Preventie- en handhaving plan Alcohol 2014-2018 Versie : 1.1 Datum : april 2014 Samengesteld door : C.A.W.A. Pieper-Burm
pagina 2 van 23 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Preventie- en handhavingplan alcohol 2.1 Algemeen 2.2 Think Before You Drink 3. Doelstellingen Preventie en Handhaving 3.1 Visie en ambitie, risicoanalyse en vastellen prioriteiten 3.2 Regionale alcoholpreventie 3.3 Lokale alcoholpreventie 3.4 Toezicht en handhaving 4. Acties Preventie en handhaving alcohol 4.1 Alcohol preventie 4.2 Handhaving 5. Resultaten 5.1 Alcoholpreventie 5.2 Handhaving 6. Overige zaken 6.1 Verordening paracommercie 6.2 Sluitingstijden 6.3 Financiën 6.4 Evaluatie 6.5 Looptijd 6.6 Citeertitel
pagina 3 van 23 1. Inleiding De nieuwe drank- en Horecawet Op 1 januari 2013 is de nieuwe Drank- en Horecawet in werking getreden. Het belangrijkste element van de wetswijziging betreft een uitbreiding van de bevoegdheden van gemeenten, met het oog op de bescherming van de volksgezondheid (met name van jongeren) en het voorkomen van alcohol gerelateerde ordeverstoring. De gemeente heeft bevoegdheden gekregen om het alcoholgebruik terug te dringen door het stellen van regels. Daarnaast is iedere gemeente verplicht om vóór 1 januari 2014 een paracommerciële verordening vast te stellen waarin de schenktijden en de alcoholverstrekking tijdens privé bijeenkomsten en bijeenkomsten van derden in gebouwen voor verenigingen, stichtingen en kerken wordt geregeld. De verantwoordelijkheid voor de handhaving ligt bij de gemeentelijke toezichthouders. Op 1 januari 2014 is een tweede wetswijziging van de Drank- en Horecawet doorgevoerd. Hiermee is de leeftijdsgrens voor verstrekking én voor het aanwezig hebben van alcohol op voor het publiek toegankelijke plaatsen verhoogd naar 18 jaar. Dit betekent dat jongeren vanaf dat moment geen alcohol mogen kopen als zij nog geen 18 jaar zijn. Ook is geregeld dat jongeren onder de 18 jaar geen alcohol mogen bezitten op voor het publiek toegankelijke plaatsen. In de wetswijziging is eveneens opgenomen dat gemeenteraden periodiek een preventie- en handhavingsplan alcohol vaststellen. Wat is het preventie- en handhavingsplan alcohol? In de gewijzigde Drank- en Horecawet van 1 januari 2014 is opgenomen dat de gemeenteraad iedere vier jaar een preventie- en handhavingsplan alcohol vaststelt (artikel 43a DHW). Hiermee wil de wetgever stimuleren dat gemeenten actief nadenken over en uitvoer geven aan het verbinden van de beleidsterreinen Volksgezondheid (voorlichting en bewustwording) en Openbare Orde en Veiligheid (beleid en handhaving) als het gaat om alcoholpreventie. Onderzoek heeft meerdere malen laten zien dat beide beleidsterreinen van belang zijn voor effectieve alcoholpreventie bij jongeren. Het preventie- en handhavingsplan bevat de hoofdzaken van het beleid dat zich richt op de preventie van alcoholgebruik -met name onder jongeren- en de handhaving van de wet. Het plan kan tussentijds worden gewijzigd.
pagina 4 van 23 In het plan wordt in ieder geval aangegeven: a. wat de doelstellingen zijn van het preventie- en handhavingsplan; b. welke acties ondernomen worden om alcoholgebruik te voorkomen, met name onder jongeren en al dan niet in samenhang met andere preventieprogramma s vanuit de Wet Publieke Gezondheid (artikel 2, tweede lid, onderdeel d); c. de wijze waarop het handhavingsbeleid wordt uitgevoerd en welke handhavingsacties in de door het plan bestreken periode worden ondernomen; d. welke resultaten in de door het plan bestreken periode minimaal behaald dienen te worden. Ten aanzien van alcoholpreventie wordt bepaald dat het plan de volgende elementen bevat: - de hoofdzaken van het preventiebeleid alcohol, met name richting jongeren; - de doelstellingen van het preventiebeleid alcohol; - welke acties worden ondernomen (specifiek gericht op alcoholpreventie of in samenhang met andere preventieprogramma s, met inbegrip van programma s voor de gezondheidsbevordering). Ten aanzien van handhaving wordt bepaald dat het plan de volgende elementen bevat: - de hoofdzaken van het handhavingsbeleid; - de doelstellingen van het handhavingsbeleid; - de wijze waarop het handhavingsbeleid wordt uitgevoerd; - welke handhavingsacties in de door het plan beschreven periode worden ondernomen. Het preventie- en handhavingsplan dient uiterlijk zes maanden (1 juli 2014) na inwerkingtreding van de gewijzigde Drank- en Horecawet (1 januari 2014) vastgesteld te worden. Na deze eerste vaststelling kan het preventie- en handhavingsplan in de toekomst gelijktijdig met de Nota Lokaal Gezondheidsbeleid worden vastgesteld. Dit hoeft dan geen apart document meer te zijn. Zo kan bijvoorbeeld in de Nota verwezen worden naar de activiteiten op het gebied van handhaving, zoals beschreven in de nota Integrale Veiligheid. Zie ook paragraaf 6.4 evaluatie.
