RAPPORT INTERNATIONAAL LOONKOSTENONDERZOEK 2009

RAPPORT INTERNATIONAAL LOONKOSTENONDERZOEK 29 Vereniging FME-CWM April 29

Inhoudsopgave -1- Inleiding blz. 2 Hoofdstuk 1 LONEN EN LOONKOSTEN blz. 4 - Loonkosten per uur productiepersoneel blz. 5 Hourly labour cost blue collars - Loonkosten per uur kantoorpersoneel blz. 6 Hourly labour cost white collars - Jaarloonkosten productiepersoneel blz. 7 Annual Labour cost blue collars - Jaarloonkosten kantoorpersoneel blz. 8 Annual labour cost white collars - Bruto jaarloon productiepersoneel blz. 9 Annual gross salary blue collars - Bruto jaarloon kantoorpersoneel blz. 1 Annual gross salary white collars - Netto jaarloon productiepersoneel blz. 11 Annual net salary blue collars - Netto jaarloon kantoorpersoneel blz. 12 Annual net salary white collars - Koopkracht productiepersoneel blz. 13 Salary purchasing power blue collars - Koopkracht kantoorpersoneel blz. 14 Salary purchasing power white collars - Werkgeverslasten sociale zekerheid blz. 15 Social contributions employer - Wig productiepersoneel blz. 16 Blue collars company labour cost / worker net salary - Inhoudingen op bruto jaarloon productiepersoneel blz. 18 Deduction annual Gross wage blue collars - Wig kantoorpersoneel blz. 19 White collars company labour cost / worker net salary - Inhoudingen op bruto jaarloon kantoorpersoneel blz. 21 Deduction annual Gross wage white collars Hoofdstuk 2 ARBEIDSDUUR blz. 22 - Feitelijke arbeidsduur productiepersoneel blz. 23 Annual hours of effective work blue collars - Feitelijke arbeidsduur productiepersoneel, excl. overwerk blz. 24 Annual hours of effective work blue collars (excluding overtime) - Verzuimde uren productiepersoneel blz. 25 Annual absenteeism blue collars - Theoretische arbeidsduur productiepersoneel blz. 26 Theoretical annual hours of work blue collars - Feest/vakantie/adv-dagen blz. 27 Public holidays/vacation days/paid leaves - Feitelijke arbeidsduur kantoorpersoneel blz. 28 Annual hours of effective work white collars - Verzuimde uren kantoorpersoneel blz. 29 Annual absenteeism white collars - Theoretische arbeidsduur kantoorpersoneel blz. Theoretical annual hours of work white collars

-2- Inleiding Bij de leden van de Vereniging FME-CWM is er sprake van een aanhoudende vraag naar gerichte informatie over loonkosten en salarisniveaus in en buiten Europa. Om aan deze vraag tegemoet te kunnen komen heeft de Vereniging FME-CWM in 28 haar medewerking verleend aan een grootschalig internationaal loonkostenonderzoek, in o.a. de Metalektro Industrie, welk onderzoek is uitgevoerd door Unione Industriale Torino (Italiaanse werkgeversorganisatie). Ten behoeve van dit onderzoek hebben ca. 8 multinationals informatie verstrekt over hun niveau van arbeidsvoorwaarden in de onderzochte landen waar zij gevestigd zijn. Door de specifieke ervaring van deze deelnemers en het feit dat betrouwbare internationale loongegevens moeilijk te bemachtigen zijn, worden de resultaten van dit onderzoek als zeer waardevol gezien. De uitwerking van dit onderzoek (Metalektro Industrie) is in februari 29 aan FME- CWM ter beschikking gesteld. FME heeft het rapport vervolgens vertaald naar het s. Voor zowel productie- als kantoorpersoneel is een vergelijking gemaakt tussen 32 landen. Deelnemende landen (verdeeld per gebied): EU LANDEN België Tsjechië Groot-Brittannië NIET-EU LANDEN USA Brazilie Maleisie Vetgedrukt:

