Beleidsnotitie dagbesteding Senioren+

Beleidsnotitie dagbesteding Senioren+ Beleidsnotitie Dagbesteding Auteur(s) T. Dries Datum Oktober 2009 Advies/instemming: Managementteam 27 oktober 2009 Centrale Verwantenraad 26 januari 2010 Centrale Cliëntenraad 01 februari 2010 Ondernemingsraad Voorgenomen besluit Bestuurder Accordering Raad van Toezicht Vaststelling Bestuurder 16 maart 2010 Informatie en Communicatie Beleidsnotitie Dagbesteding Senioren+oktober 2009 blz. 1

Inhoudsopgave Inleiding blz. 3 Doel. 3 Doelgroep.. 3 Wet- en regelgeving.. 4 Indicatie 4 Beleidsregel.. 4 Uitvoering en activiteiten.. 5 Zorgplan 5 Organisatie van de dienstverlening 6 Thuiszitters.. 6 Bijlage. 7 Beleidsnotitie Dagbesteding Senioren+oktober 2009 blz. 2

Inleiding Deze beleidsnotitie is een aanvulling op de beleidsnotitie Dagbesteding. Alle uitgangspunten en bepalingen in die notitie gelden ook voor de doelgroep Senioren+. Die doelgroep kent ook een aantal bijzondere kenmerken die in deze notitie worden besproken. Doel Net als bij andere vormen van dagbesteding geldt ook bij Senioren+ dat dagbesteding een belangrijk aspect is in het leven van mensen met een verstandelijke beperking. Ook hierbij denken we in termen van dagritme, zelfontplooiing, ontmoeten van anderen, gevoel van eigenwaarde. Het verwerven van een eigen inkomen geldt bij deze groep niet (meer). Uitgaande van de begrippen normalisatie en integratie in de visie van De Lichtenvoorde zal er bij de realisatie van Dagbesteding Senioren+ ook zoveel mogelijk aansluiting worden gezocht bij bestaande activiteiten in de locale samenleving. In lijn met het algemeen uitgangspunt bij dagbesteding geldt ook bij Senioren+ dat de dagbesteding bij voorkeur plaats vindt in een andere omgeving dan de woonomgeving en dat de begeleiders anderen zijn dan de woonbegeleiders. Slechts in die situaties dat de verplaatsing van cliënten veel problemen geeft (bijvoorbeeld door fysieke beperkingen) zal gezocht worden naar mogelijkheden binnen de woonvoorziening. Voorwaarde daarbij is wel dat er meerdere cliënten op die locatie gebruik maken van Senioren+. De doelgroep. De doelgroep van Senioren+ bestaat uit de oudere cliënten van De Lichtenvoorde. In eerste instantie denken we dan aan mensen die 65 jaar of ouder zijn. In ieder geval zijn dan de mogelijkheden om betaald werk te verrichten nauwelijks meer aanwezig. In de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking kennen we ook de term functioneel bejaard. Allerlei levensfuncties verminderen bij deze categorie mensen op een jongere leeftijd dan 65 jaar. Dit kan onder andere tot gevolg hebben dat werknemers van de sociale werkvoorziening niet meer voldoen aan de 4 x 10 criteria (zie de Beleidsnotitie Dagbesteding). Voor deelnemers op een dagactiviteitencentrum geldt geen maximum leeftijd. Toch kunnen ouderen op enig moment (bijvoorbeeld omdat het reizen te vermoeiend voor ze wordt) kiezen voor Dagbesteding Senioren+. Om gebruik te kunnen maken van Senioren+ hebben mensen wel een indicatie dagbesteding nodig. Krijgen ze die niet, dan hebben we te maken met zogenaamde thuiszitters. De begeleiding van die cliënten overdag is in eerste instantie de verantwoordelijkheid van de woonbegeleiding. Beleidsnotitie Dagbesteding Senioren+oktober 2009 blz. 3

