VLAAMSE VERENIGING VOOR BEGELEIDING & BEMIDDELING INZAKE COMPLEXE INVESTERINGSPROJECTEN OPLEIDING VLAAMSE VERENIGING VOOR BEGELEIDING & BEMIDDELING INZAKE COMPLEXE INVESTERINGSPROJECTEN BEMIDDELING EN BEGELEIDING BIJ COMPLEXE INVESTERINGEN 2012-2013 IN HOUD De besluitvorming en realisatie van complexe investeringen is in Vlaanderen problematisch geworden. Denken we maar aan de constructie van wegen en bruggen, de sanering en herontwikkeling van verontreinigde sites, de inplanting van mestverwerkingsinstallaties, de aanleg van windmolenparken, de bouw van voetbalstadions, de installatie van zonne-energie-infrastructuur, enz. Heel wat van dergelijke geplande projecten worden niet gerealiseerd of slechts met heel wat vertraging. De oorzaken hiervan zijn bekend, zoals complexe regelgeving inzake ruimtelijke ordening, leefmilieu, onroerend goed, fiscaliteit, veelvuldige inspraakmomenten, lange procedures, een verhoogde NIMBY-gevoeligheid en een juridisch actievere publieke opinie. 1
Wat doen we er aan? In de veelheid van voorgestelde oplossingen en remedies komt, zij het niet (voldoende) prominent, het idee van begeleiding en bemiddeling inzake complexe investeringen naar voor: onafhankelijke derden dragen bij tot het creëren van een draagvlak voor een bepaald project, het begeleiden van het project in het besluitvormingsproces en/of het bemiddelen wanneer het project in een conflictueuze situatie terecht komt. Wat is de bijdrage van de VVBBCI? De Vlaamse Vereniging voor Begeleiding en Bemiddeling inzake Complexe Investeringsprojecten wil met deze opleiding bijdragen tot een professionele vorming van bemiddelaars en onderhandelaars. Bemiddeling en begeleiding vergen immers naast een inhoudelijke kennis van de materie, ook de kennis van welbepaalde technieken en instrumenten inzake begeleiding en bemiddeling, die niet zomaar zonder enige voorafgaandelijke opleiding kunnen verworven worden. In tegenstelling tot het privaat recht is in het publiek recht nog maar weinig ervaring met begeleiding en bemiddeling, zodat het voor de VVBBCI van essentieel belang lijkt om in deze overwegend publiekrechtelijke aangelegenheid mensen te vormen met de juiste inhoudelijke en technische bagage. Wat is de inhoud van de opleiding? 1. De methodiek van bemiddelen en onderhandelen in het begeleidingsproces De eerste vier dagen van deze opleiding maken de cursisten op algemene wijze kennis met de methodiek van de bemiddeling en onderhandelen bij projectbegeleiding. Zij krijgen inzicht in de maatschappelijke en culturele context van bemiddeling en onderhandelen. Ze leren waar bemiddeling en onderhandelen dient te worden gesitueerd. Er wordt stil gestaan bij de verschillende soorten bemiddeling en onderhandelen en bij de visies die daaromtrent bestaan. De basiscompetenties en attitudes van de bemiddelaar-onderhandelaar (vooral de meerzijdige partijdigheid) worden bijgebracht, evenals een aantal vaardigheden, technieken en interventies. Die worden ook in de praktijk, onder meer door middel van rollenspelen, geoefend. De verschillende fasen van het proces worden doorlopen, waarbij er ook een voortdurende aandacht is voor het verbindend werken. Het is de bedoeling dat de deelnemers ook iets leren over zichzelf: waarom willen ze eigenlijk bemiddelen en onderhandelen? Wat zijn hun sterktes en zwaktes? 2. Het publiekrechtelijk raamwerk De volgende vier dagen van de opleiding zijn gewijd aan bemiddeling en onderhandelen in de publieke sector. Daarbij moet rekening worden gehouden met het publiekrechtelijk raamwerk waarbinnen overheden opereren. Dit juridisch kader, voor zover het relevant is voor bemiddeling en onderhandelen, komt dan ook aan bod. Daarbij wordt bijzondere nadruk gelegd op de wetgeving rond ruimtelijke ordening en leefmilieu in de 2
