REVIVAL VAN RIET. in de moderne architectuur. besluitvorming van meet af aan formeel

Transcriptie

1 COLLECTIEF PARTICULIER OPDRACHTGEVERSCHAP REVIVAL VAN RIET in de moderne architectuur Productie: Cécile Dornseiffen Fotografie: Vakfederatie Rietdekkers, tenzij anders vermeld besluitvorming van meet af aan formeel Riet maakt een opvallende comeback door. Geen wonder. Natuurlijke, hernieuwbare materialen staan immers volop in de belangstelling. Riet past perfect in de Hollandse bouwtraditie, isoleert als de beste en laat zich soepel modelleren. Van een nostalgisch dak met glooiende dakkapellen tot en met strakke verticale wanden. Riet als gevelbekleding zet een nieuwe trend in de moderne architectuur! 8 BOUWkavels De Bunte, Nunspeet. Ontwerp M I X architectuur.

2 Almere: kavels Ik bouw met riet Riet geeft binnenkort ook een geheel eigen identiteit aan een nieuwe buurt in het Homeruskwartier Oost in Almere Poort. November 20 werden hier 7 unieke kavels aangeboden, speciaal bestemd voor woningen met een grotendeels rieten dakbedekking. Echt riet, welteverstaan, kunststofriet ( patentriet ) is hier niet toegestaan. De locatie ligt schuin tegenover een buurtje waar de samenhang vooral bepaald wordt door hout. Medio maart waren er 3 kavels verkocht. De bewoners krijgen drie jaar de tijd om hun droom te realiseren. De eerste rietwoningen worden naar verwachting eind 203 opgeleverd. Het idee voor een buurtje met rietwoningen was niet zomaar een gril, vertelt Anh Thu Nguyen, woordvoerster van de Gemeente Almere. Het rieten dak is een natuurlijke dakbedekking en staat al eeuwenlang bekend om zijn goede isolerende eigenschappen. Het houdt de woning in de winter warm en in de zomer koel. Een rieten dak geeft bovendien een gevoel van bescherming 4 5 en veiligheid. Met deze dakbedekking Wuivende rietkragen met hun karakteristieke pluimen zijn onverbrekelijk verbonden aan ons polderlandschap. Riet is één van onze oudste bouwmaterialen. Bij rieten daken denk je daarom al gauw aan historische boerderijen, hooibergen en romantische landhuizen waarvan er vele gebouwd zijn in t Gooi. Ook in Park Meerwijk in het Noord-Hollandse Bergen zijn prachtige voorbeelden te vinden. Daar hebben architecten als M. Kropholler en J.F. Staal begin vorige eeuw een ensemble van schitterende villa s met rieten daken ontworpen, geheel in de stijl van de Amsterdamse School. Oud gebruik, nieuw gebruik kunnen naast bijzondere hoekjes en nissen ook mooie golvende vormen worden gecreëerd. Het dak kan zelfs tot bijna op de grond doorlopen. En dat heeft weer z n weerslag op het tuinontwerp. Huizen met een rieten dak hebben namelijk geen goot. Rondom de woning wordt daarom vaak een Trend: riet als gevelbekleding Ook in het design is riet een trend. Recyclebare schoven bank Sheaves van Steven Banken. 2 De Bunte, Nunspeet. Ontwerp M I X architectuur. 3 Leiderdorp, woonwijk Driegatenbrug. Rietgedekte Poldervilla s in 2 typen: 22 twee-onder-een-kappers en 9 vrijstaande woningen. Ontwerp Groosman Partners architecten. 4 Woonhuis in Horst, ontwerp André van de Ven ARCHITECTEN. Pape Rietdekkers en Zn., Doetinchem. Honderd jaar later is die traditie weer volop opgepakt. Zo werd in het Noord-Hollandse Laren in 200 een complete rietgedekte woonwijk opgeleverd, gebouwd in opdracht van Woningbouwvereniging Laren. De grindpad aangelegd voor de afvoer van het hemelwater. Verticale wanden 5 Villa in Kinderdijk met sedum dak en rieten gevels. Den Hartog Riet, Leerdam. huur- en koopwoningen aan het Tabakspaadje zijn door Heren 5 Architecten aangepast aan het kenmer- Met riet kun je natuurlijk daken bedekken, maar het kan ook prima gebruikt worden als ecologisch ver- kende karakter van Laren: witte gevels en rieten kappen. antwoorde gevelbekleding. De vraag of riet ook verticaal toegepast kan worden, is zelfs één van de Door het milieuvriendelijke karakter en de warme, landelijke uitstraling laat een rieten dak zich eenvou- meest gestelde vragen op dit moment, weten ze bij de Vakfederatie Rietdekkers. Pieter Hartog: Zeker dig opnemen in bijna elke omgeving. Ook als het gaat om moderne architectuur. Inmiddels zijn in een kan dat. Kijk maar naar het lijf van die oer-hollandse molen, traditioneel het meest voorkomende voor- relatief nieuwe gemeente als Almere al een aantal fraaie voorbeelden van woningen met rieten afwerking In dit ontwerp van Erick van Egeraat zijn gebo- beeld van gevelbekleding met riet. Een gevel met riet is niets anders dan een dakvlak dat zover gedraaid te vinden. Bijvoorbeeld in de wijk Overgooi en in de Damoclesstraat in het Homeruskwartier, waar een gen glaspuien en een golvend rieten dak verwik- is dat het verticaal of bijna verticaal uitkomt. Het is qua onderhoud zelfs een pluspunt. Zo n steile hel- duurzame woning staat met rieten dak. Riet laat zich bijna letterlijk plooien en biedt daarmee een behoor- keld in een verrassend pas de deux (zie pagi- lingshoek is immers optimaal voor de afwatering van het riet, waardoor zo n verticale gevel potentieel lijke architectonische vrijheid, getuige een organisch vormgegeven villa in het Rotterdamse Kralingen. na s 4 en 5). een zeer lange levensduur kan hebben. 0 BOUWkavels

