Windturbines: gezondheidseffecten, sociale aspecten en hinder Frits van den Berg GGD Amsterdam NSG-dag Geluidshinder van windturbines, 5 februari 2013, Arnhem
residential impact wt's 2 Inhoud 0. Een impressie: een kijk vanuit bewoners 1. Akoestische effecten 2. Niet-akoestische effecten 3. Conclusies
residential impact wt's 3 Mensen geven om hun omgeving, (al deze plaatjes komen van internet)
residential impact wt's 4 geven om hun buurt,
residential impact wt's 5 beschermen hun omgeving
residential impact wt's 6 - hoewel ze heel anders naar die omgeving kunnen kijken
residential impact wt's 7 Als een windpark wordt gepland, kan dat best bezorgdheid geven..
residential impact wt's 8 over de visuele gevolgen.
.over lawaai residential impact wt's 9
en andere risico s. residential impact wt's 10
residential impact wt's 11 Die zorgen zijn best te begrijpen. Veel mensen hebben geen persoonlijke ervaring met windturbines. Ze moeten dus afgaan op wat ze horen of lezen.
residential impact wt's 12 Inhoud 0. Een impressie: een kijk vanuit bewoners 1. Akoestische effecten 2. Niet-akoestische effecten 3. Conclusies Meer informatie: F. van den Berg (2011): The effects of wind turbine noise on people. In: Leventhall G, Bowdler D, editors. Wind Turbine Noise: How it is produced, propagated measured and received. Brentwood, Essex, UK: Multi-Science Publishing. Binnenkort ook advies Hoge Gezondheidsraad België. Bovendien maakt RIVM voor GGD-en een nieuw overzicht van gezondheidseffecten.
residential impact wt's 13 1.1: Gezondheidseffecten windturbines Directe effecten voor omwonenden hebben verband met: lawaai en trilllingen visuele verstoring (incl. slagschaduw) elektromagnetische velden ongevallen blootstelling tijdens constructie
residential impact wt's 14 1.2: Gezondheidseffecten van WT-geluid Onderzocht: hinder slaapverstoring mentale gevolgen (psych. klachten) en kwaliteit van leven Niet onderzocht: cardiovasculaire effecten (kunnen optreden als stress oorzaak is) cognitieve effecten, spraakverstoring (bij hoge niveaus?) gehoorverstoring (onwaarschijnlijk)
residential impact wt's 15 1.3: Geluidshinder Hinder meest voorkomende gezondheidseffect in verband met lawaai: windturbinegeluid is naar verhouding hinderlijk Modulatie lijkt belangrijk kenmerk WTs: + 5dB zou passend zijn
residential impact wt's 16 1.4: Geluidskenmerken Hoe klinkt een windpark? Oorzaken amplitudemodulatie: - verandering in windsnelheid over de rotor, sterker in een stabiele atmosfeer: effect vooral benedenwinds - Doppler-effect + voorwaartse uitstraling: effect vooral opzij - duidelijker als meest nabije turbines (ongeveer) synchroon lopen
residential impact wt's 17 1.5: LF geluid: wetenschappelijke kennis Laagfrequent geluid geen duidelijk overheersende factor: niet dominant in totale geluid (hoewel toenemend) andere, gewone bronnen evenveel/meer LFG infrageluid WTs gewoonlijk onhoorbaar geen effect (behalve misschien bij specifieke medische klachten) maar: geeft onhoorbaar infrageluid signaal in hersenen?
residential impact wt's 18 1.6: Zorgen over LF geluid Veel gehoord: LF geluid bij WTS onderschat! wel hoge geluidniveaus (ongewogen) wordt niet meegenomen in metingen en berekeningen belangrijk bij nieuwe, grote WTs klachten bij veel mensen hoe kunnen omwonenden anders ziek worden?
