Effectief budgetbeheer: zelfcontrole en gedragsverandering Research Center for Marketing and Consumer Science K.U.Leuven Siegfried Dewitte
Stel dat je werkt als jobstudent in een bar. Je hebt twee enveloppes gekregen. Eén met 440 euro voor het opdienen, en één met 60 euro voor het afwassen. Je krijgt te horen dat je favoriete band komt spelen in je streek. Een duoticket kost 57 euro. Zou je het ticket kopen?
Kleine potjes remmen het uitgeven af Virtuele rekeningen Ook bruikbaar als techniek mentale rekeningen De potjes krijgen een bestemming
Overzicht Wat is zelfcontrole en welke rol speelt ze in budgetbeheer? Strategieën in budgetbeheer en hun beperkingen De achterdeur naar zelfcontrole
Wat is zelfcontrole Het zelf past zijn eigen gedrag (emoties, gedachten, ) aan zodat het gedrag beter past bij zijn doelstellingen Sterke neiging, verleiding, impuls Bezitten, consumeren, proeven, spelen Doelstellingen Geld over houden, werken Spanning tussen de twee, oplossing in het voordeel van de doelstellingen.
Wat is zelfcontrole Doelstellingen liggen in de toekomst Voelen daarom minder dwingend Waarde van toekomstige toestand daalt naarmate het verder af ligt
De prijs van de toekomst Wachten op solden? Stoppen met roken nu, of later? Werken op 18 of verder studeren?
De prijs van de toekomst + 1 jaar Wat kies je? 100 euro meteen of 100 euro over een jaar? Vandaag
De prijs van de toekomst + 1 jaar Hoeveel is 100 euro binnen een jaar NU waard voor jou? Vandaag
Prijs van de toekomst Dieren en kleine kinderen: 0 euro Rationeel economisch antwoord Inflatie Kans op sterven Betrouwbaarheid van de bewaarder interest rate: ca. 92-96 euro
Bepalende factoren verleidingen, armoede Slechte omstandigheden en dringende opportuniteiten Armen trekken zich minder aan van de toekomst Betalen interesten van 200% en meer Collins Morduch Rutherford Ruthven 2009 the portfolio of the poor. How the world s poor live on $2 a day
Zelfcontrole wordt als belangrijk gezien in budgetbeheer Fout budgetbeheer wordt soms toegeschreven aan gebrek aan zelfcontrole
Overzicht Wat is zelfcontrole en welke rol heeft het in budgetbeheer? Strategieën in budgetbeheer en hun beperkingen De achterdeur naar zelfcontrole
Strategieën Mentale rekeningen Het opdelen van zijn budget in categorieën Opstellen Er zich aan houden Dosering: Geplande zelfbeloning na een bepaalde inspanning Plan opstellen Vb. Op het einde van de maand mag ik met de helft van de overschot Er zich aan houden
Strategieën Preventieve zelfcontrole Moeilijke situaties vermijden of ongewenste gedragingen voorkomen Situaties definiëren, de juiste maatregelen nemen Implementatie-intenties Een gewenst gedrag koppelen aan een heel specifieke plaats en tijd Vb. Als ik een fles wijn nodig heb, zal ik de goedkoopste kopen Plan opstellen
Beperkingen van de strategieën Strategieën vereisen aandacht Het uitoefenen van zelfcontrole in een gebied (bvb eten) leidt tot een vermindering van zelfcontrole in andere gebieden (bvb budgetbeheer)
Paradox Gebrek aan zelfcontrole wordt aangewezen als een van de oorzaken van armoede Armen gebruiken veel van de strategieën spontaan vaker dan niet-armen Armen die de strategieën gebruiken lijken niet per se gelukkiger Trainingsperiode?
Overzicht Wat is zelfcontrole en welke rol heeft het in budgetbeheer? Strategieën in budgetbeheer en hun beperkingen De achterdeur naar zelfcontrole
De achterdeur naar zelfcontrole BASISLIJN Fase 1: Er is een verleiding A A is aantrekkelijk maar duur Fase 2: beslissingnemer weert de verleiding af (of niet) Gebruikt wilskracht, of past een strategie toe Fase 3: is misschien ietwat trots, maar is vooral gefrustreerd, is tijdelijk kwetsbaar
De achterdeur naar zelfcontrole ALTERNATIEF Fase 1: Er is een verleiding A A is aantrekkelijk maar duur Fase 2: beslissingnemer vindt A niet aantrekkelijk Fase 3: geen vermoeidheid, geen gevoel van gemis Uitdaging: Kan de beslissingnemer leren dingen die slecht zijn voor hem, niet meer te wensen?
Verleiding ontkrachten Eetdomein Voorbehandeling, en dan een meting van hoeveel ze eten in een smaaktest (M&M) Voorbehandeling: mensen blootstellen aan de verleiding zodanig dat ze niet eten Tijdens de meting wordt ook het gemak van consumptie gemanipuleerd Normaal leidt gebruiksgemak tot meer eten, tenzij de verleiding niet meer verleidelijk is
Fase 1: kennistaak Milkchocolate filled with fudge Hazelnut in caramel Milkchocolate with caramel Coconut in milkchocolate
proefopzet Drie condities Enkel de foto s tonen (zoals reclame) De foto s PLUS de echte snoep tonen (= verleiding is fysiek aanwezig) De foto s vervangen door foto s van niet verleidingen Gebruiksgemak Potjes zijn breed (15cm diameter) of smal (5cm diameter) Constant volume
Hoeveel eten ze? 25 20 Laag gebruiksgemak 15 Hoog gebruiksgemak 10 5 0 no temptation pictures physical
De achterdeur naar zelfcontrole Bijkomende studies wijzen erop dat mensen de verleiding ontwaarden Dat deze verandering niet van korte duur is (kan op lange termijn werken) Cruciaal: werkt enkel als de zelfcontrole autonoom gebeurt Preventieprogramma tegen zwaarlijvigheid bij kinderen
De achterdeur naar zelfcontrole Onderzocht voor objecten o.a. bij armen Gadgets ontwaarden als ze aangeboden worden maar het budget het niet toelaat om ze te kopen Armen vinden extreme luxeschoenen minder aantrekkelijk Opnieuw: ENKEL bij hoge autonomie. Bij lage autonomie, verandert de attitude niet en gaat dus ook het conflict niet weg
Conclusie Preferentie management lijkt een veelbelovend pad Komt spontaan voor, in autonome omstandigheden Laat ons leren van degenen die het goed onder de knie hebben Concrete toepassingen?