BEURS EN BELEGGEN 15 maart GRATIS BIJLAGE BIJ DE STANDAARD

Transcriptie

1 BEURS EN BELEGGEN maart GRATIS BIJLAGE BIJ DE STANDAARD

2 B EURS EN BELEGGEN - B EURS EN BELEGGEN - B EUR E SS A Y Een verhaal zo oud als de mensheid Beleggen was aanvankelijk een overlevingsstrategie. Later werd het een manier om welvaart te vergaren. Pas de jongste decennia belandden obligaties en aandelen in de portefeuille van Jan Modaal. Een hele geschiedenis. Luc Coppens, illustratie Dirk Huyghe ALS onze verre voorouders in de herfst noten verzamelden om ze in de winter op te eten, als ze fruit droogden en vlees rookten, deden ze dat omdat ze vooruitziend waren. Veel later werd beleggen iets voor de rijken. Wie de strijd voor het dagdagelijks overleven kon overstijgen en geld over had kon het laten,,werken en zo nog rijker worden. Macht en rijkdom zijn daarbij altijd hand in hand gegaan. Wie grond bezat was rijk en kon anderen voor zich laten werken. In ruil voor het gebruik van akkers moesten boeren een flink deel van hun oogst afstaan aan de heer. In de late Middeleeuwen kwam de Europese handel op gang. Tussenpersonen werden belangrijk. De Nederlanden speelden daarbij een cruciale rol. In de 14de en de 15de eeuw zakten de handelaars van rond de Baltische Zee af naar Brugge om er hun pelzen en gepekelde vis te ruilen tegen lakens van de Italiaanse kooplui. Bruggelingen namen daarbij steeds meer de rol van tussenpersoon op zich. Vaak waren het herbergiers. Geld verdienen zonder rijk te zijn geboren, werd mogelijk. Handelaars en bankiers kwamen dagelijks samen op het beursplein om de koersen te noteren van de diverse koopwaren en wisselbrieven op te stellen. De techniek van die brieven hadden de Italianen en Venetianen meegebracht. Als middel om geld van de ene plaats over te brengen naar de andere, werd het algauw ook een techniek om krediet te verlenen en zelfs om zich in te dekken tegen wisselkoersschommelingen. Bij het begin van de 16de eeuw verschoof het zwaartepunt van de Noord-Europese handel naar Antwerpen. In 1515 werd daar zelfs het allereerste beursgebouw ter wereld in gebruik genomen. Antwerpen was toen een stadstaat met doorvoerhaven en grote jaarmarkten. Noem het rustig het New York van die tijd. Bekende bankiers van over de hele wereld kwamen er met hun nieuwste financiële producten aan. De Welsers, de Hochstetters en de Fuggers leenden ook gretig aan de vorstenhuizen. Zo ontstond in Antwerpen de eerste systematische markt in overheidsleningen. Hoewel je nog niet van een beurs in de moderne zin van het woord kunt spreken, was informatie ook toen al synoniem met macht. Er werd daarom regelmatig geprobeerd geruchten de wereld in te sturen om de tegenpartij(en) op het verkeerde been te zetten. Soms liepen de gemoederen daarbij hoog op en werden pistolen of degens getrokken. Maar dan viel de stad in 1585 in handen van de Spanjaarden en de helft van de bevolking trok naar het noorden. De Schelde werd gesloten. De handel in grondstoffen verhuisde mee, de rijkdom ook. Antwerpen ging economisch dood. Op 10 maart 1595 vertrokken vier schepen uit Amsterdam naar de Indonesische archipel. Commercieel werd de tocht geen succes, maar de schepen vonden wel een route naar Azië. De internationale specerijhandel nam van dan af een hoge vlucht en Amsterdam werd het pakhuis van de wereld. Bij het begin van de 17de eeuw werden er dagelijks voor meer dan 600 goederen prijzen opgetekend. Van heinde en ver werden goederen naar de Nederlandse hoofdstad verscheept. De eigenaars van de schepen vormden samenwerkingsverbanden om de kosten en de risico s te delen. De onderlinge concurrentie dreigde uit de hand te lopen, en dus gaf de overheid het monopolie over de handel met Nederlands-Indië op 20 maart 1602 aan de Verenigde Oost-Indische Compagnie. De VOC werd de allereerste multinational in de geschiedenis en vier jaar later ook het allereerste bedrijf dat aandelen uitgaf die later op de beurs werden verhandeld. In de 17de en de 18de eeuw lag de nadruk nog altijd op de goederenhandel. De makelaars in,,actiën hadden maar een klein 2 DE STANDAARD 15 maart 2006

3 S EN BELEGGEN - B EURS EN BELEGGEN - B EURS EN hoekje van de beurs ter beschikking. De meeste waardepapieren waren trouwens op naam en werden particulier verhandeld. Pas op het einde van de 18de eeuw begon de effectenhandel te groeien. Naast aandelen in,,compagnieën werden ook deelnemingen verhandeld in plantages en staatsleningen. Tot ver in de 19de eeuw kwamen Europese regeringen in Amsterdam geld lenen. In 1880 werden liefst 222 buitenlandse fondsen op de beurs verhandeld, naast 66 Nederlandse. Wie handel en geld verdienen zegt, zegt ook beleggen en dus speculeren. En soms liep het wel eens uit de hand. Neem nu de handel in tulpenbollen. De bloem kwam meer dan vier eeuwen geleden uit Turkije afgezakt naar de Nederlandse polders. Enkele decennia later, toen de bloem zich aangepast had aan de Nederlandse zandgrond, begon de tulp in heel Europa