STUDIE 175 BEROEPSPROFIEL. Informatiemanagement

Transcriptie

1 STUDIE 175 BEROEPSPROFIEL Informatiemanagement

2 BEROEPSPROFIEL Informatiemanagement Werkgroep beroepsprofiel van de Vlaamse Hogescholen in opdracht van de Vlaamse Onderwijsraad D/2000/6356/45 De leden van de werkgroep beroepsprofielen zijn inhoudelijk verantwoordelijk voor het beroepsprofiel. De Vlor heeft enkel ingestaan voor een uniforme en toegankelijke lay-out.

3 BEROEPSPROFIEL INFORMATIEMANAGER I N H O U D WOORD VOORAF 1 1 VOORONDERZOEK De Socio-economische structurele ontwikkelingen De macro-economische situering van de sector De beschrijving van de huidige en verwachte ontwikkelingen in de sector Analyse van de Arbeidsmarkt 4 2 AANGEWENDE METHODIEK 6 3 BEROEPSPROFIEL Naar discipline Naar interactie met de organisatiegeledingen Naar taken/activiteiten Naar functies 15 4 BEROEPSVAARDIGHEDEN, INZICHTEN EN -ATTITUDES IT competenties C-vaardigheden Bedrijfskundige competenties 18 5 LIJST VAN MEDEWERKERS 20

4 BEROEPSPROFIEL INFORMATIEMANAGER 1 WOORD VOORAF Onderhavig document is het beroepsprofiel horende bij de basisopleiding Informatiemanagement & Support (IMS), studiegebied Handelswetenschappen en Bedrijfskunde, zoals dat tot stand gekomen is in overleg tussen de partners die hieronder worden vermeld. Aangezien tot op heden IMS enkel aan de Katholieke Hogeschool Mechelen wordt ingericht, werd de redactie aan onze hogeschool toevertrouwd. Ik wil graag de collega-lectoren die hebben bijgedragen tot deze totstandkoming hartelijk danken: Ivo Jacobs, Anneliese Messens, Yvan Rooseleer en Chris Vandermeiren, die als verslaggever bijzondere dank verdient. Hoewel dit een verplichte oefening was, ons opgelegd door de Vlaamse Onderwijsraad (VLOR), en die ons bij de opstart van de opleiding IMS qua tijdsaanwending wel eens ongelegen kwam, is het wel zo dat deze inspanning ons denkwerk rond de finaliteit van de opleiding heeft helpen uitkristalliseren. Vooral noemenswaardig hierbij is de insteek in de discussie vanuit het socio-economische veld. Ze heeft niet alleen geresulteerd in onderhavig beroepsprofiel, maar leidde in de marge ook tot direct meetbare positieve effecten in de onderwijspraktijk van onze opleiding. Gemeende dank voor de belangeloze inzet van Marco Katz (Fleetguard), Wim Dierckx (POSA), Danny Lievens (Quint Wellington Redwood), Stanny Vanden Bossche (Write) en Hans Van Heghe (ICMS Group). Elk van hen droeg vanuit zijn eigen specialiteit en achtergrond bij tot de discussie. Tot slot een woord van dank voor Fernand Vanderheeren (Vlaamse Onderwijsraad) die optrad als procesbegeleider. Gerd Van Den Eede Redacteur/Opleidingshoofd IMS Katholieke Hogeschool Mechelen

