B Verkeer en Logistiek Ad Verkeerskundig medewerker Stichting Hoger Onderwijs NOVI

Transcriptie

1 Vlindersingel VM Utrecht B Verkeer en Logistiek Ad Verkeerskundig medewerker Stichting Hoger Onderwijs NOVI Verslag van de uitgebreide opleidingsbeoordeling op 11 september 2014 Utrecht oktober Evaluatiebureau voor het hoger onderwijs

2 2 NOVI Verkeersacademie Dit document laat zich het beste dubbelzijdig afdrukken.

3 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 3 Samenvatting... 4 Colofon... 7 Inleiding... 8 Beoogde eindkwalificaties Programma Personeel Voorzieningen Kwaliteitszorg Toetsing en gerealiseerde eindkwalificaties Bijlagen Bijlage 1 Visitatiecommissie Bijlage 2 Programma visitatie Bijlage 3 Kwantitatieve gegevens Bijlage 4 Eindkwalificaties Bijlage 5 Programmaoverzicht Bijlage 6 Bestudeerde documenten Bijlage 7 Onafhankelijkheidsverklaringen B Verkeer en Logistiek oktober

4 Samenvatting Op 11 september 2014 is de opleiding B Verkeer en Logistiek en Ad Verkeerskundig Medewerker gevisiteerd door een commissie van AeQui. Het totaaloordeel van de commissie is voldoende. Stichting Hoger Onderwijs NOVI, een particuliere onderwijsinstelling gespecialiseerd in flexibele deeltijdopleidingen heeft de NOVI Verkeersacademie opgericht als samenwerkingsverband met DTV Consultants BV. NOVI Verkeersacademie startte in augustus 2005 met de deeltijdbachelor Verkeer & Logistiek. NOVI formuleerde doelstellingen voor de Ad- en bacheloruitstroom. Beoogde eindkwalificaties NOVI Verkeersacademie hanteert voor de bacheloropleiding Verkeer en Logistiek de competenties van het landelijke beroepsprofiel Mobiliteit, dat werd gevalideerd door de eigen werkveldcommissie van de opleiding. Voor de associate degree formuleerde het opleidingsteam in nauwe samenspraak met het beroepenveld tweedejaars-eindtermen op basis van het mobiliteitsprofiel en eigen praktijkonderzoek. De opleiding concretiseerde de Ad- en bachelorcompetenties vervolgens naar inhoud en niveau met behulp van de internationale Dublindescriptoren. Bij deze operationalisering nam de opleiding het verkeerskundig vakmanschap nadrukkelijk als uitgangspunt. Het overleg dat de opleiding voert met haar beroepenveldcommissie en diverse kennisinstellingen, overheidsorganisaties en adviesbureaus draagt bij aan het actueel en relevant houden van het opleidingsprofiel. Ook de feedback van de docenten, studenten en praktijkbegeleiders zet het opleidingsteam in bij het adequaat afstemmen van de beoogde eindtermen op ontwikkelingen in het werkveld. Programma De visitatiecommissie is van mening dat de opleiding de eindkwalificaties op zorgvuldige wijze heeft vertaald naar het opleidingsprogramma. In het competentiegerichte onderwijs van NOVI Verkeersacademie werken studenten in vier jaar stapsgewijs toe naar het beheersen van de specifieke opleidingscompetenties in de vakken en het generieke hbobachelorniveau. Het curriculum voorziet in een brede basis aan verkeerskundige kennis in lijn met het eigen profiel van de opleiding en geeft daarbij voldoende rekenschap van de bredere mobiliteitscontext waarbinnen de verkeerskunde zich bevindt. De aandacht voor het ontwikkelen van persoonlijke, communicatieve en analytische vaardigheden in de professionele context is door het gehele curriculum verweven. Deze wordt ondersteund door de didactische vormgeving van de opleiding die is gericht op zelf ervaren, leren in het werk en leren door oefening met theorie, feedback en reflectie. Het programma is studeerbaar dankzij realistische toelatingseisen en actieve studiebegeleiding. Personeel De visitatiecommissie vindt dat NOVI Verkeersacademie een effectief personeelsbeleid voert dat voorziet in passende aannamecriteria, didactische begeleiding, deskundigheidsbevordering en frequente evaluatie van het personeel. Bij de beoordeling van de docenten en het onderwijsondersteunende personeel betrekt het opleidingsteam nadrukkelijk de mening van de studenten. De kwaliteit van het docentenkorps is goed: de docenten zijn relevant opgeleid, beschikken over ruime, actuele expertise in hun vakgebied en tonen zich betrokken bij de opleiding en de studenten. De toegankelijkheid en behulpzaamheid van het opleidingsteam worden door docenten en studenten geprezen. Voorzieningen De huisvesting en materiële voorzieningen van NOVI Verkeersacademie zijn toereikend voor het realiseren van het curriculum. De commissie vindt de actieve en persoonlijke studiebegeleiding een sterk punt van de opleiding. Het opleidingsteam biedt studenten waar mogelijk flexibele oplossingen en maatwerk, iets wat zeer gewaardeerd wordt door de drukbezette doelgroep van de opleiding. De informatievoorziening via de website, de elektronische leeromgeving en de leerjaarbegeleider is overwegend adequaat. Kwaliteitszorg De visitatiecommissie is van mening dat NOVI Verkeersacademie beschikt over een goed kwaliteitszorgsysteem van periodieke digitale enquêtes, diver- 4 NOVI Verkeersacademie

5 se bijeenkomsten en interne audits gericht op het verbeteren van de organisatie en het onderwijs. De instelling luistert via de bovenstaande instrumenten goed naar suggesties en aanmerkingen van studenten, docenten en het beroepenveld en neemt hierop doeltreffende verbetermaatregelen. Het opleidingsteam controleert op de uitvoering van de maatregelen en het behalen van de doelstellingen. De opleiding biedt alle belanghebbenden (de studenten, docenten, alumni, examencommissie en het beroepenveld) de mogelijkheid om bij te dragen aan de interne kwaliteitszorg. Toetsing en gerealiseerde eindkwalificaties De visitatiecommissie vindt dat de opleiding Verkeer en Logistiek een adequaat systeem van toetsing heeft. De opleiding waarborgt de validiteit van de toetsen onder meer door het gebruik van toetsmatrijzen en de controle van concepttoetsen en - beoordelingsformulieren op een aantal inhoudelijke, didactische en vormtechnische aspecten. Bij de beoordeling maakt de opleiding voor alle onderwijseenheden gebruik van vooraf opgestelde beoordelingsformulieren of antwoordmodellen. De beoordeling van de stage en de Ad- en bacheloreindwerken geschiedt op basis van het meerogenprincipe. Deze punten zorgen ervoor dat de beoordeling betrouwbaar is. Het gerealiseerde eindniveau kwalificeert de commissie als goed. De studie brengt de studenten naast een stevige verkeerskundige kennisbasis ook de professionele hbo-vaardigheden bij die NOVI Verkeersacademie voor ogen had bij het vormgeven van de opleiding. Het werkveld herkent de groei van de (oud-)studenten: na afronding, of al tijdens de opleiding stromen veel (oud-)studenten door naar een hogere functie op Ad- of bachelorniveau. Het hboniveau (Ad respectievelijk bachelor) wordt over de breedte van de beoordeelde eindwerken goed behaald, aldus de visitatiecommissie. Aanbevelingen De visitatiecommissie is positief over de verbetergerichtheid van de examencommissie en over de beslissing de invloed van de eindpresentatie op het afstudeercijfer te beperken. In aanvulling op het lopende verbeterproces adviseert de visitatiecommissie de opleiding een definitief standpunt in te nemen over de weging van de diverse afstudeeronderdelen. De visitatiecommissie is daarbij van mening dat alle delen van het afstuderen voldoende moeten zijn om te kunnen slagen. De visitatiecommissie beveelt NOVI Verkeersacademie aan om voor de beroepenveldcommissie bewust ook enkele leden aan te trekken die vanuit een ander oogpunt naar het beroepenveld en de opleiding kijken. Daarmee stelt de opleiding zeker dat ze ook in de toekomst de keuze voor haar al dan niet specifiek verkeerskundige profiel steeds kritisch blijft maken. In de ogen van de commissie behoeft daarbij met name de vraag of het opleidingsprofiel de aansluiting met het brede werkveld Built Environment goed borgt voortdurend aandacht, maar kunnen ook de ontwikkelingen rond openbaar vervoer aanleiding zijn om de opleiding bij te stellen. De werkveldadviescommissie vergadert momenteel eenmaal per jaar. Om betere binding te houden met de leden en ook om de binding tussen de leden onderling te bevorderen raadt de visitatiecommissie aan de vergaderfrequentie voor dit gremium te verhogen. Alle standaarden van het NVAO kader zijn positief beoordeeld (voldoende en goed) en op die grond geeft de visitatiecommissie een positief advies inzake accreditatie van de opleiding B Verkeer en Logistiek en Ad Verkeerskundig Medewerker. Namens de voltallige visitatiecommissie, Utrecht, oktober 2014 Ir. R.S. Kloosterman Voorzitter J. van Oudheusden MA Secretaris B Verkeer en Logistiek oktober