furore te maken. Vooral de handel in tulpenbollen werd een ware rage. Tijdens de tulpenmanie gaven handelaars al hun bezittingen in onderpand bij de bank om met de opbrengst tulpenbollen te laten kweken, die ze dan met een winstmarge van Antwerpen, Brugge en Amsterdam speelden een hoofdrol bij de ontwikkeling van de internationale beurshandel 100 procent en zelfs meer verkochten. Op het hoogtepunt van de speculatie kon met de opbrengst van één enkele tulpenbol een aardig huis aan de Amsterdamse grachten worden gefinancierd. In februari 1637 was de markt echter zo buiten alle proporties opgeblazen, dat hij van de ene op de andere dag in elkaar klapte. En de geschiedenis zou zich nog wel een paar keer herhalen, niet het minst omdat de band met de handel in goederen tijdens de daaropvolgende decennia steeds losser werd en aandelen een eigen leven gingen leiden. Toch zou het duren tot de tweede helft van de 19de eeuw voor de beurshandel in ons land echt onder stoom kwam. Ondanks de industriële revolutie slaagden bedrijven er voordien nog in zelf de nodige financiële middelen bijeen te brengen, ofwel door autofinanciering ofwel door een beroep te doen op zakenbanken en holdings als de Generale Maatschappij en de Banque de Belgique. Pas in de jaren , met de komst van de spoorwegaandelen en -obligaties, keerde het tij en groeide de belangstelling voor de beurs. De ultraliberale Belgische beurswet van 1867, de aanpassing van de vennootschapswetgeving in 1873 en vooral de buitenlandse expansie van Belgische industriële groepen brachten een snelle groei teweeg. Het aantal makelaars verviervoudigde tussen 1870 en het einde van de eeuw, tot net geen 800. Er werden tussen 1873 en het begin van de Eerste Wereldoorlog vennootschappen opgericht. Het aantal beursgenoteerde waarden steeg in dezelfde periode van 400 tot Beleggers werden massaal gelokt. Maar zoals zo vaak is hebzucht een slechte raadgever. De speculatie laaide hoog op, gevoed door journalisten die tegen betaling lovende bedrijfsportretten maakten en niet gehinderd werden door de Beurscommissie, waarvan het een publiek geheim was dat ze zich geregeld liet omkopen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog viel de handel nagenoeg stil, maar nadien begon alles opnieuw. Slechte ervaringen met obligaties die tijdens de oorlog uitgehold werden door de inflatie, joegen bovendien steeds meer onervaren beleggers naar de beurs. Je kunt het zo gek niet bedenken of het gebeurde in die periode. Zelfs schijnondernemingen vroegen een beursnotering aan en pluimden goedgelovige beleggers. En dan kwam de klap. Nog steeds de meest memorabele in de geschiedenis. Het gebeurde in 1929, op een donderdag in oktober, op Wall Street. Voor de Verenigde Staten werd dat het begin van de grote depressie. Het zou duren tot het midden van de jaren vijftig voor de aandelenkoersen opnieuw min of meer het peil van voor de crash haalden. Bedrijven geraakten in liquiditeitsnood en het regende faillissementen. De industriële productie in de VS viel in drie jaar tijd met bijna 40 procent terug en halverwege de jaren dertig waren twaalf miljoen Amerikanen werkloos. Het zou nog twintig jaar duren voor het verlies weggewerkt was. Het overwicht van de Amerikanen op de wereldeconomie was in die tijd al zo groot, dat de crisis zich als een olievlek over de rest van de wereld verspreidde. Het sneeuwbaleffect was zo sterk dat de wereldhandel verminderde tot nauwelijks een derde van het peil dat in 1929 nog werd gehaald. Het was de eerste keer in de geschiedenis dat duidelijk werd hoe groot de invloed van beleggen en speculeren was en hoezeer ze het leven van de gewone man konden beïnvloeden. Het zou er in de daaropvolgende decennia niet minder op worden. DE STANDAARD 15 maart

4 B EURS EN BELEGGEN - B EURS EN BELEGGEN - B EUR Belga En toen werden aandelen heel gewoon HET SUCCES VAN DE BEURS HEEFT IN ONS LAND VELE VADERS BELEGGEN in aandelen is in ons land pas echt populair geworden vanaf het begin van de jaren tachtig, na een Koninklijk Besluit uit Enkele jaren later lanceerde de regering het pensioensparen. Het grote publiek ontdekte in die periode de beurs en de banken ontdekten de beleggingsfondsen. Een financiële industrie werd geboren. Zelden heeft een KB zoveel namen gekregen als nummer 15 van 9 maart Sommigen spraken van de wet-cooreman-de Clercq, anderen van de wet-monory-de Clercq en deze krant heeft het steeds gehad over de aandelenwet. De wet was geïnspireerd op een vroegere Franse wet die René Monory in 1978 als minister van Financiën in de regering van Raymond Barre doordrukte. Zij stimuleerde het aandelenbezit, zowel rechtstreeks als via beleggingsfondsen. Tegen het einde van dat jaar was het aantal Fransen die aandelen bezaten ruim verdubbeld, van 1,2 tot 3 miljoen. België volgde het Franse voorbeeld met vertraging. Pas in 1982 waren de geesten rijp, ook al omdat het internationaal economisch klimaat intussen sterk verbeterd was. Toenmalig