5 2 BEROEPSPROFIEL INFORMATIEMANAGER 1 VOORONDERZOEK 1.1 De socio-economisch structurele ontwikkelingen De macro-economische situering van de sector 1 Met inbegrip van de meer op handel en diensten gerichte activiteiten is de sector van de Informatie en Communicatietechnologie (ICT) goed voor een jaaromzet van bijna 900 miljard BEF en banen. De toegevoegde waarde in deze sector komt steeds meer van de waardeketenschakels vóór en na de productie: onderzoek & ontwikkeling, sales & marketing, integratie van diensten. Hierbij komt een steeds grotere klemtoon te liggen op consultancy waarbij de gedachte van Business/ICT alignment 2 en het management van informatie centraal staat. Deze sector heeft een groot groeipotentieel, wat niet verbazend is aangezien de vraag naar ICT-producten en diensten in Europa jaarlijks met meer dan 7% stijgt. De Belgische tewerkstelling groeit evenredig, in die mate zelfs dat de ICTgerelateerde beroepen als knelpuntberoepen worden beschouwd. Hoewel de sector een aantal zeer grote bedrijven telt, is het gros van de werkgelegenheid terug te vinden in de KMO s. Ongeveer 80% van de bedrijven stelt minder dan 10 werknemers tewerk, twee derde van alle bedrijven telt zelfs minder dan vijf werknemers. Gemiddeld telt een bedrijf in de sector informatica 10,8 werknemers. Belangrijk is verder nog dat een precieze en rigide afbakening van wat de ICTsector is haast onmogelijk is. Ook sectoren als die waarin managementadviesbureaus (PriceWaterhouseCoopers, Ernst&Young, ) en groothandel in kantooradministratie (IBM, HP, Siemens, ) worden ondergebracht, kunnen terecht tot de sector informatica gerekend worden Beschrijving van de huidige en verwachte ontwikkelingen in de sector 3 Contextuele dimensie Internationalisering en globalisering van de markten betekenen, naast ruimere afzetmogelijkheden, ook groeiende internationale concurrentie en branchevervaging tussen de telecom-, de multimedia en de IT-sector. Vandaar dat ook in deze tekst gekozen wordt voor de term ICT i.p.v. IT. Het is dan ook weinig zinvol om strakke grenzen af te bakenen. Ook tussen bedrijven binnen de ICT-sector is de arbeidsdeling steeds minder uitgesproken. 1 [website] Agoria. ICT Beroepsfederatie. 2 De Amerikaanse term 'alignment' wordt vertaald als 'groepering' of 'rangschikking'. De term betekent voor mensen die ICT in organisaties introduceren en beheren zoiets als het in lijn brengen ('synchroniseren') of het afstemmen van die automatisering met wat de organisatie met dat soort hulpmiddelen kan en wil. Het gaat over de effectiviteit, de doeltreffendheid van de hulpmiddelen die worden ingezet in de informatie-infrastructuur van een organisatie. Bron: Hetprobleemalignment.html 3 Op basis van gesprekken binnen de beroepsprofielencommissie, het onderzoek van het Hoger Instituut voor de Arbeid en diverse artikels uit de (vak)pers. Voor het gedeelte literatuurstudie baseerden we ons voornamelijk op: L. Wouters - G. Van Hootegem. Bits, bytes en bugs. Tendensen en nieuwe profielen in de informatiesector in België. Onderzoek in opdracht van Cevora. Hoger Instituut voor de Arbeid, Leuven, 1999, 154 blz.

6 BEROEPSPROFIEL INFORMATIEMANAGER 3 Het belang van ICT als faciliterende technologie voor de andere activiteiten van bedrijven blijft nog steeds toenemen: informatica is hoe langer hoe meer cruciaal voor de reguliere bedrijfsprocessen. De time to market verkort alsmaar, de productlevenscycli eveneens, de prijzen gaan sneller dalen dan voorheen. Producten en diensten moeten zo snel mogelijk geproduceerd worden. Om dit te kunnen realiseren moeten ondernemingen niet alleen hun productiviteit verbeteren, maar ook hun aanpassingsvermogen aan externe ontwikkelingen en hun interne flexibiliteit. ICT ondersteunt dit aanpassingsvermogen. De realiteit van e-business tekent zich af: de hype is voorbij, maar de impact van e-business neemt met de dag toe. Bedrijven beginnen in te zien dat een gezonde integratie van traditionele en nieuwe economie de ideale basis vormt voor hun winstgevendheid. Het internetgebeuren raakt meer en meer geïntegreerd in verschillende aspecten van de bedrijfsvoering. Het is een middel, niet langer een doel op zichzelf. Organisatievraagstukken geraken steeds meer verweven met informatievraagstukken. Immers, ICT vormt een belangrijk instrument in het beleid en het uitvoeren van de strategie van ondernemingen. Het ICT management kan daarbij van doorslaggevend belang zijn in een concurrentiestrijd. Voorwaarde is dat het IS optimaal afgestemd is op de bedrijfsprocessen en een duidelijke bijdrage levert tot het efficiënter realiseren van de bedrijfsdoelstellingen. Het betreft hier duidelijk niet (alleen) het ondersteunen van de bestaande manier van werken, maar vooral het herdenken ervan in functie van de strategische (her)inrichting van de informatievoorziening. Dankzij deze re-engineering van de informatievoorziening bekomt men een diepgaandere kennis van de klant en krijgt het aanbod van producten en diensten een meer persoonlijk karakter. Anders gesteld: informatie is kapitaal, iets waar men gewoon niet omheen kan. Informatie komt in beeld daar waar informatiebewerking eindigt en het efficiënt gebruik ervan begint. Het betreft het omgaan met informatie als een element van toegevoegde waarde, voor het verhogen van de concurrentiekracht en slagvaardigheid. 4 Van cruciaal belang is het omzetten van de overvloed van gegevens in bruikbare informatie teneinde besluitvorming en service in gunstige zin te veranderen. Hiertoe moet men vitale informatie efficiënt onderkennen, verzamelen, analyseren 5 en beschikbaar maken. Technologie Bij informatiesystemen (IS) wordt meer en meer gebruik gemaakt van open systemen (Linux, ), van cliënt architecturen, van webtechnologie (thin clients met browser als client), van Objectgeoriënteerde Ontwikkeling (OO), Dit zijn geen afzonderlijke evoluties, maar aspecten van een algemene trend naar flexibele en gedistribueerde IS. Er is in toenemende mate een vraag naar middleware om tussen incompatibele omgevingen te communiceren. Door de veelheid van computer- en softwaresystemen die geïntegreerd worden in een bedrijfsomgeving, neemt de vraag naar beheer en exploitatie toe, wordt het beheersvraagstuk steeds complexer. Gebruikers merken echter weinig van deze toegenomen complexiteit. Er speelt immers een trend naar 4 En in die zin betreft het hier ook informatie in functie van het realiseren van de bedrijfsdoelstellingen. 5 Het betreft hier ook het inhoudelijk beoordelen van informatie in functie van het bepalen welke informatie gewenst is op een bepaalde plaats en tijd in een organisatie of bij een klant.