pagina 5 van 23 2. Preventie- en handhavingsplan Alcohol gemeente Geertruidenberg 2.1 Algemeen Waarom is de link tussen preventie en handhaving zo belangrijk? Integrale benadering is een cruciaal kenmerk van effectief alcoholbeleid Wetenschappelijke studies laten zien dat een integrale benadering van de problematiek rondom alcohol een cruciaal kenmerk is van effectief alcoholbeleid (Reynolds, 2003). Recent onderzoek van het RIVM Centrum voor Gezond Leven, het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP en het Trimbos-instituut bevestigt dat beleid op het gebied van alcoholmatiging het meest effectief is als het integraal wordt aangepakt 1 (Mulder, Bovens, Franken & Sannen, 2013). De belangrijkste pijlers waarop alcoholbeleid dient te zijn gebaseerd, zijn publiek draagvlak (grenzen overdragen), regelgeving (grenzen stellen) en handhaving (grenzen bewaken) (Figuur 1). Figuur 1. Integraal beleidsmodel voor effectief lokaal alcoholbeleid (Reynolds, 2003). Het creëren van bewustwording bij alcoholverstrekkers en ouders is een noodzakelijke voorwaarde voor gedragsverandering, die ingegeven wordt door een helder beleid over alcoholpreventie bij jongeren. Door het versterken van de handhaving via de mogelijkheden in de Drank- en Horecawet kunnen er 1 Zie de brochure Effectief Alcoholbeleid: hoe pakt u dat aan?, te downloaden via http://www.loketgezondleven.nl/gemeenteen-wijk/gezonde-gemeente/alcohol/.
pagina 6 van 23 aanvullende effecten bereikt worden op het terugdringen van de beschikbaarheid van alcohol voor jongeren. Dit is ook het uitgangspunt van het landelijke alcoholpreventiebeleid. Naast het voorkomen van schadelijk alcoholgebruik vanuit het perspectief van de volksgezondheid en het jeugdbeleid, is het landelijke beleid ook gericht op het terugdringen van criminaliteit en verstoringen van de openbare orde. Maatregelen gericht op het beperken van de beschikbaarheid van alcohol zijn het meest effectief Alcoholgebruik is niet alleen een persoonlijke en bewuste keuze. Drinkgedrag wordt voor een groot deel ook bepaald door de omgeving, zoals de ouders, de prijs van alcohol, het productaanbod, verkoopregels, normen, tradities en het sociale netwerk. De Word Health Organization (WHO) laat in een overzichtsstudie naar alcoholbeleid zien dat maatregelen die de beschikbaarheid van alcohol beperken het meest effectief zijn in het terugdringen van alcoholgebruik (Babor e.a., 2010). De volgende omgevingsfactoren zijn van invloed op het drinkgedrag van jongeren: - de prijs van alcohol; - het beschikbare assortiment; - het aantal verkooppunten; - de aanwezige promotie van alcohol; - de normen in de sociale omgeving van het individu (bijvoorbeeld van ouders); - het overheidsbeleid; - de leeftijdsgrenzen en naleving en handhaving daarvan. Tabel 1 geeft een overzicht van beleidsmaatregelen en hun effectiviteit zoals aangetoond in wetenschappelijk onderzoek (Babor e.a., 2010). Maatregel Effectiviteit Hoeveelheid onderzoek Minimum verkoopleeftijd +++ +++ Verhogen van prijs (accijnzen,minimumprijs) +++ +++ Beperken van verkooptijden ++ ++ Meer handhaving ++ ++ Beperken van reclame +/++ +++ Training barpersoneel - +++
pagina 7 van 23 Een eenzijdige aanpak gericht op slechts één of twee van dergelijke factoren is gedoemd te mislukken. Preventiestrategieën die gebaseerd zijn op handhaving van wet- en regelgeving, training van alcoholverstrekkers, instellen van alcoholvrije zones en intensieve media-aandacht zijn potentieel succesvol (Holder e.a., 1999). 2.2 Think before you drink De 18 gemeenten in de regio West-Brabant hebben, gezamenlijk het voorkomen van het gebruik van alcohol door jongeren vastgesteld als prioriteit voor gezondheidsbeleid. Deze ambitie wordt vormgegeven door het regionaal alcoholmatigingsproject Think before you drink. 