brede zin. Er wordt stil gestaan bij de vraag wanneer bemiddeling en onderhandelen aangewezen is en wanneer niet. Tevens worden de voor- en nadelen ervan onderzocht. Bemiddeling, onderhandelen en burgerparticipatie lopen in de publieke sector nogal door elkaar, zeker wanneer het gaat om de realisatie van grote projecten. Vandaar dat ook een hele dag aan burgerparticipatie wordt gewijd. Daarbij wordt de nadruk gelegd op het ontwikkelen van een visie op participatie. Omdat bij grote projecten verschillende stakeholders betrokken zijn, wordt aandacht besteed aan het opsporen en omgaan met deze stakeholders, en het opzetten van goede fora en processen om de belanghebbenden te laten samenwerken. Daarbij komt ook groepsdynamica aan bod. Tenslotte is er een hele dag gewijd aan casussen: analyse en rollenspelen. 3. Juridische randvoorwaarden Tijdens de negende en afsluitende dag worden de juridische randvoorwaarden behandeld. Afspraken maken met overheden gebeurt in een andere context dan tussen private partijen. Wat is behoorlijk bestuur? Wie heeft rechtspersoonlijkheid namens de overheid? Op wat kijkt Europa toe? Deze en vele andere vragen zullen op die dag hun antwoord krijgen. 4. Stages Er kan ook facultatief ingeschreven worden op één, twee of drie stages. Deze stages vinden plaats binnen het jaar na de start van de opleiding. Een stage omvat het voorbereiden, het actief bijwonen en de opmaak van een verslag van een overlegvergadering bij bemiddeling of begeleiding in complexe investeringen. De stagiair doet dit in nauw overleg met de coördinator en stelt bij elk van de drie stappen een rapport op, alsook een eindrapport. De stagiair moet bewijzen dat hij via de verworven vaardigheden inzake begeleiding en bemiddeling een inhoudelijke meerwaarde kan bieden aan het overleg (milieu, subsidiëring, marktconformiteit,...). Bij de aanvang van de stage zullen de betrokkenen bepalen rond welk aspect de inhoudelijke meerwaarde kan geleverd worden. De coördinator van de opleiding stelt maandelijks een lijst op van overlegvergaderingen waarop de stagiairs kunnen intekenen. Daarnaast kan ook ingetekend worden op overlegvergaderingen die op korte termijn georganiseerd worden. Wie is het doelpubliek? We richten ons met deze opleiding tot deelnemers die in het kader van hun professionele activiteiten bemiddelen en onderhandelen bij de totstandkoming van complexe investeringen. Met complex wordt bedoeld dat verscheidene actoren bij de investering betrokken zijn en tot een éénduidige aanpak en realisatie van de investering moeten komen. Deze actoren zijn: de initiatiefnemers (publieke en private bedrijven, overheden); de deskundigen (architecten, ingenieurs, milieudeskundigen, communicatieverantwoordelijken,...); de vergunning-, de adviesverlenende en subsidieverlenende overheden (ruimtelijke ordening, milieu, economie, infrastructuur,...). 3
PRO GRAM MA DEEL 1 Dag 1: Dag 2: Dag 3: Dag 4: DEEL 2 Dag 5: Dag 6: Dag 7: Dag 8 Dag 9: DEEL 3 Bemiddeling als interventie naast onderhandelen en procesbegeleiding. Positionering en basishouding van Meerzijdige Partijdigheid Docente: Diana Evers Conflicten in beeld. Kijken naar verschillen, belangen en conflicten vanuit een contextueel kader. Docente: Diana Evers Methodiek van bemiddeling en onderhandelen: proces, interventies, vaardigheden en technieken. (Oefenen fase 1 en 2) Docente: Diana Evers Methodiek van bemiddeling en onderhandelen: proces, interventies, vaardigheden en technieken. (Oefenen fase 3) Docente: Diana Evers Bemiddeling en onderhandeling met openbare besturen. Basisinzichten verwerven omtrent het juridisch kader waarbinnen overheden moeten opereren en waarbinnen de bemiddeling en onderhandeling zich dient te situeren. Docent: Eric Lancksweerdt Burgerparticipatie. Visie, kennis en inzicht verwerven over burgerparticipatie. Docent: Eric Lancksweerdt Facilitatie en bemiddeling van samenwerking tussen vertegenwoordigers van diverse stakeholders. Docente: Silvia Prins Casussen en rollenspelen Docent: Gjalt Schippers Juridische randvoorwaarden bij onderhandelen met de overheid. Docenten: Dominique Devos - Barteld Schutyser Europees transparantie- en gelijkheidsbeginsel Docenten: Dominique Devos - Barteld Schutyser Stagedagen Coördinator: Dirk Henckens 4