7 4 BEROEPSPROFIEL INFORMATIEMANAGER maximale gebruiksvriendelijkheid, en de ontwikkeling van meer gebruiksvriendelijke user-interfaces. De ergonomie van de terminals krijgt een sterk intuïtief karakter en past zich aan de gebruiker aan. Op het vlak van toepassingssoftware schuilen de ontwikkelingen vooral in multimediatechnologieën, ontwikkeling van software en tools voor het internet en relationele databases. Er wordt vooral een verdere groei verwacht van (aangepaste) standaardsoftwarepakketten. Dit omwille van de hoge kostprijs van de software-ontwikkeling op maat. 1.2 Analyse van de arbeidsmarkt 6 De informatie- en kennisintensiteit van activiteiten wordt steeds groter. In het algemeen wordt een trend gesignaleerd waarbij het vereiste opleidingsniveau van de werknemers toeneemt. Het vaak gesignaleerde tekort aan informatici heeft vooral betrekking op hoger geschoolden. De groei in de sector zal zich vooral situeren op het vlak van dienstverlening en softwareproducten. In deze laatste categorieën zijn dan vooral de toegenomen onderhoudsactiviteiten van belang. Op het vlak van consultancy activiteiten, software onderhoud, facilities management en uitbestedingen blijven grote verwachtingen bestaan. KMO s gaan zich nu pas geleidelijk informatiseren. De KMO s hebben behoefte aan ICT-generalisten. De boven besproken tendens van netwerktechnologie (client/server) doet de vraag toenemen naar tools, utilities en diensten om de PC-netwerken te beheren en te beveiligen. Gekoppeld aan de bestaande tendensen tot outsourcing (uitbesteding) (zeker voor kleinere bedrijven), groeit de behoefte aan personeel dat deze infrastructuur kan onderhouden. Informatie is een strategisch bedrijfsmiddel geworden en IS zijn kernelementen van het bedrijfssysteem. Gebruikers accepteren daarbij niet langer dat hun informatievoorziening bepaald wordt door ICT-techneuten. Zij bepalen zelf hun informatiebehoeften en verlangen dat zij daarbij geadviseerd en ondersteund worden door ICT-professionals. Bedrijven zoeken mensen die met andere mensen kunnen communiceren, niet vanuit hun vak alleen, maar vooral vanuit meer algemene problemen. Meer en meer ontstaat de behoefte aan contextbewuste bedrijfsinformatici: het gaat om functies die een bedrijfskundige kennis paren aan een algemene ICT-kennis, om de bestaande bedrijfsbehoeften adequaat in informaticatermen en vooral in informatica-oplossingen te kunnen vertalen. Wat bedrijven uit de dienstverlenende sector het meest kunnen gebruiken zijn medewerkers die een brede basiskennis van ICT hebben, die zelfstandig de handen uit de mouwen kunnen steken. Dit betekent dat men zichzelf 'up-to-date' moet willen houden in de snel evoluerende ICT wereld en men creatief met problemen moet kunnen omgaan (zoekmethode, beperkingen kennen, etc.). Nieuwe technologie en/of producten blijven opvolgen en in context kunnen plaatsen. Brede basiskennis: architectuur, besturingssystemen, netwerken, internet, werkgroep omgevingen, SQL, programmatie, beheer van systemen en apparatuur, installatie van apparatuur. Ook wat betreft probleemanalyse, projectbeheer, prioriteitsbeheer moet er basiskennis aanwezig zijn. 6 L. WOUTERS - G. VAN HOOTEGEM, o.c.

