Quickscan dagbesteding

Transcriptie

1 Quickscan dagbesteding Een basis voor innovatie TL/12/ oktober 2012

2 Over Timeslab TimesLab richt zich op innovaties in de zorg. Wij hebben voor onze opdrachtgevers een meerwaarde door onze kennis van de zorg, van innovatie en van implementatie. De term "Times" verwijst naar de gedachte, dat innovaties in de zorg altijd zijn terug te voeren naar winst in tijd en/of kwaliteit. Met "Lab" willen wij uitdrukken, dat TimesLab een platform is waar innovaties worden uitgedacht, onderzocht, bijeengebracht, uitgeprobeerd en geïmplementeerd. Contact TimesLab B.V. Capitool PL Enschede Telefoon: Auteurs L. Homan MSc. drs. W. Dragt 2012 TimesLab B.V. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of worden openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van TimesLab B.V. Het gebruik van cijfers en/of tekst als toelichting of ondersteuning bij artikelen, boeken en scripties is toegestaan, mits de bron duidelijk wordt vermeld. TL/12/0233TL 2 / 11

3 Inhoudsopgave 1. Inleiding 4 Basis voor vernieuwing 4 Begrenzing van de quickscan 4 Innovatie 4 2. Aanspraak op dagbesteding 5 Een kwantitatieve indruk 5 3. Beeld van dagbesteding 6 Bijlage 1. Matrix 7 TL/12/0233TL 3 / 11

4 1. Inleiding Eén van de functies in de AWBZ is de groepsgewijze dagbesteding aan mensen met een beperking. Deze dagbesteding is gericht op het behouden van vaardigheden en het versterken van de zelfredzaamheid, aldus het Besluit Zorgaanspraken. Dagbesteding wordt afgenomen door mensen die thuis wonen (extramuraal) als ook door mensen die in een zorginstelling wonen (intramuraal). Het onderwerp dagbesteding is al geruime tijd onderwerp van diverse politieke discussies. Zo staat dagbesteding centraal bij de overheveling van de functie begeleiding voor extramurale cliënten en is er daarnaast in het begrotingsakkoord (voorjaar 2012) een bezuiniging aangekondigd op het vervoer van- en naar de dagbesteding (extra- en intramuraal). Basis voor vernieuwing In deze quickscan hebben wij de diversiteit van dagbesteding in kaart gebracht. Het doel van TimesLab is om hiermee een overzicht te bieden van de verschillende vormen. Dit overzicht biedt een basis voor innovatieve partijen die nieuw of aangepast beleid willen maken. De informatie is gebaseerd op onderzoek dat TimesLab voor een tweetal opdrachtgevers heeft verricht gedurende de maanden juni 2012 tot en met augustus De informatie willen we echter breder beschikbaar stellen, ook voor andere partijen. We zijn ervan overtuigd dat de vernieuwingslag in dagbesteding de komende jaren zal gaan over: de mogelijkheden van concentratie van een aantal vormen van dagbesteding; de mogelijkheid om een omslag van formeel naar informeel te maken voor groepen cliënten die nu nog dagbesteding ontvange; de mate van mogelijkheden van concentratie van doelgroepen; de organisatie van activiteiten in wijken en buurten; de koppeling aan nieuwe arrangementen in het - en onderwijsdomein; en hiermee samenhangend: de mogelijkheden van meer doelmatigheid van het vervoer van cliënten naar dagbestedingslocaties. Begrenzing van de quickscan De quickscan is gebaseerd op onderzoeksmateriaal dat is verzameld voor een tweetal opdrachten voor zorgaanbieders AWBZ. De inhoud van de quickscan biedt een mooi overzicht van de diversiteit in dagbestedingsvormen die er in Nederland is. De vertaling naar vernieuwing moet worden gedaan door individuele zorgaanbieders zelf. TimesLab kan hierbij ondersteunen met kennis van de ontwikkelingen: in wet- en regelgeving; ontwikkelingen in het lokale domein bij gemeenten (extramurale begeleiding/ domein); kennis van de doelgroepen; kennis van de ZZP s en kostprijsbepaling; organisatorische randvoorwaarden (vervoerslogistiek). Innovatie Neem voor een vrijblijvend gesprek contact op met TimesLab Onderzoek & Innovatie: Ir. B.H. Hoeksma; b.hoeksma@timeslab.nl drs. W. Dragt; w.dragt@timeslab.nl TL/12/0233TL 4 / 11

