GELIJK SPEL van revasport naar sport in de buurt

Transcriptie

1 GELIJK SPEL van revasport naar sport in de buurt EEN JAAR LATER In 2016 organiseerde Rondpunt het Colloquium van de Staten-Generaal Verkeersslachtoffers waar een aantal ouders signaleerden dat het voor veel jonge verkeersslachtoffers met een niet-aangeboren hersenletsel een grote uitdaging is om een geschikte sportclub in de buurt te vinden. Stacey Zevenbergen is Stafmedewerker Re-integratie en Projectcoördinator van Gelijk Spel bij Rondpunt vzw. Sinds 2017 monitort ze in het project Gelijk Spel de samenwerking met Revalidatiecentrum Pulderbos en partners uit de G-sportsector om sport in te zetten als middel voor re-integratie. Stacey geeft een woordje uitleg bij het eenjarig bestaan van Gelijk Spel. Begin 2017 startte Rondpunt in samenwerking met Revalidatiecentrum Pulderbos en partners uit de G-sportsector het project Gelijk Spel waarin we sport inzetten als middel voor re-integratie. Naast de positieve effecten op de gezondheid, is sport voor revalidanten ook belangrijk voor het onderhouden en uitbreiden van sociale contacten, het delen van ervaringen met leeftijdsgenoten, het leren kennen van de nieuwe ik bij een blijvend letsel en het vergroten van het zelfvertrouwen. Hierdoor kunnen ze makkelijker stappen zetten in andere levensdomeinen zoals onderwijs, werk, wonen en relaties. Om sociaal isolement te voorkomen bij thuiskomst, is het belangrijk om al te starten met sport tijdens de opname in revalidatie. Om van Gelijk Spel een duurzaam verhaal te maken, gaan we gefaseerd te werk. De eerste fase, het uitbreiden van een duurzaam laagdrempelig sportaanbod en het opnemen van sport als belangrijk thema binnen het zorgaanbod in Revalidatiecentrum Pulderbos, is intussen gerealiseerd. Voor de tweede fase werkten we een blauwdruk uit om de overgang van revasport naar sporten in de buurt in kaart te brengen. Geïnteresseerde deelnemers volgen dit traject en Rondpunt monitort dit proces. Rondpunt ging in gesprek met Beni Kerkhofs, die als Directeur Zorg een go gaf voor het project Gelijk Spel in Pulderbos. Alsook met Lynn Essers, die als kinesitherapeute in Pulderbos de sportactiviteiten van in het begin mee ondersteunde. En tot slot met Sven Guns die sinds juli 2018 de duurzame clubwerking binnen Pulderbos op zich zal nemen. Rondpunt vzw Uitbreidingstraat 518 bus Berchem

2 Minstens zo belangrijk als revalidatie is mensen perspectief geven Beni Kerkhofs is sinds 2004 Directeur Zorg bij Revalidatiecentrum Pulderbos. In 2017 klopte Rondpunt aan zijn deur met de vraag om samen te werken in het project Gelijk Spel waarin we revalidanten willen laten kennismaken met verschillende sporten. Beni twijfelde geen seconde aangezien het project nauw aansluit bij de overtuiging van Pulderbos dat kinderen en jongeren met een beperking moeten kunnen proeven van wat in hun mogelijkheden ligt. We gingen met Beni in gesprek over de impact van Gelijk Spel op hun revalidatiecentrum. Bracht Gelijk Spel een verandering teweeg in Pulderbos en op welke manier? KERKHOFS Je merkt dat er nu systematischer nagedacht wordt door de behandelende teams. We kunnen voor een aantal kinderen nu een stap verder gaan en onze bestaande REVA-sport werking uitbreiden en professionaliseren. Dankzij de projectsubsidie kunnen we één van onze kinesitherapeuten, Lynn, de mogelijkheid geven om de kinderen te monitoren. Dit alles in het behandelplan inschrijven, zorgt ervoor