6 Overzicht De beoordelingen per standaard zijn weergegeven in onderstaande tabel. Standaard Beoordeling bachelor Beoordeling associate degree Beoogde eindkwalificaties 1. Beoogde eindkwalificaties Voldoende Voldoende Programma 2. Oriëntatie van het programma 3. Inhoud van het programma 4. Vormgeving van het programma 5. Instroom 6. Studeerbaarheid 7. Omvang en duur Personeel 8. Doeltreffend personeelsbeleid 9. Het personeel is gekwalificeerd 10. De omvang van het personeel is toereikend Voorzieningen 11. Materiële voorzieningen 12. Studiebegeleiding Kwaliteitszorg 13. Evaluatie resultaten 14. Maatregelen tot verbetering 15. Betrekken van opleidings- en examencommissie, medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld Toetsing en gerealiseerde eindkwalificaties 16.1 Toetsing 16.2 Gerealiseerde eindkwalificaties Goed Goed Goed Voldoende Voldoende Voldoende Goed Goed Voldoende Voldoende Goed Goed Goed Voldoende Voldoende Goed Goed Goed Goed Voldoende Voldoende Voldoende Goed Goed Voldoende Voldoende Goed Goed Goed Voldoende Voldoende Goed Totaaloordeel Voldoende Voldoende 6 NOVI Verkeersacademie

7 Colofon Instelling en opleiding Stichting Hoger Onderwijs NOVI Postbus 2068, 3500GB Utrecht Status instelling: rechtspersoon hoger onderwijs Resultaat instellingstoets kwaliteitszorg: niet van toepassing Opleiding: Bachelor Verkeer en Logistiek; Associate degree Verkeerskundig medewerker Niveau: hbo-bachelor en associate degree Aantal studiepunten: 240 & 120 EC Titel: Ing/BBe & Ad Locatie: Utrecht Variant: deeltijd Croho-nummers: Verkeer en Logistiek & Verkeerskundig medewerker Kwantitatieve gegevens van de opleiding zijn weergegeven in bijlage 3. Voor kwaliteit verantwoordelijke bestuurder: Ing. J.G.M. Boormans / Dhr. K. Louwman Contactpersoon met betrekking tot kwaliteit van de opleiding: mevrouw Ing. A.F. Schievink Contactgegevens: E. info@verkeersacademie.com Visitatiecommissie De visitatiecommissie bestond uit: Ir. R.S. Kloosterman, voorzitter Dr. J.W. Proper, werkveld- en domeindeskundige Ir. J. Ploeger, werkveld- en domeindeskundige T.T.D. Schouten-Poot, studentlid J. van Oudheusden MA, secretaris De commissie is vooraf voorgelegd aan de NVAO; de NVAO heeft ingestemd met de samenstelling. De visitatie is uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van AeQui VBI Vlindersingel VM Utrecht (030) B Verkeer en Logistiek oktober

8 Inleiding Stichting Hoger Onderwijs NOVI, een particuliere onderwijsinstelling gespecialiseerd in flexibele deeltijdopleidingen heeft de NOVI Verkeersacademie opgericht als samenwerkingsverband met DTV Consultants BV, een onderzoeks-, educatie- en adviesbureau op het gebied van verkeer en mobiliteit. De samenwerking is ontstaan in 2005, nadat DTV Consultants een post-mbo-opleiding Verkeerskunde had opgezet en de markt veelvuldig vroeg om (ook) een erkende hbo-opleiding aan te bieden. NOVI Verkeersacademie startte in augustus 2005 met de deeltijdbachelor Verkeer & Logistiek. Deze hbo-bachelor kreeg, in lijn met de vergevorderde plannen van het ministerie destijds rond het associate degree, een associate degree-uitstroomvariant tot Verkeerskundig medewerker na het tweede leerjaar. Naast de opleiding op hbo-niveau worden samen met het Koning Willem I College twee deeltijd-mboopleidingen op niveau 4 aangeboden. Deze opleidingstrajecten tot VRI-technicus en middenkaderfunctionaris Infra vormen een doorlopende leerlijn met de bacheloropleiding Verkeer en Logistiek. Het instituut NOVI Verkeersacademie is een zelfstandig opererende faculteit van NOVI Hogeschool Holding BV, die op haar beurt eigendom is van Stichting Hoger Onderwijs NOVI. Deze stichting beschikt over zowel de hogeschoolstatus als over de onderwijslicenties voor de associate degree (Ad) en de hbo-bachelor, en verzorgt formeel het onderwijs van de gevisiteerde opleiding Verkeer en Logistiek. Behalve de Stichting Hoger Onderwijs NOVI, die honderd procent zeggenschap heeft, is NOVI Verkeersacademie ook deels eigendom van DTV Holding BV. Binnen het bestuur van NOVI Verkeersacademie is de bestuursvoorzitter van de Stichting Hoger Onderwijs NOVI eindverantwoordelijk voor de kwaliteit van het onderwijs, en de directeur van DTV Holding belast met de directievoering. Een opleidingsteam stuurt de hbo-opleiding Verkeer en Logistiek aan en coördineert deze. Dit team bestaat, behalve uit de directeur (tevens opleidingsmanager) uit vier medewerkers van DTV Consultants, te weten: een opleidingscoördinator/inhoudelijk adviseur, een onderwijskundige en twee leerjaarbegeleiders. Met haar verkeerskunde-onderwijs is NOVI Verkeersacademie de jongste aanbieder in een relatief grote groep bestaande opleidingen, met hboopleidingen in Breda, Leeuwarden en Zwolle, woopleidingen in Delft en Enschede en een uitgebreid verkeerskundig cursusaanbod in Ede, Breda en Delft. Het initiatief voor de oprichting van NOVI Verkeersacademie kwam voort uit een visie op de toekomst, waarin deeltijdonderwijs, het bedienen van een grote groep doorstromers en zij-instromers en een bewuste focus op de brede verkeerskunde de onderscheidende kenmerken zijn. Het instituut richt zich met zijn deeltijdopleidingen en trainingen op personen die al binnen het werkveld verkeer en vervoer werken. Van de Nederlandse opleidingsinstellingen op het gebied van verkeerskunde en mobiliteit is NOVI Verkeersacademie momenteel de enige die een Ad-traject aanbiedt. De opleiding De opleiding Verkeer en Logistiek is een vierjarige bachelorstudie (240 EC). Na de eerste twee studiejaren bestaat de mogelijkheid om uit te stromen met het Ad-getuigschrift Verkeerskundig medewerker. 1 Deze uitstroommogelijkheid biedt mbo ers de kans hun werk- en denkniveau te verhogen, zonder een volledige bacheloropleiding te hoeven volgen. Voor die studenten voor wie het bachelorniveau bij nader inzien toch wat te hoog gegrepen blijkt, biedt het Ad-getuigschrift een dankbare escape om de studie halverwege toch met een graad oftewel een succes af te ronden. Voor andere studenten zorgt het getuigschrift voor een tijdelijk rustpunt, om enkele jaren later alsnog het bovenbouwprogramma te gaan volgen. Het percentage studenten dat na het tweede jaar direct doorstroomde naar het vervolg van de opleiding was over de periode 2008 tot en met 2013 gemiddeld 55 procent. NOVI Verkeersacademie formuleerde doelstellingen voor de Ad- en bacheloruitstroom. Een afgestudeerd 1 Indien in dit rapport wordt gesproken over de opleiding of de bacheloropleiding gaat het over de vierjarige opleiding als geheel. Als een tekstdeel specifiek betrekking heeft op het Ad-gedeelte van de opleiding, dan wordt dit aangegeven. 8 NOVI Verkeersacademie