8 BEROEPSPROFIEL INFORMATIEMANAGER 5 Conclusie: De nood aan informatiemanagers is duidelijk in de markt aanwezig. Vereisten: - grondige kennis van de klant, de markt, de concurrentie - informatiestrategie doen aansluiten op bedrijfsstrategie - kennis en aanwending van krachtige technologieën - integratie van vitale interne en externe informatie

9 6 BEROEPSPROFIEL INFORMATIEMANAGER 2 AANGEWENDE METHODIEK 7 Op het vlak van informaticafuncties en de gehanteerde nomenclatuur bestaat een grote diversiteit. Dat blijkt onmiddellijk uit om het even welk overzicht van vacante functies. Om deze complexiteit op te vangen, is bij het uitwerken van het beroepsprofiel als finaliteit van de opleiding Informatie Management & Support, een ander denkkader noodzakelijk. Om de valkuilen van beroepen en functies te vermijden, kan beter gebruik gemaakt worden van taakvelden of activiteitenclusters als centrale uitgangspunt. Rond een bepaald taakveld kunnen dan een aantal functies geclusterd worden. Functies zijn immers bedrijfsspecifieke samenbundelingen van bepaalde taken. Beter is trouwens om te spreken over functioneren i.p.v. functie. ICT-bedrijven nemen vaak een divers geheel van activiteiten op zich. Om de complexiteit enigszins te reduceren, werd een matrix ontwikkeld, die een ruwe indeling toelaat op verschillende niveaus. We opteren voor een indeling die het mogelijk maakt zowel op sectorniveau, bedrijfsniveau als op functieniveau greep te krijgen op de bestaande diversiteit. Om deze taakvelden gestructureerd in kaart te brengen, onderscheidt de matrix taakvelden binnen een aantal toepassingsvelden. De matrix zoals ontwikkeld door het Hiva werd daartoe door de beroepsprofielencommissie IMS aangepast. Bij het uitschrijven van de beroepsprofielen hebben we ons gebaseerd op de principes en het begrippenapparaat van de Information Technology Infrastructure Library (ITIL) 8. 7 Uitgegaan wordt van een vereenvoudigde en aangepaste versie van het Nederlandse VRI-model en van de door het HIVA ontwikkelde methodiek. Referentie: zie boven. 8 IT Service Management. Een introductie. J. VAN BON (red) e.a. ITSMF, Zeewolde, blz.

