Klimaatprogramma Velsen Stad van Zon, Zee en Wind Voortgangsrapportage juli 2014

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Klimaatprogramma Velsen Stad van Zon, Zee en Wind Voortgangsrapportage juli 2014"

Transcriptie

1

2 Klimaatprogramma Velsen Stad van Zon, Zee en Wind Voortgangsrapportage juli 2014 Opgesteld in opdracht van: Gemeente Velsen Contactpersoon Milieudienst IJmond: Vera van Vuuren, Jaap Knip Postbus AH Beverwijk T F E info@milieudienst IJmond.nl I IJmond.nl Voortgangsnotitie Velsen, Stad van Zon, Zee en Wind juli

3 Inhoud 1 Inleiding Energiebesparing gemeentelijke gebouwen Energiezuinige openbare verlichting Duurzaam Bouwen Energiebesparing bedrijven Groen gasvulpunten en E laadpalen Windenergie IJmond Duurzaam Award Route du Soleil Verduurzaming woningen Duurzame inrichting Grote Hout Prestatieafspraken met woningbouwcorporaties Duurzame Mobiliteit Walstroom Energie uit Water Ontwikkeling Regionaal Warmtenet IJmond Duurzame gemeente Toekomst agenda Bijlage: overzicht projecten Voortgangsnotitie Velsen, Stad van Zon, Zee en Wind juli

4 1 Inleiding Op 1 december 2011 heeft de gemeenteraad van Velsen ingestemd met het klimaatprogramma Velsen, Stad van Zon, Zee en Wind. In het klimaatprogramma worden verschillende projecten beschreven die er toe moeten leiden dat Velsen in 2015 een klimaatneutrale gemeente wil zijn voor wat betreft het energieverbruik van de huishoudens. Deze doelstelling van het klimaatprogramma wordt waarschijnlijk niet gehaald, omdat de provincie bezwaar heeft tegen de bouw van de windturbines op de Reijndersweg Het collegeprogramma zet de ingezette lijn van de afgelopen jaren voort, vanuit een gedeelde visie op de toekomst: de 'Visie van Velsen 2025'. Een van de belangrijke thema is : Naar een duurzaam Velsen met als zwaarwegende doelstelling om een klimaatneutrale gemeente te zijn voor de huishoudens. Een nieuw milieubeleidsplan voor de periode is in voorbereiding. De resultaten van het klimaatprogramma zullen in dit kader worden geëvalueerd Op grond hiervan is bijstelling van de doelstellingen van het programma mogelijk. In deze voortgangsnotitie is per project uit het klimaatprogramma de stand van zaken per eind juni 2014 aangegeven. Na tweeënhalf jaar uitvoering van Velsen, Stad van Zon, Zee en Wind wordt twee derde van de elektriciteitsbehoefte van de huishoudens duurzaam opgewekt. Figuur 1. Diagrammen duurzaam elektriciteitsgebruik inwoners, Bron Energie in Beeld, Klimaatmonitor 2014 Voortgangsnotitie Velsen, Stad van Zon, Zee en Wind juli

5 2 3 Energiebesparing gemeentelijke gebouwen De grootschalige renovatie van het raadhuis (oude deel) is duurzame gerealiseerd. Voor de verwarming van het raadhuis zijn bodemwarmte Warmte- en koudeopslag toegepast en er zijn 92 zonnepanelen geplaatst. Doordat slimme meters in de gebouwen zijn geplaatst kan het energieverbruik worden bewaakt. Dit jaar worden er 442 zonnepanelen geplaatst op 6 gymzalen en 3 wijkposten van de gemeente Velsen. Deze nieuwe zonnepalen dekken grotendeels het eigen elektriciteitsverbruik van deze gebouwen. In 2013 werden ook al 116 zonnepanelen geplaatst waaronder de 92 op het dak van het gemeentehuis. In voorbereiding is om ook gebouwen die de gemeente verhuurd, zoals buurthuizen en kinderdagverblijven, te voorzien van ongeveer 800 zonnepanelen. Ook zijn er gesprekken met schoolbesturen om zonnepanelen te plaatsen op schoolgebouwen. 4 Energiezuinige openbare verlichting Vanuit het beheersplan openbare verlichting worden armaturen die veel energie gebruiken en oude lichtmasten als eerste vervangen door energiezuinige verlichting en wordt waar mogelijk is ledverlichting toegepast. Zo is inmiddels ledverlichting geplaatst langs de Planetenweg en de Rijksweg (Beeckesteijn, 75 led armaturen). Een volgende stap is de IJmuiderstraatweg. Naar verwachting komen daar ongeveer 90 armaturen. Ook straten die worden gerenoveerd worden voor het grootste deel voorzien van ledverlichting. Dat zal bijvoorbeeld gelden voor de verlichting langs de Lange Nieuwstraat als deze wordt heringericht ( ). Er loopt momenteel een proef om na te gaan of de verlichting langs de Hagelingerweg kan worden vervangen door ledverlichting gedurende het beheer. Het energieverbruik van de openbare verlichting is ook hier, door de plaatsing van slimme meters, 0n-line te bewaken. 5 Duurzaam Bouwen Vanuit de Milieudienst IJmond wordt aan een bouwinitiatiefnemer kosteloos het programma GPR Gebouw beschikbaar gesteld. GPR Gebouw meet duurzaamheidprestaties voor woning- en utiliteitsbouw. Door in de ontwerpfase de te gebruiken materialen en installaties in het programma in te voeren wordt inzicht verkregen in de duurzaamheidprestaties van het te bouwen object. De duurzaamheidprestaties zijn onderverdeeld in energie, milieu, gezondheid, gebruikskwaliteit en toekomstwaarde. De ambitie van de gemeente Velsen is een score van 7 voor energie en gemiddeld een 7 voor de overige onderdelen. Voortgangsnotitie Velsen, Stad van Zon, Zee en Wind juli

6 De afgelopen periode zijn minder licenties uitgereikt vanwege de economische tegenwind. Niettemin werden licenties ingezet voor de brede school en de Bosbeekschool, Blok 3 in Oud IJmuiden en voor twee particuliere woningen. 6 Energiebesparing bedrijven Energiebesparing maakt deel uit van de milieucontroles die de Milieudienst IJmond uitvoert bij bedrijven. Energiebesparende maatregelen met een terugverdientijd van 5 jaar of minder of een economisch rendement van 15% hebben, moeten volgens de Wet Milieubeheer genomen worden. Daarnaast worden de bedrijven geadviseerd over het toepassen van duurzame energiebronnen en geïnformeerd over energie-efficiency zoals energiezuinige verlichting, optimalisatie installaties en dergelijke. Bedrijven kunnen bij energiebesparende investeringen gebruik maken van fiscale stimuleringsregelingen. In maart werd een succesvolle Duurzame Bedrijvendag georganiseerd op het terrein van Tata. Bij de koelbedrijven in de visserij werden ruim 1000 zonnepanelen geplaatst en werden energiebesparende maatregelen getroffen. Maatregelen die Interfish met de plaatsing van 700 zonnepanelen een nominatie opleverde voor de IJmond Duurzaam Award Groen gasvulpunten en E-laadpalen Voor de verdere uitrol van E-palen en de financiering ervan werkt de IJmond in Metropoolverband (MRA) samen. Inmiddels zijn er 12 E-laadpalen geplaatst en, in een project van MRA, nog 15. Eind 2013 waren er 25 aanvragen voor een E-laadpaal. Hiervan zijn 10 aanvragen gehonoreerd (in de vorm van 5 E-laadpalen). Naar verwachting zullen in 2014 nog zo n 5 E-laadpalen gesubsidieerd kunnen worden door MRA. 8 Windenergie De duurzaamheidsambitie van Velsen is om, wat betreft de huishoudens, een klimaatneutrale gemeente te zijn. De ontwikkeling van windenergie is hierbij cruciaal; een proactieve houding is dan ook gewenst. In de Strategische Agenda wordt bij de strategische prioriteit Er zit energie in Velsen! benadrukt dat er in Velsen veel mogelijkheden zijn om bij de energietransitie in windenergie voorop te lopen. Vanwege de ligging aan de kust is Velsen bij uitstek een goede locatie voor Wind op Land. Het doel is om de regio IJmond te profileren als regio met veel potentie voor windenergie. In het klimaatprogramma Stad van de Zon, Zee en Wind wordt windenergie op land benoemd als een belangrijke maatregel om de klimaatdoelstellingen te behalen. Aan de Reijndersweg staan 3 windturbines. Windpark IJmond BV en Eneco willen nog 3 molens realiseren. Momenteel is de vergunningaanvraagprocedure voor die windmolens aangehouden vanwege het Provinciaal Ruimtelijk ordenings-, landschap-en natuurbeleid, dat molens aldaar verbiedt. Voortgangsnotitie Velsen, Stad van Zon, Zee en Wind juli