5 2. Aanspraak op dagbesteding In het besluit zorgaanspraken staat bij de functie begeleiding groep (dagbesteding) beschreven dat het gaat om mensen met beperkingen op het gebied van sociale redzaamheid, het bewegen en verplaatsen, het psychisch functioneren, het geheugen en oriëntatie en/of het vertonen van matig of zwaar probleemgedrag. De dagbesteding is gericht op het behouden van vaardigheden en het versterken van de zelfredzaamheid en/of het voorkomen van opname in een instelling of voorkoming van verwaarlozing. Er wordt een dagprogramma geboden dat bedoeld is om (aangepaste vormen van) arbeid of school te vervangen of wanneer er normaal gesproken geen sprake is van arbeid of school (bijvoorbeeld bij ouderen) een vorm van dagstructurering te bieden waarbij zelfredzaamheid en cognitieve vaardigheden worden gestimuleerd en eventuele gedragsproblematiek wordt gereguleerd. Activiteiten die worden uitgevoerd in het kader van dagbesteding bestaan uit het ondersteunen bij of oefenen met vaardigheden of handelingen, het ondersteunen bij of oefenen met het aanbrengen van structuur of het voeren van regie en/of het overnemen van toezicht op de verzekerde. Wanneer iemand een indicatie krijgt voor Begeleiding in groepsverband hoort daar ook het vervoer van- en naar de dagbesteding bij indien dit medisch noodzakelijk is. Uitgangspunt bij het beoordelen van medisch noodzakelijk is het gebrek aan zelfredzaamheid van een burger op lichamelijk dan wel verstandelijk gebied. Voor kinderen tot 12 jaar wordt altijd een indicatie voor vervoer afgegeven. Een kwantitatieve indruk Om een indruk te krijgen van het aantal mensen dat dagbesteding ontvangt is gebruik gemaakt van een tweetal rapportages van het Centrum Indicatiestelling Zorg. De eerste betreft een overzicht van cliënten die thuis wonen en een indicatie voor begeleiding groep hebben gekregen 1, dit leidt tot de volgende gegevens: Ruim indicaties voor de functie Begeleiding Groep (soms in combinatie met andere functies). Aandeel ouderen is grootst (35%), gevolgd door mensen met een psychiatrische beperking (29%) een verstandelijke beperking (23%), lichamelijke (11%) en zintuiglijke beperking (2%). 75% van de cliënten heeft de voorkeur voor Zorg in Natura uitgesproken bij het CIZ. 80% heeft een indicatie voor vervoer. Wanneer we kijken naar de groep cliënten met een intramurale indicatie, geldt dat dagbesteding geïndiceerd kan worden als integraal onderdeel van het Zorgzwaartepakket van de cliënt. Hierover zijn in de rapportage van het CIZ 2 de volgende gegevens te vinden: indicaties intramuraal op 1 oktober Ouderen, sector V&V komt het meeste voor (56%), voor deze groep geldt dat dagbesteding integraal onderdeel uitmaakt van de indicatie en niet als losse functie geïndiceerd wordt. De overblijvende indicaties zijn dan verdeeld over de gehandicaptenzorg namelijk en de GGZ met indicaties. Het aantal cliënten met dagbesteding in deze sectoren 3 ligt op ongeveer 60% in de gehandicaptenzorg (ongeveer cliënten) en 40% in de GGZ (ongeveer cliënten). 1 Rapport begeleiding in beeld, CIZ Aanspraak op AWBZ zorg, CIZ Indicatieve prijzen zorgzwaartepakketten, NZa 2007 TL/12/0233TL 5 / 11