10 BEROEPSPROFIEL INFORMATIEMANAGER 7 3 BEROEPSPROFIEL 3.1 Naar discipline 9 Informatiemanagement is de bedrijfseconomische specialisatie die zich richt op de praktische afstemming van de behoefte aan informatie - zoals die binnen organisaties kan worden gesignaleerd - en de middelen die de informatietechnologie biedt om hieraan te voldoen. Informatiemanagement bestaat dan ook uit twee componenten: 1 Informatievoorziening: Het optimaliseren in functie van strategisch gebruik van het proces van: - Informatie vinden en beschikbaar stellen - Informatie beheren en onderhouden - Informatie ontsluiten en ter beschikking stellen. 2 Aanwending van informatie (haar inhoud en haar vorm): analyseren, structureren, verrijken en organiseren in functie van specifiek en strategisch gebruik. De informatiemanager (IM) wordt daarbij in zijn beroepsuitoefening geconfronteerd met de informatica en de bedrijfskunde als moederdisciplines van zijn vakgebied. Hoewel informatietechnologie een belangrijke rol speelt, gaat informatiemanagement dus niet alleen over de technische aspecten, maar ook over het inrichten en managen van het gebruik van deze hulpmiddelen in organisaties. Zijn functioneren gebeurt vanuit een geïntegreerde benadering van ICT in de context van de organisatie. De informatiemanager stelt zich de verbetering van de organisatiebesturing tot doel, met behulp van geautomatiseerde IS. Zowel voorbereiding/ontwerp en ontwikkeling als gebruik, toepassing/implementatie en onderhoud/beheer van deze IS behoren tot zijn discipline. 10 Hierbij is de productiefactor informatie voor de informatiemanager de rode draad doorheen het ganse functioneren: informatie op het juiste moment voor de juiste persoon beschikbaar stellen. Deze informatie dienstverlening betekent meer concreet dat de informatiemanager optreedt als informatie-intermediair, deskresearcher, business intelligence consultant, informatieplanner, documentair informatiespecialist, documentalist, technical writer, user interface designer, Daarnaast neemt ICT service management een zeer bijzondere plaats in. De beheersbaarheid van ICT in termen van Business/ICT alignment, kwaliteitsgarantie en kostenbeheersing ervan is immers de sluitsteen voor een succesvol ICT management. De informatiemanager vertrekt daarbij vanuit het perspectief van de klant-eindgebruiker De contouren voor deze algemene omschrijving van het beroepsprofiel van informatiemanager zijn gebaseerd op het Opstartdossier Informatie Management en Support. J. Caubergs - april 1998 De informaticus stricto sensu legt zich hoofdzakelijk toe op het bouwen/ontwikkelen van informatiesystemen.

11 8 BEROEPSPROFIEL INFORMATIEMANAGER Conclusie: De informatiemanager is bij uitstek een ICT-generalist met een uitgesproken expertise op het terrein van de aanwending van technologie ten behoeve van informatie dienstverlening en op het terrein van ICT service management. 3.2 Naar interactie met de organisatiegeledingen Schema: ICT-AFDELING Eindgebruikersorganisatie informatiearchitect (niet IM) 2 directie applicaties bouwen (niet-im) 3 4 IM ontwerpt 1 staf afdelingen 6 IM past toe: Implementatie en beheer 5 Dit schema geeft de interactie weer van de informatiemanager (IM) met de verschillende organisatiegeledingen van een grote(re) organisatie. In kleinere organisaties vallen veel van deze functies samen bij één of enkele functionarissen. Merk op dat de IM een brugfunctie vervult tussen de ICT afdeling en de rest van de organisatie. Bij de diverse interacties in het schema dient de IM zijn competenties te gebruiken als volgt 11 : 11 Een uitgebreide omschrijving van de veronderstelde vaardigheden en attitudes komt later in de tekst aan bod.

12 BEROEPSPROFIEL INFORMATIEMANAGER 9 Onderwerp van interactie 1 Ontwerpen 2 Toepassen van informatiearchitectuur Nr. Interactie Competentie 12 Specifieke toepassing van de competentie 3 Samenwerken met applicatie- IT Mogelijkheden/beperkingen van IT kennen. Vakkundig een ontwerp kunnen maken. BK De bedrijfskundige context van het probleem begrijpen. CV Vlot communiceren omtrent bestaande problemen en mogelijke oplossingen. IT De vooropgestelde architectuur begrijpen en in specifieke situaties kunnen toepassen. BK De relatie tussen de architectuur en het bedrijf begrijpen, zodat de opgelegde architectuur als nuttig ervaren wordt. IT Weten wat mogelijkheden en moeilijkheden zijn van applicatiebouw. bouwers CV Het ontwerp duidelijk kunnen overbrengen. Kwaliteit eisen, zonder overbodige conflicten te veroorzaken. 4 Een bestaande applicatie leren IT De mogelijkheden en beperkingen van een applicatie vlot begrijpen. kennen BK Begrijpen wat de diverse eindgebruikers verwachten van de applicatie. IT Kennen van implementatieprocedures. Opleiding structureren en opleiding geven. Kennen van het te beheren systeem. 5 Implementeren, opleiden, beheren 6 Feedback geven namens de eindgebruikers BK CV IT BK CV Door inzicht in het bedrijf, weten hoe een implementatie best uitgevoerd wordt. Mensen opleiden en enthousiasmeren. Omgaan met weerstand en onbegrip. Overzicht hebben over de technisch haalbare oplossingen. Kunnen inschatten welke oplossing aanvaardbaar kan zijn voor de eindgebruiker. Duidelijk (maar diplomatisch) overbrengen wat er mis loopt. Noot: Informatiearchitectuur 13 Een informatiearchitectuur omvat alle afspraken die met een organisatie gemaakt dienen te worden over en rond de informatie van die organisatie. Gewoonlijk is dat een complexe verzameling van aan elkaar gerelateerde uitspraken die mensen in staat stelt om passende oplossingen te realiseren voor de informatiebehoefte in hun organisatie. De informatiearchitect bepaalt de globale gegevensstromen. Hij moet een overzicht hebben over alle gegevens in het bedrijf en moet die vanuit een helicopterperspectief volledig kunnen kaderen in de bedrijfscontext. 12 IT = technische competenties, BK = bedrijfskundige competenties, C = C-vaardigheden (ruimer dan communicatieve vaardigheden. Het begrip C Vaardigheden wordt verder uitgebreid toegelicht.) 13