3 UITGELICHT Entrance 2. Toilet 3. Scullery 4. Kitchen and dining 5. Living 6. Porch Ground floor Entrance 2. Toilet 3. Scullery 4. Kitchen and dining 5. Living 6. Porch Ground floor. Hall 2. Main bedroom 3. Closet 4. Shower 5. Bathroom 6. Bedroom 7. Bedroom 8. Bedroom Second floor New Dutch Design Legenda modern oogt. Twee verschillende, maar kenmer- Dit project belichaamt het hedendaagse, lan- Project: Living on the Edge, Zoetermeer kende materialen in het Nederlandse landschap, delijke wonen. Waar de archetypen van het de- Ontwerp: Arjen Reas, Bureau voor architectuur - interieur - bouwkunde op een nieuwe manier toegepast. Evenwijdig solate landschap en het stedelijke gevoel elkaar Aannemer: CL De Boer & zn. B.V. aan de structuur van het riet zijn lange, geknikte ontmoeten en uiteindelijk samensmelten, aldus Rietdekker: Jan Voogt Rietdekkers raamopeningen gemaakt. Vanuit de woonkamer architect Arjen Reas. Met het oog op pure vor- Opgeleverd: 200 aan de achterzijde word je door de grote transpa- Section 0 men zochten we ook in de materialisatie naar Fotografie: Kees Hageman rante schuifpui de tuin ingetrokken via de veran- eenvoud en uitstraling. Dankzij het fijne riet en de da, die doorloopt in een groot plateau dat over aanlanding hiervan op de glad gestuukte plint is het water is geschoven en een wijds uitzicht biedt er één geheel ontstaan dat zowel traditioneel als op de achterliggende polder. 2 BOUWkavels

4 UITGELICHT 2 Organische sculptuur Dit ingewikkelde rietdak met grote overstekende draagbalken heeft wel iets weg van het pantser van een gordeldier. Deze bijzondere villa ligt aan een kleine vaart aan de rand van Kralingen, daar waar de bebouwing overgaat in het landelijke gebied. De oude boerderijen maken hier langzaam plaats voor grotere villa s op royale kavels. In dit ontwerp verzachten organische lijnen de plattegrond en het bouwvolume. Het sculpturale rieten dak legt een duidelijk horizontaal accent. De glazen façade daaronder is bewust modern gehouden, het gebogen oppervlak geeft een panoramische blik op de glooiende tuin. De villa heeft drie verdiepingen waarvan de onderste laag garage, gastenverblijf en sauna deels verdiept ligt voor extra privacy. Met de landschappelijk fraai ingepaste architectuur, even futuristisch als authentiek, is weloverwogen ingespeeld op het dualistische karakter van een stadsrandgebied. Legenda Project: particuliere villa, Rotterdam-Kralingen Ontwerp woning en tuin: Designed by Erick van Egeraat / Erick van Egeraat, Michiel Raaphorst, Aude de Broissia Dakadvies: Riet ABC bv Bruto vloeroppervlak: 620 m² Kavelgrootte: ca m² Opgeleverd: 2009 Tekeningen: Designed by Erick van Egeraat Fotografie: Christian Richters 4 BOUWkavels

