Energiezorg op school. Milieuzorg Op School 8 mei 2012

Transcriptie

1 Energiezorg op school

2 Inhoud Klimaatverandering Energievoorraden Optimisme? Energie besparen Milieuzorgsysteem MOS-stappenplan Ondersteuning

3

4 Klimaatverandering

5 schoensmeer aspirine bankkaarten gemaakt van plakband printers borstels fietspompen sportschoenen verf contactlenzen schuimrubber matrassen vloerkleden meststoffen DVD's plastic flessen aardolie haargel tandenborstels afwasteiltjes rubber handschoenen pluggen meubelwas computers kaarsen tassen regenjassen lycrasokken dakisolatie gas PVC-ramen polyester vernis CD's boodschappentassen nylon...

6 Vraagje

7 Exponentiële groei en het belang van de horizontale asymptoot

8 Voorraden vs. stromen

9 Vraagje Hoe lang moet een mens werken om 4 jaar dezelfde arbeid te leveren als de arbeid die in 40 liter benzine zit? (tankbeurt met een kleine wagen)

10 Energiezorg Fossiele energiebronnen zijn overal: --> producten en materialen (kunststoffen, voedsel, materialen...) --> dingen die energie nodig hebben om te werken (verlichting, verwarming, voertuigen,...) Probleem: klimaatverandering - biodiversiteit - peak oil - niet 'volhoudbare' groei ==> preventie: zorgzaam omspringen met energie ==> adaptatie: aanpassen aan klimaatverandering en schaarste fossiele brandstoffen, transitie

11

12

13 Optimisme mogelijk?

14 Energiegebruik op school Werkingsmiddelen basis en secundair onderwijs: euro Uitgaven energie basis en secundair onderwijs: euro = 15% (gegevens 1998) Energiedrager TJ/jaar aardgas % stookolie % elektriciteit % TOTAAL 5100 energiedienst 90% verwarming 8 % warm water 2% andere 72% verlichting 12% circulatiepomp (CV) 6% koelmeubelen 0% ventilatie 10% andere besparingspotentieel 36% brandstofverbruik = ca TJ/jaar 45% elektriciteitsverbruik = ca. 380 TJ/jaar

15 nergiezorg Scholengroep X Werkingsmiddelen jaarlijks 2004 energierekening (26%) 2005 energierekening (29%) 2006 energierekening (33%) 2007 energierekening (31%)

16 Energiebesparen = nonsens 1ste hoofdwet van de thermodynamica Energie kan niet verloren gaan. Energie kan enkel omgezet worden van de ene vorm naar de andere. Voor elke fossiele kwh die jij gebruikt zijn er drie tot zes kwh uit de energievoorraden van de wereld geput. 2de hoofdwet van de thermodynamica Bij elke energieomzetting vermindert de kwaliteit van de energie.

17 Rationeel energiegebruik E N E R G I E S E C T O R Winning grondstof gasveld Primaire energie gas Conversietechnologie behandeling gas Distributietechnologie pijplijn, tanker Energie aardgas Conversietechnologie krachtcentrale Distributietechnologie Elektriciteitsnet Energie Elektriciteit E I N D V E R B R U I K Omzetting energie Bruikbare energie Verlies bruikbare energie Energiedienst waterkoker warm water beperkt water koken

18 Trias Energetica

19 Exergie: kwaliteit van energie Met olie kan je: Met stoom van 150 C kan je: o kunststoffen maken o elektriciteit maken o een auto aandrijven o stoom ( 150 C) maken o... o koken o koken o... o... o douchen o douchen o een ruimte o een ruimte verwarmen verwarmen o... o... veel toepassingen energie van hoge =================> kwaliteit grote exergie-inhoud Met warm water (50 C) kan je: o douchen o een ruimte verwarmen o... weinig toepassingen lage kwaliteit kleine exergie-inhoud

20 Middenschool Maaseik: relightingproject Oude situatie kwh Na relighting kwh Daling energiegebruik kwh

21 5 stellingen "Energiebesparing is een te moeilijke materie voor leerlingen"

22 5 stellingen "Rationeel energiegebruik (REG) realiseer je met een eenmalige actie."

23 5 stellingen "Het energiebeleid op school is enkel een zaak voor de directie of de energieverantwoordelijke."

24 5 stellingen "Energiebesparen doe je enkel voor het geld."

25 5 stellingen "Bij alle beslissingen en leerlingenactiviteiten hou je rekening met de afspraken voor energiebesparing."

26 Milieuzorgsysteem MOS is een project dat het hele schoolgebeuren beïnvloedt: Planmatig Continuïteit Participatie Communicatie > resultaat: winst op educatief en milieuvlak

27 MOS-stappenplan Inleven Doen Evalueren 1. milieuwerkgroep 2. analyse beginsituatie en keuze aandachtsveld 3. sensibilisatie 4. inventariseren knelpunten 5. maatregelen bepalen en plannen 6. acties: maatregelen uitvoeren 7. tussentijds meten en registreren 8. evalueren

28 1. Milieuwerkgroep Met leerlingen, leerkrachten, directie, ondersteunend personeel, ouders, enz. vorm je een werkgroep. Ondertekenen van de milieubeleidsverklaring

29 2. Analyse beginsituatie Milieudoorlichting van de school. Waar zitten we goed en waar scoren we slecht? Keuze van een aandachtsveld. keuze voor ENERGIE

30 3. Sensibilisatie Hoe schudden we iedereen wakker? Hoe betrekken we iedereen erbij? Inleefmomenten schooluitstap projectdag klimaatcasino Sensibilisatiecampagnes Informatiecampagne Je maakt hiervan een verslag in je logboek, maakt foto s en houdt aantekeningen en materiaal bij.

