Behandeling epilepsie

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Behandeling epilepsie"

René Verbeek
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Medicatie: werking en bijwerkingen Therapietrouw Eerste hulp bij aanvallen + couperen 13 juni 2014 Carly Jansen Marion van Ool Verpleegkundig specialisten Academisch Centrum voor Epileptologie Kempenhaeghe & Maastricht UMC+ Behandeling epilepsie Medicatie(anti-epileptica = AED) Epilepsie chirurgie Ketogeen dieet Nervus Vagus Stimulatie Anti-epileptica Onderdrukken aanvallen Genezen niet Kunnen bijwerkingen hebben Moeten langere tijd gebruikt worden, soms levenslang 1

Behandeling epilepsie Medicatie(anti-epileptica = AED) Epilepsie chirurgie Ketogeen dieet Nervus Vagus Stimulatie

2 Werkingsmechanisme AED Na + kanaal blokkade Natriumkanaalblokkeerders T-type Ca 2+ kanaal blokkade non-t-type Ca 2+ kanaal blokkade GABA mimetica glutamaat remming CBZ LTG OXC PHT Meerdere mechanismen VPA GBP PB/PRM* TPM GABAerge middelen CLZP/DZP VGB +++ TGB +++ Andere ESM +++ FBM Keuze-criteria bij AED Type aanvallen/epilepsie Gemak van gebruik: Aantal doseringen/dag Tablet, drank Bijwerkingen Orgaanfunctiestoornissen die de klaring van het middel beïnvloeden (lever, nieren) Specifieke patiëntengroepen Interacties met middelen die patiënt reeds gebruikt 2

+ +++ VGB +++ TGB +++ Andere ESM +++ FBM + + + ++ Keuze-criteria bij AED Type aanvallen/epilepsie Gemak van gebruik: Aantal doseringen/dag Tablet, drank

3 Kim 18 jaar Recent eerste tonisch clonische aanval tijdens 2- daags hockeytoernooi Wel of niet starten met medicatie? ja weet niet nee Behandeling nieuw-gediagnosticeerde patiënt 2 of meer epileptische aanvallen Start monotherapie met 1 e lijns middel. Begin met een lage startdosis en langzaam ophogen tot lage onderhoudsdosering Zo nodig dosering verhogen Indien dit niet werkt: 2 e middel in monotherapie 2 e middel toevoegen Effectiviteit Elk eerste middel geeft meer dan 60% aanvalsvrijheid 25-30% van de mensen houdt aanvallen (therapieresistentie) 3

Begin met een lage startdosis en langzaam ophogen tot lage onderhoudsdosering Zo nodig dosering verhogen Indien dit niet werkt: 2 e middel

4 Anti-epileptica: oud of nieuw Phenobarbital (Luminal) 1912 Phenytoïne (Diphantoïne) 1938 Sulthiame (Ospolot) 1950 Primidone (Mysoline) 1952 Ethosuximide (Ethymal) 1960 Carbamazepine (Tegretol) 1964 Valproaat (Depakine) 1967 Oxcarbazepine (Trileptal) 1970 Vigabatrin (Sabril) 1989 Lamotrigine (Lamictal) 1995 Felbamaat (Taloxa) 1998 Topiramaat (Topamax) 1999 Gabapentine (Neurontin) 1999 Levetiracetam (Keppra) 2000 Stiripentol (Diacomit) 2001 Zonisamide (Zonegran) 2002 Pregabaline (Lyrica) 2004 Lacosamide (Vimpat) 2009 Retigabine (Trobalt) 2011 Permapanel (Fycompa) 2014 Gemak van gebruik Minimum aantal doseringen per dag Titratie tijd Tegretol 2 2 weken Keppra weken Lamital 2 8 weken Neurontin weken Topamax 2 8 weken Depakine 2 - Pennell 2008 Bijwerkingen Is genoemde klacht een bijwerking van AED? ja weet niet nee 4

Levetiracetam (Keppra) 2000 Stiripentol (Diacomit) 2001 Zonisamide (Zonegran) 2002 Pregabaline (Lyrica) 2004 Lacosamide (Vimpat) 2009 Retigabine (Trobalt) 2011 Permapanel (Fycompa) 2014 Gemak van

5 Voorbeelden van bijwerkingen maagdarmklachten hoofdpijn vermoeidheid sufheid, traagheid duizeligheid, dubbelzien overgevoeligheidsreacties gedrags- en stemmingsveranderingen haaruitval gewichtsveranderingen Farmacotherapeutisch kompas Bijwerkingen opsporen? Hoe gaat het met u? Actief navragen? Bijwerkingen Vaak van voorbijgaande aard Verdwijnen soms als dosering verlaagd wordt Soms nodig om medicijn te staken Soms op de koop toe nemen Bespreekbaar maken bij arts/verpleegkundige (Nieuwe) bijwerkingen melden bij Lareb (Nederlands bijwerkingen centrum) 5