CVP-senator Etienne Cooreman,,leurde al een tijdje met het Franse idee en vond uiteindelijk gehoor bij de liberaal en minister van Financiën Willy De Clercq. De wet die uit de samenwerking tot stand kwam, bestond uit twee delen. Het deel De Clercq was eigenlijk een doorslagje van de wet-monory. Een belegger die tussen 1982 en 1985 investeerde in Belgische aandelen of beleggingsfondsen die voor minstens 60 procent in Belgische aandelen belegden, mocht tot euro verhoogd met 250 euro per persoon ten laste aftrekken van zijn belastbaar inkomen. De aandelen of beleggingsfondsen moesten wel ten minste vijf jaar in portefeuille worden gehouden. Het deel Cooreman moest Belgische bedrijven in 1982 en 1983 stimuleren om hun kapitaal te verhogen door een beroep te doen op de beurs. De nieuwe aandelen met Fiscaal Voordeel (FV) konden gedurende tien jaar genieten van een gunstig fiscaal regime, waardoor ze in de praktijk een soort superdividend konden uitkeren. Het KB 15 werd een groot succes. Voor het eerst werd beleggen in aandelen iets wat ook het grote publiek interessant vond. Het legde ook de basis voor het ontstaan van de beleggingsfondsenindustrie in ons land. In 1984 werd het KB uitgebreid met een Monory-bis die eenzelfde fiscale vrijstelling creëerde voor werknemers die aandelen kochten van het eigen bedrijf. Maar vanaf 1986 begon het tij te keren. Dat jaar kreeg KB 15 in ons land versterking van het pensioensparen. De impact daar- 4 DE STANDAARD 15 maart 2006

5 S EN BELEGGEN - B EURS EN BELEGGEN - B EURS EN De jaren tachtig waren bepalend voor de groeiende populariteit van de beurs in ons land. Eerst was er de wet Cooreman-De Clercq, nadien maakte het pensioensparen zijn opwachting van op het spaargedrag van de Belg was nog groter dan die van het KB 15. Parallel met de invoering van het pensioensparen werden de criteria voor de fiscale aftrek van investeringen in aandelen strenger. In 1988 werd het plafond van de aftrek bijna gehalveerd tot 550 euro per jaar en in 1990 werd het fiscale voordeel een stuk minder aantrekkelijk omdat de roerende voorheffing op vastrentende beleggingen dat jaar verlaagd werd van 25 tot 10 procent. Intussen was het pensioensparen een groot succes. Eigenlijk ging het in ons land pas van start in 1987, maar wie voor 16 februari stortte, mocht dat bedrag nog aftrekken van zijn inkomsten In minder dan één maand tekenden meer dan één miljoen Belgen op pensioensparen in. Je kunt als pensioenspaarder kiezen tussen twee formules. De eerste is een pensioenspaarrekening en komt neer op investeren in een speciaal beleggingsfonds dat aan meer beperkingen is onderworpen, de tweede de pensioenspaarverzekering is een speciale versie van een levensverzekering. In beide gevallen moest aanvankelijk een groot deel van het geld belegd worden in Belgische aandelen en obligaties, maar daartegen kwam al vrij snel Europees protest. De regel strookte niet met het vrij verkeer van kapitaal in de Europese Unie. Toch zou het tot vorig jaar duren voor de Belgische regels vervangen werden door Europese. Wie kiest voor een pensioenverzekering kan op hetzelfde rendement rekenen als een klassieke levensverzekering. Bij de meeste maatschappijen is dat tegenwoordig 2,5 procent per jaar. Daar komt een winstdeelneming bij, afhankelijk van de resultaten van de verzekeraar. Midden vorig jaar beheerden de verzekeraars op die manier meer dan vijf miljard euro. De premies zijn aftrekbaar van de belastingen tegen de bijzondere gemiddelde aanslagvoet (30 tot 40 procent, afhankelijk van het inkomen), verhoogd met de gemeentelijke opcentiemen en de crisisbelasting. De fiscale aftrek geldt voor iedere belastingplichtige die ouder is dan achttien jaar. Aanvankelijk was het bedrag van die aftrek beperkt tot 450 euro per volwassen spaarder. Maar na enkele jaren werd het geindexeerd. Bij de jongste begrotingscontrole besloot de regering het bedrag te verhogen tot 780 euro. Dit jaar is het door de indexering opgelopen tot 800 euro. Een gemiddelde stijging dus van 2,75 procent per jaar sinds de start. Dezelfde aftrek geldt voor de pensioenspaarfondsen. Maar hier is de opbrengst onzeker. Toch kiezen duidelijk meer landgenoten voor fondsen dan voor verzekeringen. Samen beheerden de banken midden vorig jaar 9,25 miljard euro voor rekening van pensioenspaarders. Tijdens de laatste maanden van het jaar kwam daar nog heel wat bij, geld dat aangezogen werd door de verhoogde aftrekmogelijkheid. Gemiddeld zo n 20 procent, bleek begin dit jaar uit een rondvraag van deze krant. Samen brachten verzekeraars en banken op die manier dus al zeker 16 miljard euro naar de beurs. Maar dat is slechts een fractie van het totaal. De hele beleggingsfondsenindustrie was eind 2005 goed voor meer dan 180 miljard euro. Dat is vier keer zoveel als tien jaar geleden, en,,oneindig veel meer dan een kwarteeuw geleden toen er van beleggingsfondsen nog nauwelijks sprake was. LUC COPPENS Cafe,,Van der Buerse WAAROM DE BEURS BEURS HEET