7 Het beleid van de Provinciale Staten is echter in beweging. Een nieuwe ontwikkeling is dat de provincie Noord- Holland een extra opgave tot realisatie van 105,5 MW aan windenergie op land van het Rijk heeft gekregen. De provincie wil deze extra windturbines toestaan onder voorwaarde dat het gaat om lijnopstellingen van 6 of meer turbines, waarbij elke nieuwe windturbine twee bestaande windturbines met een lagere capaciteit vervangt. Voor de windmolens bij de Noordersluisweg langs het Noordzeekanaal loopt een verkenning van Eneco en Windpark IJmond BV. Eneco voert op dit moment gefaseerd onderzoek uit naar de verschillende beheerrisico s, wat moet uitwijzen of een vergunningaanvraag zinvol is. In het licht van de doelstellingen van de Strategische Agenda en het Klimaatprogramma heeft het college opdracht gegeven de verruiming van het beleid te onderzoeken voor nieuwe lijnopstellingen van grote windturbines > 65 m langs het Noordzeekanaal en mogelijk langs de A9. Omdat de provincie in haar beleid voor Wind op Land een uitzondering maakt voor kleinere windturbines (< 7m ) zal door de gemeente worden onderzocht of plaatsing van dit type windturbines zinvol is en hoe het beleid kan worden aangepast om dit mogelijk te maken. 9 IJmond Duurzaam Award Eind 2013 werd de IJmond Duurzaam Award uitgereikt voor duurzame bedrijfsvoering van bedrijven. Dat zal, vanwege het succes, in 2014 worden herhaald. De prijs ging naar DSE Automatisering. Dit bedrijf onderneemt integraal duurzaam: het kantoor en de bedrijfsprocessen zijn duurzaam ingericht, maar ook de diensten en producten van het bedrijf maken dat de prijs terecht naar dit bedrijf gaan. Ook in 2014 wordt de Award uitgereikt. 10 Route du Soleil In november 2013 vond in het TataSteel Stadion een zeer succesvol Route du Soleil evenement plaats, waar ruim 400 bezoekers op af kwamen. In de gemeente liggen er circa 5000 zonnepanelen op gebouwen die in totaal 1,5% van de elektriciteit leveren van de huishoudens. In 2011 was dit nog maar de helft. De besluitvorming over zonnepanelen op gemeentelijke gebouwen is in 2014 afgerond. Daarmee kwam de weg vrij om een flinke vergroening aan gemeentelijke gebouwen te realiseren. Er zijn drie categorieën voorzien: Gemeentelijke gebouwen die ook worden gebruikt door de gemeente. De verwachting is dat na de zomer 11 gebouwen kunnen worden voorzien van zonnepanelen. Voortgangsnotitie Velsen, Stad van Zon, Zee en Wind juli

8 Gemeentelijke gebouwen die worden verhuurd. Hier zullen, in overleg met de huurders, afspraken worden gemaakt over de plaatsing van zonnepanelen en deze afspraken worden contractueel vastgelegd. De verwachting is dat dit jaar of in het begin van 2015 op acht gebouwen zonnepanelen kunnen worden aangebracht. In totaal leveren de zonnepanelen op gemeentelijk vastgoed nog eens een half procent van het elektriciteitsgebruik van de huishoudens. Scholen en maatschappelijke instellingen zullen worden benaderd om mee te doen aan een pilot om na te gaan welke opties er zijn om o0k deze categorie gebouwen uit te rusten met zonnepanelen. In juli wordt gepraat met de schoolbesturen. Ook Energiek Velsen wordt in dit traject betrokken. Energiek Velsen wil projecten opzetten om meer groene energie in Velsen op te wekken en te besparen op energie. Dit doen zij samen met Hoom, een dochter van Alliander. 11 Verduurzaming woningen Wij Wonen Wijzer Het project Bespaar Daar is afgerond. Onlangs is het project Wij Wonen Wijzer van start gegaan, een subsidieregeling die bewoners in staat stelt de woning te isoleren om daarmee het wooncomfort te verhogen en de energierekening te verlagen. Deze regeling, die wordt ondersteund door de provincie Noord-Holland, loopt tot november SVN Het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting heeft dit jaar een landelijke starterslening in het leven geroepen voor bewoners. Dit maakte het minder voor de hand liggend ook lokaal een lening ter beschikking te stellen. Daarvan is dus ook afgezien. Regionaal Actieprogramma (RAP) Voor de huursector wordt, samen met de woningbouwcorporaties en andere gemeenten in de regio, een plan gemaakt voor de verduurzaming van het woningbestand (RAP Zuid Kennemerland/IJmond ). Dit kan niet los worden gezien van het Energie Akkoord en de prestatieafspraken van Velsen met woningbouwcorporaties. Het projectplan, Kwartier maken in kwartieren, wordt voorgelegd aan het regionaal portefeuillehouderoverleg. Als dit plan daar wordt goedgekeurd zal het verder worden uitgewerkt, samen met de woningbouwcorporaties. Vervolgens wordt er, in het kader van het Woonfonds, subsidie voor aangevraagd bij de provincie. Als alles verloopt volgens plan kan de regeling in 2014 operationeel zijn. Duurzaam Bouwloket Mogelijk wordt in 2014 het Duurzaam Bouwloket actief. Aan dit loket kunnen burgers terecht voor vragen over de verduurzaming van hun woning. Gezocht wordt nog naar financiering( bijvoorbeeld vanuit het Energieakkoord, het RAP). Het Bouwloket staat ook genoemd in de Perspectiefnota Voortgangsnotitie Velsen, Stad van Zon, Zee en Wind juli

9 12 Duurzame inrichting Grote Hout De aanbesteding voor de inrichting is afgerond. Bij de inrichting van de Grote Hout worden de voorzieningen voor walstroom aangelegd. 13 Prestatieafspraken met woningbouwcorporaties In samenwerking met WB Velsen werd een plan gemaakt voor de duurzame renovatie van de Kruisbergflat. Hier worden, in stappen, zonnepanelen geplaatst en energiebesparende maatregelen uitgevoerd, met gelijkblijvende bewonerslasten. Dit project is voorde zomer gereed. Aan de hand van ervaringen met deze aanpak worden ook andere woningbouwverenigingen betrokken. 14 Duurzame Mobiliteit De IJmond heeft te maken met bereikbaarheid- en congestieproblemen. Ook is er sprake van een duidelijke problematiek op het gebied van luchtkwaliteit, met name uitstoot van fijn stof door (auto)verkeer, industrie en scheepvaart. De optelsom van deze problemen heeft een negatief effect op de economische ontwikkeling en vitaliteit van de IJmond. Op 1 januari 2012 is het project IJmond Bereikbaar van start gegaan. IJmond Bereikbaar is een samenwerkingsverband tussen het georganiseerde bedrijfsleven en de wegbeheerders van de IJmondgemeenten (Velsen, Beverwijk, Heemskerk en Uitgeest). Samen wordt hard gewerkt om de IJmond bereikbaar te houden, nu en in de toekomst. Een goede bereikbaarheid is van vitaal belang voor de economische ontwikkeling van de IJmond. Er is ingezet op het ontwikkelen van een regionale mobiliteitsvisie en mobilitetsmanagement. De regionale mobiliteitsvisie is gezamenlijk net de andere IJmond gemeenten ontwikkeld en vastgesteld. De volgende maatregelen werden uitgevoerd: Op de Havenroute werd Tovergroen ingevoerd waardoor de doorstroming van het vrachtverkeer kon worden verbeterd; Er werden mobiliteitsscans uitgevoerd b ij een aantal bedrijven, mede in relatie tot de afsluiting van de Velsertunnel in 2016; Extra subsidie voor de luchtkwaliteit werd verkregen voor een tweede pontverbinding, de vergroening van het wagenpark (2014) en een shuttle-pilot, deels ook weer in relatie met het project Velsertunnel. Een subsidieregeling in het leven geroepen om oude, vervuilende scooters te laten slopen en te vervangen door E-scooters. Velsen werd in 2014 genomineerd als Fietsstad door de Fietsersbond, maar ondanks alle inspanningen ging de gemeente Zwolle met de eer strijken. Voortgangsnotitie Velsen, Stad van Zon, Zee en Wind juli

10 Er werd een bushokje geplaatst als wachtruimte bij de pont. Voor de doorstroming van verkeer wordt de A22 (aansluiting Beverwijk) gereconstrueerd en de samenwerkingsovereenkomst daarvoor met provincie en Rijkswaterstaat opgesteld. De OV-fiets wordt uitgebreid: voor de zomer nog op station Driehuis. Ook is er inmiddels overeenstemming met NS dat ook op Santpoort Noord en Santpoort Zuid extra OV fietskluizen komen. 15 Walstroom Het meest kansrijk voor de toepassing van walstroom voor zeeschepen zijn de vaste ferryverbindingen. Walstroomvoorzieningen bevinden zich aan de Halkade, Trawlerkade, Loggerkade, Vishal en de steigers van de IJmondhaven. De walstroomtoepassingen van Zeehaven IJmuiden worden uitgebreid: aan de Kotterkade komt een voorziening voor vistrawlers (niet voor koeling van containers). Een van de speerpunten vanuit de visie Verbetering luchtkwaliteit is de gebiedsgerichte aanpak havenmonding Noordzeekanaalgebied. Op dit moment wordt in de Milieudialoog gezamenlijk met provincie Noord-Holland bekeken welke maatregelen leiden tot een verdere verbetering van de luchtkwaliteit in de woongebieden in de IJmond. Eén van de maatregelen zou kunnen zijn walstroom voor de ferry. Uit onderzoek blijkt dat dat dit niet mogelijk is: de schepen zijn te oud om er nog de benodigde aanpassingen aan te kunnen verrichten. Bovendien liggen ze te kort aan de kade. 16 Energie uit Water Rijkwaterstaat heeft onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van energie uit water in het Noordzeekanaal gebied. Energie opwekken uit het spuikanaal is niet haalbaar omdat In IJmuiden de getijdestroom alleen uitgaand is. Daarnaast leidt de plaatsing van de turbines in de spuikoker tot een capaciteitsverlies van ca. 9%. Het verpompen vanwater ten gevolge van de verloren spuicapaciteit zou naar schatting meer dan 2-maal zoveel energie kosten dan aanvankelijk zou zijn opgewekt. Evenmin heeft Rijkswaterstaat er voor gekozen om een pilot voor energiewinning uit zoet-zout gradiënten, ook wel Blue Energy genaamd, in te zetten in het Noordzeekanaal. Het verschil in zoutgehalte is tussen het water van het Noordzeekanaal en het zeewater is te gering voor een goede werking van de osmose. Ook het plaatsen van een blue energiecentrale in de spuistroom van de spuisluis ten koste gaat van de spuicapaciteit. De nadelen die voor IJmuiden gelden zijn niet van toepassing bij de Afsluitdijk. Daarom is besloten de blue energiecentrale bij de Afsluitdijk te bouwen. Mogelijk is een BlueEnergie centrale rond het sluizencomplex meer kansrijk, vanwege een groter verschil in zoet-zoutgehalte. Rijkwaterstaat wil eerst de pilot voor Blu Energy bij de Afsluitdijk afwachten, voordat zij hier verder mee gaan. 17 Ontwikkeling Regionaal Warmtenet IJmond Tata Steel is een grote producent van restwarmte. Veel van die warmte wordt door Tata Steel hergebruikt in het eigen productieproces. Daarna blijft er nog meer dan 2 PJ (Petajoule) restwarmte over die elders hergebruikt kan worden. Hiermee zou bijvoorbeeld huishoudens verwarmd kunnen worden. Tata Steel heeft verschillende Voortgangsnotitie Velsen, Stad van Zon, Zee en Wind juli