DO CEN TEN DIANA EVERS Diana Evers begon in 1994 met de eerste opleiding tot bemiddelaar in scheidingszaken in de sociale sector met de steun van de toenmalige minister van Welzijn en Gezin. Bijna 20 jaar later heeft ze zowat 1200 mensen opgeleid tot bemiddelaar in binnen- en buitenland. In 2005 startte zij het Mediation Instituut Vlaanderen, een opleidingsinstituut erkend door de Federale Bemiddelingscommissie. Samen met een 15-tal losse medewerkers verzorgt zij jaarlijks opleiding, permanente vorming en supervisie aan honderden bemiddelaars. Naast een professionele opleiding voor bemiddelaars biedt zij ook trainingen in bemiddelingsgericht werken waarbij zij mensen vertrouwd maakt met de basishouding en vaardigheden van een aanpak van verschillen en conflicten vanuit een bemiddelingsfilosfie. Via cursussen in het middelen inspireert zij mensen om te leren samen zichzelf te zijn, ondanks en dankzij de onderlinge verschillen. Diana Evers is sociologe en regentes. Zij is opgeleid in het begeleiden van groepsdynamische processen en behaalde in 2007 een European Master in Mediation. ERIC LANCKSWEERDT Als eerste auditeur bij de Raad van State behandelde Eric Lancksweerdt tal van dossiers op het vlak van ruimtelijke ordening, leefmilieu en onteigeningen. Vanuit die ervaring weet hij dat het dikwijls beter is om te voorkomen dan te genezen, en daarom ging hij zich gaandeweg verdiepen in meer preventieve, creatieve en verbindende methoden van aanpak van (potentiële) conflicten, zoals bemiddeling en burgerparticipatie. Aan de Universiteit van Antwerpen is hij praktijkassistent voor het vak bemiddelen en onderhandelen. In 2009 promoveerde Eric Lancksweerdt tot doctor in de rechten met een proefschrift over de juridische aspecten van burgerparticipatie op het lokale bestuursniveau. Datzelfde jaar kreeg hij van de Universiteit van Antwerpen een aanstelling om een vak te doceren over de juridische aspecten van de ruimtelijke ordening. Professor Lancksweerdt is sterk begaan met de vraag hoe de openbare besturen en het bestuursrecht zo kunnen worden opgevat dat mensen worden aangesproken op hun capaciteiten en verantwoordelijkheden. Hij is van mening dat hiërarchische verhoudingen dienen te worden aangevuld met partnerschapsverhoudingen en dat we toe zijn aan nieuwe vormen van leiderschap en burgerschap. SILVIA PRINS Silvia Prins is opgeleid als klinisch psycholoog (KU Leuven) en sociaal antropoloog (UCL). Ze werkte onder andere als consultant/trainer en intern consultant Management Development (Belgacom). Vervolgens deed ze een aantal jaar actieonderzoek naar de dynamieken in multi-actor samenwerking aan de hand van concrete case studies (water management, land erosie, pleegzorg). In 2006 behaalde ze haar doctoraat in de organisatiepsychologie aan de KU Leuven. Daarna was Silvia werkzaam in een opleiding voor industriële ingenieurs 5