ER al ooit bij stilgestaan dat beurs, bourse, Börse, bolsa, bursa,... benamingen zijn die sterk op elkaar lijken? Hebben die Italiaanse, Spaanse, Duitse, Franse en Nederlandse benamingen misschien een gemeenschappelijke oorsprong? Dat klopt. Etymologisch zijn ze allemaal rechtstreeks verbonden met de Brugse familie Van der Buerse. In de 14de eeuw baatte die familie twee herbergen uit aan het plein waar de Italiaanse kooplieden hun gildenhuizen gebouwd hadden. Zulke herbergen waren de ontmoetingsplaats par excellence voor kooplieden van over de hele wereld. De waard speelde vaak de rol van makelaar tussen de twee partijen. De herbergen van de familie Van der Buerse werden al snel erg gegeerde plaatsen waar het goed handel drijven was. Er werden zoveel zaken gedaan dat de familie na verloop van tijd ook steeds vaker als financiële tussenpersoon optrad. Dat,,beurs of,,buers ook geldbuidel betekent, was mooi meegenomen, zeker voor Italianen die het woord bursa kennen, dat geldbeurs betekent. Het wapenschild van de familie Van der Buerse bestond uit drie beurzen. In het fronton van een van de herbergen waren ze zelfs ingebeiteld. Na verloop van tijd werd het plein voor de herbergen omgedoopt tot,,beursplein en begaf men zich,,ter buerse, waarmee zowel het plein als de herbergen bedoeld werden. Nog wat later werd beurs synoniem voor financieel en handelscentrum en namen de buitenlandse kooplui de term in hun eigen taal over. En zo raakte het woord verspreid over heel Europa, klaar om verbasterd te worden. DE STANDAARD 15 maart

6 B EURS EN BELEGGEN - B EURS EN BELEGGEN - B EUR MENSEN Jean-Claude Trichet is voorzitter van de Europese centrale bank Hij stuurt het monetair beleid van de eurozone, beslist over renteverhogingen en -verlagingen en,,speelt met de geldhoeveelheid om de vraag naar krediet te beïnvloeden. Zijn beslissingen hebben grote gevolgen voor de belegger. Eigenlijk had Trichet (1942) in 1998 de eerste voorzitter van de ECB moeten worden. Maar Duitsland zag een,,spilzieke Fransman niet erg zitten. Dus werd het de,,neutrale Nederlander Wim Duisenberg. Wel met de afspraak dat hij halverwege de teugels zou doorgeven aan Trichet. Volgens de meeste waarnemers was de Duitse achterdocht tegenover Trichet ongegrond. Trichet stond bekend als een strikte centrale bankier, volgens sommigen zelfs een van de beste ter wereld. Hij was en is een groot verdediger van een sterke munt en van budgettaire discipline. Sinds hij eind 2003 bij de ECB de touwtjes in handen nam, is zijn reputatie er niet op verzwakt. Ondanks het compromis over het ECBvoorzitterschap hing Trichets benoeming later toch nog aan een zijden draadje omdat hij een van de beschuldigden was in het proces rond Crédit Lyonnais. Pas nadat de rechtbank hem zuiverde van alle blaam, lag de weg naar Frankfurt open. epa George Soros is een superspeculant en filantroop Het vermogen van deze Hongaarse jood wordt geraamd op meer dan tien miljard dollar. Soros (1930) beheert beleggingsfondsen. Het bekendste is het Quantum Endowment Fund, dat ook de financiering levert voor het filantropische werk van de familie. Begin de jaren negentig speculeerde Soros tegen het Britse pond. Dat leverde hem een miljardenwinst op toen de munt in 1992 uit het Europees Monetair Systeem werd gekegeld. Hij verdiende ook veel geld door te wedden op een koersstijging van de Duitse mark na de Duitse hereniging, en op een daling van de Japanse beurs na de speculatieve hausse van de jaren tachtig. Gebroeders Hunt lokten de grootste zilvercrisis ooit uit Tussen augustus 1979 en maart 1980 deden Nelson Bunker Hunt en zijn broer William Herbert de zilverprijs stijgen van negen dollar per ons tot 52 dollar. Zij sloten massa s termijncontracten af en eisten op de vervaldag effectieve levering van het zilver, wat niet gebruikelijk is. Er ontstond een tekort en de prijs schoot omhoog. Dan greep de beurs in. Zij verhoogde de waarborg op zilvercontracten van enkele tot tientallen procenten van de waarde. De hefboom waarmee de broers werkten, werd plots erg duur. De prijs stortte in tot slechts tien dollar. De virtuele winst van vier miljard dollar sloeg voor de Hunts om in een reëel verlies van twee miljard dollar. Rene Monory was de inspirator van de Belgische aandelenwet Hij was de Franse minister van Financiën in 1978, in de regering van Raymond Barre. Monory drukte een wet door die de Fransen ertoe moest aanzetten meer te beleggen in Franse aandelen en meer risico s te nemen met hun spaargeld. De wet bood de mogelijkheid om bedragen die in Franse aandelen of obligaties belegd werden, van het belastbare inkomen af te trekken. Ook bepaalde beleggingsfondsen kwamen in aanmerking. De wet maakte in Frankrijk het aandelenbezit populair. De wet- Monory leverde in 1982 de inspiratie voor de Belgische aandelenwet die de drempel naar de beurs fors verlaagde. ap rr René Monory (rechts). blg 6 DE STANDAARD 15 maart 2006

