TOEKOMSTVISIE GEMEENTE BAARLE-NASSAU 2030

Transcriptie

1 TOEKOMSTVISIE GEMEENTE BAARLE-NASSAU 2030

2 INHOUDSOPGAVE Voorwoord 4-5 Het DNA van onze gemeente 6-11 (H)erkennen van ontwikkelingen en vraagstukken Ligging van de gemeente Baarle-Nassau Centrale Keuzes Baarle-Nassau in Motto 'Samen uniek' Van wat naar hoe Verantwoording van het proces Het proces in beeld Toekomstvisie Baarle-Nassau

3 VOORWOORD De samenleving verandert voortdurend. Dat vraagt om een flexibele gemeente die tijdig en adequaat inspeelt op maatschappelijke ontwikkelingen; samen met haar partners en in het belang van haar inwoners en ondernemers. Daarom is het belangrijk om vooruit te kijken. (H)erkennen welke ontwikkelingen op ons af komen en tegelijkertijd bewust een aantal te realiseren doelen vastleggen. Met de inbreng van onze inwoners, ondernemers, maatschappelijke en bestuurlijke partners willen we aan deze toekomst werken. Daarbij zijn onder meer de volgende vragen van belang: wie zijn we? Wat komt er op ons af? Wat willen we bereiken? Hoe gaan we dat doen? Voor de beantwoording van deze vragen is onze toekomstvisie het startpunt. Ook is de visie een uitnodiging aan iedereen om aan dit te realiseren toekomstbeeld mee te werken: samen zijn we onze gemeente! Burgemeester M.H.M.R. de Hoon - Veelenturf 1 november 2017 Toekomstvisie Baarle-Nassau

4 HET DNA VAN ONZE GEMEENTE We zijn de kleinste gemeente van Noord-Brabant en wellicht de meest bijzondere. We staan voor een aantal kernwaarden en kernkwaliteiten. Deze vormen het DNA van onze gemeente. 6 Toekomstvisie Baarle-Nassau 2030

5 BUITENGEBIED Van oudsher heeft Baarle een groot buitengebied. In dit buitengebied is er prachtige natuur, rust en ruimte, cultuurlandschappen en tevens is dit het thuis van onze agrarische sector. Je kunt er heerlijk fietsen, wandelen en al snel ben je in een andere wereld. In Baarle-Nassau bestaan er nog plaatsen waar je geen enkele bebouwing om je heen ziet. Die rust en ruimte willen we behouden. We streven naar een goede balans tussen de belangen van de agrarische sector, bewoners, natuur, milieu en recreatie. RECREATIEF Met ons bijzondere smokkelverleden zijn we altijd een (toeristische) trekpleister geweest. Het hoge voorzieningenniveau in de gemeente is grotendeels hieraan te danken. Om dit te versterken, poetsen we de prachtige parels in Baarle op en laten we die schitteren. Samen met een kwaliteitsimpuls van het centrum van Baarle-Nassau en onze recreatieparken zetten we de recreatieve kant van onze gemeente nog meer op de kaart. We willen ook bekend staan om het goede genieten en slow living. Agrofood uit de streek, zowel aan Nederlandse als aan Belgische zijde, zorgt voor een unieke beleving van ons bourgondische leven. UNIEK Wat de gemeente uniek maakt, is de enclavesituatie. Al honderden jaren komen de Vlaamse en Nederlandse cultuur en mentaliteit bij elkaar in Baarle-Nassau en Baarle-Hertog. Deze enclavesituatie is de kern van ons (voort)bestaan en we kunnen die nog beter benutten. We zetten ons in om hier vanuit toeristischrecreatief perspectief maximaal gebruik van te maken. Tegelijkertijd willen we onze unieke enclavesituatie ook benutten vanuit bestuurlijk perspectief. Door onze unieke geografische ligging en onze internationale betrekkingen kunnen we de internationale proeftuin zijn voor de bestuurlijk Belgisch-Nederlandse samenwerking. 8 Toekomstvisie Baarle-Nassau 2030