9 Verkeerskundig medewerker (Ad-niveau) dient in staat te zijn om zelfstandig alle uitvoerende taken binnen het verkeerskundige werkveld te verrichten. Daarnaast levert hij relevante informatie aan voor de beleidsmedewerker verkeer of de verkeerskundige. De verkeerskundig medewerker is in staat een schakel te vormen tussen zijn organisatie en externen als burgers, leveranciers, installateurs en aannemers. Hij handelt planmatig, is klantgericht, communiceert effectief en is zelfstandig in het oplossen van relatief kleine verkeerskundige problemen. Hij is voornamelijk lokaal en binnen het bedrijf actief en in staat om technische overleggen voor te zitten. Medewerkers op Ad-niveau hebben een belangrijke meerwaarde ten opzichte van mbo ers, schrijft de opleiding in haar kritische reflectie. Dit komt doordat de eerstgenoemden praktijk en theorie met elkaar matchen. Ad ers worden in het werkveld gezien als bruggenbouwers : ze begrijpen wat beleidsmedewerkers en uitvoerders bedoelen, en brengen deze werelden bij elkaar. Het doel van de bacheloropleiding is verkeerskundigen op te leiden die niet alleen in staat zijn om de uitvoering van beleid op hoofdlijnen te bewaken, maar dit beleid ook kunnen vormgeven en kunnen evalueren. Daartoe bewegen zij zich in een door de politiek gedomineerde context, waarin nauwe afstemming moet plaatsvinden met het beleid op aanpalende werkterreinen, zoals ruimtelijke planning, civiele techniek, volkshuisvesting en economische ontwikkeling. Afgestudeerden zijn in staat om op basis van hun kennis en vaardigheden mobiliteitsvraagstukken te analyseren en hun professionele inzichten te vertalen naar uitvoerbare oplossingen. Ze kunnen omgaan met, en onderhandelen over maatschappelijke en disciplinaire belangentegenstellingen. Ze zijn in staat te schakelen tussen het strategische en het operationele niveau. In lijn met de eisen van het vakgebied kunnen afgestudeerde verkeerskundigen praktijkgericht onderzoek opzetten, uitvoeren en presenteren. Het opleidingsteam Verkeer en Logistiek geeft een duidelijke omschrijving van de opleidingsdoelgroep. De studenten hebben bij aanvang van hun studie veelal een mbo-diploma en meerdere jaren werkervaring. Hun ontwikkeling heeft plaatsgevonden door informeel leren (in het werk) en formeel leren (cursussen). Deze studenten zijn sterk intrinsiek gemotiveerd om op latere leeftijd alsnog een Ad- of bachelorgetuigschrift te halen. Enerzijds omdat zij in hun organisatie vaak op een hoger niveau functioneren, zonder dat zij het bijbehorende diploma hebben. Anderzijds vragen hun nieuwe verkeerskundige werkzaamheden, taken en verantwoordelijkheden om andere kennis en vaardigheden. In het leerjaar volgden 62 studenten de bacheloropleiding Verkeer en Logistiek aan NOVI Verkeersacademie. Deze studenten werken onder andere bij gemeentes, provincies, het rijk, ingenieursbureaus en de politie. In veel gevallen ondersteunen en stimuleren de werkgevers van deze studenten hen om een hbo-studie in de verkeerskunde te gaan volgen. De visitatie NOVI Verkeersacademie gaf AeQui VBI de opdracht onderhavige visitatie uit te voeren. Hiertoe stelde AeQui een onafhankelijke en ter zake kundige commissie samen. Met vertegenwoordigers van de opleiding vond een voorbereidend gesprek plaats, waarin het programma, de invulling van de gesprekken en de gesprekspartners werden vastgesteld. De commissie doorliep tijdens de visitatie dit programma, zie bijlage 2. NOVI Verkeersacademie verspreidde twee weken voorafgaand aan het visitatiebezoek een aankondiging voor het geplande open spreekuur. Er hebben geen studenten of medewerkers gebruik gemaakt van deze mogelijkheid. De visitatiecommissie koos en beoordeelde een selectie van twintig afstudeerverslagen (negen Adproeveverslagen en elf bachelorscripties) die studenten de laatste twee jaar produceerden. De resultaten van deze beoordeling waren input voor de gesprekken met de opleiding, zie deelstandaard 16.2 in dit rapport. De commissie voerde de beoordeling in onafhankelijkheid uit; aan het einde van de visitatie stelde zij de opleiding in kennis van haar bevindingen en conclusies. De opleiding heeft gereageerd op een concept van de rapportage, en dit definitieve rapport is vastgesteld. B Verkeer en Logistiek oktober

10 Beoogde eindkwalificaties NOVI Verkeersacademie hanteert voor de bacheloropleiding Verkeer en Logistiek de competenties van het landelijke beroepsprofiel Mobiliteit, dat werd gevalideerd door de eigen werkveldcommissie van de opleiding. Voor de associate degree formuleerde het opleidingsteam in nauwe samenspraak met het beroepenveld tweedejaarseindtermen op basis van het mobiliteitsprofiel en eigen praktijkonderzoek. De opleiding concretiseerde de Ad- en bachelorcompetenties vervolgens naar inhoud en niveau met behulp van de internationale Dublin-descriptoren. Bij deze operationalisering nam de opleiding het verkeerskundig vakmanschap nadrukkelijk als uitgangspunt. Het overleg dat de opleiding voert met haar beroepenveldcommissie en diverse kennisinstellingen, overheidsorganisaties en adviesbureaus draagt bij aan het actueel en relevant houden van het opleidingsprofiel. Ook de feedback van de docenten, studenten en praktijkbegeleiders zet het opleidingsteam in bij het adequaat afstemmen van de beoogde eindtermen op ontwikkelingen in het werkveld. Beoogde eindkwalificaties Standaard 1: De beoogde eindkwalificaties van de opleiding zijn wat betreft inhoud, niveau en oriëntatie geconcretiseerd en voldoen aan internationale eisen. Afstemming beroepenveld Het beroeps- en competentieprofiel van de opleiding Verkeer en Logistiek is in hoofdlijnen gebaseerd op het beroepsprofiel Mobiliteit zoals dat in 2006 door een projectgroep is samengesteld in opdracht van de Hoger Onderwijs Groep Bouw & Ruimte. Deze projectgroep bestond uit vertegenwoordigers van internationale hogeschool NHTV Breda, de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden en hogeschool Windesheim te Zwolle. De eigen beroepenveldcommissie van NOVI Verkeersacademie valideerde dit beroepsprofiel en de daarin opgenomen beroepscompetenties van de hbo-bachelor verkeerskundige. Deze commissie deed tevens enkele aanvullende suggesties bij het profiel. In 2013 pasten de drie bovengenoemde bekostigde hogescholen het landelijke competentieprofiel aan met steun van het Platform Bèta Techniek. De gemaakte aanpassingen komen grotendeels overeen met de wijzigingen die NOVI Verkeersacademie in 2006 in overleg met haar beroepenveldcommissie aanbracht. De basis voor het beroepsprofiel van de bacheloropleiding ligt in het domein Built Environment. Hieronder vallen de opleidingen Bouwkunde, Bouwtechnische Bedrijfskunde, Civiele Techniek, Ruimtelijke Ordening & Planologie, Verkeerskunde, Geodesie en Milieukunde. De beroepsbeoefenaars binnen dit domein hebben veelal een baan bij de overheid, bij een ingenieursbureau of bij een aannemersbedrijf. De hogescholen die momenteel de bacheloropleiding Mobiliteit/Verkeerskunde aanbieden, hanteren dezelfde eindkwalificaties. De vierjarige deeltijdopleiding Verkeer en Logistiek van NOVI Verkeersacademie is wat niveau en zwaarte betreft dan ook vergelijkbaar met de voltijdopleidingen van NHTV Breda, Windesheim en de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden. Voor de Ad-uitstroom stelde NOVI Verkeersacademie een eigen profiel Verkeerskundig medewerker op, dat op een andere wijze tot stand kwam dan het bachelorprofiel. Begin 2007 besprak NOVI Verkeersacademie de definiëring van het Ad-niveau met haar beroepenveldcommissie. Na goedkeuring van de definities stelde deze werkveldcommissie op basis daarvan een profiel vast voor de Ad-uitstroom. In dit profiel zijn, naast de gewenste eindkwalificaties, onder meer de belangrijkste taken en verantwoordelijkheden, essentiële kennis en vaardigheden, ontwikkelingen in het vakgebied en de rollen en functies van de verkeerskundig medewerker opgenomen. In maart 2010 legde NOVI Verkeersacademie deze eindkwalificaties opnieuw voor aan een representatieve vertegenwoordiging van het verkeerskundige werkveld. Behalve feedback op de betreffende eindkwalificaties, leverden de werkvelddeskundigen in een aantal diepte-interviews ook nadere inbreng voor het beroepsprofiel van de Ad er. De huidige eindkwalificaties voor de associate degree- en de bacheloruitstroom zijn opgenomen in bijlage 4 van dit rapport. Concreet NOVI Verkeersacademie hanteert voor de bacheloropleiding de zeven eindkwalificaties van het profiel Mobiliteit van de Hoger Onderwijs Groep Bouw 10 NOVI Verkeersacademie