11 bronnen, die op korte afstand liggen van Heemsterk, Beverwijk en Velsen en kan daarnaast voor de MRA-regio van belangrijke waarde zijn. Op 10 maart 2014 is op de Duurzame Bedrijvendag in het congrescentrum van Tata Steel een samenwerkingsovereenkomst ondertekend door Tata Steel, Provincie Noord-Holland, Gemeente Velsen, Milieudienst IJmond en energie-exploitanten Alliander en Dalkia. De partijen hebben afgesproken een verkenning te doen naar de mogelijkheden en haalbaarheid van het gebruik van restwarmte van Tata Steel. Zowel in de Toekomstvisie op Velsen als in de Metropoolregio Amsterdam(MRA) is er veel aandacht voor het gebruik van restwarmte. Efficiënter gebruik van bestaande grondstoffen en energie is nodig om de regio IJmond economisch te kunnen blijven ontwikkelen. De Strategische prioriteit Er zit Energie in Velsen! en de regionale Staalagenda van Tata Steel benoemen beide om onderzoek te doen naar het gebruik van restwarmte. Ook door de Amsterdam Economic Board zijn warmtenetten op de agenda gezet. Op het snijvlak duurzaamheid-economie zijn 5 speerpunten benoemd (biobased economy, energiebesparing gebouwde omgeving, smart grids, mobiliteit en warmtenetten). Het Servicepunt Duurzame Energie van de provincie Noord-Holland identificeert de mogelijke projecten, waaronder de samenwerking in de IJmond in navolging van projecten in Amsterdam en Zaanstad. De verkenning naar het gebruik van restwarmte van Tata Steel is de eerste stap naar een warmtenet in de IJmond. In de verkenning wordt het energieaanbod van het staalbedrijf en de energievraag van bedrijven, woningen en kassen geïnventariseerd en een businesscase opgesteld. De uitkomsten worden in september 2014 verwacht. Alleen door samenwerking binnen de regio kan de restwarmte worden benut. De Milieudienst IJmond coördineert het onderzoek en Tata Steel stelt kennis beschikbaar. Alliander brengt de energiebehoefte in kaart en Dalkia, exploitant van duurzame energie, stelt kennis en formatie ter beschikking om de overbrenging van de restwarmte bij Tata Steel naar een regionaal warmtenet te onderzoeken en potentiele afnemers in zorg, onderwijs en industriesector bij dit plan te betrekken. 18 Duurzame gemeente Nu alle stranden een Blauwe Vlag hebben, zijn de ondernemers op het strand bij de controle op de vigerende milieuregelgeving tegelijkertijd geassisteerd bij het verkrijgen van een Green Key. Ondersteunend hierin waren activiteiten vanuit KIMO met Zwervend langs zee en ontwikkeling van de Green Deal voor bedrijven en organisaties die betrokken zijn bij stranden. ECO XXI is een gemeentelijk stimuleringsprogramma om duurzaamheid op lokaal niveau in kaart te brengen en verbeteringen te stimuleren. De Europese Unie heeft het keurmerk ontwikkeld om toeristisch recreatieve gemeenten en regio s te stimuleren zich duurzaam te ontwikkelen. De keurmerken als de Blauwe Vlag (voor duurzame schone stranden en haven), de Green Key (voor duurzame recreatiebedrijven) vallen hieronder. ECO XXI biedt input voor gemeentelijke duurzaamheidprogramma's. Onderwerpen hierbinnen zijn: toerisme, milieu, economie en samenleving. Via een set van indicatoren, criteria en bijbehorende maatregelen wordt de ECO XXIaward (brons, zilver, goud) toegekend. Velsen heeft deelgenomen in 2012 en een zilveren certificaat in de wacht gesleept. Nu wil de gemeente voor goud gaan. 19 Toekomst agenda Voortgangsnotitie Velsen, Stad van Zon, Zee en Wind juli

12 Als vervolg op de Visie op Velsen 2025 is in 2013 de Strategische Agenda Energiek en innovatief naar 2016 opgesteld. Een belangrijke prioriteit is Er zit Energie in Velsen! Hierin geeft de raad aan de uitvoering van het Klimaatprogramma Stad van Zee, Zon en Wind te willen continueren. De verdere ontwikkeling en facilitering van Offshore Wind heeft hierbij prioriteit gekregen. Daarnaast zijn Wind op Land en gebruik van restwarmte van Tata belangrijke onderwerpen. Ook het gebruik van restwarmte uit de riolering (Riothermie) wordt hierbij meegenomen. Tenslotte is genoemd om te onderzoeken of energie uit Water mogelijk is. Verduurzaming gebouwde omgeving is in de Strategische Agenda aan de orde. Dit sluit aan op het uitvoering van het Nationaal Energieakkoord (2013). De aanvraag voor ondersteuning vanuit de VNG voor uitvoering van het energieakkoord in de Regio IJmond/Zuid-Kennemerland is door MDIJ samen met Haarlem voorbereid en onlangs ingediend. De gelden komen gedurende 3 jaar beschikbaar voor energiebesparingscampagnes ten gunste van het particuliere woningbestand. Het programma en de projecten worden, samen met Meer met minder (MMM) en het Klimaatverbond, nader uitgewerkt. Voortgangsnotitie Velsen, Stad van Zon, Zee en Wind juli

13 Project Doel In uitvoering Energiebesparing in gemeentelijke gebouwen Openbare verlichting Bijlage: KLIMAATPROGRAMMA VELSEN: Stad van Zon, Zee en Wind Alle gemeentelijke gebouwen voorzien van EPA-U advies en uitvoering energiebesparende maatregelen. Energie besparen door toepassing energiezuinige openbare verlichting Overzicht beschikbaar van geplande en uitgevoerde maatregelen warmte-koude opslag in de bodem voor het oude deel gemeentehuis Beheerplan is in 2012 in college vastgesteld, inclusief energiebesparende maatregelen Oude armaturen als eerste vervangen door energiezuiniger armaturen. Led waar mogelijk Led-verlichting langs Planetenweg en de Rijksweg (Beeckesteijn 75 armaturen) Stimuleren duurzaam bouwen GPR-Gebouw: Bredeschool, Bosbeekschool, Blok 3 Oud IJmuiden, 2 particuliere woningen. Voorbeeldproject WB Velsen: renovatie Kruisbergflat In stappen zonnepanelen en energiebesparende maatregelen op/in flat, met gelijkblijvende bewonerslasten. Energiebesparing bij bedrijven en instellingen Tankstations alternatieve brandstoffen Realiseren energiebesparing (verlichting, koeling, verwarming en duurzame energie) Realiseren groen gas tankstations en E-oplaadpunten In ontwikkeling: bedrijfsbezoeken waar energiebesparing relevant is informeren en maatregelen voorschrijven. Duurzaamheidsprijs voor duurzame bedrijfsvoering bedrijven in IJmond. Tankstations 2: Concordiastraat is geopend medio april Amsterdamseweg in ' '2 0