5 Brandveiligheid Er zijn diverse brandvertragende maatregelen: - Schroefdak: verlaagt het risico met 95%! Door deze gesloten constructie worden dakbedekking en woonhuis fysiek gescheiden. Een rietbrand in een dergelijk dak is na een uur smeulen nog binnen 5 minuten met de tuinslang te blussen. Het tegen brand verzekeren van een huis met een schroefdak kan daardoor tegen hetzelfde tarief als een huis met een pannendak. - Installeren van een branddetectie- en sprinklersysteem. - Behandelen met een brandvertragende coating. - Aanbrengen bliksemafleider. - Vonkenvanger op de schoorsteen van de open haard. Ambacht springlevend Het dekken van riet is een echt ambacht. Het is werk wat nog steeds hoofdzakelijk met de handen wordt gedaan. Daardoor is het maken van een rieten dak ook erg arbeidsintensief, elk bosje riet gaat door de handen van de rietdekker. Door de jaren heen hebben hulpmiddelen zoals een lift, heggenschaar en boormachine hun intrede gedaan, maar nog steeds is en blijft het vakkundig handwerk. Het rietdekken wordt vooral in de praktijk geleerd, door het jaren te doen en zodoende ervaring op te bouwen. Toch kent Nederland nog steeds verrassend veel rietdekkers: ongeveer 350 rietdekbedrijven. Daarmee is dit prachtige ambacht nog steeds springlevend. Brandende vragen Zoals gezegd, heeft riet behoorlijk wat pluspunten. Het past mooi in ons polderlandschap en heeft goede isolatiewaarden. De rieten daken van nu zijn moderne dakconstructies. Door de komst van het schroefdak op gesloten onderconstructie zijn rieten daken ook nog eens stukken brandveiliger geworden. Toch blijven er altijd vragen over. Inderdaad, met stip op : Hoe zit het precies met die brandveiligheid? Maar ook: Wat is de levensduur van een rieten dak? En: Wat heb ik te duchten van beestjes? Op de volgende pagina geven we korte antwoorden. Op de site van de Vakfederatie Rietdekkers ( vindt u de uitgebreide antwoorden, inclusief technische achtergrondinformatie en een lijst met veelgestelde vragen Rijtjeswoningen in Twello. 2 Rotterdam Nesselande, 9 waterwoningen. Rietdekkersbedrijf F.A. van der Ende, Berkenwoude. 3 Op een Ruimte-voor-Ruimte kavel in het landelijke Sterksel, Noord-Brabant, staat dit ontwerp van ARCHES architecten. Een moderne vertaling van een boerenschuur, met een schil van riet. 4 Gorsel. rechtsboven: 5 Brandweerkazerne in Cothen. Rietdekkersbedrijf De Bie, Cothen. Levensduur Hoewel veel rieten kappen om esthetische redenen al vroegtijdig worden vervangen, is de potentiële levensduur van deze biologisch afbreekbare grondstof best lang. Alle bepalende factoren komen neer op het principe: hoe droger het rieten dak, hoe langer de levensduur. Een goed gelegd dak gaat minimaal 25 jaar mee, soms wel 50 jaar. Essentieel daarbij zijn: - Hellingshoek van het dak: hoe steiler hoe beter, maar minimaal een afschot van 45 (voor korte dakvlakken tot 2 meter 30 ). - Onderconstructie: dampdicht of bij een traditioneel gebonden, niet geïsoleerd dak helemaal dampopen. - Beperken aantal detailleringen als dakkapellen en killen (overgang van 2 naar binnen gerichte schuine dakvlakken). - Bomen weren: schaduw, dauwdruppels en blad verlagen de levensduur met 50-75%. - Oriëntatie op de zon: zuid en oost beter dan noord of west ligging. - Kwaliteit van het riet: liever grof dan fijn. - Preventief onderhoud: schonen van blad, alg- en mosbestrijding, repareren storm- en vogelschade en barsten in de nok. Beestjes Een plaag van ongedierte, met name stofluizen, is altijd het gevolg van een verstoord biologisch evenwicht in combinatie met bouwvocht. Een uitbraak komt voor bij 3-5% van alle nieuwe rieten daken, in uitzonderlijk natte jaren soms zelfs 20%. Een plaag wordt geleidelijk minder en is in alle gevallen na 3 jaar over. Grotere beestjes zoals vogels kunnen op een gezond rieten dak nauwelijks schade aanrichten. Schade door kraaiachtigen en duiven geeft meestal aan dat er onderhoud aan het dak nodig is. Extra breed ETV gootstuk voor de lekkagevrije inbouw van FAKRO dakramen. Zwart, aluminium of koper met dampremmende binnenkraag. (Fakro) Peizerhove, Groningen, wijkje met 52 rietgedekte woningen. Strukton Projectontwikkeling. Rietdekkers, waar vind je ze? De Vakfederatie Rietdekkers werkt als brancheorganisatie van rietdekbedrijven samen met het HBA (Hoofdbedrijfschap Ambachten). De meest professionele rietdekbedrijven zijn vrijwel allemaal aangesloten bij de Vakfederatie. De organisatie informeert en geeft publicaties uit waaronder te downloaden PDF-documenten. Voor de opstal-/inboedelverzekering van rietgedekte panden werd de gunstige Vakfederatie Rietpolis ontwikkeld. Het bijbehorende facilitaire bureau Riet Advies Bouwbegeleiding en Consultancy (Riet ABC) geeft onder meer technische adviezen en voert opleverkeuringen uit. ( 6 BOUWkavels