2 Binnen Think before you drink werken alle 18 gemeenten uit West-Brabant samen met GGD West-Brabant, verslavingsinstituut Novadic-Kentron, de politie, bureau Halt en vele andere samenwerkingspartners om het alcoholgebruik onder jongeren terug te dringen. Het project is in 2009 gestart. De aanpak wordt zoveel mogelijk een integrale benadering gehanteerd, gericht op de beleidsterreinen Volksgezondheid, Jeugd, Onderwijs en Openbare Orde & Veiligheid. In oktober 2013 is de eerste fase van Think before you drink in West-Brabant afgesloten. Met de afronding van fase 1 van Think before you drink verschuift de behoefte van de projectdeelnemers van ontwikkelen van interventies naar lokale implementatie en borging. Doelstelling van het vervolg van Think before you drink (fase 2) is dan ook dat in alle gemeenten aandacht wordt besteed aan alcoholgebruik door jongeren doordat structureel beleid wordt gevoerd en interventies worden uitgevoerd om het alcoholgebruik onder jongeren terug te dringen. Dit wordt meetbaar door een inventarisatie van de cijfers met betrekking tot alcoholgebruik in de 4-jaarlijkse GGD-monitor onder jongeren. In 2013 heeft in West-Brabant een telefonisch onderzoek plaatsgevonden naar de opinie van jongeren en ouders over alcoholgebruik. De resultaten zijn weergegeven in tabel 2. Uit het onderzoek blijkt dat ouders én jongeren meer bewust zijn van de schadelijke gevolgen van alcoholgebruik in vergelijking met 2010. Echter geeft een lager percentage jongeren van 16 jaar en ouder aan dat jongeren vanaf 16 te vaak en teveel alcohol drinken; 2 www.thinkbeforeyoudrink.nl
pagina 8 van 23 Tabel 2. Opinie West-Brabantse jongeren m.b.t. alcoholgebruik (Theunis & Heppe, 2013) Jongeren 12 t/m 15 jaar 2013 2010 alcoholgebruik is in alle gevallen schadelijk een slokje alcohol kan geen kwaad 66% 40% 21% 38% Jongeren 16 t/m 18 jaar 2013 2010 binge-drinken 3 is schadelijk 53% 38% jongeren drinken te vaak en te veel 30% 53% Uit de cijfers blijkt ook dat ouders en verzorgers minder vaak alcohol drinken in het bijzijn van hun kind. Het aantal opvoeders dat 18 jaar als leeftijdsgrens voor alcoholgebruik door jongeren stelde, verdubbelde van 9% in 2010 naar 18% in 2013. (Theunis & Heppe, 2013). Daarnaast is, in samenwerking met STAP, het nalevingspercentage in de regio West- Brabant onderzocht door middel van een mystery-shopping onderzoek. Bij verschillende alcoholverkooppunten hebben jongeren van 15 jaar alcohol proberen te kopen. Dit onderzoek liet zien dat het nalevingspercentage in de regio West-Brabant de afgelopen periode niet is verbeterd. In 2011 werd er in de horeca, supermarkten, slijterijen, cafetaria s en sportverenigingen in 29% van alle aankooppogingen van jongeren onder 16 jaar correct nageleefd (dat wil zeggen: geen alcohol verkocht). In 2013 is dit percentage gedaald naar 12%. Enkel de supermarkten laten een verbetering zien van 22% in 2010 naar 48% in 2013. (Franken & Selten, 2013). 3 Het drinken van meer dan 5 glazen of meer bij één gelegenheid
pagina 9 van 23 Tabel 3. Nalevingsonderzoek regio West-Brabant 2013, STAP Gemeente Aantal bezoeken Aantal keer naleving Naleving % Aalburg 4 0 0 % Alphen-Chaam 5 0 0 % Baarle-Nassau 5 1 20 % Bergen op Zoom 32 1 3 % Breda 49 4 8 % Drimmelen 9 2 22 % Etten-Leur 11 4 36 % Geertruidenberg 8 0 0 % Halderberge 16 3 19 % Moerdijk 13 2 15 % Oosterhout 19 2 11 % Roosendaal 23 5 22 % Rucphen 8 0 0 % Steenbergen 12 0 0 % Werkendam 9 2 22 % Woensdrecht 13 2 15 % Woudrichem 4 1 25 % Zundert 12 2 17 % Totaal 252 31 12 % De Drank- en Horecawet en daarbinnen het preventie- en handhavingsplan alcohol bieden kansen om de handhaving van de leeftijdsgrenzen te verbeteren. De gemeenten hebben vanaf 1 januari 2013 zelf de bevoegdheid om toezicht te houden op de naleving van de Drank- en Horecawet. Beschrijving Handhaving is het sluitstuk van de aanpak van alcoholgebruik met name onder jongeren. Binnen de is discotheek Oscars een hotspot voor jongeren tussen de 16 en 20 jaar. Tevens zijn er binnen de gemeente een aantal evenementen die veel jongeren trekken en een relatief groot aantal supermarkten. Hieronder wordt getracht de diversiteit van de horeca in in beeld te brengen. Hiervoor zijn de gegevens van de Kamer van Koophandel en de gegevens van de door gemeente verleende drank- en horecavergunningen gebruikt. Er is voor gekozen het volgende onderscheid te maken: Café s, paracommercie, cafetaria, restaurant/hotel, slijterijen, supermarkten en Bed & Breakfast.