14 Actualisatie windenergiebeleid Vergroten van het aantal windturbines aan de Reyndersweg Verruiming van de toepassing van windenergie zowel voor grote als kleine turbines om klimaatneutraal te worden voor huishoudens (zie ook 7). Forse toename van het aantal MW in de gemeente Velsen, opgewekt door wind 12 E-laadpalen geplaatst en in een project van MRA worden er nog 15 geplaatst. Eind 2013 waren er 25 aanvragen voor een E-laadpaal. Er zijn inmiddels 12 E-laadpalen geplaatst en in een project van MRA worden er nog 15 geplaatst. Eind 2013 waren er 25 aanvragen voor een E- laadpaal. Onderzoek om beleid aan te passen en zo ook kleinere windmolens (< 7m) te kunnen plaatsen. Klimaatneutraliteit (huishoudens) door 3 extra windmolens geplaatst langs de Reijdersweg indien mogelijk. Route du Soleil, aspect zonnepanelen op gemeentelijke gebouwen Grote turbines: opgave van het Rijk aan de Provincie tot realisatie van 105,5 MW. In onderzoek bij ENECO is de Noordersluisweg. In 2013 zijn 92 zonnepanelen op het gemeentehuis gezet en 3 panelen op elk van de wijkposten en op de kinderboerderij Verduurzaming woningbouw: BespaarDaar Isolatieprogramma - energiebesparing en kwaliteitsverbetering particulier Zonnepanelen op 11 gemeentelijke gebouwen (Cat. 1). Pilot voor panelen op scholen (Cat. 3). Zonnepanelen op gemeentelijke gebouwen met huurders (cat. 2, 8 gebouwen), op scholen (42) en maatschappelijke instellingen. Isolatieprogramma BespaarDaar is in 2011 afgesloten. (Cat. 1 en 3 ) Cat. 2 Voortgangsnotitie Velsen, Stad van Zon, Zee en Wind juli

15 Verduurzaming woningbouw: Wij Wonen Wijzer Verduurzaming woningbouw: Ondersteuningsprogramma Energie VNG Verduurzaming woningbouw: SVn regeling Verduurzaming woningbouw: Duurzaam Bouwloket Energieprestatieafspraken woningcorporaties Grote Buitendijk zelfvoorzienend Bevorderen Duurzame mobiliteit Isolatieprogramma - energiebesparing en kwaliteitsverbetering particulier Energiebesparingscampagnes voor het particuliere woningbestand. Subsidie VNG loopt door tot 2016 in het kader van het Energieakkoord. Middels een lening met aantrekkelijke lage rente inwoners stimuleren hun eigen woning op energetisch gebied te verbeteren Loket voor vragen van inwoners over de verduurzaming van hun woning. Gezocht wordt nog naar financiering. Het Bouwloket staat ook genoemd in de Perspectiefnota 2015 Prestatieafspraken vastleggen tussen gemeente en corporaties over energiezuinige bouw (nieuwbouw en renovatie) in de woonvisie Nagaan hoe de locatie met een zo laag mogelijke energievraag en/of zelfvoorzienend gebouwd kan worden Op 1 januari 2012 is het project IJmond Bereikbaar van start gegaan. Gemeenten en bedrijven werken daarin samen om de IJmond bereikbaar te houden. Subsidieregeling voor isolatie particuliere woningen: Wijwonenwijzer Gelden VNG komen gedurende 3 jaar beschikbaar voor energiebesparingscampagnes voor het particuliere woningbestand. Het programma en de projecten worden, samen met MMM (Meer met minder) en het Klimaatverbond nader uitgewerkt. SVn heeft in 2014 landelijke lening gestart voor bewoners (gemeentelijke lening daarmee van de baan). Gezocht wordt nog naar financiering. In het kader van RAP trekt gemeente Velsen een projectaanvraag i.s.m. MDIJ voor verduurzaming huurwoningen Genomineerd voor Fietsstad: niet gewonnen Mob. man. voor bedrijven ingezet, waaronder shuttlebus. In 2014 worden 10 bedrijven bezocht. Voortgangsnotitie Velsen, Stad van Zon, Zee en Wind juli

16 Duurzaam inrichten bedrijventerrein Grote Hout of Koningsweg Realiseren Walstroom Onderzoek financieringsmogelijkheden walstroom binnenvaart Er wordt ingezet op mobiliteitsmanagement en het ontwikkelen van een regionale mobiliteitsvisie In 2020 maken alle aangemeerde schepen in de havens van Velsen gebruik van walstroom Subsidie voor E-scooters en vergroening van gemeentelijk wagenpark In overleg met NS wordt OV-fiets uitgebreid in stations Driehuis en Santpoort N. en Z. Maatregelen doorstroming Velsertraverse: Invoering van Tovergroen op de Havenroute en extra NSL-subsidie voor tweede pontverbinding De walstroomtoepassingen aan de Kotterkade voor vistrawlers Project aanbesteed Strategische agenda Ontwikkeling Regionaal Warmtenet IJmond Velsen Duurzame gemeente Continuering van. Stad van Zee, Zon en Wind De verdere ontwikkeling en facilitering van Offshore Wind en warmte uit de riolering (Riothermie). De optie om energie uit water te halen blijkt weinig kansrijk in Velsen. Haalbaarheidsstudie, naar nuttig gebruik van restwarmte uit de industrie Deelname aan ECO XXI voor Goud Project loopt: Project gereed: Verklaring: Voortgangsnotitie Velsen, Stad van Zon, Zee en Wind juli

Klimaatprogramma Velsen Stad van Zon, Zee en Wind Voortgangsrapportage

Klimaatprogramma Velsen Stad van Zon, Zee en Wind Voortgangsrapportage Klimaatprogramma Velsen Stad van Zon, Zee en Wind Voortgangsrapportage Opgesteld in opdracht van: Gemeente Velsen Contactpersoon Milieudienst IJmond: Ria Blokker / Brigitte Velthuis Postbus 325 1940 AH

Nadere informatie

UITVOERINGSPROGRAMMA 2015-2020

UITVOERINGSPROGRAMMA 2015-2020 UITVOERINGSPROGRAMMA Het Uitvoeringsprogramma van het Milieubeleidsplan omvat negentien projecten waarin de verschillende milieurelevante thema s en de vier benoemde doelgroepen (inwoners, bedrijven, samenkomen.

Nadere informatie

Helmonds Energieconvenant

Helmonds Energieconvenant Helmonds Energieconvenant Helmondse bedrijven slaan de handen ineen voor een duurzame en betrouwbare energievoorziening. Waarom een energieconvenant? Energie is de drijvende kracht Energie is de drijvende

Nadere informatie

Duurzaamheidsmonitor 2017 Voorbeeld

Duurzaamheidsmonitor 2017 Voorbeeld Duurzaamheidsmonitor 2017 Voorbeeld Duurzaamheidsmonitor 2017 De duurzaamheidsmonitor is vernieuwd. De hoeveelheid data is flink gecondenseerd en meer beeldend vormgegeven ten behoeve van de leesbaarheid.

Nadere informatie

Paragraaf duurzaamheid

Paragraaf duurzaamheid Paragraaf duurzaamheid Paragraaf duurzaamheid Wij hebben als gemeentelijke organisatie een voorbeeldfunctie en zorgen ervoor dat de gemeentelijke organisatie energieneutraal wordt voor 2030. Voor de gemeente

Nadere informatie

Raadsvoorstel. Samenvatting

Raadsvoorstel. Samenvatting \--/7 Raadsvoorstel '5C7 (j) Agendapuntnummer : Documentnummer : Raadsvergadering d.d. : Raadscommissie Commissie d.d. Programma Onderwerp Portefeuillehouder Bijlagen 6 ir.n.rr 18 oo 000 25-01-2018 Commissie

Nadere informatie

MRA-agenda van de IJmond IJMOND

MRA-agenda van de IJmond IJMOND MRA-agenda van de IJmond IJMOND MRA-agenda van de IJmond IJMOND Inleiding De IJmond is een veelzijdige aantrekkelijke regio met veel potentie. Binnen de Metropoolregio Amsterdam heeft de IJmond een eigen

Nadere informatie

Notitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug

Notitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug Notitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug CONCEPT Omgevingsdienst regio Utrecht Mei 2015 opgesteld door Erwin Mikkers Duurzame energie per Kern in gemeente Utrechtse Heuvelrug

Nadere informatie

Tussenevaluatie Zutphen energieneutraal anno 2012 Forum 23 april 2012

Tussenevaluatie Zutphen energieneutraal anno 2012 Forum 23 april 2012 Tussenevaluatie Zutphen energieneutraal anno 2012 Forum 23 april 2012 Sabine van Galen-Avegaart Agenda 1. De opgave Zutphen energieneutraal 2. Resultaat van ons beleid in cijfers 3. Wat hebben we in 2010-2011

Nadere informatie

Gemeente Ede energieneutraal 2050

Gemeente Ede energieneutraal 2050 De gemeente Ede wil uiterlijk in 2050 energieneutraal zijn. Dit betekent dat we alle energie die in onze gemeente wordt gebruikt op een schone (hernieuwbare) manier willen opwekken. Dat doen we het liefst

Nadere informatie

Verslag gebiedsatelier Windpark Spuisluis 28 september 2015

Verslag gebiedsatelier Windpark Spuisluis 28 september 2015 Verslag gebiedsatelier Windpark Spuisluis 28 september 2015 Algemeen verslag gebiedsatelier Spuisluis van 28 september 2015 Presentaties Op 28 september organiseerde de provincie een gebiedsatelier in

Nadere informatie

Notitie energiebesparing en duurzame energie

Notitie energiebesparing en duurzame energie Notitie energiebesparing en duurzame energie Zaltbommel, 5 juni 2012 Gemeente Zaltbommel Notitie energiebesparing en duurzame energie 1 1. Inleiding Gelet op de ambities in het milieuprogramma 2012-2015

Nadere informatie

Uitkomsten van de zoektocht naar dé klimaatneutrale gemeente in Flevoland 2014

Uitkomsten van de zoektocht naar dé klimaatneutrale gemeente in Flevoland 2014 Uitkomsten van de zoektocht naar dé klimaatneutrale gemeente in Flevoland 2014 Natuur en Milieufederatie Flevoland heeft ook dit jaar weer een verkenning gedaan naar het klimaatneutrale gehalte van de