residential impact wt's 19 1.7: LFG, een voorzichtige benadering Ontken de zorgen niet: LFG niveau neemt inderdaad relatief toe met grootte WTs lawaai van buiten bevat in woningen altijd relatief hoog aandeel LFG verwarring met lage AM frekwentie? volgens (sommige) dokters kan infrageluid effect hebben (sommige) mensen voelen zich ziek door WTs
residential impact wt's 20 1.8: Slaapverstoring Slaapverstoring heeft verband met niveau WTs. Significante route: geluid hinder verstoorde slaap Op stil platteland, als men WTs kan horen; niet in drukkere gebieden (bij drukke weg, bebouwde kom)
residential impact wt's 21 1.9: Andere gezondheidseffecten gespannen, gestressed, gauw geïrriteerd voelen hoofdpijn, tinnitus, duizeligheid (overmatige) vermoeidheid lagere kwaliteit van leven (nog) andere effecten niet onderzocht
residential impact wt's 22 1.10: Psychologische klachten Psychologische klachten, slaapverstoring en hinder onderling verbonden. Significante routes: verstoorde slaap sound annoyance distress. Significant op stil platteland, als men WTs kan horen; niet/ minder in drukkere gebieden (bij drukke weg, in bebouwde kom)
residential impact wt's 23 1.11: Wind Turbine Syndrome (VVVD) Pierpont: feeling of internal pulsation, quivering or jitteriness, accompanied by nervousness, anxiety, fear, a compulsion to flee or check the environment for safety, nausea, chest tightness, and tachycardia. Dit zijn stress-symptomen: psychologische kennis kan helpen ernstige klachten te begrijpen. VVVD is geen bijzondere, nieuwe combinatie van stresssymptomen.
residential impact wt's 24 1.12: Gezondheidsgerelateerde Kwaliteit van Leven (KvL) Effect in fysieke en omgevingsdomeinen van Hr-QoL: Verslechtering slaapkwaliteit en energie (beide zelfgerapporteerd) Verslechtering omgevingskwaliteit en individuele ruimte
residential impact wt's 25 Inhoud 0. Een impressie: een kijk vanuit bewoners 1. Akoestische effecten 2. Niet-akoestische effecten (van invloed op hinder) 3. Conclusies
residential impact wt's 26 2.1: Fysieke en persoonlijke factoren zichtbaarheid WTs (verhoogt hinder) economisch belang (als dat er is: bijna geen hinder) voorspelbaarheid geluid en gebrek aan controle/invloed attitude en fairness geluidgevoeligheid angst/zorgen ivm geluidsbron
residential impact wt's 27 2.2: Sociale factoren vertrouwen in overheid, erkenning blootstelling; mogelijkheid om overheid te spreken en gehoord te worden; besef economische / maatschappelijke voor- en nadelen; compensatie (bijv. geluidisolatie, aankoop woning); bezorgdheid om waarde pand (eigenaren); kennis/begrip (attitudes kunnen berusten op ir/relevante en/ of in/correcte informatie)
residential impact wt's 28 Inhoud 0. Een impressie: een kijk vanuit bewoners 1. Akoestische effecten 2. Niet-akoestische effecten (van invloed op hinder) 3. Conclusies
residential impact wt's 29 3.1: Conclusies mbt geluid WT geluid weliswaar geen hoog niveau, maar wel naar verhouding hinderlijk: belangrijk akoestisch kenmerk: AM (LF minder waarschijnlijk) belangrijke niet-akoestische factoren: economisch belang, zichtbaarheid, onvoorspelbaarheid, machteloosheid, balans van voor- en nadelen Slaapverstoring: gerelateerd aan hinder Psych. klachten: gerelateerd aan hinder en slaapverstoring Kwaliteit van leven: gerelateerd aan slaap en energieniveau, omgevingskwaliteit an individuele ruimte Bij meeste gevolgen weinig onderzoek
residential impact wt's 30 3.2: Conventionele wijsheid, sociologisch bevestigd Wees eerlijk: bagatelliseer nadelen niet Wees open: geen (ambtelijk) jargon of halve waarheden, geen verborgen informatie Wees respectvol: neem zorgen serieus; met relevante / correcte informatie kunnen die minder worden Werk samen: laat omwonenden echt inspraak hebben en geef ze wat terug in ruil voor de nadelen
residential impact wt's 31 3.3: Aanbevelingen Windenergie nog jong en (lokaal) onbekend, nog in leercurve. Overheid en sector zouden zich kunnen richten op voorzichtige, succesvolle planning bij enkele projecten. Hou vinger aan de pols bij zowel geluidbelasting als effecten van windparken.
residential impact wt's 32 The end