AANTALLEN PER KERN Aantallen per type Horecabedrijf Handhaving- en preventieplan alcohol pagina 10 van 23 25 22 21 20 15 13 10 5 2 4 4 4 1 0 Café Restaurant Hotel B & B Paracommercie Cafetaria Slijterij Discotheek Toelichting: De kolom Café bestaat uit 22 inrichtingen (31%), Restaurants uit 13 inrichtingen (18%), Hotels uit 2 inrichtingen (2,8%), Bed & Breakfast 4 instellingen (5,6%), Paracommerciële Instellingen 21 inrichtingen (29,6%), Cafetaria s 4 inrichtingen (5,6%), Slijterijen 4 inrichtingen (5,6%), en de kolom Discotheken 1 inrichting (1,8%). UITSPLITSING HORECABEDRIJVEN PER KERN 45 42 40 35 30 25 20 15 10 5 0 7 22 Raamsdonksveer Raamsdonk Geertruidenberg Net als de verdeling van de inwoners heeft de kern Raamsdonksveer het grootste aantal horeca-inrichtingen. Ook kun je concluderen dat binnen de een grote diversiteit is aan verschillende horeca-inrichtingen. Naast het grote aanbod van cafés en bars zijn er binnen de gemeente veel paracommerciële inrichtingen aanwezig. Het merendeel van de horeca-uitbaters binnen de gemeente is lid van de lokale afdeling van de KHN(68%). De KHN is dus als belangenbehartiger van een groot deel van alle horecaondernemers binnen de, een belangrijke partner.
pagina 11 van 23 3. Doelstellingen Preventie en Handhaving 3.1 Visie en ambitie, risicoanalyse en vaststellen prioriteiten Het opstellen van het preventie- en handhavingsplan start met het vaststellen van de visie en ambitie van de gemeente op het gebied van alcohol. In de Lokale gezondheidsnota Geertruidenberg 2013-2016 en de kadernota integrale veiligheid 2013-2016 zijn reeds prioriteiten ten aanzien van het alcoholbeleid genoemd. Deze prioriteiten zijn vertaald naar doelen en een aanpak. In het verlengde van de DHW richten de ambitie en doelen van een gemeente zich al snel op twee aspecten: Gezondheid en welzijn: de negatieve gevolgen van alcoholgebruik op de gezondheid vermijden en beperken. Dit richt zich voornamelijk op de schadelijke effecten bij jongeren. Openbare orde: het voorkomen en beperken van schade en overlast als gevolg van alcoholverstrekking en gebruik. Zie verder hoofdstuk 3.3. 3.2 Regionale alcoholpreventie Het project Think before you drink geeft invulling aan alcoholpreventie in de regio West-Brabant. Het programma kent de volgende doelstellingen voor de periode 2013 t/m 2017: 1. Geen alcohol voor jongeren onder de 18 jaar. 2. Geen overmatig alcoholgebruik voor jongeren vanaf 18 jaar. Door de veranderde wetgeving ontstaat een nieuwe doelgroep voor Think before you drink, namelijk jongeren die in 2013 16+ zijn en in 2013 alcohol mochten kopen en drinken en dat per 1 januari 2014 niet meer mogen omdat ze nog geen 18 jaar zijn. Dit einddoel blijft maximaal 2 jaar relevant. Doelgroep De uiteindelijke doelgroep van Think before you drink bestaat uit jongeren in de leeftijd van 10 t/m 23 jaar. Omdat onderzoek heeft laten zien dat vooral de sociale omgeving van jongeren bepalend is voor hun alcoholgebruik, richten de activiteiten van het programma zich primair op de omgeving van jongeren. Hieronder verstaan we ouders/verzorgers en intermediairs vanuit scholen, horeca, paracommercie, zorgkaders, politie, etc.