6 3. Beeld van dagbesteding Uit de aanspraak voor de functie begeleiding groep (dagbesteding) blijkt dat het gaat om activiteiten in de vorm van een gestructureerd dagprogramma en gericht op het behouden van vaardigheden en het bevorderen van zelfredzaamheid. Ook weten we dat het gaat om ongeveer cliënten waarbij dagbesteding een onderdeel van de indicatie is. Wat nog ontbreekt is een beeld van de verschillende vormen van dagbesteding die cliënten ontvangen. Vanuit de praktijk is bekend dat de diversiteit aan dagbestedingsvormen groot is, ook op lokaal niveau. Op basis van literatuuronderzoek is getracht om hier een zo breed mogelijk beeld van te geven. Daarbij is gekeken naar de doelgroep cliënten, het type dagbesteding, voorbeelden van activiteiten die worden uitgevoerd en specifieke kenmerken van de dagbesteding dan wel de dagbestedingslocatie. De matrix (bijlage 1) op de hierna volgende pagina s geeft hiervan een overzicht. TL/12/0233TL 6 / 11

7 Bijlage 1. Matrix Indicatie (grondslag) Psy Doelgroep Doel Type Activiteit Randvoorwaarden Financieringstitel Psychiatrie, langdurig Psychiatrie ernstig gedragsproblem atiek (SGA) Forensisch, niet strafrechtelijke psychiatrie Normalisatie en participatie Normalisatie en participatie, leren en Zinvolle invulling dag/ontmoeting en ontspanning Stimuleren cliënten tot aanleren vaardigheden Stimuleren cliënten tot aanleren vaardigheden Educatief Arbeidsmatig in beschermde omgeving Begeleid en Cursus bijvoorbeeld computertraining, talencursus, beroepsopleiding Fietsenmakerij, inpak, montage Receptionist, glazenwasser, klusjesman, tuinman Stimulerende omgeving, aanzetten tot opleiding/ Cliënt kan prikkels omgeving aan Inloop Koffie drinken, spelletjes Veilige/vertrouwde omgeving Inloop Arbeidsmatig / activerend Knutselen, Knutselen, Sterk gestructureerde omgeving en mogelijkheden voor beveiliging Mogelijkheden voor beveiliging Dagactiviteit LZA of ZZP inclusief dagbesteding Dagactiviteit LZA of ZZP inclusief dagbesteding Dagactiviteit LZA of ZZP inclusief dagbesteding Dagactiviteit LZA of ZZP inclusief dagbesteding + toeslag KIB Dagactiviteit LZA of ZZP inclusief dagbesteding + toeslag NSFP ffftl/12/0233tl TL/12/ / 11 7 / 11

8 Indicatie (grondslag) Doelgroep Doel Type Activiteit Randvoorwaarden Financieringstitel VG (L)VG regulier Normalisatie en participatie Begeleid en Receptionist, glazenwasser, Zinvolle invulling dag en Arbeidsmatig klusjesman, tuinman Fietsenmakerij, inpak, montage, bakkerij VG + autisme Normalisatie en participatie Begeleid en Administrateur, sorteer, drukkerij Zinvolle invulling dag en Arbeidsmatig Fietsenmakerij, inpak, montage, VG + gedragsproble matiek (SGLVG/SGE VG) Zinvolle invulling dag en Arbeidsmatig sorteer Fietsenmakerij, hovenier, inpak, montage TL/12/ / 11 EMG Cliënt kan zelf taken uitvoeren Cliënt kan onder begeleiding taken uitvoeren uitvoeren van taken begrepen Cliënt kan zelf taken uitvoeren in een gestructureerde omgeving Cliënt kan onder begeleiding taken uitvoeren in een gestructureerde omgeving uitvoeren van taken in een gestructureerde omgeving Prikkelarme omgeving en weinig ruimte voor Prikkelarme omgeving en weinig ruimte voor Prikkelarme omgeving en weinig ruimte voor begrepen en fysieke ruimte is aangepast aan beperkingen VG licht of ZZP VG licht of ZZP VG midden of ZZP VG zwaar VG licht of ZZP VG licht of ZZP VG midden of ZZP VG licht of ZZP VG midden of ZZP VG zwaar of ZZP VG zwaar of ZZP ffftl/12/0233tl TL/12/ / 11 8 / 11