dat het meer gedragen is en dat een sportaanbod meer kansen heeft op slagen. Het is ook een aanleiding om ouders er over aan te spreken. We kunnen hen laten zien dat er meer mogelijkheden zijn en hen laten inzien dat er ook aan de toekomst gedacht kan worden ondanks dat hun kind ziek is. Wat wilden jullie bereiken met Gelijk Spel en wat hebben jullie daarvoor gedaan? KERKHOFS Het sportaanbod is een zinvolle aanvulling op het programma, meer revalidanten kunnen nu regelmatiger verschillende sporten proberen. Nu willen we wel naar een meer structurele manier van werken gaan met een eigen club waar kinderen zich kunnen inschrijven. Zo kunnen we het project structureel verderzetten want ik voel dat we dat nodig hebben. De hele interactie tussen Rondpunt, Pulderbos, Parantee-Psylos en G-Sportconsulenten van Sport Vlaanderen heeft het echt tot een succes gemaakt. We hebben van bij de start ingezet op bepaalde zaken om het duurzaam te kunnen maken. Vanaf het begin hebben we de belangrijkste sleutelfiguren betrokken. Zo hebben we de artsen en de behandelende en interdisciplinaire teams ingelicht over het feit dat Gelijk Spel bestaat. We hebben er zodanig ruchtbaarheid aan gegeven dat intern iedereen op de hoogte was met bv. affiches in de inkomhaal, een item in de nieuwsbrief,... Ervaarden jullie moeilijkheden om sport in te bedden in het zorgaanbod? KERKHOFS Ik zie het niet als een moeilijkheid, wel als een uitdaging. Het is zo dat doorheen de jaren de kinderen en jongeren in Pulderbos een hogere complexe zorgnood hebben. De zorg zelf neemt meer tijd in beslag en het feit dat we sportactiviteiten organiseren wil natuurlijk zeggen dat ze op die momenten beschikbaar moeten zijn. Maar doordat 2

3 we werken met therapieprogramma s waarin we uitschrijven wat op welk moment met welke revalidant gedaan moet worden, kunnen we de revalidant op voorhand ook vrijmaken daarvoor. Sport moet daar dus gewoon deel van uitmaken. Wat zou je andere revalidatiecentra aanraden in verband met het aanbieden van sport tijdens revalidatie? KERKHOFS Het is belangrijk om het au sérieux te nemen en het niet te zien als een projectje dat even komt binnengewaaid. Je moet naar de onderliggende filosofie kijken en je baseren op het ICF-model dat in de revalidatiesector goed gekend is. Je moet verder kijken dan een stoornis op zich en je niet enkel richten op de dingen die niet meer lukken maar vooral kijken naar wat wel nog gaat. Zo kan je voorkomen dat de stoornis achteraf een handicap wordt. Minstens zo belangrijk als revalidatie is mensen perspectief geven. We merken dat de uitkomst van revalidatie staat of valt met de sterkte van het support system rond de revalidant. Als dat support system er niet is, zoeken we een alternatief netwerk om rond het kind te bouwen. Daarin ligt de meerwaarde van het ICF-denken. Maar we moeten ons er wel bewust van zijn dat we als revalidatiecentrum maar een deel van de keten zijn van de zorg rond een kind. Wat is volgens jou de ideale manier voor een revalidant om te sporten na ontslag? KERKHOFS Het is de juiste volgorde om eerst te zoeken naar een zo inclusief mogelijk aanbod en daarbij eventuele aanpassingen te doen. Pas daarna zou gekeken moeten worden naar een aangepast aanbod. Ik denk dat het mogelijk moet zijn om een revalidant maximaal in het reguliere systeem te laten sporten. Het kan natuurlijk zijn dat mensen met een beperking vragende partij zijn om aangepast te sporten omdat ze dan