pagina 12 van 23 3.3 Lokale alcoholpreventie Naast aansluiting bij de regionale doelstellingen heeft de eigen doelstellingen benoemd in beleid. Binnen de gemeente is al sprake van integraliteit van beleid. Alcoholbeleid komt onder meer terug in de twee eerder genoemde nota s lokaal gezondheidsbeleid en integrale veiligheid. Bij het opstellen van deze nota s heeft afstemming plaatsgevonden tussen de vakafdelingen. Lokale gezondheidsnota Geertruidenberg 2013 2016 In de nota wordt geconcludeerd dat het alcoholgebruik onder jongeren in Geertruidenberg hoger is dan in West-Brabant. De startleeftijd van het eerste glas alcohol door 12-13 jarigen is ten opzichte van het jaar 2007 fors gedaald. Daarentegen is het aantal jongeren dat 16 jaar of ouder een eerste glas heeft gedronken fors toegenomen ten opzichte van het jaar 2007. 19% van de jongeren heeft het eerste glas gedronken op een leeftijd van 16 jaar of ouder ten opzichte van 6% in 2007. Bevindingen: 1. Het alcoholgebruik onder jongeren in Geertruidenberg is hoger dan in West- Brabant, zie hiervoor figuur 1: - 59% heeft ooit gedronken (52% in West-Brabant), dit is een daling t.o.v. 2007 (67%). - 47% heeft in de afgelopen 4 weken gedronken (43% in West-Brabant). - 36% is binge-drinker (28% in West-Brabant). - 4% drinkt meer dan 20 glazen alcohol per week (4% in West-Brabant). De startleeftijd van het eerste glas alcohol is positief aan het verschuiven - 4% heeft het eerste glas alcohol gedronken op een leeftijd van 12 jaar of jonger (5% in West-Brabant). - 28% van de jongeren in de heeft het eerste glas alcohol op 12-13 jarige leeftijd gedronken, in West-Brabant is dit percentage lager (21%). Ten opzichte van 2007 is er daling zichtbaar in Geertruidenberg. - 49% van de jongeren heeft het eerste glas alcohol gedronken op een leeftijd van 14-15 jaar (54% in West-Brabant). - 19% heeft het eerste glas alcohol gedronken op een leeftijd van 16 jaar of ouder (21% in West-Brabant). Dit is een stijging van 13%.
AANTALLEN IN PERCENTAGES Handhaving- en preventieplan alcohol pagina 13 van 23 60 50 59 52 47 43 40 36 30 28 28 21 20 10 0 4 4 Heeft ooit alcohol gedronken Heeft alcohol gedronken in de afgelopen 4 weken Is een binge drinker Drinkt 20 glazen alcohol of meer Eerste glas alcohol op 12-13 jarige leeftijd gedronken Gemeente Geertruidenberg West Brabant Figuur: Alcoholgebruik onder jongeren in Geertruidenberg vergeleken met West-Brabant (Bron: Gezondheidsmonitor GGD West-Brabant) 2. 16% van de ouders van kinderen van 8 t/m 11 jaar vindt 16-17 jaar een verantwoorde leeftijd voor regelmatig zelfstandig alcoholgebruik.