Nadere informatie

Energieakkoord voor duurzame groei

Energieakkoord voor duurzame groei Energieakkoord voor duurzame groei Netwerkbijeenkomst Duurzame regionale energie Gelderland 15 januari 2014 Lodewijk de Waal Energieakkoord Wie zaten aan tafel? Inhoud presentatie Hoofdlijnen Energieakkoord

Nadere informatie

Startnotitie Energietransitie. November 2018

Startnotitie Energietransitie. November 2018 Startnotitie Energietransitie November 2018 Startnotitie Energietransitie Een klimaatneutrale stad. Dat is wat Rotterdam wil zijn. Een groene en gezonde stad met schone lucht voor iedereen. Met een economie

Nadere informatie

3. Inleiding en doel. 4. Velsen in vogelvlucht. 5. Projecten. 6. Financiering van de projecten. 8. Projecten in uitvoering

3. Inleiding en doel. 4. Velsen in vogelvlucht. 5. Projecten. 6. Financiering van de projecten. 8. Projecten in uitvoering INHOUDSOPGAVE 3. Inleiding en doel 4. Velsen in vogelvlucht 5. Projecten 6. Financiering van de projecten 8. Projecten in uitvoering 12. Projecten die worden uitgevoerd binnen de collegeperiode 18. Overzicht

Nadere informatie

Regionaal Uitvoeringsprogramma Energievisie 2016-2020. Samenwerkingsorgaan Hoeksche Waard Uitvoeringsprogramma 2016-2020

Regionaal Uitvoeringsprogramma Energievisie 2016-2020. Samenwerkingsorgaan Hoeksche Waard Uitvoeringsprogramma 2016-2020 Regionaal Uitvoeringsprogramma Energievisie 2016-2020 Samenwerkingsorgaan Hoeksche Waard Uitvoeringsprogramma 2016-2020 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding 1.1 Inleidend 1.2 Energievisie Hoeksche Waard 2. Activiteiten

Nadere informatie

Aan de gemeenteraad Gemeente Steenwijkerland Vendelweg 1 8331 XE Steenwijk Steenwijk, 5-3-2013 Nummer voorstel: 2013/18

Aan de gemeenteraad Gemeente Steenwijkerland Vendelweg 1 8331 XE Steenwijk Steenwijk, 5-3-2013 Nummer voorstel: 2013/18 1 Voorstel aan de raad Aan de gemeenteraad Gemeente Steenwijkerland Vendelweg 1 8331 XE Steenwijk Steenwijk, 5-3-2013 Nummer voorstel: 2013/18 Voor raadsvergadering d.d.: 19-03-2013 Agendapunt: 06 Onderwerp:

Nadere informatie

Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden. Hans Haring, wethouder duurzaamheid Woerden

Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden. Hans Haring, wethouder duurzaamheid Woerden Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden Hans Haring, wethouder duurzaamheid Woerden Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden - Woerden: duurzaamheid tot in de haarvaten van de samenleving - Het klimaatakkoord

Nadere informatie

Velsen, Stad van de Wind. Klimaatprogramma Gemeente Velsen 2010-2020

Velsen, Stad van de Wind. Klimaatprogramma Gemeente Velsen 2010-2020 Velsen, Stad van de Wind Klimaatprogramma Gemeente Velsen 2010-2020 Inhoudsopgave 3 Inleiding en doel 4 Velsen in vogelvlucht 5 Projecten 6 Financiering van de projecten 8 Projecten in uitvoering 12 Projecten

Nadere informatie

Almere. Uitkomsten van de zoektocht naar dé klimaatneutrale gemeente in Flevoland 2015

Almere. Uitkomsten van de zoektocht naar dé klimaatneutrale gemeente in Flevoland 2015 Uitkomsten van de zoektocht naar dé klimaatneutrale gemeente in Flevoland 2015 Natuur en Milieufederatie Flevoland heeft ook dit jaar weer een verkenning gedaan naar het klimaatneutrale gehalte van de

Nadere informatie

Milieudienst West-Holland. Klimaatprogramma Holland Rijnland en Rijnstreek 2008-2012. Gerrit Jan Schraa Programmaleider

Milieudienst West-Holland. Klimaatprogramma Holland Rijnland en Rijnstreek 2008-2012. Gerrit Jan Schraa Programmaleider Klimaatprogramma Holland Rijnland en Rijnstreek 2008-2012 Gerrit Jan Schraa Programmaleider Klimaatprogramma Vervolg op Klimaatbeleid 2003-2007 Waarom een Klimaatprogramma? Wat houdt het programma in?

Nadere informatie

Uitvoeringsprogramma 2017 en Op weg naar een klimaatneutraal Gemeente Renkum

Uitvoeringsprogramma 2017 en Op weg naar een klimaatneutraal Gemeente Renkum Uitvoeringsprogramma 2017 en 2018 Op weg naar een klimaatneutraal 2040 Gemeente Renkum 1 Inleiding Onderhavig uitvoeringsprogramma geeft een overzicht van projecten en activiteiten die worden gecontinueerd

Nadere informatie

Energieneutraal keten sluisdeur Goese Sas

Energieneutraal keten sluisdeur Goese Sas Energieneutraal keten sluisdeur Goese Sas Door de vastgestelde energie- en klimaatdoelstelling binnen Europa om in 2050 energieneutraal te zijn, is het voor de hele samenleving maar met name voor bedrijven

Nadere informatie

Groen gas. Duurzame energieopwekking. Totaalgebruik 2010: 245 Petajoule (PJ) Welke keuzes en wat levert het op?

Groen gas. Duurzame energieopwekking. Totaalgebruik 2010: 245 Petajoule (PJ) Welke keuzes en wat levert het op? Totaalgebruik 2010: 245 Petajoule (PJ) Groen gas Welke keuzes en wat levert het op? Huidig beleid 100 miljoen m 3 groen gas. Opbrengst: 3 PJ. Extra inspanning 200 miljoen m 3 groen gas. Opbrengst: 6 PJ.

Nadere informatie

Rabin Baldewsingh. 27 juni SBR congres

Rabin Baldewsingh. 27 juni SBR congres Samen op weg naar een klimaatneutraal Den Haag Rabin Baldewsingh wethouder duurzaamheid gemeente Den Haag 27 juni SBR congres Den Haag Ambitie Den Haag klimaatneutraal in 2040 CO 2 -emissie reduceren door:

Nadere informatie

delft energieneutraal delft smart city thema

delft energieneutraal delft smart city thema thema delft energieneutraal delft smart city afbeelding: Prêt-à-Loger Gemeente Delft heeft de ambitie om in 2050 energieneutraal te zijn. Dit betekent: geen door fossiele brandstofverbruik veroorzaakte

Nadere informatie

Wijk bij Duurstede, 16 september 2013. Betreft: Plan van aanpak duurzaamheid. Memo. Van: Wethouder Robbert Peek. Aan: Gemeenteraad Wijk bij Duurstede

Wijk bij Duurstede, 16 september 2013. Betreft: Plan van aanpak duurzaamheid. Memo. Van: Wethouder Robbert Peek. Aan: Gemeenteraad Wijk bij Duurstede Wijk bij Duurstede, 16 september 2013 Betreft: Plan van aanpak duurzaamheid. Memo Van: Wethouder Robbert Peek Aan: Gemeenteraad Wijk bij Duurstede behandeld door Jelger Takken toestelnummer 609 bijlagen

Nadere informatie

Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2017

Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2017 Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2017 Inleiding In dit Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid staan de belangrijkste projecten en activiteiten op het gebied van Duurzaamheid opgenoemd die voor 2017 op de planning

Nadere informatie

Routekaart Energietransitie procesafspraken

Routekaart Energietransitie procesafspraken Routekaart Energietransitie procesafspraken Energiebesparing en transformatie van gebouwde omgeving, mobiliteit, industrie en landbouw & landgebruik Samenwerking met inwoners(initiatieven), ondernemers

Nadere informatie

ECFD/U201400578 Lbr. 14/019

ECFD/U201400578 Lbr. 14/019 Brief aan de leden T.a.v. het college en de raad informatiecentrum tel. (070) 373 8393 betreft Ondersteuningsprogramma Energie uw kenmerk ons kenmerk ECFD/U201400578 Lbr. 14/019 bijlage(n) 2 datum 20 maart

Nadere informatie

Samen werken aan een klimaatbestendige en energieneutrale gemeente

Samen werken aan een klimaatbestendige en energieneutrale gemeente Samen werken aan een klimaatbestendige en energieneutrale gemeente 3 Doel 1: Een klimaatbestendig en energieneutraal Sliedrecht 4 Mileubeleidsplan en uitvoeringsprogramma 2010-2011 De gemeente vindt duurzaamheid

Nadere informatie

Haarlemmermeers akkoord

Haarlemmermeers akkoord Haarlemmermeers akkoord of met regio? Pieter van der Ploeg Alliander 1 Alliander is van jou 2 Alliander is van jou 3 energietransitie 3 tenminste motieven 4 energietransitie onafhankelijk 5 energietransitie

Nadere informatie

Speech Ton van der Scheer, Nieuwjaarsreceptie OV IJmond, 14 januari 2015

Speech Ton van der Scheer, Nieuwjaarsreceptie OV IJmond, 14 januari 2015 Speech Ton van der Scheer, Nieuwjaarsreceptie OV IJmond, 14 januari 2015 Vorig jaar rond deze tijd, beste mensen, bestonden wij nog uit twee ondernemersverenigingen en kondigde Leen Wisker hier, voor voornamelijk

Nadere informatie

Totale uitstoot in 2010: 14.000 kiloton CO 2

Totale uitstoot in 2010: 14.000 kiloton CO 2 Totale uitstoot in 2010: 14.000 kiloton CO 2 Industrie Welke keuzes en wat levert het op? Huidig beleid 1% besparing op gas en elektra per jaar. Totaal is dat 8 % besparing in 2020. Opbrengst: 100 kiloton.