-3- Euro Zone Dit is de benaming voor de zone waarbinnen de euro de munteenheid is. Momenteel omvat de Euro Zone zestien lidstaten van de Europese Unie (België,, Finland,, Ierland, Italië, Luxemburg,,,,, Griekenland,, Slovenië, Cyprus en malta). 9 landen in dit onderzoek. Europese Unie (27 landen) Lidstaten:, België, Luxemburg,,, Italië, Griekenland, Denemarken, Verenigd Koninkrijk, Ierland,,,, Finland, Zweden,,, Tsjechië,, Cyprus, Estland, Letland, Litouwen, Malta, Slovenië, Bulgarije en. 14 landen in dit onderzoek. De gegevens in dit rapport staan vermeld in euro s. Vereniging FME-CWM Theo van den Hoven (beleidsmedewerker economie en onderzoek) EEN AANTAL DEFINITIES (some definitions) - Loonkosten per uur: totale loonsom per jaar / feitelijk gewerkte uren p.j. Hourly wage cost: Total annual wage sum / annual hours of effective work - Jaarloonkosten: totale loonsom per jaar Annual labour cost: total annual wage sum - Feitelijke arbeidsduur per jaar 28: 366 dagen -/- zaterdagen, zondagen, feestdagen, vakantiedagen, adv-dagen, ziekteverzuim en kort verzuim, plus overwerk Annual hours of effective work 28: 366 days -/- Saturdays, Sundays, public holidays, holidays, paid leave, absenteeism + overtime - Theoretische arbeidsduur 28: 366 dagen -/- zaterdagen, zondagen, feestdagen, vakantiedagen en adv-dagen Theoretical annual hours of work: 366 days -/- Saturdays, Sundays, public holidays, holidays, paid leave - Koopkracht: refereert aan de OECD PPP en de Wereldbank methodologie Salary purchasing power: Referred to the OECD methodology and to the WORLD BANK methodology

-4- HOOFDSTUK 1 LONEN EN LOONKOSTEN WAGES AND WAGECOST

2,1 1,44 1,27,87-5- Uurloonkosten 28 PRODUCTIEPERSONEEL Technologische Industrie (gemiddeld / Euro's) Hourly labour cost blue collars Metal & mechanical sector 28 (average / euro's) 25,59 23,93 16,31 15,12 8,18 6,51 6,38 6,15 6,5 5,41 5,14 4,34 3,21 3,18 3,1 2,93 2,81 2,65 2,5 1,77 Brazilie 7,66 1,98 19,33 21,93 23,33 24,68 27,58 26,6625,86 Belgie 31,47 35 25 2 15 1 5

2,64 F ilippijnen 3,65 4,68 4,48 5,12 5,37 5,47 A lgerije 5,49 5,97 8,57-6- Uurloonkosten 28 KANTOORPERSONEEL Technologische Industrie (gemiddeld / Euro's) Hourly labour cost white collars Metal & mechanical sector 28 (average / euro's) 38,16 35,46 31,99 31,33 22,55 17,94 16,74 14,91 12,68 11,16 12,99 12,51 12,13 4,97 T urkije B razilie A ustralie 2,6 14,98 S low akije,95 31,98 32,41 32,45 B elgie 35,74 35,8 O ostenrijk 39,6 F rankrijk 49,22 6 5 4 2 1

1.862 2.557 2.713 F ilippijnen 3.375 4.573 4.578 5.127 5.423 6.97 6.225 7.887-7- Jaarloonkosten 28 PRODUCTIEPERSONEEL Technologische Industrie (gemiddeld / Euro's) Annual labour cost blue collars Metal & mechanical industry 28 (average / euro's) 38.1 35.851 27.83 25.77 16.63 12.64 1.441 1.764 12.388 1.173 8.364 8.257 8.461 2.98 B razilie A ustralie 18.736 29.722 32.852 35.596 36.968 39.532 39.717 4.5 Belgie 47.81 6. 5. 4.. 2. 1.

5.652 7.812 8.658 8.4 9.261 1.188 1.559 11.256 11.354 16.763 19.544-8- Jaarloonkosten 28 KANTOORPERSONEEL Technologische Industrie (gemideld / Euro's) Annual labour cost white collars Metal & mechanical industry 28 (average / euro's) 55.656 59.578 59.779 5.61 43.11 36.44 31.114 26.861 27.465 21.497 21.591 24.294 2.24 8.764 Brazilie 35.355 5.184 5.85 51.145 Belgie 51.495 55.392 57.611 62.64 76.765 9. 8. 7. 6. 5. 4.. 2. 1.