11 & Ruimte (Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, Windesheim en NHTV, 2013). Uitgaande van dit profiel formuleerde de instelling samen met onderwijskundig adviseurs en deskundigen uit het werkveld de leerdoelen voor de vakken in de vier leerjaren. In de concretisering van het mobiliteitsprofiel naar het opleidingsprogramma richt NOVI Verkeersacademie zich specifiek op verkeerskunde, stelt de visitatiecommissie op grond van de gesprekken en documentatie vast. Waar de andere (voltijd)mobiliteitsopleidingen zich vanwege het steeds omvangrijker worden van het vakgebied in toenemende mate richten op een brede opleiding Ruimtelijke ontwikkeling binnen het domein van Built Environment, kiest NOVI Verkeersacademie bewust voor een exclusieve oriëntatie op verkeerskunde. Het opleidingsteam legde tijdens de visitatie en in haar kritische reflectie uit dat deze keuze enerzijds voortkomt uit de doelgroep van de opleiding die al in het werkveld actief is en bewust kiest voor verkeerskunde. Anderzijds is deze profilering een gevolg van de visie die NOVI Verkeersacademie heeft op het beroep van de verkeerskundige. In deze visie is zowel specialisatie in de verkeerskunde als de plaatsing van dit vakgebied in het bredere mobiliteitsperspectief van belang: De afgelopen veertig jaar is de verkeerskundige praktijk dermate complex geworden, dat allerlei specialisten zijn ontstaan, zoals verkeersontwerpers, verkeersmanagers, fietsambtenaren, parkeermanagers, verkeersregeltechnici, mobiliteitsmanagers, vervoersplanners, et cetera. Kenmerkend voor deze groep is dat deze zich in de basis een brede verkeerskundige voelt, die zich van daaruit in de praktijk nader gespecialiseerd heeft. Een afgestudeerde verkeerskundige dient daarom, onzes inziens, een professional te zijn, die zicht heeft op de wijze waarop verkeers- en mobiliteitsproblemen op het snijvlak van beleid, techniek en gedrag effectief kunnen worden aangepakt. Dit inzicht heeft hij nodig om zijn (vaak specialistische) werkzaamheden succesvol uit te voeren. ( ) Mobiliteitsvraagstukken worden sinds de economische recessie complexer en gevarieerder, onder andere doordat wegbeheerders vaker op zoek gaan naar oplossingen voor nieuwe ontwikkelingen binnen de bestaande situatie. Men werkt steeds meer binnen multidisciplinaire teams bestaand uit specialisten. Daarvoor heeft een beginnend beroepsbeoefenaar zowel specialistische kennis van het eigen verkeerskundige vakgebied als affiniteit met andere disciplines nodig, zoals onder meer psychologie, ICT, bestuurlijke processen, wet- en regelgeving, als ook inzicht in de belangen van burgers. De breed opgeleide verkeerskundige kan in dit proces een centrale positie innemen. 2 Als de drie bekostigde hogescholen hun verkeerskundige voltijdprogramma s, zoals voorgenomen, gaan onderbrengen in een bredere opleiding Ruimtelijke Ontwikkeling, dan zal de exclusief op de (brede) verkeerskunde gerichte hbo-opleiding waarschijnlijk alleen nog door NOVI Verkeersacademie worden aangeboden. De instelling verwacht gezien het bovenstaande dat er ondanks de uitbreiding van het vakgebied behoefte blijft aan een dergelijke gespecialiseerde opleiding. Voor de Ad-uitstroom hanteert NOVI Verkeersacademie de competenties zoals deze door de beroepenveldcommissie in februari 2007 zijn vastgesteld en in maart 2010 door werkveldvertegenwoordigers zijn aangescherpt. Aan de basis van deze competenties ligt, naast het beroepsprofiel Mobiliteit, een onderzoek dat DTV Consultants in 2003 verrichtte naar de vraag wat binnen het beroepenveld het onderscheid is tussen een mbo er, een Ad er en een hbo er. DTV Consultants hield ter beantwoording van deze vraag werksessies en individuele diepteinterviews met diverse professionals uit het werkveld. NOVI Verkeersacademie zette in een tabel het beroepsprofiel van de Ad er op een aantal aspecten af tegen het profiel van de verkeerstechnisch medewerker (mbo-niveau) en de verkeerskundige (hbobachelorniveau). De visitatiecommissie waardeert deze vergelijking die inzicht biedt in de verschillende rollen van deze beroepsbeoefenaars. Actueel De opleiding beschikt, zoals eerder weergegeven, over een eigen werkveldcommissie die bestaat uit negen leden. Deze leden zijn werkzaam in het verkeerskundige beroepenveld en/of als docent bij 2 Bron: Kritische reflectie, NOVI Verkeersacademie, 2014 en het gesprek met het opleidingsteam op 11 september B Verkeer en Logistiek oktober

12 andere mobiliteitsopleidingen. De opleiding roept haar werkveldcommissie ten minste eenmaal per jaar bijeen om te overleggen over aanpassingen in het opleidingsprogramma en de vertaling van de eindkwalificaties naar het curriculum. Het werkveldcommissie-overleg is geenszins de enige wijze waarop actuele ontwikkelingen uit het veld de opleiding binnenkomen. Doordat binnen de opleiding zowel het opleidingsteam (gedetacheerd vanuit adviesbureau DTV Consultants), de docenten, als de studenten en hun leidinggevenden werkzaam zijn in de beroepspraktijk, vindt ook via deze partijen steeds terugkoppeling plaats over de aansluiting van de competenties en het curriculum op het werkveld en het vakgebied. Voor de ontwikkeling en uitvoering van het onderwijs werkt NOVI Verkeersacademie verder nauw samen met diverse kennisinstellingen en overheidsorganisaties. Daarbij wisselt de instelling regelmatig ervaringen uit over actuele invloeden vanuit het veld, de implementatie van de competenties, didactische concepten, curriculumontwikkeling, studeerbaarheid en doorstroom. Universiteit Utrecht verzorgde bijvoorbeeld tot 2014 het vak Mobiliteit in het vierde studiejaar van de opleiding. Het lesmateriaal van dit vak wordt ook gebruikt binnen de masteropleiding Human Geography en Social Planning aan de betreffende universiteit. Met deze masteropleiding maakte NOVI Verkeersacademie tevens afspraken over een doorstroomprogramma aansluitend op de bacheloropleiding. Medewerkers van de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) en TU Delft verzorgen momenteel twee van de vier vakken in het vierde jaar. Eén van de SWOV-promovendi is daarnaast begeleider van het (stage)onderzoek in het derde jaar. Een hoofddocent van ROC Tilburg geeft colleges op het gebied van stedenbouw in de eerste twee jaar van de opleiding. Sinds 2013 biedt DTV Consultants in samenwerking met het Koning Willem I College in Den Bosch een doorlopende leerlijn aan voor mensen die actief zijn op het gebied van verkeersregeltechniek of beheer en onderhoud van infrastructurele werken. Zij kunnen via een mboopleiding doorstromen naar de bacheloropleiding Verkeer en Logistiek. Eerder bestond een dergelijke doorlopende leerlijn al in samenwerking met ROC Tilburg. In de studiejaren en konden afstudeerders van NOVI Verkeersacademie zich als extraneus inschrijven bij NHTV. Bij hun afstuderen waren ook examinatoren van NHTV betrokken, zodat de betreffende studenten behalve het bachelorgetuigschrift van NOVI Verkeersacademie ook het bachelorgetuigschrift van NHTV ontvingen. Docenten van deze hogeschool verzorgden een aantal studiejaren colleges binnen de opleiding Verkeer en Logistiek op het gebied van verkeersbeleid (derde studiejaar) en projectmanagement (tweede studiejaar). Sinds 2012 is een docent van NHTV begeleider van het (stage)onderzoek in het derde jaar. In 2013 organiseerden NOVI Verkeersacademie en NHTV een bijeenkomst voor alle aanbieders van mobiliteitsopleidingen. Dublin-descriptoren In haar kritische reflectie geeft NOVI Verkeersacademie de Dublin-descriptoren weer voor het bachelorniveau en voor het Ad-niveau (ook wel Short Cycle genoemd). De generieke hbo-bachelorkwalificaties een vertaling van de Dublin- descriptoren die de Commissie Accreditatie Hoger Onderwijs maakte werkte NOVI Verkeersacademie samen met vertegenwoordigers van het werkveld uit tot generieke Ad- en bachelorkwalificaties. Met deze uitwerking maakt het opleidingsteam binnen de opleiding onderscheid tussen generieke kwalificaties op Ad- en bachelorniveau. In het document Beroepsprofiel Verkeerskundige beschrijft NOVI Verkeersacademie verder per Dublin-descriptor hoe de opleiding het vereiste bachelorniveau waarborgt. Als bijlage van dit beroepsprofiel nam de instelling tot slot een matrix op waarin de generieke hbobachelorkwalificaties zijn gerelateerd aan de vakken in de vier studiejaren. De visitatiecommissie identificeerde de descriptoren en het bachelorniveau daarmee ruimschoots binnen de competenties en het curriculum van de opleiding. De commissie beoordeelt deze standaard als voldoende. NOVI Verkeersacademie hanteert voor de bacheloruitstroom de eindkwalificaties van het beroepsprofiel Mobiliteit, die ook door de mobiliteitsopleidingen van de drie bekostigde hogescholen (NHTV Breda, Windesheim en de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden) worden gebruikt. De eigen beroepenveldcommissie van de opleiding valideerde dit profiel en de competenties. Voor de Ad- 12 NOVI Verkeersacademie