6 INSPIREREND De unieke enclavesituatie maakt het ook vanzelfsprekend, dat we samen met Baarle-Hertog naar creatieve oplossingen zoeken voor gezamenlijke vraagstukken en ambities. Vanuit deze inspiratie willen we een gemeente zijn die nieuwe ontwikkelingen verwelkomt. Met de nadruk op (duurzaam) (agrarisch) ondernemen, nieuwe ontwikkelingen op het gebied van zorg, mobiliteit en wonen. Onze unieke enclavesituatie kan een inspiratiebron zijn voor andere grensgemeenten en overheden. SAMEN Saamhorigheid staat centraal in onze gemeente en dat is nu en in de toekomst noodzakelijk om zoveel mogelijk op eigen kracht voor elkaar te blijven zorgen. Het verenigingsleven van onze gemeente is sterk en dat bevestigt de sociale kracht van de gemeenschap. We houden tradities in ere en de jeugd krijgt de ruimte om dit voort te zetten of om zelf nieuwe tradities op te bouwen. THUIS In Baarle-Nassau kom je thuis! Je voelt je thuis, je woont er fijn, bezoekers hebben het er naar hun zin en met elkaar maken we van Baarle-Nassau een bruisende gemeenschap! Baarle-Nassau staat voor: Buitengebied, Recreatief, Uniek, Inspirerend, Samen en Thuis! BAARLE BRUIST!

7 (H)ERKENNEN VAN ONTWIKKELINGEN EN VRAAGSTUKKEN Er zijn verschillende ontwikkelingen en vraagstukken die de gemeente Baarle-Nassau in meer of mindere mate raken. De lokale ontwikkelingen en vraagstukken hebben we zelf in de hand of hebben directe gevolgen voor onze inwoners. De regionale en nationale ontwikkelingen en vraagstukken hebben we niet direct zelf in de hand, maar vragen wel om actief beleid. De mondiale ontwikkelingen en vraagstukken lijken soms ver van ons af te staan. Toch zijn deze wel degelijk lokaal van invloed; als gemeente zijn wij hiervoor zelfs medeverantwoordelijk. We willen dan ook op eigen maat en schaal bijdragen aan de oplossing van deze vraagstukken. Toekomstvisie Baarle-Nassau

8 LOKALE ONTWIKKELINGEN EN VRAAGSTUKKEN» Versterking bestuurskracht» Samenwerking met Baarle-Hertog» Benutten van de enclavesituatie; zowel vanuit toeristisch als bestuurlijk perspectief» Aanleg randweg en realisatie van een verkeersveilig, aantrekkelijk en vitaal centrum» Druk op voorzieningen en leefbaarheid van de kernen» Herstructurering buitengebied en kanteling van de agrarische sector REGIONALE EN NATIONALE ONTWIKKELINGEN EN VRAAGSTUKKEN» Vergrijzing en ontgroening» Druk op de agrarische sector» Groeipotentieel toeristisch-recreatieve sector» Bestuurlijke toekomst (kleine) gemeenten» Individualisering van de samenleving MONDIALE ONTWIKKELINGEN EN VRAAGSTUKKEN» Klimaatverandering» Energietransitie» Circulaire economie» Migratie» Robotisering, automatisering en digitalisering Het is van belang om deze ontwikkelingen te herkennen en te erkennen, zodat we als gemeente in het belang van de inwoners tijdig en adequaat kunnen handelen. 14 Toekomstvisie Baarle-Nassau 2030

9 LIGGING VAN DE GEMEENTE BAARLE-NASSAU De geschetste ontwikkelingen en vraagstukken spelen op verschillende niveaus. Om te bepalen welke we met welke (bestuurlijke) partners op welke schaal gaan oppakken, is het van belang om de ligging van Baarle-Nassau in beeld te brengen. Daarbij nemen we de dagelijkse belevingswereld van onze inwoners als uitgangspunt. We zien dan dat onze gemeente centraal in de stedelijke driehoek Breda-Tilburg-Turnhout ligt. De gemeenten binnen en aangrenzend aan dit gebied zijn onze (potentiële) bestuurlijke partner. Vanwege de ligging van Ulicoten en vooral Castelre verdient de (bestuurlijke) relatie met de gemeente Hoogstraten extra aandacht. 16 Toekomstvisie Baarle-Nassau 2030

10 CENTRALE KEUZES Ons DNA, de genoemde ontwikkelingen en vraagstukken en onze ligging leiden tot centrale keuzes, die we verdeeld hebben over vier thema s: Wonen - Werken - Leven - Besturen en Samenwerken. 18 Toekomstvisie Baarle-Nassau 2030