Wet- en regelgeving Dagbesteding Senioren+ wordt georganiseerd en gefinancierd binnen de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). Bij de invoering van de wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) werd er nog van uitgegaan dat dagbesteding uit de AWBZ gehaald zou worden. Die mogelijkheid bestaat nog steeds, maar dan alleen voor de extramurale dagbesteding. Het gaat dan om cliënten die niet binnen een AWBZ gefinancierde instelling wonen (de intramurale cliënten). Indicatie Voor de financiering van de dagbesteding is een indicatie nodig. Intramurale cliënten kunnen als onderdeel van hun ZZP indicatie ook een indicatie dagbesteding krijgen. Deze indicatie wordt afgegeven voor 9 dagdelen per week (tevens het maximum). Extramurale cliënten kunnen een indicatie dagbesteding (BGL GROEP) krijgen, variërend van 1 tot 9 dagdelen per week. De indicatie die men krijgt is maximaal voor 9 dagdelen per week, of 9 x 52 = 468 dagdelen per jaar. Bovendien is de indicatie tijdelijk geldig, maximaal 5 jaar. Als de indicatie afloopt moet een nieuwe indicatie worden aangevraagd. Dan zal opnieuw moeten worden aangetoond welke activiteiten noodzakelijk zijn. N.B.: Bij het aanvragen van indicaties moet het zorgloket worden ingeschakeld. Beleidsregel De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) heeft in de beleidsregel CA-406 (geldig vanaf 1 januari 2010) duidelijk aangegeven wat onder dagbesteding wordt verstaan: Dagbesteding houdt in een structurele tijdsbesteding met een welomschreven doel waarbij de cliënt actief wordt betrokken en die hem zingeving verleent, niet zijnde een reguliere dagstructurering die in de woon-/verblijfssituatie wordt geboden dan wel een welzijnactiviteit zoals zang, bingo, uitstapjes en dergelijke. In dezelfde beleidsregel is voor de grondslag VG de volgende prestatiebeschrijving opgenomen: Dagactiviteit voor personen met een verstandelijke handicap die als gevolg van hun beperkingen niet kunnen deelnemen aan gewoon werk of begeleid werk (maatschappelijke integratie is niet mogelijk) De activiteit vindt overdag plaats, buiten de woonsituatie, in groepsverband. Het dagprogramma legt naar inhoud een accent op: - arbeidsmatige dagbesteding (activiteiten met een zelfstandig karakter waarbij het vaak zal gaan om het tot stand brengen van een product of dienst, afgestemd op de mogelijkheden en interesses van de cliënt); Beleidsnotitie Dagbesteding Senioren+oktober 2009 blz. 4

- activering (activiteiten gericht op zinvol besteden van de dag, aangepast aan mogelijkheden en interesses van de cliënt, waaronder handvaardigheid, expressie, beweging, belevingsactiviteiten); - activering, individueel belevingsgericht (belevingsgerichte activiteiten op een eenvoudig niveau met extra aandacht voor sfeer, geborgenheid, veiligheid, ritme en regelmaat). Uitvoering en activiteiten Dagbesteding Senioren+ werkt vanuit de wensen en mogelijkheden van de individuele cliënt, vastgelegd in het zorgplan. In veel gevallen is het doel van deze vorm van dagbesteding niet het aanleren van nieuwe vaardigheden, maar juist het zoveel mogelijk handhaven van bestaande vaardigheden. Daarbij wordt specifiek aandacht besteed aan geheugentraining en aan lichamelijke oefening. Activiteiten die plaatsvinden: Lichamelijke oefeningen, variërend van zwemmen, bejaardengymnastiek en wandelen tot zintuigactivering door middel van snoezelen, muziek, voorlezen. In stand houden van ADL (algemene dagelijkse levensverrichtingen) door middel van bakken en koken, inclusief voorbereidingen als boodschappen doen. Geheugentraining door middel van krant lezen, specifieke spelletjes, gebruik van geld, maken van een levensboek. Activering van de motoriek door middel van handwerken, knutselen en dergelijke. Cliënten begeleiden bij activiteiten van verzorgings- en verpleegtehuizen, met als doel integratie. Om op een goede manier deze activiteiten aan te kunnen bieden dienen de begeleiders over specifieke kwaliteiten en vaardigheden te beschikken. Zorgplan Ook voor de dagbesteding is een zorgplan noodzakelijk. De Lichtenvoorde heeft gekozen voor één zorgplan per (intramurale) cliënt, waarbij de persoonlijk begeleider wonen verantwoordelijk is voor het zorgplan. De begeleiding op de dagbesteding beschrijft het doel van de dagbesteding en de activiteiten en bespreekt dat met de cliënt en de persoonlijk begeleider wonen. De persoonlijk begeleider wonen verwerkt dit vervolgens in het zorgplan. De begeleiding dagbesteding rapporteert minimaal wekelijks op de gestelde doelen dagbesteding. In het geval dat er geen persoonlijk begeleider wonen van De Lichtenvoorde is (dit geldt zowel voor intramurale cliënten als voor extramurale) neemt een van de begeleiders dagbesteding de rol van persoonlijk begeleider op zich. Hij of zij is dan verantwoordelijk voor het schrijven van het zorgplan. Beleidsnotitie Dagbesteding Senioren+oktober 2009 blz. 5