13 10 BEROEPSPROFIEL INFORMATIEMANAGER 3.3 Naar taken/activiteiten Alle informatie-gerelateerde activiteiten binnen een bedrijf kunnen naar onderstaand grafisch model teruggebracht worden. L E A D E R S H I P TOEPASSEN KLANT BOUWEN KLANT ONTWERPEN A R C H I T E C T U U R V O O R Z I E N I N G Verklaring model en bijhorende terminologie: KLANT: Zowel de externe als de interne klant; zowel de externe opdrachtgever als de interne eindgebruiker van het IS. De informatiemanager richt zich hoofdzakelijk op die taken/functies die geënt zijn op ontwerpen en toepassen. Het gaat dus over taken/functies waarbij het contact met de klant van nature het grootst is, zoals ook af te leiden valt uit de grafische voorstelling. Elke ICT taak en - bij uitbreiding daarvan - functie bestaat uit drie componenten. ONTWERPEN: Bedrijfsprocessen (administratief, financieel, commercieel en logistiek) begrijpen, analyseren, beschrijven en vertalen naar een ICTontwerp. Enkele voorbeelden: Vertalen van informatiebehoefte naar een technische oplossing. Optimaliseren (interface) van de communicatie tussen ICT en de bedrijfsprocessen. Kennismanagement - concrete vragen kunnen analyseren tot op het niveau van de sleutelproblemen en dan vanuit de bedrijfsgegevens komen tot oplossingen. - creëren van meerwaarde (informatie ontsluiten, veredelen, catalogeren, archiveren) - interpretatie van informatie (van data over informatie naar kennis en metakennis) - kennis van informatie-inhouden en informatiekwaliteit. Ergonomie van IS (Human interface design). Functionele analyse.