Nadere informatie

Wilt u windmolens in de polder? - GGS Opiniepanel #1

Wilt u windmolens in de polder? - GGS Opiniepanel #1 Q1 Heeft u in de afgelopen tijd gehoord van de plannen over windmolens in de Eempolder? Toelichting: enkele bewoners van het Amersfoortse Soesterkwartier maken zich al enkele jaren hard om 100 procent

Nadere informatie

Onderwerp Routekaart Energieneutraal Nieuwegein Datum 08 augustus 2017

Onderwerp Routekaart Energieneutraal Nieuwegein Datum 08 augustus 2017 Gemeenteraad 2017-272 Onderwerp Routekaart Energieneutraal Nieuwegein 2040 Datum 08 augustus 2017 Raadsvoorstel Afdeling Ruimtelijk Domein Portefeuillehouder mr. ing Peter W.M. Snoeren Onderwerp Routekaart

Nadere informatie

2-7-2014. Energieakkoord voor duurzame groei. Juli 2014 WERK IN UITVOERING. Ed Nijpels. Wie zaten aan tafel tijdens de onderhandelingen?

2-7-2014. Energieakkoord voor duurzame groei. Juli 2014 WERK IN UITVOERING. Ed Nijpels. Wie zaten aan tafel tijdens de onderhandelingen? Energieakkoord voor duurzame groei Juli 2014 WERK IN UITVOERING Ed Nijpels Wie zaten aan tafel tijdens de onderhandelingen? 1 Waarom een Energieakkoord? Perspectief Consistentie Ambitie Realiteit Groei

Nadere informatie

gemeente Eindhoven Uitleg bij de indicatoren behorende bij de einddoelen van het programma Duurzaamheid

gemeente Eindhoven Uitleg bij de indicatoren behorende bij de einddoelen van het programma Duurzaamheid gemeente Eindhoven Inboeknummer Beslisdatum B&W Dossiernummer Bijlage bij RIB Einddoelen programma Duurzaamheid Uitleg bij de indicatoren behorende bij de einddoelen van het programma Duurzaamheid Energie

Nadere informatie

4 oktober Utrecht

4 oktober Utrecht 4 oktober 2017 Utrecht 1 Waarom een RES? 1. Verantwoordelijkheid energietransitie wordt voor een belangrijk deel bij gemeenten gelegd. Maar ze hebben beperkte grip. 2. Praten over energietransitie betekent

Nadere informatie

Energie in de provincie Utrecht. Een inventarisatie van het energiegebruik en het duurzaam energie potentieel

Energie in de provincie Utrecht. Een inventarisatie van het energiegebruik en het duurzaam energie potentieel Energie in de provincie Utrecht Een inventarisatie van het energiegebruik en het duurzaam energie potentieel Doel van Onderzoek Dit onderzoek dient om: 1. Een nieuw overzicht samen te stellen van het energiegebruik

Nadere informatie

Energievisie Energiecoöperatie Noordseveld

Energievisie Energiecoöperatie Noordseveld Energievisie Energiecoöperatie Noordseveld Opschalen en Opschieten! Concept 5 juli 2017 Energievisie ECN versie 1.2 1 Inhoud 1. Koers Energiecoöperatie Noordseveld 2. Opgave Noordenveld 3. Ruimtelijke

Nadere informatie

Haarlem aardgasvrij Margreet van der Woude Team Duurzaamheid - Gemeente Haarlem Januari Garenkokerskwartier

Haarlem aardgasvrij Margreet van der Woude Team Duurzaamheid - Gemeente Haarlem Januari Garenkokerskwartier Haarlem aardgasvrij 2040 Margreet van der Woude Team Duurzaamheid - Gemeente Haarlem Milieu@Haarlem.nl Januari 2018 @ Garenkokerskwartier 2 Aardgasvrij wonen Aardgasvrij wonen. Waarom? Haarlem Aardgasvrij

Nadere informatie

Duurzame energie Fryslân Quickscan 2020 & 2025

Duurzame energie Fryslân Quickscan 2020 & 2025 Duurzame energie Fryslân Quickscan 2020 & 2025 Willemien Veele Cor Kamminga 08-04-16 www.rijksmonumenten.nl Achtergrond en aanleiding Ambitie om in 2020 16% van de energie duurzaam op te wekken in Fryslân

Nadere informatie

Beleidskader windenergie

Beleidskader windenergie Bijlage 1 Beleidskader windenergie Europese richtlijn 2009/28/EG De Europese richtlijn 2009/28/EG verplicht Nederland om in 2020 14 procent van het totale bruto-eindverbruik aan energie afkomstig te laten

Nadere informatie

Transitieopgave in het kader van de Regionale Energiestrategie. Regio West Friesland

Transitieopgave in het kader van de Regionale Energiestrategie. Regio West Friesland Transitieopgave in het kader van de Regionale Energiestrategie Regio West Friesland 7-2-2019 Voor wie? Regio, gemeenten, woningbouwcorporaties in Noord-Holland Voor wat? Aardgasvrij, en energiebesparing

Nadere informatie

Presentatie Duurzame Energie. Podiumbijeenkomst 17 maart

Presentatie Duurzame Energie. Podiumbijeenkomst 17 maart Presentatie Duurzame Energie Podiumbijeenkomst 17 maart Energie-opgave 2 Kader: Mondiaal Lokaal Klimaatakkoord Parijs (2015) Ministerie EZ/ NL Energie Neutraal 2050 Provinciaal uitvoeringsprogramma (2016)

Nadere informatie

WATER- SCHAPPEN & ENERGIE

WATER- SCHAPPEN & ENERGIE WATER- SCHAPPEN & ENERGIE Resultaten Klimaatmonitor Waterschappen 2014 Waterschappen willen een bijdrage leveren aan een duurzame economie en samenleving. Hiervoor hebben zij zichzelf hoge ambities gesteld

Nadere informatie

Duurzaamheid, Energie en Milieu

Duurzaamheid, Energie en Milieu Duurzaamheid, Energie en Milieu In de uitvoeringsagenda duurzaamheid van de gemeente staat: Duurzame ontwikkeling is een ontwikkeling die voorziet in de behoeften van huidige generaties zonder de mogelijkheden

Nadere informatie

Bestuursovereenkomst overdracht bevoegdheden inzake realisatie windopgave gemeente Brielle

Bestuursovereenkomst overdracht bevoegdheden inzake realisatie windopgave gemeente Brielle Bestuursovereenkomst overdracht bevoegdheden inzake realisatie windopgave gemeente Brielle Partijen: Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland, vertegenwoordigd door gedeputeerde de heer J.F. Weber, daartoe

Nadere informatie

Jaarplan Programma Warmte en Koude Metropoolregio Amsterdam juni 2016 juni warmtekoude. metropoolregio amsterdam

Jaarplan Programma Warmte en Koude Metropoolregio Amsterdam juni 2016 juni warmtekoude. metropoolregio amsterdam Jaarplan Programma Warmte en Koude Metropoolregio Amsterdam juni 2016 juni 2017 warmtekoude metropoolregio amsterdam INLEIDING teken stond van de technische en organisatorische rondes met Grand Design

Nadere informatie

Herhaalt de geschiedenis zich? Wordt de sluis weer een haven? Co-creatie traject toekomst Noordersluis. 9 april 2019

Herhaalt de geschiedenis zich? Wordt de sluis weer een haven? Co-creatie traject toekomst Noordersluis. 9 april 2019 Herhaalt de geschiedenis zich? Wordt de sluis weer een haven? Co-creatie traject toekomst Noordersluis 9 april 2019 Inhoud van de Presentatie Ontwikkeling havenmond IJmuiden Ruimtevraag, regionale ontwikkelingen

Nadere informatie

WOONVISIE VELSEN 2040

WOONVISIE VELSEN 2040 WOONVISIE VELSEN 2040 28 Februari vond een bijeenkomst plaats met raadsleden en inwoners over de nieuwe Woonvisie. Het eerste deel bestond uit een informatiemarkt, waarbij uitleg en achtergronden gegeven

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 Den Haag Postbus 20011 2500 EA Den Haag Uw kenmerk 2016Z15884

Nadere informatie

CPB doorrekening verkiezingsprogrammaʼs: Duurzaamheid"

CPB doorrekening verkiezingsprogrammaʼs: Duurzaamheid CPB doorrekening verkiezingsprogrammaʼs: Duurzaamheid" Inleiding! Wat zijn de plannen van de politieke partijen op gebied van duurzaamheid en wat betekent het voor de bouw?" Dit document zet de verschillende

Nadere informatie

Routekaart Duurzaam Voorne-Putten Raadscommissie

Routekaart Duurzaam Voorne-Putten Raadscommissie Routekaart Duurzaam Voorne-Putten 2040 Raadscommissie Doel van vandaag Informeren over de context, het proces en de Routekaart Duurzaam Voorne-Putten 2040. Inhoud van vandaag Startpunt Proces Routekaart