6 Specifieke patiëntengroepen (1) Kinderen Doseringen aanpassen aan gewicht Vrouwen Hormonale effecten, pilgebruik Vrouwen in vruchtbare leeftijd: afwijkende menstruele cyclus, gewichtstoename, teratogene bijwerkingen Zwangerschap Specifieke patiëntengroepen (2) Ouderen Gevoeligheid neemt toe Meerdere soorten medicijnen Sedatie, ataxie, tremor, hyponatriemie Mensen met een verstandelijke beperking Mogelijke effecten op stemming Welk AED te starten? Kim lamictal depakine tegretol 6

patiëntengroepen (2) Ouderen Gevoeligheid neemt toe Meerdere soorten medicijnen Sedatie, ataxie, tremor, hyponatriemie

7 Interacties Anti-epileptica onderling Orale anticonceptiva (carbamazepine, lamotrigine) Antibiotica Antidepressiva Overig: St. Janskruid, grapefruitsap, alcohol Therapietrouw Definitie: de maat waarin een behandeladvies werkelijk wordt opgevolgd. Ofwel het juist opvolgen van de voorschriften Therapie ontrouw gaat niet alleen over medicijnen; therapietrouw is een proces Therapietrouw Mate van ontrouw bij chronisch zieken? < 25% 25-40% 40-70% 7

Janskruid, grapefruitsap, alcohol Therapietrouw Definitie: de maat waarin een behandeladvies werkelijk wordt

8 Factoren van invloed op therapietrouw (WHO) Sociaal economische Gezondheidssysteem gerelateerde (relatie patiënt- zorgverlener) Conditie gerelateerde Therapie gerelateerde Patiënt gerelateerde Therapietrouw bij epilepsie Niet innemen -> aanvallen Levenslang medicatiegebruik, meerdere malen per dag Inhalen gemiste dosis Bijwerkingen? Bijkomende aandoeningen als depressie van invloed Kim Welke interventies beïnvloeden therapietrouw? Controle ouders Eigen verantwoording Gebruik hulpmiddelen AED 2x dd AED tabletvorm AED tijden Relatie behandelaar Kennis over epilepsie Zelfmanagement 8

meerdere malen per dag Inhalen gemiste dosis Bijwerkingen?

9 Interventies Combinatie van interventies blijkt meest effectief Behandelrelatie/ vertrouwen Kennisoverdracht (aandoening en behandeling) Kennis van beliefs en achtergrond Vast schema-vaste tijden(aansluiten bij daginvulling persoon) Motivatie bespreken Hulpmiddelen Eerste Hulp Bij Aanvallen Eerste Hulp Bij Aanvallen Laat de persoon niet alleen Zorg voor je eigen veiligheid Zorg ervoor dat zij / hij zich niet (meer) kan verwonden Probeer de persoon weg te halen uit een gevaarlijke situatie Houdt de tijd in de gaten, hoe lang duurt de aanval al Observeer wat er gebeurt: welke verschijnselen zie je Leg de persoon zo nodig in stabiele zijligging met het hoofd opzij, na de aanval Stel na de aanval de persoon gerust en vertel wat er gebeurd is 9

eigen veiligheid Zorg ervoor dat zij / hij zich niet (meer) kan verwonden Probeer de persoon weg te halen uit een gevaarlijke situatie Houdt de tijd in de gaten, hoe lang duurt de aanval

10 Eerste Hulp Bij Aanvallen Schakel een arts in of bel 112 als De noodmedicatie geen effect heeft gehad Iemand gewond is geraakt en medische zorg nodig heeft Iemand water binnen heeft gekregen Bij cyanose of stoppen met de ademhaling Bij twijfel altijd bellen! Wanneer ingrijpen Er moet medicamenteus ingegrepen worden bij een aanvalsduur vanaf vijf minuten Bij patiënten bekend met epilepsie waarbij de aanvallen altijd lang duren kan men direct couperen (Richtlijn epilepsie) Coupeermedicatie (1) Midazolam neusspray (in de neus of wangzak) Stesolid Rectiole(rectaal) Rivotril druppels (in de wangzak) 10

Wanneer ingrijpen Er moet medicamenteus ingegrepen worden bij een aanvalsduur vanaf vijf minuten Bij patiënten bekend met epilepsie waarbij de

11 Kim Welke coupeermedicatie? Midazolam neusspray Stesolid Rectiole Rivotril druppels Coupeermedicatie (2) Soms ook preventief tablet Frisium Indicatie: langdurige aanval of serie aanvallen (bij status epilepticus i.v. toediening) Bijwerkingen coupeermedicatie: - sufheid en slaperigheid - ademhalingsdepressie Bronnen

tablet Frisium Indicatie: langdurige aanva

12 Met dank voor de aandacht! 12

Vergelijkbare documenten

Platform epilepsieverpleegkundigen i.s.m. SEPION NASCHOLING EPILEPSIE

Platform epilepsieverpleegkundigen i.s.m. SEPION NASCHOLING EPILEPSIE Ilse Vosman verpleegkundig specialist SEIN Carly Jansen verpleegkundig specialist Kempenhaeghe 7 juni 2013 MEDICIJNEN, (BIJ) WERKINGEN