14 BEROEPSPROFIEL INFORMATIEMANAGER 11 BOUWEN: Ontwikkelen, programmeren, testen. Voor een gedetailleerde beschrijving van deze ICT-component verwijzen we naar het beroepsprofiel Toegepaste Informatica VLOR, d.d. 2 juli De informatiemanager legt zich - zoals hierboven reeds werd gesteld - doorgaans minder toe op het bouwen van IS/appicaties. Hij 14 legt zich uitgesproken toe op die taken/activiteiten waar het contact met de klant het grootst is: bij het ontwerpen en bij het toepassen. Het is evenwel zo dat hij toch kennis, kunde en inzicht dient te hebben in het bouwen omdat hij daar in zijn beroepsbezigheden mee in aanraking komt. Immers: wie een IS dient te ontwerpen moet weten hoe het gebouwd wordt en voor wie een IS dient toe te passen geldt dit eveneens. Opmerking: gekozen werd voor een opsplitsing van de traditionele tweeeenheid van ontwerpen en ontwikkelen. Om een softwaresysteem te realiseren moet het zowel ontworpen als technisch gerealiseerd worden. Dit zijn twee verschillende activiteiten, en deze worden het best door verschillende functies ingevuld. Een splitsing tussen ontwerpen en ontwikkelen dringt zich op. Door deze splitsing is een maximale synergie mogelijk. 15 TOEPASSEN: Gebruiken, configureren, implementeren en ondersteunen (van ICT). Voorbeelden zijn: Implementeren: een IS in voege brengen in een organisatie - in productie brengen van een zelf ontwikkeld programma - parametriseren - advies aanschaf software & hardware: make or buy. Systeembeheer: Operationeel houden van IS - onderhoud - toevoegen of aanpassen van functionaliteiten - oplossen van bestaande problemen in software. Applicatiebeheer (DBA, Webmaster, Mail). Netwerkbeheer. Gebruikersondersteuning-Support: - Helpdeskmanagement - handleiding/cursusmateriaal schrijven - opleiding van de medewerkers en klanten - ondersteuning van gebruikers om het IS optimaal te laten gebruiken - troubleshooting (Hardware, Netwerken, Operating Systems). Tabel ICT-taken en takenclusters Onderstaande tabel geeft een algemene situering van diverse ICT-taken(clusters) ten opzichte van de dimensies ontwerpen, bouwen, toepassen, zoals in het model hierboven werd beschreven. We stelden reeds dat het vnl. op het vlak van analyse/ontwerp (eerste kolom) en toepassen (laatste kolom) is dat de IM zich profileert. Hieronder wordt onderzocht wat het belang is van deze dimensies voor de desbetreffende activiteiten. 16 Het resultaat wordt weergegeven aan hand van een waardenschaal Wanneer hij/zijn gebruikt wordt, geldt dit eveneens voor zij/haar. Ontwerpen versus ontwikkelen. R. MANHAEVE. In: Informatie, November In die zin hoort deze benadering eveneens thuis onder deel IV aangaande de vaardigheden en attitudes.

15 12 BEROEPSPROFIEL INFORMATIEMANAGER Conclusies en relevantie: Waardeschaal: [ ] = niet van toepassing/niet indicatief 1 = bruikbaar 2 = nodig 3 = onontbeerlijk De waardeschaal is bewust eenvoudig gehouden (1 tot 3). Een meer gedetailleerde schaal heeft nauwelijks toegevoegde waarde. ANALYSE / ONTWERP BOUWEN 1 De informatiemanager komt in aanmerking voor zeer vele taken 2 De startende informatiemanager komt nadrukkelijk minder in aanmerking voor het bouwen van applicaties (punt 3), een hoofdmoot in het totale informaticascala. TOEPAS- SEN 1. (Pré)Salesactiviteiten Relatiebeheer Account (relation) management Diensten niveau beheer Service level management Aanbieden offertes (commercieel) Enable business opportunities Offertes technisch uitwerken Voorbereiden v/e vraag tot het bieden van een offerte (=schrijven tender) RFP preparations Technische mogelijkheden vertalen naar bedrijfs-opportuniteiten. Translate technology opportunities in business enabling Bedrijfsoplossingen creëren create business solutions Voeren tevredenheidsonderzoek Conduct customer satisfaction survey Architectureren Ontwerpen procesarchitectuur Process architecture design Ontwerpen gegevensarchitectuur data architecture design Ontwerpen ICT-architectuur ICT architecture design Ontwerpen systeembeveiliging Security architecture designs Specialist automatische hulpmiddelen Tool specialist Data Base Administration - Physical database management Specialist ICT-hulpmiddelen ICT tool specialist Specialist tools m.b.t. beveiliging Security technology specialist Advies m.b.t. software 2 1 3

16 BEROEPSPROFIEL INFORMATIEMANAGER 13 Advise packages Opstellen functionele specificaties Functional specification design Planning beschikbaarheid v/h systeem Availability planning Opstellen calamiteitenplan Contingency planning Inschatten nieuwe technieken Assess emerging technologies Ontwerp standaarden en regels Design standards & directions Capaciteitsonderzoek en planning Capacity audit/planning ANALYSE / ONTWERP BOUWEN TOEPAS- SEN 3. Ontwikkelen Analyse van gewenste functionele wijzigingen Functional analysis ICT-projectbeheer Manage ICT projects Opstellen technische specificaties Technical specification design Ontwikkelen en programmeren Development Uittesten programma s, waarborgen vereist kwaliteitsniveau Software testing, quality assurance Deelnemen à selectie en installatie software pakketten Assist in selection & installing packages Opleggen ICT-regels en -procedures Enforce ICT policies & procedures Beheer configuratiegegevens Configuration management Construeren trainingsprogramma End user training design Documentatie opstellen voor training Implementeren Implementatie / integratie onderzoek Roll-out, software distributie Trainen eindgebruikers Provide end-user training 5. Beheer & exploitatie Performantiebewaking Performance monitoring Beheersbaarheidsonderzoek, Onderhoudbaarheidsstandaarden bepalen Wijzigingsbeheer Change management Probleembeheer Problem management