pagina 14 van 23 Kadernota integrale veiligheid 2013-2016 In hoofdstuk 3.3 prioriteiten, van de kadernota heeft de gemeenteraad als prioriteit 3 benoemd: het alcoholgebruik onder jongeren. Als lokale doelstellingen voor 2016 zijn genoemd: Verder uitbouwen van een integrale samenwerkingsvorm waarbij zowel interne als externe partners binnen één bepaalde overlegstructuur samenwerken. Versnippering en verwarring binnen de gemeentelijke organisatie en richting de partners wordt zo tegengegaan. (dit plan is hiervan een voorbeeld) Alcoholgebruik door jongeren onder de 18 jaar aanpakken op een preventieve manier. Eerdere maatregelen, voorlichtingen en interventies moeten worden geëvalueerd, vernieuwd en opnieuw worden uitgezet op een integrale manier, waarbij alle benodigde partners worden betrokken. Hierbij wordt, zoals eerder beschreven, niet alleen ingezet op de jongeren zelf, maar eveneens op de omgeving (ouders, familie en scholen). Repressief optreden en bestraffen van het alcoholgebruik door jongeren onder de 18 jaar. Binnen de aangewezen alcoholverbod gebieden is alcoholgebruik voor iedereen verboden op grond van de APV (optreden door politie en BOA). Daarnaast het toezicht en de handhaving van alcoholverkoop aan jongeren intensiveren, door bijvoorbeeld controles uit te voeren bij horecagelegenheden, paracommerciële organisaties (sportverenigingen e.d.), supermarkten en slijterijen. Het gezamenlijk met ondernemers preventief en informatief optrekken met betrekking tot de verhoging van de leeftijdsgrens voor het kopen van alcohol naar 18+. Doel hiervan is de ondernemer te steunen in de uitleg naar jongeren die voorheen alcohol mochten kopen maar als gevolg van het aangenomen initiatief wetsvoorstel niet meer tot ze 18 jaar zijn. De aanpak van alcohol en jeugd moet een combinatie zijn van preventie en repressie, waarbij het zwaartepunt ligt bij preventie en repressie als sluitstuk dient. De wijze waarop uitvoering wordt gegeven aan voornoemde doelstellingen wordt geformuleerd in de jaarlijkse uitvoeringsprogramma s integrale veiligheid. 3.4 Toezicht en handhaving Toezicht Voor het toezicht op de DHW dient de burgemeester een gemeentelijke DHWtoezichthouder aan te wijzen. Binnen het district de Baronie (politiedistrict met 11 gemeenten) is een pool van BOA/toezichthouders Drank- en Horecawet opgezet. De toezichthouder moet een centraal examen hebben afgelegd en een geldige boabevoegdheid hebben binnen Domein I (Openbare ruimte) of Domein II (Milieu en Welzijn). Om de toezichthouder met succes te kunnen laten deelnemen aan het centrale
pagina 15 van 23 examen is er een opleiding Gemeentelijke toezichthouder Drank- en Horecawet. De toezichthouders richten zich op onderstaande taken. Leeftijdsgrenzen Sluitingstijden en schenktijden Bijeenkomsten Leidinggevenden Evenementen Verkoop van alcoholische dranken aan personen jonger dan 18 jaar in de horeca, supermarkten en slijterijen inclusief sportkantines, evenementen en andere niet-commerciële horeca. Sluitingstijden van de horeca, inclusief schenktijden van sportkantines en andere niet-commerciële horeca en evenementen. Bijeenkomsten georganiseerd door paracommerciële instellingen Aanwezigheid van leidinggevenden of vereiste persoon bij horecabedrijf Alcoholverstrekking bij evenementen Het aantal toezichthouders dat nodig is hangt af van het aantal controles, het soort controles, de duur van de controles en de wijze waarop de controles worden uitgevoerd. Opgemerkt dient te worden dat de toezichthouderspool van het district de Baronie nieuw is. (start februari 2014) De praktijk zal moeten uitwijzen of de voorgenomen werkwijze goed functioneert. Halverwege 2014 wordt een evaluatie uitgevoerd. Alcohol- en horecasanctiebeleid In de handhavingsstrategie wordt opgenomen welke overtreding tot welke sanctie leidt. Een groot deel van de gemeenten in de regio West-Brabant en Brabant-Noord hebben het Brabants Alcohol- en Horecasanctiebeleid, inclusief de sanctietabel, als beleidsregel vastgesteld. Dit sanctiebeleid beschrijft de aanpak van overtredingen bij alcoholverstrekkers. De sanctietabel geeft de sancties aan die bij de overtredingen horen. Het beleid is opgesteld door de Brabantse werkgroep Drank- en Horecawet. Binnen de wordt voornoemd alcohol- en horecasanctiebeleid medio oktober 2014 door de gemeenteraad vastgesteld.