11 WONEN» Onze bevolking vergrijst. Dit vraagt om een woningaanbod in onze kernen, dat is afgestemd op duurzaam (langer) thuis blijven wonen. De aanpak hiervan verschilt per kern;» We willen een aantrekkelijk woningaanbod bieden aan jongeren en jonge gezinnen. We gaan op zoek naar de randvoorwaarden voor jongeren en jonge gezinnen om hen voor onze gemeente te behouden of zich hier te laten vestigen;» Met verschillende initiatieven faciliteren we onze vergrijzende bevolking, zodat ze (langer) thuis kunnen blijven wonen. Per kern zoeken we naar de best passende aanpak;» Ook mensen die werken in de stedelijke driehoek Breda - Tilburg - Turnhout nodigen we uit om zich in onze gemeente te vestigen. Hiermee spelen we in op onze centrale ligging in de regio;» We willen de rust en de open ruimte in het buitengebied behouden;» In het buitengebied moeten de verschillende belangen van de agrarische sector, de toeristisch-recreatieve sector, natuur en milieu, volksgezondheid en welzijn in balans zijn. We zetten daarom onder andere in op duurzaam ondernemen, waarbij de agrarische sector een belangrijk aandachtsgebied is;» We realiseren een verkeersveilig, aantrekkelijk en vitaal centrum in Baarle;» Wij hebben oog voor het migratievraagstuk en werken op onze schaal mee aan het realiseren van noodzakelijke opvang en huisvesting. De praktische en financiële mogelijkheden zijn daarbij randvoorwaarden.

12 WERKEN» We werken actief aan een aantrekkelijk vestigingsklimaat met en voor het (lokale) MKB; een goede (digitale) infrastructuur is daarbij van groot belang. De aanpak verschilt per kern;» We streven naar kwaliteitsverbetering en een grotere diversiteit van het winkelaanbod in het centrum van Baarle;» We investeren in de toeristisch-recreatieve sector door de enclavesituatie verder te ontwikkelen, de beleving van het buitengebied te versterken, de recreatieparken op te waarderen en het aantal overnachtingsmogelijkheden uit te breiden. We doen dat in co-creatie met ondernemers. We profileren daarbij nog meer de vier parels van onze gemeente: - Enclavesituatie - Bels Lijntje - Stroomgebied van t Merkske - Militair erfgoed» We benutten de in gang gezette kanteling in de intensieve veehouderij om voor deze belangrijke economische pijler een toekomst met perspectief te verwezenlijken;» Waar dit binnen de vigerende wet- en regelgeving mogelijk is, bieden we op bepaalde locaties en in bepaalde gebieden ontwikkelruimte voor de agrarische sector. Onze duurzaamheidsambitie en inpasbaarheid in het landschap vormen daarbij belangrijke randvoorwaarden;» In de omgevingsvisie scheppen we duidelijkheid over de kansen en mogelijkheden die de vrijkomende agrarische bebouwing (VAB s) biedt;» Om de werkgelegenheid en bereikbaarheid te vergroten, werken we op regionaal niveau samen en zoeken samenwerking met Breda-Tilburg-Turnhout. Toekomstvisie Baarle-Nassau

13 LEVEN» We faciliteren en enthousiasmeren het rijke verenigingsleven en onze vrijwilligers;» We zetten in op behoud van voorzieningen; mede door de focus te leggen op duurzame exploitatie en zoeken naar slimme verbindingen tussen partners en voorzieningen;» We investeren in de eigen kracht van inwoners en in voorzieningen die ontmoeting stimuleren;» Redden inwoners het niet meer op eigen kracht? Dan moet de toegang tot alle hulp en zorg in iedere kern laagdrempelig zijn: er is sprake van een stevig vangnet;» We creëren randvoorwaarden waarbinnen de ondernemende ouderen aan de sociale cohesie kunnen bijdragen. Ook willen we hun ervaring, kennis en kunde benutten;» We behouden de eigenheid van de kernen Baarle, Ulicoten en Castelre. We stellen daarom per kern een uitvoeringsagenda op;» We zetten in op verduurzaming van de gemeente en ondersteunen initiatieven die een bijdrage aan de benodigde energietransitie leveren;» We zetten in op het realiseren van de VANG-doelstellingen (Van Afval Naar Grondstof).