7 S EN BELEGGEN - B EURS EN BELEGGEN - B EURS EN Ben Bernanke is de voorzitter van de Amerikaanse centrale bank Hij volgde begin februari Alan Greenspan op die gedurende achttien jaar de touwtjes in handen had bij de,,federal Reserve. Bernanke doceerde aan de universiteit van Princeton tot hij in 2002 benoemd werd tot lid van de raad van bestuur van de Federal Reserve. Afgelopen zomer stapte hij over naar het Witte Huis. Bernanke is al jaren een voorstander van inflation targeting, waarbij de centrale bank haar inflatiedoelstelling publiek maakt, naar Europees model. Greenspan was daar absoluut tegen omdat het beleid dan volgens hem minder flexibel wordt. Maar Bernanke vindt dat een precieze inflatiedoelstelling het beleid duidelijker maakt. Alfred Cowles toonde als eerste aan dat de beurs niet te kloppen is Cowles ( ) was onderzoeker aan de universiteit van Chicago. Het intrigeerde hem dat nagenoeg iedereen in 1929 verrast werd door de beurscrash. Hij analyseerde duizenden koop- en verkoopadviezen die 1903 en 1929 werden gegeven. Hij vergeleek de koersevolutie van de betrokken aandelen met het gemiddelde van de markt. Zijn besluit loog er niet om: wie slaafs de adviezen volgt, is slechter af dan wie lukraak aandelen koopt en verkoopt,,,als een blinde aap. Zijn besluit was dat de beurs niet voorspeld kan worden. In 1944 deed hij zijn onderzoek nog eens over, deze keer voor de periode De besluiten waren dezelfde. Etienne Cooremanis de geestelijke vader van de aandelenwet Toen hij tien was, kocht de kleine Etienne zijn eerste aandelen en hij is altijd een actieve belegger gebleven. Hij studeerde rechten en belandde in de politiek. Hij zetelde eerst tien jaar in de Kamer en daarna 25 jaar in de Senaat, tot De advocaat uit Zele is de geestelijke vader van het Koninklijk Besluit 15 uit 1982, dat de beurs nieuw leven inblies. De wet-cooreman-de Clercq bezorgde de Belgische bedrijven maar liefst 8,6 miljard euro vers kapitaal en leverde naar schatting nieuwe banen op. Dat vandaag een miljoen Belgen via pensioenspaarfondsen in aandelen beleggen, is daarvan een gevolg. blg ap rr Charles Dow en Edward Jones van de gelijknamige index Met hun collega Charles Bergstresser richtten deze journalisten Dow Jones & Company op, de maatschappij die sinds 1889 The Wall Street Journal op de markt brengt, de meest succesvolle beurskrant aller tijden. The Wall Street Journal bereikt dagelijks 2,1 miljoen abonnees (papieren krant en on line inbegrepen) en heeft zeshonderd journalisten in dienst. Het trio ligt ook aan de basis van de Dow Jones index, de bekendste graadmeter van het beursklimaat. Aanvankelijk beperkte de index zich tot twaalf steraandelen, maar al snel werden het er dertig. General Electric is het enige oorspronkelijke aandeel dat er nu nog bij is. Charles Dow. ap W ERELDSPELER Warren Buffett (1933) is een Amerikaanse beursgoeroe met een ondernemersinstinct Op veertienjarige leeftijd kocht hij met het geld van zijn lucratieve krantenronde enkele akkers die hij verhuurde aan landbouwers. Op dat moment zeventien jaar, begon hij met zijn eerste bedrijf dat flippermachines verhuurde. Op zijn 32ste kocht hij een textielfabriek die hij geleidelijk zou omvormen tot zijn huidige investeringsmaatschappij. Vandaag heeft hij een vermogen opgebouwd dat ongeveer 44 miljard dollar (37 miljard euro) bedraagt. Hij staat daarmee op de tweede plaats op de Forbes-ranglijst van rijkste mensen ter wereld. Ondanks alle succes laat Buffett zich nog steeds het best omschrijven als de geboren nuchterheid. Uiterlijk vertoon is aan hem niet besteed. Zo woont hij sinds 1957 in hetzelfde huis dat hij destijds voor een peulenschil kocht. Voor hem ook geen stijlvolle receptie op een chique locatie tijdens de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering van zijn investeringsmaatschappij Berkshire Hathaway. Wel een traditionele barbecue in thuisstad Omaha. Op dezelfde manier doet hij zaken: voor Buffett geen investeringen in zaken waar hij niets van begrijpt. Zo weigerde hij te investeren in technologiebedrijven. Daardoor was hij, toen rond de eeuwwisseling de internetzeepbel barstte, een van de weinigen die een miljardenverlies wist te vermijden. Wel investeerde hij in bedrijven als scheermesjesfabrikant Gillette en frisdrankgigant The Coca Cola Company. Zijn filosofie: Buffett speurt naar bedrijven die een goed product verkopen, maar waarvan de aandelen onder hun intrinsieke waarde geprijsd staan, de zogenaamde waardeaandelen. Hij kiest er ook voor die bedrijven voor een lange periode in zijn portefeuille te houden. Die strategie bleek enorm succesvol: tussen 1990 en 2006 steeg het aandeel van Buffetts bedrijf met niet minder dan procent, tot dollar. Andere beleggers kopieerden massaal zijn strategie en volgen elk advies van hem nauwgezet op, wat hem de bijnaam het orakel van Omaha en de titel van beursgoeroe opleverde. (jvp) DE STANDAARD 15 maart

