Bij alopecia areata doe je aanvullend bloedonderzoek Dokter, help, ik word kaal Tips & tricks Noortje van der Meij 21 april 2015 Alopecia pagina 2 Bij alopecia areata doe je aanvullend bloedonderzoek behandel je bij voorkeur wel Alopecia pagina 3 Alopecia pagina 4 behandel je bij voorkeur wel De grijze haren vallen minder snel uit Alopecia pagina 5 Alopecia pagina 6 1
De grijze haren vallen minder snel uit Alopecia androgenetica kan met intervallen behandeld worden Alopecia pagina 7 Alopecia pagina 8 Alopecia androgenetica kan met intervallen behandeld worden Tinea capitis behandel je met lokale therapie Alopecia pagina 9 Alopecia pagina 10 Tinea capitis behandel je met lokale therapie Diagnostiek van verlittekenende kaalheid is eenvoudig Alopecia pagina 11 Alopecia pagina 12 2
Diagnostiek van verlittekenende kaalheid is eenvoudig Behandeling van verlittekenende kaalheid hoort in de 2 e lijn Alopecia pagina 13 Alopecia pagina 14 Behandeling van verlittekenende kaalheid hoort in de 2 e lijn Behandeling van verlittekenende kaalheid is gericht op voorkomen van verslechtering Alopecia pagina 15 Alopecia pagina 16 Leerdoelen -Kennis hebben van de twee hoofdgroepen van alopecia Behandeling van verlittekenende kaalheid is gericht op voorkomen van verslechtering -Weten welke vormen van alopecia in de tweede lijn horen -Doelmatige aanvullende diagnostiek (MVO!) -Doelmatige behandeling Alopecia pagina 17 Alopecia pagina 18 3
Casus 1 Een 62 jarige vrouw komt bij je. Ze vertelt je dat ze het laatste jaar steeds dunner wordend haar krijgt. Ze is angstig om kaal te worden. VG/ uterusextripatie Med/ geen Welke aanvullende vragen stel je? Aanvullende vragen - Locatie van kaalheid specificeren: bovenop - Familie anamnese - Klachten van de hoofdhuid, jeuk/pijn? nee - Stress, dieet, ziekte, sporten? nee - Beharing elders op het lichaam? geen alopecia elders, geen overbeharing - Overgang? postmenopauzaal Alopecia pagina 19 Alopecia pagina 20 Lichamelijk onderzoek Wat is uw DD? Dit is wat u ziet bij lichamelijk onderzoek: Alopecia pagina 21 Alopecia pagina 22 Wat is uw DD? Alopecia andogenetica (vrouwelijke patroon) Aanvullende diagnostiek Verricht u aanvullend onderzoek? En zo ja, wat doet u voor aanvullend onderzoek? Telogeen effluvium (zwangerschap, ziekte, stress, dieet, intensief sporten) Medicamenteuze haaruitval (oa cytostatica (= anageen effluvium), retinoiden) Cicatriciele (= verlittekenende) alopecie Trichotillomanie Tractie-alopecie Alopecia pagina 23 Alopecia pagina 24 4
Aanvullende diagnostiek alopecia androgenetica -Menstruatieproblemen uitvragen: - Indien normaal, dan is verder endocrinologisch onderzoek overbodig - Tekenen van hyperandrogenisme, zoals hirsutisme, stemverlaging, onregelmatige menses, infertiliteit, clitorishypertrofie: - vrij testosteron, dihydrotestosteron en DHEAS - 1 maand geen OAC gebruiken, prikken 's ochtends, nuchter, op dag 1-7 van de volgende cyclus Behandeling? Indien onderscheid met telogeen effluvium moeilijk: - Hb/Ht, TSH, serum ijzer, TYBC en transferrine Alopecia pagina 25 Alopecia pagina 26 Behandeling vrouwen post-menopauze Goede uitleg, geen volledige alopecie Behandeling vrouwen pre-menopauze Goede uitleg, geen volledige alopecie Indien toch een behandelwens: - Androcur (cyproteron) 50 mg 1dd (=anti androgeen) Nadelen: chronisch behandelen, bijwerkingen - Minoxidil lotion 2% of 5% 2dd Nadelen: chronisch behandelen, kosten Off-label bij vrouwen Haarstukje Indien toch een behandelwens: - Diane-pil + Androcur (cyproteron) 50-100 mg 1dd 1 e 10 dgn Nadelen: chronisch behandelen, bijwerkingen - Minoxidil lotion 2% of 5% 2dd Nadelen: chronisch behandelen, kosten Off-label bij vrouwen Haarstukje NB 2013: gebruik van Finasteride bij vrouwen wordt afgeraden door de NVDV Alopecia pagina 27 Alopecia pagina 28 Behandeling voor mannen Uitleg, eens behandeling altijd behandeling!! Minoxidil (2%, 5%): 2dd Finasteride: 1mg/dd vermindering van DHT Alopecia androgenetica Kaalheid volgens mannelijk patroon Fysiologisch Zelden ten gevolge van ziekte Haartransplantatie Alopecia pagina 29 Alopecia pagina 30 5