14 BESTUREN EN SAMENWERKEN» We kiezen bewust voor bestuurlijke zelfstandigheid. Enerzijds gezien de unieke verwevenheid met onze zustergemeente Baarle-Hertog, anderzijds vanuit de overtuiging dat lokaal bestuur dichtbij burgers een grote meerwaarde heeft;» Uitgangspunten hierbij zijn de borging van de kwaliteit van de dienstverlening binnen een acceptabel kostenniveau en de versterking van onze bestuurskracht zodat we tijdig en adequaat kunnen inspelen op maatschappelijke opgaven;» We werken actief aan het versterken van onze bestuurskracht aan Nederlandse zijde door de ambtelijke samenwerking in de ABG-organisatie samen met de gemeente Alphen-Chaam en Gilze en Rijen en de bestuurlijke samenwerking in de regio. We gaan uit van onze eigen identiteit, vraagstukken en agenda om deze samenwerking in te vullen;» We werken actief aan het versterken van onze bestuurskracht aan Belgische zijde in de samenwerking met onze zustergemeente Baarle-Hertog door middel van de doorontwikkeling van de bestaande samenwerking in het GOB (Gemeenschappelijk Orgaan Baarle) tot een passende grensoverschrijdende juridische entiteit;» De gemeente Baarle-Nassau wil samen met Baarle-Hertog onze unieke enclavesituatie verder uitbouwen en grensoverschrijdende vraagstukken oplossen. We willen hét centrum voor Belgisch-Nederlandse samenwerking zijn. Dit doen we onder andere door een Internationale Proeftuin op te zetten;» De gemeente Baarle-Nassau profileert en positioneert zich als betekenisvolle (bestuurlijke) partner binnen de stedelijke driehoek Breda-Tilburg- Turnhout. Dit gebied is een afspiegeling van de dagelijkse leefwereld van onze inwoners;» We sluiten zoveel mogelijk aan bij betekenisvolle bestaande samenwerkingen en initiatieven, zowel aan Nederlandse als Belgische zijde;» Samen met inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties geven we vorm en inhoud aan het beleid. Diverse vormen van burgerparticipatie worden hierbij ingezet. 26 Toekomstvisie Baarle-Nassau 2030

15 BAARLE-NASSAU IN 2030 De centrale keuzes zijn samengevat in ons inspirerend toekomstbeeld: In 2030 fungeert de bestuurlijk zelfstandige gemeente Baarle-Nassau als slagvaardige lokale overheid die in nauwe verbinding met haar inwoners staat. De gemeente kent een evenwichtige bevolkingssamenstelling, heeft een sterk voorzieningenniveau en biedt een uitstekende dienstverlening aan burgers en ondernemers tegen acceptabele kosten. De unieke verwevenheid met onze zustergemeente Baarle-Hertog is verder uitgebouwd, waarbij we door middel van een toekomstbestendige, passende vorm de enclavesituatie besturen. Baarle-Nassau vormt samen met Baarle-Hertog het centrum voor innovatieve samenwerking tussen Nederland en België. We zijn een belangrijke bestuurlijke partner in de stedelijke driehoek Breda - Tilburg - Turnhout. Samen met inwoners, ondernemers, maatschappelijke partners en andere overheden is de gemeente in staat om te anticiperen op toekomstige vraagstukken. Hierdoor is én blijft het prettig en veilig wonen, werken en leven in Baarle-Nassau, Ulicoten en Castelre. Toekomstvisie Baarle-Nassau

16 HET MOTTO VAN BAARLE-NASSAU 'SAMEN UNIEK' Met het motto Samen Uniek vatten we deze toekomstvisie in twee woorden samen. Samen met Baarle-Hertog bouwen we onze unieke situatie verder uit. Samen met inwoners, ondernemers en andere overheden werken we aan de toekomst op basis van deze visie. 30 Toekomstvisie Baarle-Nassau 2030

17 VAN WAT NAAR HOE De centrale keuzes - en daarmee ons toekomstbeeld - zijn leidend in ons denken en handelen. Hoe zorgen we er samen voor dat onze gezamenlijke koers niet verwatert?» De centrale keuzes werken we verder uit in (de herijking van bestaand) beleid;» De uitgewerkte keuzes vatten we per dorpskern samen in een uitvoeringsagenda, met een planning en begroting;» Daarvoor stellen we per thema denktanks samen, die voor verdieping zorgen;» De uitgewerkte keuzes vatten we per dorpskern samen in een uitvoeringsagenda, met een planning en begroting;» Waar mogelijk en nuttig sluiten we overeenkomsten met onze partners;» We ondersteunen actief passende initiatieven uit de samenleving;» We stimuleren dat de (prioritering van de) centrale keuzes mede de inzet vormen van de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 en het op te stellen coalitie- en collegeprogramma. 32 Toekomstvisie Baarle-Nassau 2030