meer aan bod komen. Ik denk dat daar een evenwicht in gezocht moet worden, het moet niet per se alleen inclusief want dan kunnen we niet tegemoetkomen aan een aantal mensen met bijzondere vragen. Toch vind ik dat men in elke sportclub voldoende aandacht moet hebben voor mensen met beperkingen. Het draait niet allemaal rond presteren. Wat ontbreekt volgens jou nog om kinderen en jongeren met een beperking optimaal te laten re-integreren na hun ontslag? KERKHOFS Het doel van revalidatie is re-integratie. Het gaat er niet enkel om de fysieke of cognitieve functies naar een hoger niveau te tillen. Het is ook belangrijk om te kijken hoe die persoon met zijn beperkingen in de toekomst zo goed mogelijk mee in de maatschappij kan meedraaien en dat op alle levensdomeinen. Om re-integratie van kinderen en jongeren met een blijvend letsel te kunnen garanderen is continuïteit in de zorg nodig. Iets wat ik bijvoorbeeld vaak bij kinderen en jongeren met een niet-aangeboren hersenletsel mis. Wanneer ze het revalidatiecentrum verlaten, vallen er na verloop van tijd gaten in de begeleiding. Wetende dat we vanuit Pulderbos geen volledige trajectbegeleiding doen, proberen wij toch aan die vraag naar zorgcontinuïteit tegemoet te komen. Welke rol spelen jullie in de continuïteit van de zorg voor jullie revalidanten? KERKHOFS Wij zijn een derdelijnszorgverlener maar wij willen ons toch zo laagdrempelig mogelijk opstellen als het nodig is. We hebben niet de middelen om het hele traject op te volgen maar we staan altijd ter beschikking van de ouders en het hulpverleningsnetwerk waarnaar we doorverwezen hebben. Het kan bijvoorbeeld gebeuren dat we de ouders of hulpverleners op scharniermomenten op adviesgesprek laten komen. We kunnen tijdens de schoolloopbaan ook kortdurende interventies doen op vlak van diagnostiek, behandeling en revalidatie. Dat voorkomt in heel wat gevallen een negatieve spiraal en biedt ondersteuning bij het maken van keuzes. We organiseren boo(s)t-camps in de zomermaanden met duidelijk afgesproken doelstellingen op medisch, therapeutisch gebied en dit in een sociaal en pedagogisch perspectief. Op die manier zien wij onze rol in de zorgcontinuïteit. Zo spelen we ook een rol in het bevorderen van de transitie van jeugdzorg naar volwassenenzorg. 3

4 Het is belangrijk dat revalidanten af en toe hun veilige cocon verlaten Lynn Essers is kinesitherapeute in Revalidatiecentrum Pulderbos en stond mee aan de start van Gelijk Spel. Voor haar is sport een belangrijk onderdeel van revalidatie. Al sinds de eerste fase van het project begeleidt ze de sportactiviteiten op woensdagnamiddag. Ze zorgde er bovendien voor dat de behandelende teams, leefgroepen, revalidanten en hun ouders het belang van sport inzagen. We gingen met Lynn in gesprek over de weg die ze aflegde om Gelijk Spel te doen slagen. Hoe ging je te werk om sportactiviteiten in Pulderbos te organiseren? ESSERS We zijn echt voor een laagdrempelige aanpak gegaan. In het begin werkten we met inschrijvingen om zo het clubgebeuren na te bootsen. Maar we merkten dat dat te vroeg was en nu bieden we gewoon de sport aan op woensdagmiddag zonder dat ze zich moeten inschrijven. We sporen de revalidanten aan en proberen ze soms over de streep te trekken maar we verplichten sowieso niemand. Sommige kinderen zijn soms ook meer voor het creatieve of voor toneel. Soms speelt de leefgroep wel een rol, en helpt het dat ze bijvoorbeeld met z n allen kunnen