1.869 1.634 2.54 F ilippijnen 3.14 3.66 4.115 4.7 5.85 4.779-9- Bruto Jaarloon 28 PRODUCTIEPERSONEEL Technologische Industrie (gemiddeld / Euro's) Annual gross salary blue collars Metal & mechanical industry 28 (average / euro's) 27.529 28.716 22.541 2.669 13.135 9.339 9.15 8.853 6.918 6.666 7.635 8.6 5.749 6.258 6.158 2.336 A rgentinie B razilie A ustralie S low akije 14.915 22.348 22.851 25.43 F rankrijk 29.86 Belgie.18 29.94 O ostenrijk.491 38.951 45. 4. 35.. 25. 2. 15. 1. 5.

5.389 6.872 6.939 7.264 7.492 7.798 9.823 9.96 1.394 13.477 14.57-1- Bruto Jaarloon 28 KANTOORPERSONEEL Technologische industrie (gemiddeld / Euro's) Annual gross salary white collars Metal & mechanical industry 28 (average / euro's) 45.379 42.998 45.484 43.619 31.579.5 27.341 24.198 21.915 17.969 17.736 15.882 15.123 6.897 Brazilie 28.145 35.69 38.628 Belgie 38.646 4.841 42.596 42.898 47.44 62.412 7. 6. 5. 4.. 2. 1.

1.491 1.549 2.9 2.716 3.129 3.155 3.528 4.187 4.778 5.185 5.57-11- Netto Jaarloon 28 PRODUCTIEPERSONEEL Technologische industrie (gemiddeld / Euro's) Annual net salary blue collars Metal & mechanical industry 28 (average / euro's) 19.69 18.385 17.428 15.31 9.135 8.129 6.671 6.55 5.85 6.889 6.12 4.391 4.295 1.665 B razilie 1.946 16.453 17.615 17.813 19.294 2.359 2.678 B elgie 21.4 22.54 8 25. 2. 15. 1. 5.

4.48 4.895 6.72 6.26 6.267 6.436 8.93 8.346 9.7 9.957 12.384-12- Netto Jaarloon 28 KANTOORPERSONEEL Technologische Industrie (gemiddeld / Euro's) Annual net salary white collars Metal & mechanical industry 28 (average / euro's) 28.57 31.573 27.338.251 23.942 19.777 19.193 18.71 18.336 12.6 11.746 11.742 9.17 4.835 Brazilie 19.226 23.812 25.221 25.496 25.86 Belgie 28.663 29.981.12 O ostenrijk 35.128 4. 35.. 25. 2. 15. 1. 5.

-13- Koopkracht PRODUCTIEPERSONEEL (methode OECD/wereldbank) Technologische Industrie 28 (index) Salary purchasing power blue collars (method OECD/World Bank) Metal & mechanical industry 28 (index) 117 112 19 19 16 16 11 99 86 86 83 35 33 1 9 87 93 75 72 73 7 67 65 56 51 51 5 47 39 38 25 25 18 21 Brazilie Belgie O ostenrijk 14 12 1 8 6 4 2

38 55 53 79 74 65 92 11-14- Koopkracht KANTOORPERSONEEL (Methode OECD / Wereldbank) Technologische Industrie 28 (index) Salary purchasing power white collars (method OECD / World Bank) Metal & mechanical industry 28 (index) 186 175 15 145 143 129 116 119 117 113 18 16 12 1 99 97 96 85 75 73 62 39 Brazilie Slow akije Belgie 122 117 O ostenrijk 142 14 2 18 16 14 12 1 8 6 4 2

-15- Werkgeversbijdragen Sociale Zekerheid 28 (%) Social contributions 28 (%) 4,9 37,7 35,1 35,2 34,3 34,3 32,9 33,2 32,8 31,9,4,2 28,9 27,6 27,5 26,8 25,6 26,1 24,3 24,4 19,6 19,9 2,2 18,1 13,8 13,9 14,1 12,8 11,3 1,1 8,3 8,5 7,5 6,8 B razilie A lgerije B elgie Unione Industriale Torino /FME-CWM 45 4 35 25 2 15 1 5