pagina 16 van 23 4. Acties Preventie en Handhaving Alcohol 4.1 Alcoholpreventie Regionale uitvoering Om de doelen en streefpercentages te behalen focust het project Think before you drink zich op het: a) Ondersteunen van gemeenten bij lokale implementatie van de beschikbare interventies en activiteiten (zie de interventiekoffer op www.thinkbeforeyoudrink.nl). b) Volgen van en inspelen op nieuwe en landelijke ontwikkelingen. De implementatie van de nieuwe Drank- en Horeca Wet is een ontwikkeling die veel mogelijkheid schept om integraal te werken aan het onderwerp alcohol en jongeren binnen een gemeente of de wijziging van de verkoopleeftijd van 16 naar 18 jaar. c) up-to-date houden van de interventiekoffer. Integrale aanpak van alcoholgebruik onder jongeren Effectieve preventie van alcoholproblemen vraagt om een integrale aanpak. Deze speelt in op de verschillende factoren die schadelijk alcoholgebruik beïnvloeden: maatschappelijke norm, persoonlijke motivatie, beschikbaarheid van alcohol en toezicht. Om dat te kunnen realiseren is het belangrijk een uitvoeringsprogramma samen te stellen waarin zoveel als mogelijk interventies uit de vijf pijlers van een integrale aanpak (zie handreiking Gezonde Gemeente - Loket Gezond Leven, RIVM) zijn opgenomen. Think before you drink richt zich op de volgende vijf pijlers: - Pijler 1: fysieke- en sociale omgeving - Pijler 2: voorlichting en educatie - Pijler 3: signalering en advies - Pijler 4: regelgeving en handhaving - Pijler 5: ondersteuning Welke pijlers worden ingezet, wanneer dat gebeurt en in welke verhouding, is afhankelijk van de lokale doelstellingen en doelgroepen. De concrete invulling van Think before you drink wordt beschreven in het Plan van Aanpak Think before You Drink 2014-2017. Lokale uitvoering In dit onderdeel legt de gemeente vast hoe zij op lokaal niveau, tenminste tot medio 2017, het alcoholgebruik onder jongeren gaat terugdringen en waarbij gebruik gemaakt wordt van de interventies uit de interventiekoffer. Daarmee wordt in elke gemeente een aantal van de interventies concreet en zichtbaar op lokaal niveau. Think before you drink adviseert de gemeenten daarbij in te zetten op een integrale aanpak van alcoholgebruik onder jongeren, de plannen aan te laten sluiten bij de nota Lokaal gezondheidsbeleid van de gemeente (om lokale borging te garanderen) en bij de doelen van Think before you drink.
pagina 17 van 23 De heeft al sinds een aantal jaar een werkgroep genotmiddelen. In de werkgroep genotmiddelen werkt de samen met een jongerenwerker, een docent van het Dongemond College, een directeur van een basisschool (namens het directieberaad primair onderwijs), de operationeel chef van politieteam Geertruidenberg, een preventiewerker van Novadic- Kentron en een medewerker van de GGD West-Brabant. De gemeente heeft een plan van aanpak opgesteld met als doel vermindering van alcoholgebruik onder de 16 jaar en het voorkomen van overmatig alcoholgebruik bij de jeugd van 16+. In de lokale gezondheidsnota van de is opgenomen dat de gemeente het preventieproject Bavo (van Basisonderwijs naar Voortgezet onderwijs) continueert. Dit project is al jaren succesvol uitgevoerd op alle 9 basisscholen in Geertruidenberg. Naast het Bavo project continueert de gemeente ook de volgende activiteiten van de werkgroep genotmiddelen: - Alcoholvrij carnaval; - De Bar- en EHBO-trainingen; - Polsbandjes bij evenementen; - Voorlichting van Novadic-Kentron via het jongerenwerk; - Het alcoholverbod op bepaalde plaatsen binnen de zoals ook in het centrum van Raamsdonksveer; - De HALT-afdoening. Daarnaast kiest de gemeente voor de volgende aanvullende activiteiten, zoals vastgesteld in de lokale gezondheidsnota van de : 1. extra PR in de gemeente rondom de acties van Think before you drink waaronder een promotiefilm op het Dongemondcollege door mevrouw Willy van Schie; 2. enkele sleutelfiguren, zoals de wethouder volksgezondheid, een homeparty rondom alcohol en opvoeding laten organiseren voor bevriende ouders en ouders uit de buurt. Het voorgezet onderwijs wil tijdens ouderavonden aandacht voor alcohol, opvoeding en homeparty s; 3. aan de invoering van de nieuwe Drank- en Horecawet nadrukkelijk de preventie koppelen en komen tot één gemeentebrede alcoholaanpak; 4. samen met het voortgezet Onderwijs, Novadic-Kentron en GGD de GRAS (gokken, roken, Alcohol & Soft drugs) herontwikkelen en invoeren. 5. gerichte inzet van de blaastest; 6. het CJG betrekken bij de werkgroep Genotmiddelen. Het CJG heeft zelf aangegeven actief mee te willen werken aan een preventief alcohol- en drugsbeleid; 7. het ondersteunen van sportverenigingen bij hun alcoholbeleid. Zoals herkenbaar een bordje ophangen met daarop de huisregels vermeld, informatie verstrekken hoe verantwoord alcohol schenken binnen een sportclub ; 8. samen met evenementenvergunning lijst met preventieacties think before you drink meesturen naar evenementenorganisaties.