(Groep T Leuven) waar ze betrokken was bij technologische projecten van studenten en hen ondersteunde in de samenwerking als team (groepsdynamica: seminaries, feedback sessies). Daarnaast startte ze haar eigen bureau Circles for Connection: samenwerken mét de verschillen (www.circlesforconnection.be). Silvia is gefascineerd door de dynamieken van verschil, het ondersteunen van groepen en teams om hun potentieel ten volle te benutten en door nieuwe vormen van samenwerken. Zo is ze betrokken bij het kenniscentrum Large Scale Interventions van De Baak Antwerpen en werkt mee aan initiatieven rond Open Space en Future Search. Silvia verzorgt opleidingen voor bemiddelaars in sociale zaken (postacademische opleiding sociale bemiddeling aan de KU Leuven/KH Leuven; specialisatie sociale bemiddeling in het Mediation Instituut Vlaanderen) en heeft een bijzondere interesse voor conflicten in teams. Sinds enkele jaren is ze gastdocent aan de Universiteit Tilburg (NL) in de opleiding Organization Studies (Organizational Dynamics en Organizational Development). GJALT SCHIPPERS Gjalt Schippers is sinds 1998 werkzaam voor De Langhenkel groep. In zijn functie van staffunctionaris verzorgt hij o.a. cursussen, opleidingen en (communicatie) trainingen, zowel intern als extern, op het gebied van het bestuursrecht (Ministerie van Justitie/Sociale Zaken en werkgelegenheid, permanente educatie voor gerechtsdeurwaarders, gemeentelijke diensten e.a.); is hij auteur van diverse artikelen, gepubliceerd in o.a. Sociaal Bestek, Nederlands Juristenblad, OCMW-visies (Belgie) en De Langhenkel Nieuwsbrieven; schreef hij diverse boeken waaronder de Praktijkpocket Algemene wet bestuursrecht en de Implementatiepocket 4e tranche Awb. Co-auteur van diverse andere uitgaven van De Langhenkel Groep; verzorgt hij presentaties over nieuwe wetgeving voor o.a. gemeenteraden, raadsgriffies en vakafdelingen; ontwerper van meerdere gemeentelijke verordeningen, en ontwikkelt hij werkprocessen en uitvoeringsbesluiten in het kader van nieuwe wetgeving. Als mediator hij zich heeft gespecialiseerd in conflicten met de overheid als procespartij. Gjalt Schippers is voorzitter van het Platform verhaal, terug- en invordering Oost Nederland (= samenwerkingsverband 42 gemeenten). Daarnaast is Gjalt voorzitter van de landelijke bezwarencommissie bij de Raad voor Rechtsbijstand inzake geschillen van en over mediation en mediators, gerechtstolken en vertalers, bewindvoerders beschermingsbewind en schuldsanering. Gjalt heeft als opleiding de studie Nederlands Recht gevolgd in de richting Staats- en bestuursrecht. DOMINIQUE DEVOS Dominique Devos studeerde rechten aan de Universiteit Gent. Dominique werkte van 1994 tot 2000 bij OVAM, waar hij de juridische dienst leidde vanaf 1 januari 1997. Sinds september 2000 is Dominique advocaat aan de balie van Brussel. Dominique is partner bij DLA Piper UK LLP. Hij werkt in het departement Litigation & Regulatory en is gespecialiseerd in de volgende domeinen: het adviseren over de milieureglementering, bodemverontreiniging, brownfieldontwikkeling, milieubeleidsovereenkomsten, due diligences op vlak van milieurecht, publiekrechtelijke instellingen en verenigingen, advies verlenen aan regionale en lokale overheden, adviezen met betrekking tot diverse publiekrechtelijke aspecten, fiscaliteit met betrekking tot milieu en van regionale en lokale overheden, voeren van rechtsgedingen, Dominique heeft een ruime ervaring met het werken met diverse overheden (zoals gewesten, de federale overheid, gemeenten, autonome gemeentebedrijven). De laatste jaren focust Dominique onder meer op de herontwikkeling van brownfields, wat een uitermate complex gegeven is. De veelheid aan partijen, zowel vanuit overheidswege als vanuit de private noodzaken tot strikte coördinatie alsmede een respect voor eenieders eigenheden en bevoegdheden. BARTELD SCHUTYSER Barteld Schutyser is Partner bij DLA Piper UK LLP, Brussel. Barteld is voornamelijk actief in het administratief recht met nadruk op publiek private samenwerking en overheidsopdrachten. Hij onderhandelde voor zowel de overheid als voor private partijen een aantal succesvolle, recente transacties zoals de financiële leasing van beloodsingsvaartuigen voor de Vlaamse Overheid of de Noord- Zuidverbinding in de Kempen. 6
