kapitaal, van de rijke cultuurhistorie langs de Zaan en de vele (industriële) monumenten aan haar boorden. Dit bewustzijn vertaalt zich in de eerste herontwikkeling van de Zaanoevers tot populaire woonlocaties. minimaal; gebouwen, boompartijen, molens en wolken spiegelen zich in de Zaan. Dit authentieke Hollandse cultuurlandschap, op een steenworp afstand van Amsterdam en Schiphol, biedt unieke kansen voor de ontwikkeling van karaktervolle woon- en werkgebieden aan het water. Samen met de door Amsterdam ingezette ontwikkeling van de noordelijke IJ-oevers vormen ze een duurzaam alternatief voor stadsuitbreiding in de polders en natuurgebieden rond de metropool. De Zaan anno 2011 Wie nu over de Zaan zeilt, ervaart een spannend contrast van fabriekscomplexen, 19de-eeuwse industriële monumenten, kleinschalige Zaanse houtbouw en open polders. Het ene moment passeert men dicht bebouwde kapen in de rivier, kort daarop openen zich groene, landelijke baaien. Het hoogteverschil tussen water en land is vaak

6

7 De Zeven Zanen De oevers van Zaan en IJ bieden een afwisselend en gedifferentieerd beeld. Van kleinschalige woonbebouwing tot grote industriële complexen, van stenen kades tot groene, open polders. In het Ruimteplan Zaan en IJ dat de gemeente heeft laten opstellen, worden van noord naar zuid zeven kenmerkende gebieden onderscheiden. De Zaanmond Het meest zuidelijke deel van de Zaan heeft de uitstraling van een haven. Het water ligt diep ten opzichte van het land, de kades zijn er recht en lang. Daar waar Zaan, insteekhavens en het Noordzeekanaal samenkomen, openen zich spectaculaire vergezichten op het grootschalige havenlandschap. De Baai van Zaandam Ten zuiden van de Dam maakt de Zaan een wijde bocht. Hier is een doorsteek gegraven, de Voorzaan. De riante bochten en wijdse perspectieven geven de Zaan op deze plek het karakter van een baai. De Stadse Zaan Tussen de sluis en de A8 ademt de Zaan een stedelijk sfeer, met langs de oevers zowel groot- als kleinschalige woon- en werkbebouwing. Op sommige plekken weerspiegelen zich afwisselend gebouwen en boompartijen in het water. Elders lijkt de Zaan door de aaneengesloten hoge woonbebouwing een stedelijk kanaal. De Wijde Zaan Tussen A8 en Julianabrug waaiert de Zaan uit tot een breed en grillig waterstelsel, waardoor de rivier het karakter van een binnenmeer heeft. De Hemmes vormt hier een intrigerend schiereiland. Langs de randen liggen industriële complexen, loodsen, kleinschalige woonbebouwing en recreatiehaventjes. Ook zijn er aanzienlijke onbebouwde en groene stukken land. De Waterlandse Zaan Tussen de Julianabrug en Wormer grenst de Zaan aan de westkant aan het historische lint van Zaandijk en aan de oostkant aan waterrijke polders, met uitzicht op Waterland. Historische dijkbebouwing met achtertuinen aan het water, de molens van de Zaanse Schans en het weidse polderlandschap bepalen het beeld. Hier komen alle elementen van het oorspronkelijke Zaanse landschap samen, een gebied dat een grensoverschrijdende aantrekkingskracht heeft. De Wormerzaan Ter hoogte van de Wormerveer grenst de historische dijk direct aan het water. Er is een waterfront ontstaan waar de stad en de rivier op een levendige wijze contact met elkaar maken. Bij Wormerveer wordt de Zaan begrensd door een mix van kleinschalige en grootschalige bebouwing. Robuuste pakhuizen domineren het beeld aan de noordzijde. Een aantal hiervan is nog in bedrijf, andere hebben een nieuwe bestemming gekregen. De Noordzaan De Zaan tussen Wormerveer en Knollendam kenmerkt zich hoofdzakelijk door kleinschalige, dorpse woonbebouwing. De jachthaventjes, natuurgebieden en polders verlenen het gebied een groene, landelijke uitstraling. Er heerst een sfeer van verstilling, autonomie en landelijkheid. In het zuidelijk deel bepalen industriële reuzen de identiteit. Ze vormen een indrukwekkend contrast met het uitgestrekte veenweidegebied aan de oostzijde.

8 Meer informatie Voor meer informatie over Zaan/IJ kunt u zich wenden tot de projectmanager, dhr. Gert Grandiek via telefoonnummer of g.grandiek@zaanstad.nl. Uitgave juni 2011 Op vindt u het Ruimteplan Zaan en IJ en het Ontwikkelingsplan Zaan/IJ. Gemeente Zaanstad Gemeentehuis Bannehof VX Zaandijk T E postbus@zaanstad.nl I Colofon Opdrachtgever: Dienst Stad Fotografie/beelden: gemeente Zaanstad, Mirande Phernambucq, Urhahn Urban Design Vormgeving & productie: LassooyDesign BNO Oplage: 400 stuks