13 uitstroom formuleerde de instelling een apart profiel met tussentijdse eindkwalificaties waaraan studenten aan het einde van het tweede opleidingsjaar dienen te voldoen. De basis voor dit profiel vormde, naast het profiel Mobiliteit, een onderzoek onder, en overleg met vertegenwoordigers van beroepenveld. Samen met onderwijskundig adviseurs en werkvelddeskundigen vertaalde NOVI Verkeersacademie de bachelor- en Ad-eindkwalificaties naar leerdoelen voor de vakken van de opleiding. In de concretisering van de competenties maakt de opleiding naar het oordeel van de visitatiecommissie een heldere, doordachte keuze om zich specifiek te richten op verkeerskundig vakmanschap. De commissie zag deze verkeerskundige oriëntatie consequent, en met voldoende diepte en dwarsverbanden naar aangrenzende disciplines doorgevoerd in het gehele curriculum van de opleiding (zie ook standaard 3 van dit rapport). Jaarlijks bespreekt NOVI Verkeersacademie met de eigen werkveldadviescommissie de aansluiting van de eindkwalificaties op het beroepenveld en de vertaling van de competenties naar het curriculum. Het viel de visitatiecommissie op dat de huidige leden van deze adviescommissie de visie van de instelling delen wat betreft het expliciet verkeerskundige opleidingsprofiel, terwijl er in het beroepenveld uiteenlopende ideeën bestaan over de omgang met de veranderingen in het beroep(sprofiel). De visitatiecommissie beveelt NOVI Verkeersacademie aan om voor de beroepenveldcommissie bewust ook enkele leden aan te trekken die vanuit een ander oogpunt naar het beroepenveld en de opleiding kijken. Daarmee stelt de opleiding zeker dat ze ook in de toekomst de keuze voor haar al dan niet specifiek verkeerskundige profiel steeds kritisch blijft maken. In de ogen van de commissie behoeft daarbij met name de vraag of het opleidingsprofiel de aansluiting met het brede werkveld Built Environment goed borgt voortdurend aandacht, maar kunnen bijvoorbeeld ook de ontwikkelingen rond openbaar vervoer aanleiding zijn om de opleiding bij te stellen. Behalve via de jaarlijkse bijeenkomsten met de werkveldadviescommissie krijgt de opleiding ook continu actuele feedback vanuit het beroepenveld via DTV Consultants/het opleidingsteam, de docenten, de studenten en de praktijkbegeleiders van de studenten die nagenoeg allemaal werkzaam zijn in relevante functies. Ook in de vele samenwerkingsverbanden met adviesbureaus en onderwijsinstellingen vindt uitwisseling van ontwikkelingen en kennis plaats. De opleiding maakt met een beschrijving en verschillende overzichten duidelijk hoe de Dublindescriptoren voor het bachelorniveau terugkomen in de eindkwalificaties en het curriculum van de opleiding. B Verkeer en Logistiek oktober

14 Programma De visitatiecommissie is van mening dat de opleiding de eindkwalificaties op zorgvuldige wijze heeft vertaald naar het opleidingsprogramma. In het competentiegerichte onderwijs van NOVI Verkeersacademie werken studenten in vier jaar stapsgewijs toe naar het beheersen van de specifieke opleidingscompetenties in de vakken en het generieke hbo-bachelorniveau. Het curriculum voorziet in een brede basis aan verkeerskundige kennis in lijn met het eigen profiel van de opleiding en geeft daarbij voldoende rekenschap van de bredere mobiliteitscontext waarbinnen de verkeerskunde zich bevindt. De aandacht voor het ontwikkelen van persoonlijke, communicatieve en analytische vaardigheden in de professionele context is door het gehele curriculum verweven. Deze wordt ondersteund door de didactische vormgeving van de opleiding die is gericht op zelf ervaren, leren in het werk en leren door oefening met theorie, feedback en reflectie. Het programma is studeerbaar dankzij realistische toelatingseisen en actieve studiebegeleiding. Oriëntatie Standaard 2: De oriëntatie van het programma waarborgt de ontwikkeling van vaardigheden op het gebied van wetenschappelijk onderzoek en/of de beroepspraktijk. In het beroepsprofiel beschrijft NOVI Verkeersacademie de afstemming van het curriculum op de opleidingsbehoeften van het beroepenveld en op de input van docenten en studenten als een van de uitgangspunten van de opleiding. Het opleidingsteam ontwikkelde daartoe het programma in samenwerking met diverse verkeerskundige partners. De oriëntatie op het beroepenveld is terug te zien in nagenoeg alle facetten van de opleiding: de achtergrond van de docenten, de onderwijsmaterialen, de combinatie van werken en leren, onderwijseenheden gericht op het verruimen van het beroepsbeeld en het betrekken van de leidinggevenden en praktijkbegeleiders van de studenten bij de beoordeling. Aansluitend op de vraag vanuit het werkveld bevat het programma ook een leerlijn gewijd aan praktijkgericht onderzoek. Op deze elementen zal hierna worden ingegaan. De overgrote meerderheid van de docenten binnen de opleiding werkt fulltime in het verkeerskundige werkveld en vult vanuit zijn of haar bedrijf of als freelancer een onderwijsdeel in. Dankzij hun werk in de beroepspraktijk kunnen de docenten actuele en relevante casuïstiek aanleveren die aansluit op de geformuleerde leerdoelen. De toetsopdrachten die de docenten in samenwerking met het opleidingsteam ontwikkelen, komen veelal overeen met beroepsproducten uit het verkeerskundige werkveld. Voorbeelden zijn een rapportage over de opzet, uitvoering en resultaten van een (kenteken)onderzoek; het afwegen van ontwerpoplossingen en het maken van een ontwerp; het schrijven van een notitie over de veranderingen in het Nederlandse ruimtelijk ordeningsbeleid in de afgelopen decennia of het schrijven van een beleidsnotitie over een afwegingsvraagstuk waarvoor de studenten een multicriteria-evaluatie uitwerken. De docenten met wie de visitatiecommissie sprak, vertelden ruim voldoende vrijheid te krijgen om hun collegereeks inhoudelijk invulling te geven en om bij te sturen op recente ontwikkelingen. Het koppelen van actuele praktijkkennis aan bestaande theorie wordt vanuit NOVI Verkeersacademie toegejuicht. Wat betreft de actualisering van de onderwijsinhoud is er een wisselwerking tussen docenten en het opleidingsteam: de ene keer brengt de docent recente ontwikkelingen in, de andere keer neemt NOVI Verkeersacademie al dan niet vanuit DTV Consultants hierin het voortouw. Net als de docenten zijn ook de studenten van de opleiding vrijwel zonder uitzondering werkzaam in de beroepspraktijk. Hierdoor kunnen ze een vertaalslag maken van de theorie naar hun werkzaamheden en omgekeerd. Dit verbinden van leren en werken is een belangrijk fundament van de opleiding. Tijdens de academiedagen wordt zoveel mogelijk gebruikgemaakt van eigen voorbeelden, ervaringen en vragen van studenten en docenten. Docenten en studenten benaderen verkeerskundige vraagstukken in de colleges en opdrachten breed, omdat inzicht in de bestuurlijke, ambtelijke en maatschappelijke kanten van verkeerskundige planvorming onmisbaar is in de beroepspraktijk. Naast aan vakinhoudelijke aspecten besteden de lessen aandacht aan communicatie, presentatie, projectmatig werken en aan de beroepshouding. Docenten stimuleren de studenten met gerichte vragen in de colleges en met 14 NOVI Verkeersacademie