gaan. Wat was volgens jou een doorslaggevende factor om Gelijk Spel te doen slagen? ESSERS Het gevarieerde sportaanbod zorgt ervoor dat er voor iedereen iets is en is de eerste trigger voor een revalidant om mee te doen. Maar het is uiteindelijk wel de lesgever die ervoor zorgt dat het tof is. Lesgevers moeten kunnen inspelen op een breed en gevarieerd publiek. Hiervoor is ervaring hebben binnen de G-sport wel belangrijk. Onlangs gaven we bijvoorbeeld hockey en drie deelnemers zaten in een rolstoel en een iemand had een hemibeeld. Als lesgever moet je dat kunnen. Waarom de overstap naar een duurzame clubwerking in Pulderbos en wat verandert er nu voor jou? ESSERS Omdat we een gevarieerd sportaanbod zo belangrijk vinden, hebben we ervoor gekozen om samen te werken met Sven Guns en zijn G-sportclub Vorselaar (vzw). Gedurende een proefperiode van al zeker een jaar zal Sven alle activiteiten organiseren en lesgevers aantrekken. Voor mij verandert er niet veel, ik doe nog altijd mee als ondersteunend kinesitherapeut. Ook voor de kinderen verandert er weinig, ze moeten nog steeds niet betalen om mee te doen. Vanaf de vierde deelname vragen we wel 15 voor een jaar vol sportactiviteiten. Kon je hierdoor andere zorgtaken minder of niet langer opnemen? ESSERS Eigenlijk niet. Uiteraard was het in het begin zoeken omdat ik de sportactiviteiten moest combineren met andere therapieën die ik geef. Maar met de rol van Sven is alles mooi afgelijnd en werkt het gewoon. Indien ik de organisatie van de 4

5 lesgevers op mij zou moeten nemen, zou het wel wat moeilijker gaan. Nu met Sven heb ik er vertrouwen in dat het goed gaat. Waar kunnen andere revalidatiecentra volgens jou rekening mee houden? ESSERS Bij Pulderbos kozen we voor sportactiviteiten op woensdagmiddag omdat er dan een bezoekmoment is voor de ouders. De ouders zijn eigenlijk de sleutel tot succes en het is goed dat ze kunnen meestappen in de beleving van sport. Uiteindelijk zijn zij het die het meeste moeten regelen na thuiskomst, er komt veel bij kijken (therapieën, school, ) en dit is organisatorisch niet altijd gemakkelijk. Wij denken dat de slaagkans op het volhouden van sport na revalidatie groter is als de ouders tijdens de revalidatie reeds actief betrokken worden bij dit proces. Hoe ga je te werk als een revalidant interesse toont in een bepaalde sport? ESSERS Er is heel veel mogelijk maar het aanbod is niet altijd even overzichtelijk. Als een revalidant interesse heeft, kunnen ze dat aan mij laten weten, waarna ik op zoek ga naar de juiste (G-)sportclub. Hiervoor maak ik regelmatig gebruik van de online G-sportwijzer, waar je kan zoeken op regio, doelgroep, sporttak of naam. Ik kan ook altijd contact opnemen met Koen Meeusen van G-sport Vlaanderen. Jammer genoeg kunnen we de zoektocht naar de juiste sport niet maanden na ontslag blijven opvolgen omdat we er de middelen niet voor hebben. Ik denk dat het zou helpen om regelmatig contact te kunnen opnemen met de ouders. Gewoon om hen te laten weten dat wij er zijn als ze vragen hebben. Het helpt ook dat Sven een groot netwerk heeft in de (G-)sportsector en kort op de bal kan spelen. Benader je ook reguliere clubs als de revalidant daar naar vraagt? ESSERS Zeker, waar mogelijk proberen wij ook steeds naar het reguliere aanbod door te verwijzen. Daarbij merken we echter dat het niet voldoende is om een revalidant enkel naar een bepaalde club door te verwijzen zonder meer. Voor de reguliere