8 B EURS EN BELEGGEN - B EURS EN BELEGGEN - B EUR TIJDLIJN De Dow Jones De Dow Jones is een van de oudste en allicht de bekendste onder de beursindexen. Hij ging van start in Van de aandelen die er al bij de start deel van uitmaakten is enkel General Electric er nog steeds bij. 24/10/ BEGIN VAN DE DEPRESSIE jan 29 > < dec 29 In de jaren twintig belegde nagenoeg iedereen op Wall Street met geleend geld. Zo werden de koersen systematisch opgedreven. Op 24 oktober 1929 (Zwarte Donderdag) barstte de zeepbel. De koersen stuikten 12,8 procent omlaag. De dag nadien zakte de beurs nog eens met 11,7 procent en een week later, op 6 november, weer eens met 9,9 procent. De depressie was begonnen. Het zou duren tot het begin van de jaren vijftig voor de beurs weer het peil van voor de crash haalde. 14/06/ DUITSERS VEROVEREN PARIJS jan 40 > < dec 40 Op 14 juni 1940 vielen de Duitsers Parijs binnen en veroverden ze de Lichtstad. België was toen al onder de voet gelopen. De Tweede Wereldoorlog was nu echt begonnen. 3 rtr 06/08/ ATOOMBOM OP HIROSHIMA jan 45 > < dec 45 De nasleep van de Tweede Wereldoorlog in het Verre Oosten. Japan weigerde zich over te geven. Op 6 augustus gooiden de Amerikanen een eerste atoombom op Hiroshima. Drie dagen later volgde Nagasaki. Op 15 augustus capituleerde Japan. De oorlog was gedaan, de economie veerde op /06/ KOREAANSE OORLOG jan 50 > < dec 50 Tijdens de nacht van 24 op 25 juni 1950 viel Noord-Korea het Zuiden binnen en rukte bijzonder snel op. Op 7 augustus van datzelfde jaar zetten Amerikaanse troepen onder de leiding van generaal Mac Arthur en met een mandaat van de Verenigde Naties de tegenaanval in. 22/11/ rtr MOORD OP JOHN F. KENNEDY De vijfendertigste president 800 van de Verenigde Staten 700 werd op 22 november neergeschoten jan 63 > < dec 63 in Dallas, Texas. John F. Kennedy was de vierde Amerikaanse president die vermoord werd, en de achtste die tijdens de uitoefening van zijn ambt overleed. 09/08/ afp PRESIDENT RICHARD NIXON TREEDT AF Richard Nixon 1000 moest op 9 augustus aftreden als 38ste president van de Verenigde Staten. 600 jun 74 > < mei 75 Het stond op dat moment vast dat hij betrokken was bij de inbraak in het Watergate-gebouw in Washington waar de Democratische partij haar hoofdkwartier had. 28/03/ EERSTE ONGEVAL MET EEN KERNCENTRALE jan 79 > < dec 79 Op 28 maart 1979 om 8 uur s ochtends deed zich het eerste ernstige ongeval voor in een kerncentrale, die van Three Miles Island bij de stad Harrisburg in de staat Pennsylvania. 19/10/ BEURSCRASH VAN 3000 OKTOBER 1987 Ondanks een 2500 zeer hoge rente bleven de koersen op de internationale beur jan 87 > < dec 87 zen doorstijgen. Dat moest gewoon foutgaan. Op 19 oktober 1987 was het zover. De koersen zakten op één dag met ruim 22 procent DE STANDAARD 15 maart 2006

9 S EN BELEGGEN - B EURS EN BELEGGEN - B EURS EN 02/08/1990 en 16/01/ ap DE EERSTE GOLFOORLOG Op 2 augustus liep Irak Koeweit onder 3000 de voet en bezette het kleine 2500 oliestaatje. Daarop brachten de Verenig- jun 90 > < mei 91 de Naties een internationale troepenmacht op de been die op 16 januari van het jaar daarop een luchtoffensief ontketende tegen Irak /09/ TERREURAANSLAGEN TEGEN VS jan 29 > < dec 29 Op 11 september voerden islamitische terroristen een reeks gecoördineerde aanslagen uit op het Pentagon en vooral op de WTC-torens in New York. Wall Street bleef enkele dagen dicht om de schok te verwerken > HET HERSTEL Einde 2002 bereikten de internationale beurzen zowat hun dieptepunt. Nadien begon het beter te gaan, en sinds maart 2003 gsaat het op Wall Street weer de goede richting uit. 10 l EXICON Obligaties Een bedrijf kan op twee manieren aan geld geraken. Ofwel leent het ofwel verhoogt het zijn kapitaal. Als het geld leent, kan het dat rechtstreeks bij de bank doen, maar voor grote bedragen is het handiger om een obligatielening uit te schrijven. Het te lenen bedrag wordt dan opgedeeld in kleine stukjes (obligaties) die recht geven op een gegarandeerde jaarlijkse vergoeding en na een vooraf bepaalde termijn worden ze terugbetaald. Ook regeringen gebruiken de techniek. We spreken dan van staatsleningen. Aandelen Veel bedrijven zijn te groot om in handen van één persoon te blijven. Ze hebben meerdere eigenaars die allemaal een deel van het kapitaal in handen hebben. Dat kapitaal wordt opgesplitst in vele miljoenen stukjes,,,aandelen. Dikwijls, maar niet altijd, worden die aandelen op de beurs verhandeld. Hun prijs (koers) wordt bepaald door vraag en aanbod. Elk aandeel geeft ook recht op een deeltje van de jaarlijkse winst, het dividend. Als het goed gaat met het bedrijf kan dat dividend hoog zijn, als je pech hebt is er geen winst om te verdelen. Aandelen zijn dus risicokapitaal. Beleggingsfonds ap 8 9 Niet alle beleggers beschikken over grote sommen. Integendeel. Voor die kleinere spaarders zijn beleggingsfondsen een aantrekkelijke formule om hun risico te beperken. Zo n fonds is eigenlijk een grote,,pot van geld dat samengebracht wordt door verschillende beleggers. Door samen of,,collectief te beleggen, kunnen ze hun portefeuille beter spreiden, terwijl kosten én opbrengsten worden gedeeld. Zulke fondsen worden uitgegeven door banken en beursvennootschappen. Zij zorgen ook voor het beheer ervan en beslissen dus welke aandelen en/of obligaties erin opgenomen worden. Zij moeten zich daarbij wel houden aan de statuten van het fonds. Die kunnen bepalen dat het enkel mag beleggen in technologiewaarden, of in hoogrentende obligaties, in Europese aandelen,... Tak Een Tak 21werd vroeger gewoon een levensverzekering genoemd. Intekenen DE STANDAARD 15 maart