PRAK TISCHE ORGA NISATIE ANNELIES CLAEYS Annelies Claeys is juriste van opleiding en sinds 1998 aan de slag bij die Keure. Ze is gestart als uitgever en sinds 2009 coördinator van Studipolis, het opleidingscentrum van die Keure. Studipolis staat in voor de praktische ondersteuning van de activiteiten van de VVBBCI. INHOU DELIJKE ASPEC TEN KURT DEKETELAERE Prof. Dr. Kurt Deketelaere is buitengewoon hoogleraar Milieu- en Energierecht aan de KU Leuven en visiting professor of Climate Change Law aan de University of Dundee. Tevens is hij Secretaris-Generaal van de League of European Research Universities (LERU) en zaakvoerder van de BVBA KDK. Tussen 2004 en 2009 was hij expert bij en kabinetschef van de Vlaamse Minister voor Openbare Werken, Energie, Leefmilieu en Natuur. Hij adviseert bedrijven en overheden in de domeinen van het milieu-, energie-, klimaat- en bouwrecht. COÖRDI NATIE DIRK HENCKENS Ir. Dirk Henckens behoort tot een equipe van drie onderhandelaars die door de Vlaamse Regering zijn aangesteld voor het afsluiten van convenanten bij Brownfieldontwikkeling. Doelstelling daarbij is dat er afspraken gemaakt worden over het nemen van structurele maatregelen om verlaten sites tot herontwikkeling te brengen. De partijen in dergelijke onderhandelingen zijn onder andere de Vlaamse Regering, diverse entiteiten uit de Vlaamse overheid, provinciebesturen, gemeentebesturen en private investeerders. Er werden reeds een 30-tal convenanten afgesloten. Een 50-tal projecten zitten op dit ogenblik in een onderhandelingsfase. Hij is eveneens vertegenwoordiger van de Vlaamse Regering in meerdere stuurgroepen die na het afsluiten van een convenant, de uitvoering ervan moeten begeleiden. Als onderhandelaar heeft hij de kennis en kunde opgedaan om private investeerders en de overheden op verschillende niveaus en beleidsvelden tot belangrijke akkoorden te brengen. 7
PRAK TISCHE INFOR MATIE DATA Deel 1 Dag 1: dinsdag 27 november 2012 van 9.00 tot 17.00 u. Dag 2: woensdag 19 december 2012 van 9.00 tot 17.00 u. Dag 3: donderdag 10 januari 2013 van 9.00 tot 17.00 u. Dag 4: woensdag 23 januari 2013 van 9.00 tot 17.00 u. Deel 2 Dag 5: dinsdag 26 februari 2013 van 9.00 tot 17.00 u. Dag 6: dinsdag 12 maart 2013 van 9.00 tot 17.00 u. Dag 7: dinsdag 23 april 2013 van 9.00 tot 17.00 u. Dag 8: dinsdag 14 mei 2013 van 9.00 tot 17.00 u. Dag 9: dinsdag 4 juni 2013 van 9.00 tot 12.00 u. Deel 3 Individuele afspraken DEELNAME ATTEST Na afloop van de opleiding krijgt elke deelnemer een VVBCI-certificaat PLAATS Agentschap Ondernemen, Ellipsgebouw, Koning Albert II-laan 35, 1030 Brussel INSCHRIJVING Het inschrijvingsgeld voor deze opleiding bedraagt 2950 EUR (excl. 21% Btw). In dit bedrag zijn begrepen: de deelname aan alle opleidingsdagen, de documentatiebundel en de catering. Het inschrijvingsgeld voor de stage bedraagt 650, 1150 en 1500 EUR (excl. 21% Btw) voor respectievelijk één, twee of drie stages. Inschrijven kan SNEL en EENVOUDIG via een elektronisch invulformulier op www.studipolis.be of via bijgevoegde inschrijvingskaart en dit tot 10 november 2012. De betaling van het inschrijvingsgeld gebeurt na ontvangst van de factuur. Betalen kan ook via KMO-portefeuille (erkenningsnummer DV.O106345) onder bepaalde voorwaarden (zie meer informatie op www.studipolis.be). Gedeeltelijke of volledige terugbetaling van het cursusgeld is onmogelijk. U kan steeds een vervanger aanduiden om bepaalde opleidingsdelen in uw plaats te volgen. VERDERE INFORMATIE Praktische organisatie: Annelies Claeys annelies.claeys@diekeure.be Inhoudelijke aspecten: Prof. Kurt Deketelaere - kurt.deketelaere@law.kuleuven.be Coördinatie: Dirk Henckens dirk.henckens@telenet.be 38