sportclubs is aangepast sporten soms wel wat onbekend en twijfelen ze over de haalbaarheid hiervan. We proberen hier dan op in te spelen door contact op te nemen met de club zelf om te kaderen welke soort aanpassingen nodig zijn, meestal gaat dit om niet veel. Eventueel begeleiden we deze revalidant naar een eerste training als hier vraag naar is. Zo hopen we steeds meer reguliere clubs te overtuigen ook jongeren met een beperking op te nemen in hun reguliere parcours. Zou je andere revalidatiecentra aanmoedigen om een duurzaam sportaanbod uit te bouwen? ESSERS Echt wel, het helpt om de animo erin te brengen en te wijzen op het belang van sport. Het zorgt ervoor dat sport duurzaam ingebed raakt in het aanbod. Als therapeute moedig je de revalidanten wel één op één aan maar het clubgebeuren nabootsen, het groepsgevoel versterken en het helpen nadenken op lange termijn... Dat is zo belangrijk en kan je bereiken met de uitbouw van een duurzaam sportaanbod. Je moet er natuurlijk wel de middelen voor hebben. Een keer per maand gaan we ook extern sporten. We willen dat blijven behouden omdat je dan contacten kan leggen met clubs in de buurt. Het is ook belangrijk dat revalidanten af en toe eens hun veilige cocon verlaten. Idealiter zou ik nog meer extern willen gaan, maar qua vervoer en inplanning met de therapieën is dat nogal moeilijk te regelen. 5

6 Iedereen heeft recht op zijn plaatsje in de maatschappij Sven Guns richtte begin 2018 de G-sportclub Vorselaar (vzw) op waar drie maal per week sport aangeboden wordt aan kinderen, jongeren en jongvolwassenen met een beperking. Hij gaf al eerder initiaties in Revalidatiecentrum Pulderbos. Aangezien de ondersteuning vanuit de G-sportsector ten einde liep, was Pulderbos op zoek naar een andere manier om sport aan te bieden. Sven werd door Parantee-Psylos gevraagd om een duurzame clubwerking uit te bouwen in Pulderbos. Sinds juli 2018 sloten ze daarvoor een samenwerkingsovereenkomst af. We gingen met Sven in gesprek over zijn kijk op inclusief, aangepast en G-sporten. Kan je ons iets meer vertellen over je G-sportclub Vorselaar (vzw)? GUNS Wij willen meer zijn dan alleen een sportclub. We willen mensen kunnen doorverwijzen naar andere G-sportclubs of naar sportclubs die openstaan voor G-sporters. Voor ons is het belangrijk dat we een goed netwerk uitbouwen zodat we mensen kunnen doorverwijzen. Omdat wij kleinschaliger en ook lokaal verankerd zijn, merken we dat we een tussenstap zijn voor mensen met vragen. Voor sommigen is de stap naar G-sport Vlaanderen heel groot, ze zien het als een instituut. Hoe is de samenwerking met Revalidatiecentrum Pulderbos tot stand gekomen? GUNS Via Parantee-Psylos, de Vlaamse unisportfederatie G-sport, kwam ik in contact. Zij organiseren het sportaanbod voor personen met een beperking in Vlaanderen en ondersteunden het voorbije jaar Gelijk Spel mee in Pulderbos door G-sportclubs te contacteren om woensdagmiddagactiviteiten te organiseren. Ook ons contacteerden ze, waarna we een aantal initiaties in voetbal, smashbal en basketbal gaven. Aangezien de ondersteuning van Parantee-Psylos op z n einde liep ging ik in op de vraag om de organisatie verder op mij te nemen. Nu ben ik dus het aanspreekpunt voor de lesgevers, wij betalen ze ook uit. Wat komt er allemaal kijken bij het opstarten van zo n duurzame clubwerking in een revalidatiecentrum? GUNS Er komt vooral veel administratief werk bij kijken, je moet zorgen dat alles