-16- WIG PRODUCTIEPERSONEEL TECHNOLOGISCHE INDUSTRIE 28 (GEMIDDELD) BLUE COLLARS COMPANY LABOUR COST / WORKER NET SALARY METAL & MECHANICAL INDUSTRY Netto laarloon Bruto jaarloon Werkgevers lasten Netto jaarloon Bruto jaarloon Werkgevers Lasten 22.548 38.951 46.72 58 1 12 19.294.491 39.3 63 1 1 21.4.18 39.261 71 1 1 2.359 29.94 33.732 68 1 113 Belgie 2.678 29.86 4.51 Belgie 71 1 138 17.813 25.43 35.286 71 1 141 16.453 22.851.689 72 1 134 17.615 22.348 29.7 79 1 133 1.946 14.915 18.733 73 1 126 6.889 9.15 12.1 76 1 135 6.12 8.853 1.641 69 1 12 4.391 6.258 8.461 7 1 135 4.295 6.158 8.29 7 1 133 1.665 2.336 2.981 71 1 128 19.69 28.716 38.135 66 1 133 18.385 27.529 35.843 67 1 1 17.428 22.541 25.88 77 1 111 15.31 2.669 24.41 74 1 118 9.135 13.135 16.34 7 1 124 Brazilie 8.129 9.339 12.318 Brazilie 87 1 132 6.55 8.6 9.111 82 1 114 6.671 7.635 9.735 87 1 128 5.85 6.918 7.88 84 1 114 5.185 6.666 8.286 78 1 124 Arab.Emiraten 5.57 5.749 6.226 Arab.Emiraten 96 1 18 4.778 5.85 6.82 94 1 12 Maleisie 4.187 4.779 5.185 Maleisie 88 1 19 3.528 4.115 4.531 86 1 11 3.155 4.7 5.132 78 1 126 3.129 3.66 4.572 87 1 127 2.716 3.14 3.376 86 1 18 2.9 2.54 2.713 79 1 17 1.549 1.869 2.51 83 1 134 1.491 1.634 1.864 91 1 114

7 21 79 8 14 86 8 4 96 9 12 88 1 14 86 11 23 77 14 14 14 18 2 9 16 18 26 6 91 84 82 74 94-17- Wig PRODUCTIEPERSONEEL Technologische industrie 28 (gemiddeld %) Blue collars company labour cost / worker net salary Metal & mechanical industry 28 (average %) 24 24 26 27 28 32 34 33 13 2 2 26 22 22 13 13 13 17 33 34 32 42 31 27 7 78 78 87 87 87 83 67 66 68 58 69 73 Brazilie 28 29 71 29 71 37 63 33 21 79 33 7 34 28 72 35 24 76 35 7 38 29 71 Belgie 41 29 71 16 14 12 1 8 6 4 2 Werkgeversbijdragen Inhoudingen op bruto jaarloon Netto jaarloon

21 79 14 86 4 96 12 88 14 86 23 77 9 91 16 84 18 82 26 74-18- Inhoudingen op bruto jaarloon PRODUCTIEPERSONEEL Technologische industrie 28 (gemiddeld %) Deduction gross annual salary blue collars Metal & mechanical industry 28 (average %) 6 22 22 13 13 13 17 33 34 32 42 31 27 29 29 37 94 7 78 78 87 87 87 83 67 66 68 58 69 73 71 71 63 B razilie Inhoudingen op bruto jaarloon 21 79 7 28 72 24 76 7 29 71 B elgie 29 71 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% % 2% 1% % Netto jaarloon