Organisatie van de dienstverlening De indicatie en in het bijzonder de hoogte van het cliëntbudget bepalen voor een groot gedeelte de mogelijkheden tot begeleiding. Volgens de eerder aangehaalde Beleidsregel van de NZa vindt dagbesteding plaats in groepen. De groepsgrootte is afhankelijk van de indicatie: - licht (ZZP VG 1 tot en met 4): de groep is groter dan 6 personen - midden (ZZP VG 5 en 6): de groep bestaat uit 5 of 6 personen - zwaar (ZZP VG 7): de groep is kleiner dan 5 personen. Bij het vaststellen van de locaties waar de dagbesteding plaats vindt, gelden weer de eerder genoemde uitgangspunten: Aansluiting bij bestaande activiteiten in de locale samenleving; Bij voorkeur in een andere omgeving dan in de woonvoorziening; De begeleiders bij de dagbesteding zijn anderen dan de woonbegeleiding. In sommige situaties kunnen deze uitgangspunten niet in de praktijk worden gebracht. Soms geven de fysieke beperkingen van de cliënten aanleiding om de dagbesteding in de thuissituatie te organiseren. Soms is er in onvoldoende mate sprake van voldoende capaciteit bij bestaande locale initiatieven. En er komen nog steeds situaties voor waar oudere mensen met een verstandelijke beperking niet welkom zijn. In die gevallen kan van de uitgangspunten worden afgeweken. Het is belangrijk om vast te stellen dat de uitgangspunten onveranderd overeind blijven en steeds weer een rol spelen bij veranderende omstandigheden. Thuiszitters De term thuiszitter komt van intramurale cliënten die geen indicatie dagbesteding hadden of de indicatie niet verzilverden. Met de invoering van de ZZP financiering verdwijnt het extra budget dat voor hen beschikbaar was. Over het algemeen zullen intramurale cliënten die niet meer in aanmerking komen voor (betaald) werk, recht hebben op een indicatie dagbesteding. Er kunnen meerdere oorzaken zijn waarom cliënten deze indicatie niet of niet geheel willen verzilveren. De twee belangrijkste zijn: 1. Het is voor de cliënt te vermoeiend om naar de dagbesteding te reizen; 2. De cliënt hoeft niet zo nodig, wil alleen maar genieten van de oude dag. In beide gevallen zullen inspanningen moeten worden geleverd om de daginvulling zodanig te organiseren, dat het de cliënt zingeving verleent (beleidsregel NZa). Beleidsnotitie Dagbesteding Senioren+oktober 2009 blz. 6