Nadere informatie

Subsidieregeling Energiezuinige Woning Zaanstad 2014

Subsidieregeling Energiezuinige Woning Zaanstad 2014 GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van gemeente Zaanstad. Nr. 43867 5 augustus 2014 Subsidieregeling Energiezuinige Woning Zaanstad 2014 Vastgesteld door het college van burgemeester en wethouders van de gemeente

Nadere informatie

Energievisie Borne 22 september 2011. Michel Leermakers Linda Rutgers Twence. Co Kuip HVC. www.twence.nl

Energievisie Borne 22 september 2011. Michel Leermakers Linda Rutgers Twence. Co Kuip HVC. www.twence.nl Energievisie Borne 22 september 2011 Michel Leermakers Linda Rutgers Twence Co Kuip HVC Inhoud van vanochtend Gemeente Borne Visie Twence Werkwijze Energievisie Resultaten Huidige energieconsumptie Bronpotentieel

Nadere informatie

Datum: Adviserend. 24 januari Feb/mrt 30 januari

Datum: Adviserend. 24 januari Feb/mrt 30 januari Oplegvel 1. Onderwerp Brief aan provincie over opwekking duurzame energie 2. Rol van het Platformtaak volgens gemeente samenwerkingsorgaan Holland Rijnland 3. Regionaal belang In het Energieakkoord Holland

Nadere informatie

Milieubeleidsplan gemeente Velsen 2015-2020

Milieubeleidsplan gemeente Velsen 2015-2020 Deze nota is opgesteld door de gemeente Velsen in samenwerking met Omgevingsdienst IJmond, DWA en SME Advies ONTWERP Milieubeleidsplan gemeente Velsen 2015-2020 Contactpersoon Omgevingsdienst IJmond: Contactpersoon

Nadere informatie

1 e Monitor Energie Besparen Gooi en Vecht Resultaten op 31 december 2013

1 e Monitor Energie Besparen Gooi en Vecht Resultaten op 31 december 2013 1 e Monitor Energie Besparen Gooi en Vecht Resultaten op 31 december 2013 Inleiding Het doel van het project Energie Besparen Gooi en Vecht is om in drie jaar tijd 4.000 woningen te verduurzamen. Onder

Nadere informatie

Toelichting op de Europa Kickoff 2 bijeenkomst Verduurzaming Gebouwde Omgeving.

Toelichting op de Europa Kickoff 2 bijeenkomst Verduurzaming Gebouwde Omgeving. Toelichting op de Europa Kickoff 2 bijeenkomst Verduurzaming Gebouwde Omgeving. 1. Inleiding. 1.1. Algemeen. Energiebesparing in de gebouwde Omgeving is een van de speerpunten in de uitvoeringsagenda Duurzaamheid

Nadere informatie

Gedeputeerde Staten. 2012 HR Haarlem. Betreft: Samenwerkingsovereenkomsten Afsluitdijk. Geachte leden,

Gedeputeerde Staten. 2012 HR Haarlem. Betreft: Samenwerkingsovereenkomsten Afsluitdijk. Geachte leden, POSTBUS 3007 2001 DA HAARLEM Provinciale Staten van Noord-Holland door tussenkomst van de Statengriffier, mr. J.J.M. Vrijburg Dreef 3, tweede etage 2012 HR Haarlem Gedeputeerde Staten Uw contactpersoon

Nadere informatie

Collegebesluit Collegevergadering: 11 december 2018

Collegebesluit Collegevergadering: 11 december 2018 ONDERWERP Prestatieafspraken 2019 SAMENVATTING Gemeente, de Heemsteedse woningcorporaties Elan Wonen en Pre Wonen en hun huurdersorganisaties Bewonersraad Elan Wonen en Bewonerskern Pre streven een gemeenschappelijk

Nadere informatie

Vragen en antwoorden over Haarlem richting aardgasvrij

Vragen en antwoorden over Haarlem richting aardgasvrij Vragen en antwoorden over Haarlem richting aardgasvrij Versie december 2016, opgesteld door de gemeente Haarlem Een aardgasvrije stad waarom is dat nodig? Het is een noodzakelijke stap om de opwarming

Nadere informatie

Energieconvenant bedrijfsleven Veenendaal en gemeente Veenendaal

Energieconvenant bedrijfsleven Veenendaal en gemeente Veenendaal Energieconvenant bedrijfsleven Veenendaal en gemeente Veenendaal 1 Intentie Bedrijvenkring Veenendaal, de coöperatieve verenigingen van Ondernemend Veenendaal, de deelnemende bedrijven en de gemeente Veenendaal

Nadere informatie

Aardgasloos wonen in wijk Bunders/Dotterveld, kan dat.

Aardgasloos wonen in wijk Bunders/Dotterveld, kan dat. Informatie avond: Aardgasloos wonen in wijk Bunders/Dotterveld, kan dat. Door: Buurteam Bunders-West Programma Opening Wat is onze opgave bij aardgasloos wonen? De toepassing en werking van de technische

Nadere informatie

Isolatie een onmisbare stap richting verduurzaming

Isolatie een onmisbare stap richting verduurzaming Isolatie een onmisbare stap richting verduurzaming Isolatie een onmisbare stap richting verduurzaming Isolatie bespaart kosten, zorgt voor een comfortabele temperatuur in huis én is goed voor het klimaat.

Nadere informatie

Onze kijk op provinciale energievraagstukken

Onze kijk op provinciale energievraagstukken Geachte heer De Bat, Essent levert elektriciteit en gas aan ongeveer 2,5 miljoen Nederlandse klanten. Ons doel is om iedereen in staat te stellen op zijn eigen manier mee te doen aan het beter maken van

Nadere informatie

Subsidieregeling Energiebesparing in de Sociale Huursector, nr. 2006wem004996i.

Subsidieregeling Energiebesparing in de Sociale Huursector, nr. 2006wem004996i. Subsidieregeling Energiebesparing in de Sociale Huursector, nr. 2006wem004996i. Toelichting Inleiding Provinciale staten van Utrecht hebben besloten om 750.000,- in te zetten voor de reductie van CO 2

Nadere informatie

Windmolens aan de kust

Windmolens aan de kust Windmolens aan de kust Landelijke Kustdagen 2013 Ministerie van Infrastructuur en Milieu Ministerie van Economische Zaken Rijkswaterstaat Lisette Groot Kormelink Projectleider Haalbaarheidsstudie Windenergie

Nadere informatie

AL HET VASTGOED DUURZAAM RUIMTELIJKE INPASSING VAN DUURZAME ENERGIE ENERGIEKE SAMENLEVING

AL HET VASTGOED DUURZAAM RUIMTELIJKE INPASSING VAN DUURZAME ENERGIE ENERGIEKE SAMENLEVING L HET VSTGOED DUURZM We brengen het verbruik naar beneden door bundeling van maatregelen en uitrol via collectieve concepten op het gebied van isoleren en opwekken. De eerste 5 jaar van de zijn voor een

Nadere informatie

Overijssel maakt werk van nieuwe energie!

Overijssel maakt werk van nieuwe energie! Overijssel maakt werk van nieuwe energie! U wilt met uw onderneming of woningcorporatie werk maken van nieuwe energie of energiebesparing. Maar u krijgt de financiering niet (volledig) rond via een bancaire

Nadere informatie

Presentatie Guus Ydema, directeur AGEM KIVI 25 januari 2017

Presentatie Guus Ydema, directeur AGEM KIVI 25 januari 2017 Presentatie Guus Ydema, directeur AGEM KIVI 25 januari 2017 Even voorstellen Ex-bestuurslid KIVI E (-2016) Vroeger: Hoogovens IJmuiden en KPN Telecom, ing. bureau Ebatech, Nuon Windenergie Vattenfall (2009),

Nadere informatie

Duorsume enerzjy yn Fryslân. Energiegebruik en productie van duurzame energie

Duorsume enerzjy yn Fryslân. Energiegebruik en productie van duurzame energie Duorsume enerzjy yn Fryslân Energiegebruik en productie van duurzame energie 1 15 11 oktober 1 Inhoud Management Essay...3 1 Management Essay De conclusies op één A4 De provincie Fryslân heeft hoge ambities

Nadere informatie

Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL

Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL Doelstellingen - Mondiaal Parijs-akkoord: Well below 2 degrees. Mondiaal circa 50% emissiereductie nodig in

Nadere informatie

Persbericht schaf bovenwettelijke eisen voor het NZKG af voor meer windenergie

Persbericht schaf bovenwettelijke eisen voor het NZKG af voor meer windenergie Persbericht schaf bovenwettelijke eisen voor het NZKG af voor meer windenergie Datum persbericht: 26 oktober 2016 Inhoud: Bedrijven en gemeenten uit het Noordzeekanaalgebied (NZKG) roepen gezamenlijk de

Nadere informatie

ENERGIE & Wat Is het?

ENERGIE & Wat Is het? ENERGIE & KLIMAAT Wat is het? Fossiele grondstoffen worden schaars. Bedrijven en overheden zijn daarom op zoek naar alternatieve groene grondstoffen en hernieuwbare energie. Als Provincie hebben we daarbij

Nadere informatie

DUURZAAMHEID & ENERGIENEUTRALITEIT

DUURZAAMHEID & ENERGIENEUTRALITEIT DUURZAAMHEID & ENERGIENEUTRALITEIT Introductie Raad 6 juni 2018 Jack van t Ende Xandra van Lipzig Ineke Lijnema 7/6/18 Agenda Context duurzaamheid Energietransitie: waar hebben we het over in Apeldoorn?