15 (thuis)opdrachten om nieuwe inzichten en vaardigheden direct toe te passen in de eigen werksituatie. De literatuur en lesmiddelen binnen de opleiding bestaan, behalve uit enkele handboeken die ook bij de andere verkeerskunde- en mobiliteitsopleidingen worden gebruikt, veelal uit materialen die door de beroepspraktijk zijn ontwikkeld. Dit zijn publicaties van vakorganisaties (SWOV, CROW, KpVV en het Fietsberaad), beleidsnota s van het ministerie van Infrastructuur en Milieu, beleidsnota s van provincies en van gemeenten, en boeken of readers geschreven door de docenten. Daarnaast voegen docenten extra achtergrondmateriaal toe, zoals kopieen van artikelen uit vaktijdschriften. Docenten verzoeken studenten ook regelmatig om zelf actief op zoek te gaan naar relevante en bruikbare literatuur voor het betreffende vak en de bijhorende toetsopdracht. In het derde leerjaar leren studenten onderzoeken, ontwerpen en evalueren met verkeerstechnische computerprogramma s zoals COCON, TRANSYT en OMNITRANS. Hoewel de studenten reeds werkzaam zijn in het (aanverwante) werkveld en ze daardoor in staat zijn het geleerde direct toe te passen in de praktijk, heeft NOVI Verkeersacademie onderdelen in het programma opgenomen die gericht zijn op het ontwikkelen van een (completer) beroepsbeeld en het opdoen van aanvullende praktijkervaring. Reden hiervoor is dat een groot aantal studenten al langere tijd voor dezelfde werkgever werkt. Het beeld van het beroep verkeerskundige kan hierdoor beperkt zijn. Ook biedt de eigen werkplek vaak onvoldoende mogelijkheden voor het ontwikkelen van de generieke hbo-vaardigheden, omdat de huidige taken van de student veelal op het mbo- of Ad-niveau liggen. De nadere beroepsbeeldvorming en professionalisering van de studenten vindt in het bijzonder plaats binnen de leerlijn Brede professionalisering met daarin onder meer de vakken Leer- en Loopbaanbegeleiding (eerste en tweede studiejaar), de onderzoeksstage (derde studiejaar) en het afstuderen (vierde studiejaar). In de eerste twee studiejaren voeren studenten in het kader van deze leerlijn een werkplekscan en een 360 gradenfeedback-opdracht uit, waarvoor ze met behulp van hun collega s en leidinggevende hun kwaliteiten en verbeterpunten in kaart brengen. Ook lopen de studenten een aantal dagen mee met een verkeerskundige van een andere afdeling of organisatie. Zij bevragen en observeren de verkeerskundige tijdens deze meeloopstage in zijn of haar eigen werkomgeving. Waar mogelijk ondersteunen de studenten de verkeerskundige bij werkzaamheden. Na elk dagdeel stellen ze een kort verslag op over hun ervaringen, reflecties en nieuwe ontwikkelpunten. Verder schrijven studenten voor de Leer- en Loopbaanbegeleiding in het eerste en tweede studiejaar een procesverslag waarin ze reflecteren op hun eigen professionele ontwikkeling en hun ontwikkelstappen concretiseren. Tegen het einde van het tweede leerjaar stellen de studenten een proeveverslag samen, waarin ze met een portfolio bestaande uit praktijksituaties dienen aan te tonen dat ze over de Ad-competenties beschikken. In het derde en vierde jaar van de opleiding krijgen de studenten als onderdeel van hun professionalisering de opdracht praktijkgericht onderzoek te doen. In het derde studiejaar mag dit nog binnen de eigen organisatie (maar wel bij een onbekende afdeling ), in het vierde jaar moeten zij hun afstudeeronderzoek verrichten bij een andere organisatie. In beide gevallen dient het onderzoek te gaan om een relevant, multidisciplinair verkeerskundig vraagstuk of project. Studenten sluiten in het kader van de leerlijn Brede professionalisering elk leerjaar af met een gesprek of presentatie. In het eerste jaar is dat een leergesprek, in het tweede jaar een assessment ter afronding van de Ad-jaren (het zogenoemde proevegesprek), in het derde jaar een stagepresentatie en tot slot in het vierde jaar de afstudeerpresentatie ter afronding van de bacheloropleiding. Bij de gesprekken van het eerste en tweede studiejaar nodigt de opleiding de leidinggevende van de student uit, die nagenoeg altijd aan het gesprek deelneemt. Deze gesprekken worden in hoge mate gewaardeerd en leveren veel informatie op, zowel voor de werkgever en de student als voor de opleiding. Indien van toepassing, wordt tijdens deze gesprekken ook besproken hoe de student een volgende stap kan zetten in zijn of haar ontwikkeling richting bachelorniveau, bijvoorbeeld door op het werk andere taken te krijgen, zoals het voorzitten van werkoverleggen, deelname aan regionale vergaderingen of een taak binnen een complexer project. Voor de stage- en afstudeerpresentaties worden niet de leidinggevenden, maar de externe begeleiders uitgenodigd. Deze B Verkeer en Logistiek oktober

16 leveren een inhoudelijke bijdrage aan de gesprekken. Behalve vakken gericht op verkeerskundige thema s en persoonlijke en professionele ontwikkeling zijn er in het curriculum ook onderwijseenheden rond praktijkgericht onderzoek opgenomen. Deze onderwijseenheden bevinden zich in de leerlijn Onderzoek en betreffen naast de stage en het afstuderen zes vakken: Meten en weten, Leeronderzoek, Methoden & Technieken Verkeersstatistiek, Verkeersonderzoek en Verkeersmodellen. In deze vakken betrekt de opleiding het onderzoek waar mogelijk op het verkeerskundig werkveld. In de eerste twee studiejaren oefenen de studenten in de methodische leerlijn met het opstellen van onderzoeksvragen en het operationaliseren daarvan, met het uitwerken van onderzoekscases en met het opstellen van een plan van aanpak. In het derde jaar leren studenten in subgroepen gefaseerd en gestructureerd onderzoek doen, leren ze hoe ze verkeersmodellen kunnen inzetten en voeren ze een stageonderzoek uit. In het vierde jaar wordt er van de studenten bij de uitvoering van hun afstudeeronderzoek veel zelfstandigheid verwacht. De afstudeerbegeleiding heeft dan ook een ander karakter dan de stagebegeleiding: de vierdejaarsstudenten zijn zelf verantwoordelijk voor het onderzoeksproces. Uit de gesprekken met (oud-)studenten kwam naar voren dat zij gedurende de opleiding een sterke ontwikkelslag maakten van direct, concreet en oplossingsgericht denken en werken (zoals vaak in hun mbo-uitgangsfunctie) naar een meer onderzoekende, probleemgerichte werkwijze. Studenten vertelden de visitatiecommissie dat ze van de verworven onderzoeksvaardigheden direct profijt ondervonden in hun werkzaamheden. De commissie kwalificeert de standaard oriëntatie als goed. De opleiding Verkeer en Logistiek staat voortdurend in verbinding met de beroepspraktijk: enerzijds worden studenten met praktijkgerichte thuis- en toetsopdrachten en met gerichte vragen tijdens de colleges gestimuleerd om nieuwe inzichten en vaardigheden direct toe te passen op hun werkplek. Anderzijds vormen de praktijkervaringen van de studenten, werkzaam bij een verscheidenheid aan bedrijven en instellingen, input voor de lessen. De opleiding verruimt de blik van de studenten op het verkeerskundige werkveld. Dit gebeurt door de actuele casuïstiek die de docenten behandelen, door de lesmaterialen die zijn ontleend aan de praktijk en via de externe stages die de studenten lopen. De visitatiecommissie vindt de aandacht voor beroepsoriëntatie in het curriculum bovenop de vaak relevante werksituatie van de studenten positief. Studenten reflecteren daardoor op hun eigen functioneren en verkennen hun mogelijkheden binnen het werkveld. Ook is de praktijkverbinding van de opleiding zichtbaar in het actief betrekken van de werkgevers van de studenten en in de onderzoeksleerlijn. De opleiding nodigt de leidinggevenden van de studenten uit voor de eindgesprekken in de eerste twee opleidingsjaren. Deze gesprekken leiden voor de studenten regelmatig tot nieuwe (leer)mogelijkheden op de werkplek. De commissie is van mening dat de opleiding praktijkgericht onderzoek stevig in het programma heeft verwerkt. Studenten leren gedurende de opleiding vraagstukken in het verkeerskundig beroepenveld analyseren en onderzoeken. Ze geven aan dat ze hun verworven onderzoekscompetenties en de bijbehorende probleemgerichte manier van denken goed kunnen toepassen in hun werk. Inhoud Standaard 3: De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de beoogde eindkwalificaties te bereiken. Op basis van de beroepsprofielen en de eindkwalificaties formuleerde NOVI Verkeersacademie samen met onderwijskundig adviseurs en deskundigen uit het werkveld de leerdoelen en essenties van de verschillende vakken. In de kritische reflectie geeft de opleiding weer dat bij deze formulering het gewenste (werk)gedrag centraal stond: waartoe moet iemand in staat zijn? Waaruit blijkt dat hij of zij dat kan? Welke (beroeps)producten horen hierbij? Wanneer is het goed?. Vanuit de geformuleerde leerdoelen en essenties stellen de docenten de inhoud van de vakken samen in nauwe samenspraak met het opleidingsteam van NOVI Verkeersacademie (met name de opleidingscoördinator en de onderwijskundige). Nieuwe docenten krijgen een toelichting op het totale programma van de opleiding, zodat zij hun vak binnen dit kader kunnen plaatsen. Het opleidingsteam bespreekt vervolgens de essenties, leerdoelen 16 NOVI Verkeersacademie