18 VERANTWOORDING VAN HET PROCES MAART-JULI 2017: KLANKBORDEN CONCEPTVISIE» Bijeenkomsten in alle kernen met inwoners;» Mogelijkheden om digitaal te reageren;» Rondetafelgesprekken met maatschappelijke partners;» Bijeenkomst met stichtingen en (sport)verenigingen;» Overleg met Baarle-Hertog : ANALYSEREN BESTAANDE INFORMATIE EN OPSTELLEN CONCEPTVISIE» Analyseren van bestaand beleid;» Inventariseren ontwikkelingen uit visiedocumenten andere overheden;» Gesprekken met medewerkers, raads- en collegeleden;» Analyseren opbrengst bijeenkomsten met maatschappelijke partners voor het welzijnsbeleid Eigen kracht eerst ;» Analyseren van de bijeenkomsten met inwoners over de leefbaarheid van Ulicoten;» Analyseren van de Debatten van Baarle over de omgevingsvisie. DECEMBER 2016: AANSCHERPEN CONCEPTVISIE EN VERVOLGTRAJECT» Bijeenkomsten met raads- en commissieleden. JULI 2017: OPSTELLEN DEFINITIEVE VISIE» Verwerken van de opbrengst uit het Klankborden ;» Vormgeven voorlopige eindproduct. SEPTEMBER EN OKTOBER 2017: BESPREKEN DEFINITIEVE VERSIE» Vaststellen van de visie door het college;» Bespreken van de visie door de commissie Bestuur & Middelen (6 september);» Extra bijeenkomst met de gemeenteraad (4 oktober);» Verwerken opbrengst van 6 september en 4 oktober;» Vaststellen van de visie door het college. NOVEMBER 2017» Vaststellen van de visie door de gemeenteraad. VANAF NOVEMBER 2017» Presenteren van de toekomstvisie aan inwoners, ondernemers, maatschappelijke en bestuurlijke partners;» Opstellen uitvoeringsagenda;» Aangaan van allianties en sluiten van overeenkomsten met betekenisvolle partners;» Verankeren van de visie in de ambtelijke organisatie.

19 HET PROCES IN BEELD Foto's op linkerpagina: BIJEENKOMST MET INWONERS IN ULICOTEN 21 MAART 2017 Toekomstvisie Baarle-Nassau

20 Foto's links: BIJEENKOMST MET INWONERS IN CASTELRE 23 MAART 2017 Foto's rechts: BIJEENKOMSTEN MET INWONERS IN BAARLE-NASSAU 28 en 29 MAART 2017 Toekomstvisie Baarle-Nassau

21 Foto's links: BIJEENKOMST MET MAATSCHAPPELIJKE PARTNERS 9 MEI 2017 Foto's rechts: BIJEENKOMST MET STICHTINGEN EN (SPORT)VERENIGINGEN 11 JULI 2017 Toekomstvisie Baarle-Nassau

22 COLOFON Deze toekomstvisie kwam tot stand dankzij de inbreng van inwoners, ondernemers, vertegenwoordigers van maatschappelijke partners, stichtingen en verenigingen, medewerkers van de gemeente Baarle-Nassau en het gemeentebestuur. Vormgeving: BLOCC creatieve communicatie. Fotografie: BLOCC creatieve communicatie, Eline Blok fotografie, gemeentelijk archief Baarle-Nassau. De toekomst tegemoet? We doen dat het liefst samen met u! Wilt u meedenken over de invulling van uw gemeente? Of over de ontwikkeling van uw eigen straat, uw wijk of industrieterrein? Dan nodigen wij u van harte uit om uw mening te laten horen! Klantcontactcentrum gemeente Baarle-Nassau: (0) info@baarle-nassau.nl Toekomstvisie Baarle-Nassau

23 TOEKOMSTVISIE GEMEENTE BAARLE-NASSAU Gemeente Baarle-Nassau