Frequentie 50% 15% pre-menopauze 60% post-menopauze Etiologie Genetisch bepaald Erfelijke gevoeligheid van de haren voor dihydrotestosteron (DHT) Endocrinologische afwijkingen bij premenopauzale vrouwen (soms) 23-4-2015 Alopecia pagina 31 Alopecia pagina 32 Kliniek Mannen: Fronto-temporaal en vertex alopecia Alopecia Indeling in grote 2 groepen: Vrouwen: Vertex alopecia, nooit volledige alopecia! Frontaal geen alopecia Verlittekenende alopecia Niet-verlittekenende alopecia Alopecia pagina 33 Alopecia pagina 34 Verlittekenende kaalheid Verlittekenden kaalheid Tinea capitis Lichen planopilaris Folliculitis decalvans Acne keloidalis Dissecting folliculitis Erosieve pustuleuze dermatose Pseudopelade van Brocq Cutane discoide lupus erythematosus Centrale centrifugale cicatriciele alopecia Alopecia mucinosa Keratosis follicularis spinulosa decalvans Alopecia pagina 35 Alopecia pagina 36 6
Verlittekenende kaalheid Niet-verlittekenende kaalheid Alopecia androgenetica Telogeen effluvium (na ziekte, stress, zwangerschap, chirurgie, dieet/ondervoeding, geneesmiddelen, hypothyreoidie) Anageen effluvium Trichotillomanie Moth eaten alopecia (lues) Alopecia pagina 37 Alopecia pagina 38 Alopecia pagina 39 Alopecia pagina 40 Niet-verlittekenende kaalheid Alopecia androgenetica Moth eaten alopecia - Symptoom van Lues 2 Telogeen effluvium (na ziekte, stress, zwangerschap, chirurgie, dieet/ondervoeding, geneesmiddelen, hypothyreoidie) Anageen effluvium Trichotillomanie Moth eaten alopecia (lues) Alopecia pagina 41 Alopecia pagina 42 7
Alopecia pagina 43 Alopecia pagina 44 Niet-verlittekenende kaalheid Alopecia androgenetica Telogeen effluvium (na ziekte, stress, zwangerschap, chirurgie, dieet/ondervoeding, geneesmiddelen, hypothyreoidie) Anageen effluvium Trichotillomanie Moth eaten alopecia (lues) -Pleksgewijze haaruitval zonder follikelatrofie / verlittekening bij mannen en vrouwen -Alle leeftijden (vooral jong-volwassenen) -Loszittende en uitroeptekenhaartjes aan de rand, soms vellusharen in centrum -Kan alle beharing aantasten, ook wenkbrauwen en wimpers -De grijze haren blijven vaak gespaard / herstel begint met grijze of licht gepigmenteerde haren Alopecia pagina 45 Alopecia pagina 46 -Oorzaak: misschien auto-immuungenese met auto-antistoffen tegen pigment (vormende cellen) -Wordt geassocieerd met: vitiligo, schildklierziekte (auto-immuun), pernicieuze anemie, SLE -Solitaire kleine laesies hebben een gunstig spontaan beloop, i.t.t. de uitgebreide variant (alopecia totalis) -Zeer belastend, een goede therapie is er eigenlijk niet Alopecia pagina 47 -Behandeling: GEEN -Indien toch moet verwachtingspatroon reëel zijn R/ corticosteroïden klasse II-IV voor een beperkte periode (2-3 maanden), met name in de beginfase R/ Kenacort 10 puur of 1:1 verdund met lidocaïne intralesionaal (met name geschikt voor kleine plekjes). R/ dithranol (0.1%, 0.25%, 0.5%, 1%) short contact therapie (15 minuten, dan afwassen) met als doel lokaal erytheem op te wekken. R/ diphencyprone 2% oplossing (veroorzaakt forse contactdermatitis en heeft slechts tijdelijk effect). R/ Minoxidil 5% lotion 2 dd. R/ Dapson 1 dd 100 mg gedurende 6 maanden, ciclosporine (4-6 mg/kg), prednison (40 mg om de dag gedurende 2 maanden, dan afbouwen). Alopecia pagina 48 8
Alopecia pagina 49 Alopecia pagina 50 9