17 en competenties van het vak met de docent. Samen met hem of haar worden het lesprogramma, de huiswerkopdrachten en de toets doorgenomen en eventueel geactualiseerd. Het opleidingsteam houdt toezicht op de cohesie tussen de leervakken van de opleiding. Om de samenhang in het programma verder te borgen heeft NOVI Verkeersacademie alle vakken ondergebracht in één of meerdere doorlopende leerlijnen die terugkomen in alle vier de studiejaren. Een leerlijn bestaat uit een combinatie van opeenvolgende opleidingseenheden rondom een vakinhoudelijk thema of een aantal competenties. Binnen de leerlijnen staat, naast het verkrijgen van de verkeerskundige themakennis en -vaardigheden, het verkrijgen van de opleidingscompetenties centraal. Door de leerlijnenstructuur krijgen de opleidingscompetenties een duidelijke plaats binnen het onderwijs en wordt het mogelijk om deze tijdens verschillende vakken, op meerdere momenten en onder begeleiding van verschillende docenten te ontwikkelen en te beoordelen. Uit het gesprek met het onderwijzend personeel kwam naar voren dat docenten die binnen eenzelfde leerlijn en/of thema werken regelmatig informeel overleg met elkaar voeren om de inhoud van hun colleges op elkaar af te stemmen. De opleiding kent in totaal negen leerlijnen, waarvan de eerste vijf ingericht zijn rond verkeerskundige thema s. Hoofddoel van de vakken binnen deze leerlijnen is om de studenten een brede basis aan verkeerskundige kennis te bieden. De leerlijn Verkeersveiligheid bevat bijvoorbeeld leervakken over verkeersveiligheid en -ontwerprichtlijnen, de leerlijn Verkeersmanagement & verkeerslichten vakken over verkeersregeltechniek en dynamisch verkeersmanagement, de leerlijn Mobiliteit heeft vakken rond onder meer parkeerbeleid, openbaar vervoer en mobiliteit, de leerlijn Ontwerp onder meer vakken over verkeerskundig en integraal ontwerpen en de leerlijn Verkeer en Omgeving bevat tot slot vakken over stedenbouw en ontwerp, geluids- en emissieberekening, integraal ontwerp en verkeersplanologie. In de vakinhoudelijke leerlijnen is het verkeerskundig profiel van de opleiding consequent doorgevoerd, stelt de commissie vast. De verkeerskundige thema s worden daarbij voldoende in de bredere mobiliteitscontext geplaatst door bijvoorbeeld leervakken over parkeerbeleid, openbaar vervoer, mobiliteit, stedenbouw, geluids- en emissieberekening en verkeersplanologie. Studenten en docenten vertelden desgevraagd dat het studenten vrij staat om opdrachten breder dan de (weg)verkeerskunde toe te passen. Studenten die zelf in organisaties werken buiten het kader van de (weg)verkeerskunde gaven verder aan dat ze de handvatten die ze kregen in de opleiding ook gemakkelijk konden inzetten bij bijvoorbeeld openbaar vervoer of watertransport. De overige vier leerlijnen betreffen een vakgebied dat sterk verweven is met de verkeerskundige praktijk (leerlijn Beleid, proces en recht) en een aantal geclusterde competenties: de leerlijnen Communicatieve vaardigheden, Onderzoek en Brede professionalisering. Deze laatste drie leerlijnen en de daarin opgenomen vakken, stages en onderzoeken zijn belangrijke instrumenten bij het verwerven van de generieke Ad- en bachelorcompetenties 3, maar ook in de algehele inhoudelijke opbouw van het programma is de aandacht voor deze generieke competenties duidelijk zichtbaar. Het opleidingsteam heeft deze opbouw specifiek afgestemd op de doelgroep van de opleiding. De werkende, volwassen studenten Verkeer en Logistiek hebben op bepaalde terreinen al veel (praktijk)kennis en werkervaring verworven. Een aantal generieke competenties, zoals de basiskwalificering voor managementfuncties en de maatschappelijke betrokkenheid zijn vaak al behoorlijk ontwikkeld. Tegelijkertijd hebben de studenten op andere gebieden nog een achterstand. Bij hun opgedane praktijkkennis missen zij veelal de theoretische onderbouwing. Door hun mbo-achtergrond en operationele werkzaamheden zijn zij verder gewend om sterk oplossingsgericht te werken. In hun werkomgeving worden zij vaak gewaardeerd om de snelheid waarmee zij allerlei problemen op een praktische manier oplossen. Vanaf de start van de opleiding blijkt de belangrijkste uitdaging te liggen in de vernieuwing van denken, werken en houding. Studenten moeten vooral meer probleemgericht en methodisch leren denken en werken. Daarnaast moeten zij zich een proactieve 3 Zie ook standaard 1 van dit rapport, paragraaf Dublindescriptoren. B Verkeer en Logistiek oktober

18 houding eigen maken en hun communicatieve vaardigheden ontwikkelen, zowel mondeling als schriftelijk. Het verwerven van deze competenties biedt de opleiding concentrisch aan: in ieder studiejaar daagt de opleiding de studenten in toenemende mate uit om hierin stappen te maken. Het eerste jaar wordt de brede basis per verkeerskundig thema gelegd. Studenten gaan praktisch aan de slag met allerlei opdrachten en oefeningen. Docenten stimuleren hen om op zoek te gaan naar argumenten en achterliggende oorzaken. Dit gebeurt door de studenten tijdens de colleges vragen te stellen en hen toetsopdrachten te geven waarin ze hun omgeving moeten bevragen. Met de inhoud en de vorm van de vakken sluit de opleiding dit leerjaar nog aan op de huidige (vaak operationele) werkzaamheden van de studenten. De studenten ontdekken op deze manier de belangrijkste verkeerskundige thema s, begrippen, concepten en richtlijnen. In het tweede jaar vindt de integratie van de verschillende thema s plaats. De opleiding doet op diverse manieren een beroep op de nieuwe methodische manier van denken en werken (meer probleemgericht in plaats van oplossingsgericht). De toetsopdrachten worden integraler: ze hebben vaker betrekking op beleid en komen steeds meer overeen met producten die verkeerskundig medewerkers in de werkpraktijk moeten kunnen opleveren. Dit betekent ook dat de studenten zichzelf op communicatief gebied mondeling en schriftelijk moeten presenteren. Na afloop van het tweede studiejaar doorlopen alle studenten een assessment: ze stellen een portfolio van werksituaties en reflecties samen en verdedigen in het proevegesprek dat zij de Adcompetenties hebben verworven. Vanaf het derde studiejaar verschuift de nadruk van het uitvoeren van beleid naar het opstellen van beleid, van het hier en nu naar de toekomst, en van concrete praktijkproblematiek naar meer abstracte, toekomstige uitdagingen. De complexiteit en omvang van de opgaven neemt toe. Het gaat er niet langer om dat studenten verkeerskundige concepten kunnen toelichten of richtlijnen kunnen toepassen in een concrete situatie. De nadruk komt te liggen op het doen van praktijkgericht onderzoek en het ontwikkelen van beleid. Tijdens de derdejaars stageopdracht kunnen studenten het geleerde op een relatief overzichtelijk praktijkprobleem toepassen en doorlopen zij de fasen van praktijkgericht onderzoek. Het vierde studiejaar bestaat uit vier leervakken, waarmee de diverse leerlijnen op hbobachelorniveau worden afgesloten, zowel wat betreft inhoud en onderwijs als toetsproducten. Aansluitend voeren de studenten bij een externe organisatie hun afstudeeronderzoek uit. Met hun afstudeerscriptie en verdediging tonen zij ten slotte aan dat zij de hbo-bachelorcompetenties hebben verworven, waarmee de opleiding wordt afgerond. In de gesprekken met (oud-)studenten en in de Aden bacheloreindwerken die de commissie inzag werd duidelijk dat de hierboven beschreven opbouw in het verwerven van competenties vruchten afwerpt. Studenten en alumni noemden de analytische, methodische en communicatieve vaardigheden die ze verwierven tijdens de opleiding steevast als datgene wat hun functioneren in het werk, maar ook privé fundamenteel veranderde. Het viel de commissie op dat de studenten erg goed in staat zijn deze competenties te integreren in de verkeerskundige context van hun werk. Zo vertelde een alumnus veel aan zijn communicatieve en onderzoeksvaardigheden te hebben tijdens bewonersbijeenkomsten over verkeerswijzigingen, waar hij als vertegenwoordiger van de gemeente aanwezig is. Bewoners hebben vaak uiteenlopende niet-verkeerstechnische motieven om voor, of juist sterk tegen een bepaalde verkeerswijziging te zijn. Het helpt in een dergelijk geval ontzettend om vooraf de bredere context te kunnen zien en daarover vervolgens op een constructieve manier te kunnen communiceren. De groei in zelfvertrouwen en in het vermogen om eerlijk te reflecteren op de eigen capaciteiten was voor de commissie goed zichtbaar in de gesprekken met de eerste- en tweedejaarsstudenten (ad-niveau) en de studenten uit het derde en vierde leerjaar (bachelor). Overeenkomstig met de inhoudelijke opbouw van het programma wordt de ontwikkeling van deze competenties al zichtbaar vanaf het begin van het tweede leerjaar. De commissie beoordeelt deze standaard als goed. Ze is van mening dat de opleiding de competenties uit het opleidingsprofiel helder vertaalde naar leerdoelen en essenties van de vakken. De docenten en het opleidingsteam zetten deze leerdoelen en essen- 18 NOVI Verkeersacademie