Bijlage bij beleidsnotities Dagbesteding en Dagbesteding Senioren+ Oktober 2009 Begripsbepaling (uit: Beleidsregel CA-406): Dagbesteding: Dagbesteding houdt in een structurele tijdsbesteding met een welomschreven doel waarbij de cliënt actief wordt betrokken en die hem zingeving verleent, niet zijnde een reguliere dagstructurering die in de woon-/verblijfssituatie wordt geboden dan wel een welzijnsactiviteit zoals zang, bingo, uitstapjes en dergelijke. Dagdeel: Per cliënt kent een dag twee dagdelen van maximaal vier uur directe zorgverlening per dagdeel. Doelgroep extramuraal: Van toepassing voor cliënten die uitsluitend niet met verblijf gepaard gaande dagbesteding bekostigd vanuit de AWBZ ontvangen. Als voorwaarde geldt dat de prestaties dienen ter invulling van de functie begeleiding waarvoor de zorgaanbieder is toegelaten. Dagactiviteiten voor kinderen kunnen tot een leeftijd tot en met 17 jaar worden afgesproken. Tarieven in- of exclusief kapitaallasten dagbesteding: Voor cliënten die zijn geïndiceerd in of aangewezen op ZZP VG met dagbesteding èn verblijven op een plaats bij een zorgaanbieder èn de dagbesteding bij een andere zorgaanbieder afnemen dan waar ze verblijven, kan een vergoeding voor de kapitaallasten voor de dagbesteding worden afgesproken. Dagactiviteit VG: Dagactiviteit voor personen met een verstandelijke handicap die als gevolg van hun beperkingen niet kunnen deelnemen aan gewoon werk of begeleid werk (maatschappelijke integratie is niet mogelijk). De activiteit vindt overdag plaats, buiten de woonsituatie, in groepsverband. Het dagprogramma legt naar inhoud een accent op: - arbeidsmatige dagbesteding (activiteiten met een zelfstandig karakter waarbij het vaak zal gaan om het tot stand brengen van een product of dienst, afgestemd op de mogelijkheden en interesse van de cliënt); - activering (activiteiten gericht op zinvol besteden van de dag, aangepast aan mogelijkheden en interesse van de cliënt, waaronder handvaardigheid, expressie, beweging, belevingsactiviteiten); - activering, individueel belevingsgericht : belevingsgerichte activiteiten op een eenvoudig niveau met extra aandacht voor sfeer, geborgenheid, veiligheid, ritme en regelmaat). Functie: BG-Dag (in dagdelen, waarbinnen tevens PV en BH kan worden geboden alsook VP, nodig op basis van een bijkomende grondslag; daarom is in de prijs van deze prestatie enige PV, VP en BH inbegrepen). Prestaties (zie ook tarieven): De prestaties zijn afgeleid van het dagbestedingsonderzoek Elke dag goed besteed. De dagbestedingcomponenten van de verschillende ZZP s zijn samengevoegd in de modules licht, midden en zwaar. Bijvoorbeeld voor intramurale cliënten die geïndiceerd zijn voor dagbesteding met een ZZP-indicatie VG1 tot en met VG8 komen in de module licht. Beleidsnotitie Dagbesteding Senioren+oktober 2009 blz. 7

Dagbesteding voor cliënten met ZZP-indicatie VG5 en VG6 komen in de module midden en dagbesteding voor cliënten met een ZZP-VG7 komt in de module zwaar. Keuzevrijheid cliënten: In de beleidsregel CA-406 wordt de keuzevrijheid van dagbesteding van de cliënt in de gehandicaptenzorg en geestelijke gezondheidszorg gemaximaliseerd. Cliënten kunnen aangeven waar ze hun dagbesteding willen genieten en zijn daarom niet meer aangewezen op de faciliteiten van de verblijfsaanbieder. Indien de cliënt aangeeft zijn dagbesteding te willen genieten bij zijn verblijfsaanbieder dan wordt dat geregeld met beleidsregel prestatiebeschrijving en tarieven zorgzwaartepakketten en de substitutiemogelijkheden zijn dan optimaal. Maar als de cliënt aangeeft elders, een ander NZa nummer, zijn dagbesteding te willen genieten dan wordt dagbesteding geregeld via de beleidsregel CA-406. Tarieven (per 01.01.2010): Prestaties extramuraal: H811 Dagactiviteit VG licht 34,72 H812 Dagactiviteit VG midden 43,87 H813 Dagactiviteit VG zwaar 67,39 Prestaties intramuraal: H900 Dagbesteding VG-licht 24,90 H901 Dagbesteding VG-midden 34,05 H902 Dagbesteding VG-zwaar 57,57 H990 Kapitaallasten dagbesteding VG 9,82 H910 Dagbesteding LG-licht (LG7) 27,48 H911 Dagbesteding LG-midden (LG2, LG4, LG6) 32,77 H912 Dagbesteding LG-zwaar (LG1, LG3, LG5) 36,00 H991 Kapitaallasten dagbesteding LG 14,19 Vervoer: H620 Vervoer dagactiviteit VG 11,05 per (aanwezigheids) dag VG licht (VG1 t/m VG4), (J)LVG H621 Vervoer dagactiviteit VG (rolstoel) 18,48 per (aanwezigheids) dag VG midden en zwaar (VG5 t/m VG7) H624 Vervoer dagactiviteit LG 19,72 per (aanwezigheids) dag.. Beleidsnotitie Dagbesteding Senioren+oktober 2009 blz. 8