9 VG + epilepsie VG kind Zinvolle invulling dag en Arbeidsmatig Fietsenmakerij, inpak, montage Knutselen, wandelen, sporten/gymnastiek, ADL taken oefenen ZG visueel ZG visueel Normalisatie en participatie Begeleid en Dienstverlening (winkel), Drukkerij Zinvolle invulling dag en Arbeidsmatig Agrarisch, Drukkerij, Horeca Creatief, Sporten/bewegen, Koffie drinken, Spel ZG auditief ZG auditief Normalisatie en participatie Begeleid en Administratief, Industrieel Zinvolle invulling dag en Arbeidsmatig Industrieel, horeca, drukkerij, winkel Creatief, houtplaats, sporten, drama Ontmoeting en ontspanning Belevingsgericht Koken/bakken, snoezelen, wandelen TL/12/ / 11 cliënt Cliënt kan onder begeleiding taken uitvoeren maar kennis van epilepsie is aanwezig uitvoeren van taken kennis van epilepsie is aanwezig begrepen met kennis epilepsie uitvoeren van taken en sociale interactie centraal begrepen Cliënt kan zelf taken uitvoeren in aangepaste omgeving Cliënt kan onder begeleiding taken uitvoeren in aangepaste omgeving uitvoeren van taken in aangepaste omgeving begrepen Cliënt kan zelf taken uitvoeren in aangepaste omgeving Cliënt kan onder begeleiding taken uitvoeren in aangepaste omgeving uitvoeren van taken in aangepaste omgeving begrepen ZZP + toeslag GEZ ZZP + toeslag GEZ ZZP + toeslag GEZ VG kind evt. toeslag gedrag, ZZP VG kind evt. toeslag EMB, ZZP ZG vis licht, ZZP ZG vis licht, ZZP ZG vis midden, ZZP ZG vis zwaar, ZZP ZG aud licht, ZZP ZG aud licht, ZZP ZG aud midden, ZZP ZG aud zwaar, ZZP ffftl/12/0233tl 9 / 11

10 LG LG regulier (alleen fysiek) Normalisatie en participatie Begeleid en Receptionist, administratief Zinvolle invulling dag en Arbeidsmatig Inpak, montage, administratief Cliënt kan prikkels omgeving aan en omgeving is aangepast aan beperkingen cliënt Cliënt kan met begeleiding aan het en omgeving is aangepast aan beperkingen cliënt LG / NAH Normalisatie en participatie Begeleid en Cliënt kan prikkels omgeving aan en omgeving is aangepast aan beperkingen cliënt LG beademing Zinvolle invulling dag en Arbeidsmatig Horeca, winkel, inpak, montage, bakkerij simpel industrieel, bewegen koken/bakken, krant lezen simpel industrieel, bewegen koken/bakken, krant lezen Cliënt kan met begeleiding aan het en omgeving is aangepast aan beperkingen cliënt Cliënt wordt gestimuleerd om taken uit te voeren en vaardigheden aan te leren begrepen Cliënt wordt gestimuleerd om taken uit te voeren en vaardigheden aan te leren, kennis van beademing aanwezig en direct nabij begrepen, kennis van beademing aanwezig en direct nabij LG licht, ZZP LG licht/midden, ZZP LG licht, ZZP LG licht/midden, ZZP LG midden, ZZP LG zwaar, ZZP ZZP + toeslag beademing ZZP + toeslag beademing ffftl/12/0233tl TL/12/ / / 11

11 Indicatie (grondslag) Doelgroep Doel Type Activiteit Randvoorwaarden Financieringstitel SOM PG Ouderen regulier Ouderen lichamelijke problematiek Ouderen dementie Ontmoeting en thuiswonen ondersteunen Krant lezen, knutselen, wandelen, koken/bakken, spelletjes Ontmoeting Krant lezen, creatief, koken/bakken, spelletjes Structuur geven aan dag Belevingsgericht Krant lezen, creatief, koken/bakken, geheugentraining Ontmoeting van anderen en het behouden van vaardigheden door taken zelf uit te voeren Fysieke ruimte aangepast aan beperkingen Invulling van de dag volgens een vast dagritme BG BG + toeslag SOM BG + toeslag PG ffftl/12/0233tl TL/12/ / / 11