19 ties daarna zorgvuldig om in actuele vakinhoud. De aanwezigheid van leerlijnen vanaf het eerste tot en met het vierde leerjaar vergroot de samenhang in het programma. Docenten met vakken binnen dezelfde leerlijn voeren overleg over een goede aansluiting van de inhoud van hun colleges; het opleidingsteam bewaakt het inhoudelijke totaaloverzicht. De inhoud van het curriculum voorziet in een brede basis aan verkeerskundige kennis en in voldoende kennis van de mobiliteitscontext waarbinnen de verkeerskunde zich bevindt. De commissie herkende in de onderwijsinhoud duidelijk het verkeerskundige profiel van de opleiding. NOVI Verkeersacademie sprak de intentie uit om in de toekomst verschillende uitstroomopties te ontwikkelen voor de vierjarige opleiding, bijvoorbeeld een minor logistiek/goederen- en personenvervoer, als de markt dit toelaat. De commissie ziet mogelijkheden in dit voornemen en heeft deze gedeeld met de opleiding. Naast een opbouw in leerlijnen is er binnen de opleiding ook sprake van een overkoepelende verticale integratie van kennis en kunde, gericht op het verwerven van de generieke Ad- en bachelorcompetenties. Deze zorgt ervoor dat er door het hele programma heen aandacht is voor het ontwikkelen van persoonlijke, communicatieve en analytische competenties in de professionele context van het werk. De opleiding heeft de opbouw in het verwerven van deze competenties afgestemd op het beginniveau van haar doelgroep. Het verwerven van de competenties loopt van uitvoerend en oplossingsgericht (mbo-niveau), via breder kijken, communiceren en probleemgericht werken (Ad-niveau) naar een onderzoekende en beleidsontwikkelende aanpak (bachelorniveau). De analytische en communicatieve sprong die studenten door deze opzet maken was evident in de eindwerken en in de gesprekken die de (oud- )studenten met de visitatiecommissie voerden. Studenten en alumni reflecteerden open en helder op hun eigen kunnen, waren zich zeer bewust van hun ontwikkeling en konden deze uitstekend onder woorden brengen. Vormgeving Standaard 4: De vormgeving van het programma zet aan tot studeren en biedt studenten de mogelijkheid om de beoogde eindkwalificaties te bereiken. Het didactisch concept dat de opleiding Verkeer en Logistiek hanteert, is gebaseerd op drie leerprincipes, die aansluiten op de verschillende leerstijlen van de volwassen doelgroep van de opleiding. Het eerste principe luidt dat leren persoonlijk is. Door zelf actief met de leerstof bezig te zijn, te werken en te experimenteren, zetten de studenten de aangeboden informatie om in persoonlijke kennis, in verworven en aantoonbare bekwaamheden. Elke student moet dan ook zelf de weg afleggen naar het leerresultaat, keuzes maken in zijn eigen leerproces en anderen hierbij betrekken. Het tweede principe betreft leren in het werk. Enerzijds is leren in de opleiding het middel om in het werk betere resultaten te behalen, anderzijds biedt de werkplek van de studenten vaak een zeer geschikte leeromgeving. Met uiteenlopende opdrachten stimuleren de docenten de studenten om leren, studeren en werken te verbinden, individueel en met anderen. Het derde en laatste principe gaat over leren op verschillende manieren. Hierover schrijft de opleiding dat mensen onder andere leren door oefening, feedback en reflectie. Studenten leren door uit de theorie nieuwe inzichten, modellen en technieken te selecteren en deze vervolgens toe te passen in diverse opdrachten. Toetsen bevordert het leren en geeft inzichten in de behaalde leerresultaten en verworven bekwaamheden. Voor de didactische aanpak van de lessen past NOVI Verkeersacademie de leercyclus van Kolb toe. Deze leercyclus sluit aan op de drie sturende leerprincipes binnen de opleiding en is opgebouwd uit vier elementen die onderling samenhangen: 1) zelf doen en ervaren; 2) reflectie; 3) theorie en 4) de vertaalslag naar de praktijk. De werkvormen die de docenten van de opleiding inzetten, passen binnen de leerprincipes en sluiten aan op de leercyclus van Kolb. Zo bestuderen studenten in het kader van zelf doen en ervaren en theorie, ter voorbereiding op de colleges thuis syllabi, studieboeken en/of informatie op websites. Docenten vragen de studenten regelmatig om voor aanvang van de werkcolleges een thuisopdracht voor B Verkeer en Logistiek oktober

20 te bereiden. Voorbeelden van dergelijke opdrachten zijn het opzoeken en (aan de hand van de theorie) doornemen van een aantal verkeersbesluiten van de eigen gemeente of het uitvoeren van een ongevallenanalyse op data die door de docent is uitgereikt. Bij veel (thuis)opdrachten verzamelen de studenten zelf hun informatie, door te zoeken in artikelen en op internet of door hun collega s te bevragen. Een van de doelen van de thuisopdrachten is studenten aan te zetten theorie direct in de praktijk toe te passen. De docenten gebruiken de ingeleverde thuisopdrachten bij de voorbereiding van hun colleges. Ze kunnen uit de gemaakte opdrachten afleiden wat studenten moeilijke onderdelen vinden en gericht op deze punten feedback geven. Met behulp van presentaties, praktijkvoorbeelden en oefeningen lichten de docenten tijdens de colleges de stof verder toe en schetsen ze de actuele stand van zaken rond de inhoud van het vak. Studenten krijgen ruim de gelegenheid om vragen te stellen en de thuisopdrachten worden gezamenlijk besproken. Wat betreft theorie en vertaalslag naar de praktijk worden alle vakken afgesloten met ofwel een tentamen, bestaand uit onder meer toepassingsvragen, ofwel (veelal) met een toetsopdracht. De toetsopdrachten zijn gebaseerd op beroepsproducten uit de praktijk van de verkeerskundig medewerker (eerste en tweede jaar) en de verkeerskundige (derde en vierde jaar). Ter bevordering van de zelfsturing van de studenten reiken de docenten het beoordelingsformulier voor de toetsopdrachten van tevoren uit. De docenten stimuleren de studenten verder om inzichten en de vaardigheden in deze toetsopdrachten en in de praktijksituaties toe te passen. Door het uitvoeren van de opdrachten groeien de studenten in hun taakbekwaamheid. De complexiteit van de opdrachten neemt per studiejaar toe, terwijl de zelfstandigheid ( zelf doen ) van de student bij het uitwerken van de opdrachten ook steeds belangrijker wordt. De docenten geven de studenten via een beoordelingsformulier feedback op de kwaliteit van hun opdrachten. Ook leren door te reflecteren komt in diverse werkvormen binnen de opleiding terug. Tijdens de 360 gradenfeedback-opdracht in het eerste en tweede jaar komen studenten er bijvoorbeeld achter wat hun sterke kanten en verbeterpunten zijn. Deze reflectie leidt tot nieuwe voornemens en activiteiten. In het procesverslag van het eerste en tweede jaar beschrijven zij hun leerproces met betrekking tot een specifiek vak en/of opdracht. Input voor dit verslag wordt ook geleverd door medestudenten; de docenten vragen studenten regelmatig om elkaar feedback te geven. Op basis van persoonlijke leerdoelen en verbeterpunten reflecteren studenten op de doorgemaakte ontwikkeling en formuleren ze telkens acties om zichzelf verder te ontwikkelen. De studenten spraken positief over de vormgeving van het onderwijs. Ze zijn blij met de persoonlijke aanpak van de docenten en begeleiders en met de toepasbaarheid van opdrachten en theorie in het werk. Studenten gaven aan dat de opleiding hen door reflectieopdrachten, zoals de 360 gradenfeedback, veel inzicht heeft gegeven in hun eigen functioneren. Hoewel de volwassen studenten van de opleiding intrinsiek al zeer gemotiveerd zijn om zich kennis en vaardigheden eigen te maken, vertelden ze dat de aansprekende casuïstiek, de toegepaste opdrachten en de docenten die hen uitdagen steeds de actualiteit op te zoeken, hun leerproces extra stimulans en kleur gaven. De commissie kwalificeert deze standaard als goed. De vormgeving, gericht op zelf doen en ervaren, op persoonlijk leren in het werk en op leren door oefening met theorie, het verwerken van feedback en zelfreflectie, past naar de mening van de commissie goed bij de doelgroep van de opleiding en bij de beoogde eindkwalificaties. De werkvormen die de docenten hanteren, sluiten aan bij het didactisch concept en stimuleren het zelflerend vermogen van de studenten. De ervaren studenten van de opleiding zijn uit zichzelf al zeer gemotiveerd om te studeren, maar gaven aan dat de relevante casuïstiek en de uitdagende opdrachten hun leerproces op een prettige manier ondersteunden. De visitatiecommissie was verder positief verrast over de mate waarin de didactische vormgeving is doorgevoerd in de opleiding. Uit de gesprekken met het opleidingsteam, studenten en docenten bleek dat de leerprincipes en de leercyclus van Kolb, ondanks het ruime aantal parttime docenten, echt geleefd worden in de opleiding. Instroom 20 NOVI Verkeersacademie