-19- WIG KANTOORPERSONEEL TECHNOLOGISCHE INDUSTRIE 28 (GEMIDDELD) WHITE COLLARS COMPANY LABOUR COST / WORKER NET SALARY METAL & MECHANICAL INDUSTRY Netto laarloon Bruto jaarloon Werkgevers lasten Netto jaarloon Bruto jaarloon Werkgevers Lasten 35.128 62.412 7.41 56 1 12 25.221 42.596 54.96 59 1 1.12 47.44 61.345 64 1 1 28.663 42.898 48.389 67 1 113 Belgie 25.86 38.628 53.191 Belgie 67 1 138 25.396 38.646 54.452 66 1 141 23.812 35.69 47.823 67 1 134 29.981 4.841 54.278 73 1 133 19.226 28.145 35.35 68 1 126 11.742 15.882 21.457 74 1 135 11.746 17.736 21.319 66 1 12 12.6 17.969 24.294 7 1 135 9.17 15.123 2.159 61 1 133 4.835 6.897 8.81 7 1 128 28.57 45.379 6.263 63 1 133 27.338 42.998 55.983 64 1 1 31.573 45.484 5.624 69 1 111.251 43.619 51.514 69 1 118 19.777.5 37.7 65 1 124 Brazilie 23.942 31.579 41.653 Brazilie 76 1 132 19.193 27.341 31.114 7 1 114 12.384 14.57 18.577 85 1 128 8.346 9.96 11.344 84 1 114 9.7 13.477 16.752 72 1 124 Arab.Emiraten 9.957 1.394 11.257 Arab.Emiraten 96 1 18 18.336 21.915 26.21 84 1 12 Maleisie 18.71 24.198 26.255 Maleisie 77 1 19 6.436 7.798 8.586 83 1 11 4.895 6.872 8.666 71 1 126 6.267 7.264 9.211 86 1 127 8.93 9.823 1.56 82 1 18 4.48 5.389 5.755 75 1 17 6.26 7.492 1.62 83 1 134 6.72 6.939 7.917 88 1 114

14 12 88 34 17 83 7 25 75 8 18 82 27 14 86 26 29 71 1 17 83-2- Wig KANTOORPERSONEEL Technologische industrie 28 (gemiddeld %) White collars company labour cost / worker net salary Metal & mechanical industry 28 (average / %) 9 2 8 24 14 28 14 32 24 18 11 33 28 33 35 2 23 16 4 28 16 15 24 35 31 31 36 37 39 34 77 84 96 72 84 85 7 76 65 69 69 64 63 7 61 7 66 Brazilie 35 26 74 26 32 68 33 27 73 34 33 67 41 34 66 38 33 67 Belgie 13 33 67 36 64 41 59 2 44 56 16 14 12 1 8 6 4 2 Werkgeversbijdragen Inhoudingen bruto jaarloon Netto jaarloon

12 88 17 83 25 75 18 82 14 86 29 71 17 83 23 77 16 84 4 96-21- Inhoudingen op Bruto jaarloon KANTOORPERSONEEL Technologische industrie 28 (gemiddeld %) Deduction annual gross salary white collars Metal & mechanical industry 28 (average %) 28 16 15 24 35 31 31 36 37 39 34 26 32 72 84 85 7 76 65 69 69 64 63 7 61 7 66 74 68 Brazilie Inhoudingen op bruto jaarloon 27 73 33 67 34 66 33 67 Belgie 33 67 36 64 41 59 44 56 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% % 2% 1% % Netto jaarloon

-22- HOOFDSTUK 2 ARBEIDSDUUR WORKING HOURS

2551 2625 2326 2542 2243 2299 2162 226-23- Feitelijke arbeidsduur per jaar PRODUCTIEPERSONEEL Technologische industrie 28 (gemiddeld / incl. kort verzuim/ziekteverzuim en overwerk) Annual hours of effective work blue collars Metal & mechanical industry 28 (incl.absenteeism & overtime) 1977 293 211 2125 1969 1919 1944 1614 174177 1747 1824 174 1537 1593 1666 1691 1729 Brazilie 1599 1628 1596 1548 1584 144 154 1436 Belgie 25 2 15 1 5

-24- Feitelijke arbeidsduur per jaar PRODUCTIEPERSONEEL Technologische industrie 28 (gemiddeld / excl. overwerk) Annual hours of effective work blue cllars (average, excl. overtime) Metal & mechanical industry 28 25 259 2168 2211 2473 1882 1996 1827 1858 1818 1736 1773 1691 1715 1529 165 1656 1682 1654 1675 1493 1523 165 1581 16 1554 1576 1522 1538 1511 1499 1419 1471 1414 Brazilie Belgie 25 2 15 1 5