wettelijk in orde is. Het samenwerkingscontract hebben we een paar keer door een juridische dienst laten nakijken. Maar doordat wij hierin meestappen kunnen we wel groeien als club want we hebben ook meer recht op subsidies vanuit G-Sport Vlaanderen. Zo gaan we een aanvraag indienen bij G-Sport Vlaanderen om materiaal aan te kunnen kopen dat in Pulderbos kan blijven. De samenwerking is voor beide partijen een win-winsituatie. Wij hebben de knowhow over de werking van het G-sportlandschap en waar je subsidies kan aanvragen. Bij Pulderbos weten ze dan weer hoe je met de doelgroep om moet gaan. Dat is echt een goede combinatie. Hoe is je kijk op inclusief sporten? GUNS Voor mij moet er inclusie zijn, je kan nie- 6

7 mand uitsluiten, niet in een sportclub en niet in het onderwijs. Iedereen heeft recht op zijn plaatsje in de maatschappij maar daar zijn we jammer genoeg nog heel ver van verwijderd. Inclusief sporten heeft veel voordelen. In een G-sportclub is het aantal sporters vrij beperkt waardoor de leeftijden uiteen lopen. In een inclusieve club kunnen ze met leeftijdsgenoten sporten, iets dat ik echt een meerwaarde vind. Ook moeten de mensen altijd van heel ver komen naar een G-sportclub omdat er zo weinig zijn. Het zou veel beter zijn dat ook die persoon gewoon om de hoek kan trainen. Is inclusief sporten voor elke revalidant of voor elke sportclub een optie? GUNS Bij sommige handicaps is het bijna niet mogelijk om te sporten in het reguliere aanbod, zeker niet als het gaat om competitieve sport. Ook bij mijn eigen G-voetbalwerking zei de reguliere club dat er geen plaats meer was voor ons G-voetbal. Ze hadden plaats tekort om eigen trainingen te organiseren. Omdat we ook andere sporten dan voetbal wouden aanbieden, zijn we dan overgestapt naar de G-sportclub Vorselaar (vzw). Mijn grote droom blijft wel dat reguliere sportclubs ook een aanbod hebben voor mensen met een beperking. Hoe ga je te werk als een revalidant een bepaalde vraag heeft over (aangepast) sporten? GUNS Bij interesse probeer ik zoveel mogelijk de juiste lesgevers te vinden die een initiatie kunnen komen geven in Pulderbos. Bij een vraag over een gepaste sportclub in de buurt na ontslag, is het soms wel zoeken. Ik vraag ook vaak aan de G-sportconsulent van Vlaanderen wat de mogelijkheden zijn, maar soms weten zij het antwoord ook niet. Ik heb nu een vraag van iemand die graag zou muurklimmen maar zijn linkerarm is verlamd. Muurklimmen is eigenlijk niet haalbaar maar in Antwerpen is er wel een vereniging die aan bouldering doet, dat is klimmen zonder dat je gezekerd bent. Je klimt dan niet in de hoogte maar rondom een ruimte die beschermd is met valmatten. Dat is een vorm van klimsport die voor die persoon veiliger is. Zo proberen we aan elke vraag tegemoet te komen. Hoe verloopt de samenwerking met reguliere sportclubs? GUNS Soms zijn er wel spanningen te merken. Het G-sporten wordt goed financieel ondersteund vanuit G-sport Vlaanderen. We merken regelmatig dat reguliere clubs dan geïnteresseerd raken in samenwerking vanwege die financiële ondersteuning. Maar in de praktijk wordt dan weinig gerealiseerd. Dat is spijtig. Zijn G-sporters en sporters zonder een beperking geïnteresseerd in dezelfde sporten? GUNS Voetbal blijkt heel populair te zijn in zowel reguliere clubs als in G-sportclubs. Ik heb voor volgend seizoen er al heel veel aanvragen gekregen. Je merkt wel dat er enorme pieken zijn in de aanvragen door het WK! 7