10 B EURS EN BELEGGEN - B EURS EN BELEGGEN - B EUR STATISTIEKEN Bel 20, januari 1991 tot februari Psychologie van de belegger Verdorie! Ik heb de consolidatie gemist. Maar als ik nog langer wacht mis ik de boot. Ik koop. Wat een geluk dat ik niet langer gewacht heb. Goed, ik koop. Ik betaal nu alleszins nog minder dan vorige keer toen ik er in stapte. Hitlijst grootste beursdalingen Dow Jones 0-5 Bron: Bloomberg De tendens wordt bevestigd. Bij de eerstvolgende consolidatie koop ik. Ah, de koers stijgt, we moeten de markt in de gaten houden. Wie bij het bekijken van de grafiek het leedvermaak voelt opborrelen, moet misschien even voor ogen houden dat driekwart van de beleggers denkt dat hij beter presteert dan gemiddeld. Van deze correctie ga ik gebruik maken om bij te kopen. Goudprijs in USD, Goed, laten we wachten op een opvering van de markt. Waarom, in s hemelsnaam, grijpen de beursautoriteiten niet in?!? Nu is het genoeg. Ik verkoop alles. En dan laat ik de beurs voor wat ze is. Fantastisch. Zo'n lage koers. Ik verdubbel mijn inzet. Ai! Zodra de koers stijgt verkoop ik. Ik geloof niet dat de koers nog verder zal zakken. Dit is de bodem. Ik ben er zeker van dat de koers nog verder zal dalen. Wat een geluk dat ik verkocht heb. Maar ja, ik wist toch dat de koers zou stijgen. Zie je wel! Wat gebeurt er toch? Ah, vreemd. De koers stijgt. 700 USD Bron: World Gold Council ,01-12,82-11,73-9,92-9,12-8,40-8,29-8,04-7,84-7,75 19 okt okt okt nov dec aug maa okt jul okt 1937 Nasdaq Composite ,35-9,67-9,00-9,00-8,55-7,64-7,23-7,12-7,05-7,02 19 okt apr 20 okt okt aug apr 2 jan dec 12 apr 27 okt 1997 Bron: Bloomberg 10 DE STANDAARD 15 maart 2006

11 S EN BELEGGEN - B EURS EN BELEGGEN - B EURS EN Belgische langetermijn, reële rendementen en inflatie ABN Amro en de London Business School berekenen al vele jaren de rendementen van aandelen, obligaties en andere beleggingsvormen over een heel lange periode. Het resultaat vindt u in onderstaande tabellen. Het gaat steeds om reële rendementen, dus na aftrek van de inflatie. Wie bijvoorbeeld weten wil hoeveel aandelen hebben opgebracht tussen 1950 en 1970, zakt in de kolom waarboven 1950 staat tot die de rij kruist van 1970 en vindt daar dat het gemiddeld reëel jaarrendement tijdens die twee decennia 6,1 procent was. Dezelfde logica geldt voor de tabel met obligatierendementen en die met de gemiddelde jaarlijkse inflatiepercentages. RETURN AANDELEN % , , , , , , , , ,6 2, ,9 RETURN OBLIGATIES % , , , , , , , , ,4-0, ,3 INFLATIE % ,3 8,4 8,8 6,3 7,7 6,7 6,1 6,3 6,1 5,7 5, ,3-3,1-3,3-2,6 0,0 0,2 0,1 1,9 2,6 2, ,3-8,7-4,8-5,2-3,9-3,4-2,9-1,7-0,7-0, ,1 12,7 8,0 9,3 7,8 7,0 7,0 6,7 6,2 6, ,5-0,2-0,3 2,5 2,2 1,7 3,6 4,2 3, ,8-0,2-2,3-1,4-1,3-1,1 0,0 1,0 1, ,5 4,2 7,2 5,8 5,2 5,5 5,4 5,0 4, ,8-2,1 2,2 2,0 1,4 3,6 4,3 3, ,6-1,6-0,7-0,6-0,5 0,7 1,7 1, ,8 6,0 4,6 4,2 4,8 4,8 4,4 4, ,3 5,3 3,9 2,7 5,1 5,8 4, ,5-2,7-2,0-1,5 0,1 1,4 1, ,2 7,5 5,9 6,2 5,9 5,3 5, ,3 6,1 3,8 6,5 7,0 5, ,3 0,4 0,2 1,9 3,0 3, ,0 2,4 4,0 4,2 3,7 3, ,3 0,3 5,0 6,0 4, ,6-0,3 2,0 3,5 3, ,8 4,9 4,9 4,2 4, ,7 6,9 7,6 5, ,0 3,4 4,8 4, ,1 5,9 4,6 4, ,1 12,1 8, ,9 7,4 7, ,8 3,4 3, ,1 4, ,8 7, ,1 2,0-6,9 5,8 1, Bron: ABN-AMRO l EXICON kan door een eenmalige premie te betalen, maar ook maandelijks, per kwartaal of jaarlijks. Zelfs onregelmatige stortingen zijn mogelijk. De verzekeraar garandeert een minimumrendement dat in de loop van vorig jaar bij de meeste maatschappijen verlaagd werd tot 2,5 procent. Daar komt een bonus bij die afhankelijk is van de winst die de verzekeraar maakt. Het geld wordt in hoofdzaak belegd in obligaties. Wie een contract afsluit van ten minste acht jaar en zijn geld al die tijd onaangeroerd laat, moet geen belastingen betalen op de opbrengst. Tak 23 Dit is een levensverzekering waarvan de opbrengst gekoppeld is aan het rendement van een beleggingsfonds of een korf van fondsen. Geen gegarandeerde opbrengst hier, maar evenmin een minimum beleggingstermijn om vrijgesteld te worden van roerende voorheffing. Een Tak 23 is eigenlijk een beleggingsfonds met een verzekeringsstrik rond. Juridisch is er wel een groot verschil. Met een deelbewijs van een fonds ben je medeeigenaar van een pak aandelen, obligaties,... Wie een Tak 23 afsluit, koppelt zijn verzekering aan enkele fondsen, maar wordt daar geen eigenaar van. Een heel verschil als de bank of de verzekeraar over de kop zou gaan. Termijncontracten Het zijn contracten