186 2 166 151 165 111 114 116 125 81 84 86 97 17-25- Verzuimde uren per jaar PRODUCTIEPERSONEEL Technologische industrie 28 (gemiddeld / ziekteverzuim+kort verzuim) Annual absenteeism blue collars (average) Metal & mechanical industry 28 145 148 156 159 176 179 143 138 67 78 8 24 B razilie B elgie 118 124 127 143 98 17 111 117 25 2 15 1 5

-26- Theoretische arbeidsduur per jaar PRODUCTIEPERSONEEL Technologische industrie 28 (gemiddeld) Theoretical annual hours of work blue collars Metal & mechanical ind. 28 (average) 2551 2625 2299 2326 2542 1977 293 211 2125 2162 226 2243 1969 1919 1944 1614 174177 1778 1792 1775 1688 171 1748 1537 1593 1659 1687 1658 1656 165 1649 1562 159 Brazilie Belgie 25 2 15 1 5

-27- VAKANTIEDAGEN/FEESTDAGEN/ADV-DAGEN PRODUCTIEPERSONEEL TECHNOLOGISCHE INDUSTRIE 28 Annual public holidays, holidays and paid leave blue collars Metal & mechanical industry 28 Kalender dagen Zaterd/zon dagen Vakantie dagen Feest dagen Betaald Verlof/ADV Werkbare dagen 366 14 26 8 14 214 366 14 21 1 17 214 366 14 25 7 14 216 366 14 31 8 6 217 366 14 2 9 13 22 366 14 2 12 9 221 366 14 25 8 7 222 Belgie 366 14 2 8 1 224 366 14 2 1 8 224 366 14 25 8 4 225 366 14 25 1 227 366 14 24 11 227 366 14 25 9 228 366 14 2 9 4 229 Eurozone 366 14 25 9 11 217 366 14 25 8 1 219 Australië 366 14 2 13 1 219 366 14 2 12 29 219 366 14 29 13 22 366 14 19 13 1 229 366 14 18 12 232 Brazilie 366 14 19 11 232 366 14 15 15 232 366 14 14 12 3 233 Maleisie 366 14 14 12 236 USA 366 14 14 1 238 366 14 11 12 239 366 14 4 11 5 242 366 14 1 8 244 Arabische 366 78 21 12 255 Emiraten 366 52 2 17 2 257 366 52 2 15 1 278 366 52 2 12 1 281 366 52 2 1 18 284

232 252 2546 2223 225 27-28- Feitelijke arbeidsduur per jaar KANTOORPERSONEEL Technologische industrie 28 (gemiddeld / incl. kort verzuim/ziekteverzuim en overwerk) Annual hours of effective work white collars 28 Metal & mechanical ind. (incl. absenteeism & overtime) 1994 243 21192174 1972 1982 1934 1946 1722 18441925 1834 1929 1769 1789 1822 162 1689 1697 1733 1762 B razilie A ustralie A lgerije 1579 1589 1659 1698 1729 B elgie 1545 1559 25 2 15 1 5

12 16 114 12 F ilippijnen 97 7 65 62 64 61 T urkije -29- Verzuimde uren per jaar KANTOORPERSONEEL Technologische industrie 28 (gemiddeld / ziekterverzuim+kort verzuim) Annual absenteeism white collars (average) Metal & mechanical industry 28 138 74 75 78 81 88 74 72 33 45 49 52 53 59 6 16 A lgerije B razilie A ustralie B elgie F rankrijk O ostenrijk 73 68 71 62 6 61 58 57 16 14 12 1 8 6 4 2

-- Theoretische arbeidsduur per jaar KANTOORPERSONEEL Technologische industrie 28 (gemiddeld) Theoretical annual hours of work white collars Metal & mechanical industry 28 (average) 231 2145 22162295 1912 2 27 194 1896 1888 1856 1887 1643 1784 1818 1832 184 1786 1816 1663 1694 1763 1785 171 1728 1642 1687 172 1677 1665 1614 1656 1613 Brazilie Belgie 25 2 15 1 5