31 Sensibilisatie Inleefmoment met hele school: Beweeg-je-warm-dag Dikke-truiendag Energiemarkt Energie-enquête Ecologische voetafdruk Energiekwis Energiefactuur Voedselkilometer

32

33

34 4. Inventarisatie Verzamelen van gegevens (energiefacturen, Wie documentatie voert er energiegebruikers, een meterstanden, EBS op EBS,...) om de beginsituatie te omschrijven. Analyseren van de gegevens. Waar doen we het goed? Waar slecht? Meetinstrumenten --> lespakketten school? Voor een grondige inventarisatie kan je gebruik maken van de verschillende instrumenten: ECOS, energiekoffers,...

35 School-elektriciteitsverbruik op doordeweekse schooldag (kwartuurmeting) 1-3: circulatiepomp, buitenverlichting, koffiezet, kopieertoestel, computers 3-4: verlichting in klassen + werkplaatsmachines 6: speeltijd: niet alle verlichting en machines worden uitgeschakeld 6-8:minder hoge piek, wegens minder machines 8-9: middagpauze, refter + verlichting + taken 9-12 = : sommige klassen geen 8ste uur 15-16: poetsploeg

36 Elektriciteit:Sluipverbruik van de school 30 kw 20 kw

37 Verwarming: sturing Comforttemperatuur wordt niet bereikt Te warm Te vroeg warm, om 6u30 al 20 C Te warm Weekend

38 Energiekit tijd besparing eenvoud maatregelen verbetering comfort ENERGIECHECK: verlichting *** ** * ** ENERGIECHECK: sluipverbruik ** * ** - ENERGIECHECK: ventilatie * * * *** ENERGIECHECK: verwarming * *** ** *** HUISWERK: sluipverbruik

39 Communiceren

40 Inventarisatie Speurploeg: leerlingen gaan op zoek naar energieverbruikers op school en thuis ECOS: online educatieve energie-audit

41

42 5. Planning Bepalen van doelstellingen (milieu en educatief) Zoeken van oplossingen voor de knelpunten. Plannen van de maatregelen en acties actieplan planningsdocument

43 Bepalen van maatregelen Plaatsen van tochtstrips (= energievraag beperken) Overschakelen op groene stroom (= duurzame energiebronnen) Spaarlampen gebruiken (= efficiënt energie aanwenden)

44 Maatregele ntabel

45 6. Actie Uitvoeren van de maatregelen, het echte werk! Mobiliseer anderen om mee te werken Documenteren: foto's maken, artikel schrijven Naar buiten komen.

46 Uitvoeren van maatregelen Maatregelen zichtbaar uitvoeren: communicatie Doelgroepen actief betrekken bij de uitvoering: participatie Zowel eenmalige als dagelijks terugkerende acties: continuiteit

47 7. Tussentijds meten Maatregelen creëerden verwachtingen? Opvolgen van de meterstanden en gedrag Analyseren van de gegevens Stimulans om door te gaan of signaal dat bijkomende inspanningen nodig zijn Bijsturen = motor van het kwaliteitswiel COMMUNICEREN

48 MOS-stappenplan Inleven Doen Evalueren 1. milieuwerkgroep 2. analyse beginsituatie en keuze aandachtsveld, MOS-kei en milieuenquete 3. sensibilisatie 4. inventariseren knelpunten 5. maatregelen bepalen en plannen 6. acties: maatregelen invoeren 7. tussentijds meten en registreren 8. evalueren

49

50 8. Evaluatie Evalueren van het werkjaar. Welke doelstellingen hebben we gehaald? Gaan we erop vooruit? Hebben we het over/onderschat? Terugkoppeling Gaan we ermee door? Wat pakken we anders aan? Welk aandachtsveld nemen we erbij?

51 Evaluatie

52 Themabundel Energie (Ba O) l.beebs EHBE

53 Lespakket energie op school (SO) MOS-stappenplan ECOS EBS Energiematrix Maatregelentabel Klimaatcasino Energiekoffer

54 Opportuniteiten benutten School krijgt nieuwe ramen School krijgt nieuwe stookinstallatie Schoolfactuur verwarming en elektriciteit Frisse lucht Passiefschool Smogalarm

55 Warmtebalans klaslokaal + zonnewinst: ca. 500 W/m² + radiatoren: W + leidingen verwarming: 60 W/m

56 + MAATREGELEN

57 1. Sensibilisatie Maatregelen 2. Preventie: beperken warmtewinsten efficiënte apparatuur oncontroleerbare warmtewinsten: thermostaatkranen, isolatie leidingen zonnewering 3. Overtollige warmte afvoeren winter: warmte gestuurd ventileren naar de gang zomer: nachtkoeling

58 gordijnen open, licht uit verwarming uit deur open

59 Ventilatieprocedure

60 Websites Vlaams Energieagentschap: met verschillende publicaties en overzicht van subsidies Brussels Instituut voor Milieubeheer: o.a. pollutiemeter voor Brussel Medisch Milieukundigen bij de LOGO s: leggen link tussen milieu en gezondheid project Lekker fris over binnenklimaat op school projectsite:

61 Websites

62 Websites

63 Meer weten over MOS?

64 Meer weten over MOS? ANT: BHG: LIM: OVL: VBR: VBR: WVL: COO:

65