17 14 BEROEPSPROFIEL INFORMATIEMANAGER ANALYSE / ONTWERP BOUWEN TOEPAS- SEN Helpdesk assistance / User support ICT-incident management Incident management Beleid en management Vertaling business strategie in ICT 3 2 strategie Strategisch ICT plan 3 2 ICT budgetbeheer 3 2 ICT budget management Risicobeheersing m.b.t. ICT 3 2 Risk management Advies verstrekken bij keuze van leverancier 3 2 en/of keuze van specifieke tech- nologie Technology / vendor advise Competentie beheer Competence management Kennislogistiek Ondersteunen van creatie van inhoud. (Content creation) Op basis van de gebleken informatiebehoefte 'veredelde' informatie leveren Ondersteunen van strategie (Strategy) De (strategische, tactische en operationele) informatiebehoefte analyseren, bepalen, gegeven de doelen van de organisatie en daarbinnen van opdrachtgevers Beheer en onderhoud (Maintenance & management) Een belangrijke bijdrage leveren aan de planning van de informatievoorzieningen in de organisatie Ontsluiting (Dissemination) Bijdragen aan een zodanige inrichting van de informatievoorziening, dat de relevante informatie op een bruikbare manier voor de gebruiker beschikbaar is ICMS Group

18 BEROEPSPROFIEL INFORMATIEMANAGER Naar functies 17 De concrete invulling van functies is afhankelijk van de omgeving, de organisatie (kleine, middelgrote of grote onderneming; profit/non-profit), het uitvoeringsniveau, de rol in de taakuitoefening, het individueel competentieniveau, Een groot aantal van de hieronder omschreven functies overlappen met de functies zoals weergegeven in de beroepsprofielen Informaticus. Dit hoeft niet te verwonderen aangezien de opleiding IMS ook opleidt tot informaticus, zij het een informaticus die sterker gevormd is op het vlak van strategisch ICT beheer, management, sociale en informatiekundige vaardigheden. Bovendien valt het te verwachten dat een aantal specifieke informatiemanagementfuncties nog zullen ontstaan in de nabije toekomst. Hieronder geven we een niet-beperkende opsomming 18 van een aantal startersen doorgroeifuncties, in arbitraire volgorde. Applicatiebeheerder Is verantwoordelijk voor het beheer en de aanpassing van bepaalde (delen van de) IS in de organisatie. Medewerker informatievoorziening Werkt mee aan de voorbereiding en uitvoering van het informatiebeleid en het vaststellen van de informatie-architectuur van een deel van het concern. Informatie-analist Houdt zich in samenwerking met de eindgebruiker bezig met de vaststelling van de informatiebehoefte die noodzakelijk is voor de besturing en beheersing van de organisatie. Systeemontwerper Stelt op basis van de informatiebehoefte de specificaties vast die worden gebruikt bij de bouw van het IS. / Ontwerper van geautomatiseerde IS. Adviseur PCG (persoonlijk computergebruik) Selecteert applicatiepakketten voor PCG en draagt zorg voor de juiste invoering en het optimale gebruik ervan. Gegevensbeheerder Is verantwoordelijk voor de inhoud van bestanden en beheert de daarbij horende gegevens (= metagegevensbeheerder) Adviseur interne controle en beveiliging Specificeert maatregelen m.b.t. interne controle en beveiliging en ziet toe op de naleving ervan. Ook nog beveiligingsmedewerker. Adviseur IT infrastructuur Brengt interne adviezen uit over de investeringen, de aanschaf, de implementatie, de exploitatie en het beheer van IT middelen. Netwerk assistent Assisteert bij de netwerkconfiguratie, het onderhoud ervan en het toezicht op het ongestoord functioneren ervan Niet-limitatieve lijst van functies waaraan het profiel van informatiemanager invulling kan geven. Deze opsomming is eerder indicatief en dient gezien te worden als complement bij de eerder beschreven aangewende methodiek. Engelstalige functiebenamingen werden enkel vermeld waar geen valabele Nederlandstalige functiebenaming voorhanden was.