tussen twee partijen waarbij afgesproken wordt dat een bepaald product (olie, graan, aandelen) op een bepaald ogenblik geleverd zal worden tegen betaling van een in dat contract afgesproken prijs. In principe kan geen van beide partijen zich aan de verplichtingen van het contract onttrekken. Dat ligt anders bij futures. Opties Een optie is een contract waarbij de koper aan de verkoper een premie betaalt in ruil voor het recht (de optie) om bepaalde goederen of producten te kopen tegen een vooraf vastgestelde prijs (de uitoefenprijs). Het kan ook omgekeerd, waarbij iemand het recht krijgt om te verkopen tegen een vooraf bepaalde prijs. In het eerste geval spreken we van een calloptie, in het tweede van een put-optie. DE STANDAARD 15 maart

12 l iteratuur Guy Elewaut en Geert Declercq (redactie) TER BEURZE. GESCHIEDENIS VAN DE AANDELENHANDEL IN BELGIE , Antwerpen, Uitgeversbedrijf Tijd Johan Goossens BEURSTIPS, Wekelijkse nieuwsbrief, NV JMC Dieter Haerens, Julie Janssens, Jo Stremersch, Emiel Van Broekhoven UW GELD & UW LEVEN. DE GIDS VOOR PERSOONLIJKE FINANCIELE PLANNING, Kalmthout, Biblo, verschijnt jaarlijks Bart Sturtewagen INZICHT IN BELEGGEN, Tielt-Brussel, Lannoo-De Standaard Roland Vandamme ANALYSE, wekelijkse nieuwsbrief Roland Van der Elst WINNEN OP DE BEURS. WINNEN MET AANDELEN,De auteur is toonaangevend op het gebied van de beurs, Antwerpen, MIM & De Tijd Roland Van der Elst WINNEN MET BELEG- GINGSFONDSEN,Antwerpen, Standaard Uitgeverij s ites news.ft.com/markets nieuws over de financiële markten door The Financial Times nieuws over financiële markten, koersgegevens van de belangrijkste markten meest uitgebreide Europese site voor beleggers. Veel info over beursgenoteerde bedrijven en de evolutie van de koersen site voor weddingschappen op de financiële markten, maar met op de homepage gratis real-time noteringen van de dollar, goud, olie, nieuws over de financiële markten van Het Financieele Dagblad Jo Viaene UW PRIVE-VERMOGEN. ERVEN - SCHENKEN - BEVEILIGEN - ORGANISEREN, Roeselare, Roularta Books, verschijnt jaarlijks MEMENTO DER EFFECTEN, Kerncijfers van alle Belgische beurswaarden, ook op cd-rom, Brussel, Beneport BELEGGEN OP DE BEURS, Brussel, Test Aankoop INSIDE BELEGGEN, Roeselare, Roularta, verschijnt twee keer per week DE BELEGGER. Brussel, Mediafin, verschijnt wekelijks BUDGET WEEK, Brussel, Test Aankoop, verschijnt wekelijks SPAREN VOOR EEN ZORGELOOS PENSIOEN. UW TOE- KOMSTGERICHTE BELEGGINGSSTRATEGIE, Brussel, Test Aankoop Kristof Van Hautte KROFFINVEST, wekelijkse nieuwsbrief heel uitgebreide en nuttige informatie over ethisch beleggen site van de euronext-beurzen (België, Nederland, Frankrijk en Portugal) beleggingssites met nadruk op de Amerikaanse markten economische site van De Standaard met nieuws, dossiers en noteringen Nog een tip: sites van bedrijven hebben meestal een speciale stek voor investeerders en bijzonder veel nuttige info. FAQ VEEL GESTELDE VRAGEN 1. Wat is de beste belegging? Het is allicht de meest gestelde vraag, zowel aan de loketten van de banken als bij kranten die over een economische redactie beschikken. Het is een vraag die je enkel met vragen kunt beantwoorden. Hoe oud bent u? Hoe lang kunt u het geld missen? Hoe belangrijk is het dat u het geld op elk ogenblik kunt opvragen? Hoeveel risico wilt u lopen? En waarin is de rest van uw vermogen al belegd? Tijdens onze levenscyclus veranderen ook onze financiële behoeften. Klassiek begin je ergens tussen je twintigste en je vijfentwintigste geld te verdienen. Gemiddeld iets over je dertigste koop of bouw je een huis en steek je jezelf dus fors in de schulden. En als die zowat afbetaald zijn, beginnen de studies van de kinderen handenvol geld te kosten. De meeste mensen beginnen pas na hun vijftigste opnieuw serieus te sparen. En vanaf je pensioen wordt het weer ontsparen. Aan elk van die levensfasen hangen andere financieringsbehoeften. 2. Waar krijg ik het beste advies? Waar je ook om advies gaat, je kunt je maar beter niet te veel illusies maken over de kwaliteit ervan. In het beste geval heb je verstandige mensen tegenover je zonder commerciële motieven. Maar dan nog kunnen analisten niet meer dan rationeel denken. En een antwoord zoeken op de vraag wat het meest waarschijnlijke scenario is. Maar wat als twee of meer scenario s nagenoeg even waarschijnlijk zijn? Of als essentiële gegevens niet beschikbaar zijn? Of als het minst waarschijnlijke scenario zich toch voordoet? Maak je vooral geen illusies over de kwaliteit van fondsenbeheerders. Ook die wereld ontsnapt niet aan de dictatuur van de gausscurve. Het gros van de beheerders is gewoon goed, zonder meer. Een klein percentage is echt benedenmaats, en een even klein gedeelte presteert uitzonderlijk. COLOFON / Redactie: Luc Coppens, Jonas Van Puymbroeck. / Eindredactie: Rein Verhoeven / Fotoredactie: An Nelissen, Wouter Van Vooren / Infografiek: Bart De Neve / Vormgeving: Grafische redactie 12 DE STANDAARD 15 maart 2006