Nadere informatie

Ontwerp Gezonde Systemen

Ontwerp Gezonde Systemen Ontwerp Gezonde Systemen Het huidige zonne-inkomen gebruiken De cycli van de natuur worden aangedreven door de energie van de zon. Bomen en planten vervaardigen voedsel op zonlicht. De wind kan worden

Nadere informatie

Mening inwoners over energiebesparing en duurzame energie Omnibusonderzoek 2011. Gemeente s-hertogenbosch

Mening inwoners over energiebesparing en duurzame energie Omnibusonderzoek 2011. Gemeente s-hertogenbosch Mening inwoners over energiebesparing en duurzame energie Omnibusonderzoek 2011 Gemeente s-hertogenbosch Afdeling Onderzoek&Statistiek Januari 2012 Samenvatting In het Omnibusonderzoek van 2011 onder bewoners

Nadere informatie

RAADSVOORSTEL. Raadsvergadering : 13 april : Algemene raadscommissie Commissie : 23 maart Agendapunt : : Belastingen

RAADSVOORSTEL. Raadsvergadering : 13 april : Algemene raadscommissie Commissie : 23 maart Agendapunt : : Belastingen Raadsvoorstel RAADSVOORSTEL Gemeenteraad : Bergen Raadsvergadering : 13 april 2017 Zaaknummer : BB17.00062 Voorstelnummer : RAAD170016 Commissie : Algemene raadscommissie Commissie : 23 maart 2017 Soort

Nadere informatie

Welkom Energie besparen en opwekken met PV panelen ECOPARK DE LIMES, ALPHEN AAN DEN RIJN, 16 JULI 2015

Welkom Energie besparen en opwekken met PV panelen ECOPARK DE LIMES, ALPHEN AAN DEN RIJN, 16 JULI 2015 Welkom Energie besparen en opwekken met PV panelen ECOPARK DE LIMES, ALPHEN AAN DEN RIJN, 16 JULI 2015 Een beter klimaat begint bij jezelf! Erik de Ruijter, Coöperatie EnergiekAlphen SAMEN, LOKAAL EN DUURZAAM

Nadere informatie

Open en slim energienet Zaanstad Let s Go!

Open en slim energienet Zaanstad Let s Go! Open en slim energienet Zaanstad Let s Go! Klimaatneutraal: de 4 e decentralisatie Robert Linnekamp, wethouder Milieu, gemeente Zaanstad Henry Staal, Coördinator Duurzame Energie, gemeente Zaanstad Inhoud

Nadere informatie

Overijssel maakt werk van nieuwe energie!

Overijssel maakt werk van nieuwe energie! Overijssel maakt werk van nieuwe energie! U wilt met uw onderneming of woningcorporatie werk maken van nieuwe energie of energiebesparing. Maar u krijgt de financiering niet (volledig) rond via een bancaire

Nadere informatie

Onderwerp afdoening financiële motie 2.4

Onderwerp afdoening financiële motie 2.4 Gemeente Den Haag Retouradres: Postbus 12 600, 2500 DJ Den Haag de gemeenteraad Uw brief van Uw kenmerk Ons kenmerk rm 2006.059 - DSB/2005.1298 RIS 135841 Doorkiesnummer 070-353 5000/2911 E-mailadres Onderwerp

Nadere informatie

In de bijlagen is het voorstel meer in detail uitgewerkt. De belangrijkste punten zijn hieronder kort samengevat:

In de bijlagen is het voorstel meer in detail uitgewerkt. De belangrijkste punten zijn hieronder kort samengevat: Besluit Algemene Ledenvergadering 2018 Onderwerp: Aanschaf zonnepanelen en renovatie dak. In werking stelling besluit: 17 september 2018 Beste Leden, Als VCB willen we niet alleen steeds duurzamer zijn,

Nadere informatie

Wat vraagt de energietransitie in Nederland?

Wat vraagt de energietransitie in Nederland? Wat vraagt de energietransitie in Nederland? Jan Ros Doel/ambitie klimaatbeleid: Vermindering broeikasgasemissies in 2050 met 80 tot 95% ten opzichte van 1990 Tussendoelen voor broeikasgasemissies Geen

Nadere informatie

Vraag- en antwoordlijst Windenergie op Goeree-Overflakkee Aanleiding

Vraag- en antwoordlijst Windenergie op Goeree-Overflakkee Aanleiding 1 Vraag- en antwoordlijst Windenergie op Goeree-Overflakkee Versie: 25 april 2013 Opgesteld door: Windgroep Goeree-Overflakkee, gemeente Goeree-Overflakkee en provincie Zuid-Holland Aanleiding Waarom zijn

Nadere informatie

Vragen en antwoorden over Haarlem richting aardgasvrij

Vragen en antwoorden over Haarlem richting aardgasvrij Vragen en antwoorden over Haarlem richting aardgasvrij Versie maart 2017, opgesteld door de gemeente Haarlem Een aardgasvrije stad waarom is dat nodig? Het is een noodzakelijke stap om de opwarming van

Nadere informatie

Duurzaamheidsonderzoek en subsidiescan Combibad De Vliet te Leiden. 11 februari 2016

Duurzaamheidsonderzoek en subsidiescan Combibad De Vliet te Leiden. 11 februari 2016 Duurzaamheidsonderzoek en subsidiescan Combibad De Vliet te Leiden 11 februari 2016 1 Managementsamenvatting Inleiding De gemeente Leiden heeft in haar duurzaamheidsambitie doelen gesteld voor de korte

Nadere informatie

Uw logo. Pieter van der Ploeg. Strategie. Alliander

Uw logo. Pieter van der Ploeg. Strategie. Alliander Pieter van der Ploeg Strategie Alliander Inhoud 1. Wat is Alliander 2. Van ambitie naar concrete vraag 3. Van nu en hier naar daar en straks en hoe kom ik daar 4. Wie doen mee 5. Voorbeeld van belang van

Nadere informatie

Raadsvoorstel. Voorloper. Startnotitie Duurzaam Druten. Datum collegebesluit 9 januari 2018 Datum presidium 8 januari 2018

Raadsvoorstel. Voorloper. Startnotitie Duurzaam Druten. Datum collegebesluit 9 januari 2018 Datum presidium 8 januari 2018 Voorloper Onderwerp Startnotitie Duurzaam Druten Datum collegebesluit 9 januari 2018 Datum presidium 8 januari 2018 Portefeuillehouder A. Springveld Behandelend team Team strategie en beleid Behandelend

Nadere informatie

Beleidsnotitie. Kleine Windturbines in de Gemeente Oude IJsselstreek

Beleidsnotitie. Kleine Windturbines in de Gemeente Oude IJsselstreek Beleidsnotitie Kleine Windturbines in de Gemeente Oude IJsselstreek Aanleiding De afgelopen periode is de interesse voor kleine windturbines in Nederland toegenomen. Verwacht wordt dat de komende jaren

Nadere informatie

Zayaz Huurderspanel Resultaten vervolgonderzoek Duurzaamheid. Oktober 2017

Zayaz Huurderspanel Resultaten vervolgonderzoek Duurzaamheid. Oktober 2017 Zayaz Huurderspanel Resultaten vervolgonderzoek Duurzaamheid Oktober 2017 Goed om te weten De eerste sheets geven de uitkomsten per vraag weer. Deze zijn weergegeven in percentages. Vanaf sheet nummer

Nadere informatie

2 e Monitor Energie Besparen Gooi en Vecht Resultaten op 31 december 2014

2 e Monitor Energie Besparen Gooi en Vecht Resultaten op 31 december 2014 2 e Monitor Energie Besparen Gooi en Vecht Resultaten op 31 december 2014 Inleiding Het doel van het project Energie Besparen Gooi en Vecht is om in drie jaar tijd 2.500 tot 4.000 woningen te verduurzamen.

Nadere informatie

Felicitatie: alle gemeenten deden mee!

Felicitatie: alle gemeenten deden mee! Felicitatie: alle gemeenten deden mee! Beoordeling op basis van: Ingevulde format Daadwerkelijke meters in 2017 Beoordeling op basis van categorieën: ++ tot * Met wijsheid en inbreng van onze lidorganisaties

Nadere informatie

Maak werk van zon & wind Schone energie voor heel Tynaarlo. Tynaarlo

Maak werk van zon & wind Schone energie voor heel Tynaarlo. Tynaarlo Maak werk van zon & wind Tynaarlo Aanleiding Najaarsnota 2008 aankondiging plannen voor duurzame energie Voorjaar 2009 ontwikkelen scenario s Mei 2009 raadpleging inwoners Tynaarlo Juni 2009 voorstellen

Nadere informatie

uitvoeringsprogramma ZONBOX 2014-2015 Milieu-uitvoeringsprogramma AANLEIDING MOTIE DUURZAAMHEID

uitvoeringsprogramma ZONBOX 2014-2015 Milieu-uitvoeringsprogramma AANLEIDING MOTIE DUURZAAMHEID Milieu-uitvoeringsprogramma uitvoeringsprogramma ZONBOX 2014-2015 2015 AANLEIDING Door stijgen energieprijzen en aandacht voor klimaatveranring is energiebesparing en opwekken van duurzame energie een

Nadere informatie

Zuid-Holland is een mooie provincie met grote steden en veel groen. Zuid-Holland is

Zuid-Holland is een mooie provincie met grote steden en veel groen. Zuid-Holland is Klare taal Inleiding Zuid-Holland is een mooie provincie met grote steden en veel groen. Zuid-Holland is ook een kwetsbare provincie. De bodem daalt en de zeespiegel stijgt door klimaatverandering. Er

Nadere informatie