pagina 18 van 23 4.2 Handhaving De beschikt niet over eigen (opgeleide) BOA/toezichthouders-capaciteit ten behoeve van het toezicht en de handhaving op de Drank- en Horecawet. Om toch te voorzien in toezichtcapaciteit is de oplossing gevonden in het vormen van een toezichthouderspool. Binnen het politiedistrict de Baronie, waar 11 gemeenten van deel uitmaken. De aanleiding tot samenwerking in een gemeenschappelijke pool is de relatieve kwetsbaarheid in kennis en fysieke inzetbaarheid bij gemeenten afzonderlijk. Door de schaalgrote te verhogen beogen de participerende gemeenten elkaar bij te kunnen staan. Het gaat dan niet alleen om bijstand in geval van krapte maar om structurele ondersteuning op basis van onderlinge solidariteit en vooraf vastgelegde financiële afspraken. Vooralsnog zal de samenwerking alleen zien op de Drank en Horecawet met een mogelijke uitbreiding naar andere taken onder uitdrukkelijke goedkeuring van de Toezichthouder (de hoofdofficier van justitie van het parket Zeeland-West-Brabant) en Direct Toezichthouder (de politiechef van de regionale eenheid Zeeland-West- Brabant). Om de samenwerking goed te regelen zijn een aantal formele documenten opgesteld. Een samenwerkingsovereenkomst vormt de feitelijke uitwerking hiervan. In deze overeenkomst zijn de feitelijke uitwerking en de afspraken die de participerende gemeenten onderling maken vastgelegd. Hier vallen ook financiële afspraken onder. Het BOA-convenant ziet op de nadere uitwerking van de juridische bevoegdheden van de BOA s en hun relatie onderling tezamen met de participerende gemeenten, de politie en het Openbaar Ministerie. Daarnaast moeten de BOA s/toezichthouders formeel worden aangewezen. Door het college is besloten dat in 2013-2014 het extra budget wat is toegekend voor de BOA deels wordt ingezet voor het toezicht op de naleving van de Drank- en Horecawet. De samenwerkingsovereenkomst is aangegaan voor een periode van 5 jaar. Gedurende die periode geldt een afnameverplichting van 130 uur die bij het aangaan van de overeenkomst is opgegeven. Met het beheer van de pool zullen afspraken worden gemaakt over de inzet van de toezichthouders. Daarbij zal rekening worden gehouden met: het beschikbare budget; het tijdsbestek per controle; (product) categorie inrichting; (restaurant, café, sportkantine, spupermarkt, slijterij; de hotspots; piekmomenten; de verdeling over de kernen; evenredige verdeling over de evenementen; hercontroles; reservecapaciteit t.b.v. incidentele inzet. Aangezien de pool nieuw is ten tijde van het opstellen van dit plan, kan nu nog weinig vermeld worden over de uitvoering gedurende de looptijd van dit plan. Daarnaast is het handig om enige mate van flexibiliteit te brengen in het toezicht. Op basis van
pagina 19 van 23 opgedane ervaringen en verandering van trends en ontwikkelingen moet voldoende speelruimte overblijven om het toezicht effectief en efficiënt in te zetten.
pagina 20 van 23 5. Resultaten 5.1 Alcoholpreventie Regionale resultaten; De hoofddoelstellingen van Think before you drink zijn vertaald in een aantal resultaten. a) De leeftijd waarop jongeren hun eerste glas alcohol drinken is in West-Brabant gedaald tot de volgende percentages: - jonger dan 12 jaar: 1% (2%)in 2011-12-13 jaar: 5% (11% in 2011) - 14-15 jaar: 8% (11% in 2011) - 16-18 jaar: 50% (schatting, geen cijfers uit 2011) b) Het percentage 12-15-jarigen in West-Brabant dat recent alcohol heeft gedronken (in de afgelopen 4 weken) is gedaald tot 11% in 2015 (16% in 2011). c) Het percentage 16-18-jarigen in West-Brabant dat recent alcohol heeft gedronken (in de afgelopen 4 weken), is gedaald naar 50% in 2015 (78% in 2011) d) Het percentage jongeren in West-Brabant dat recent dronken of aangeschoten is geweest (in de afgelopen 4 weken), is gedaald tot de volgende percentages: - 12-15 jarigen: 1% (4% in 2011) - 16-18 jarigen: 15% (36% in 2011) e) Het percentage binge-drinkers in West-Brabant (in de afgelopen 4 weken bij één gelegenheid 5 glazen alcohol of meer gedronken), is gedaald tot de volgende percentages: - 12-15 jarigen 2% (8% in 2011) - 16-18 jarigen 22% (55%in 2011) f) Het aantal coma-zuipers in West-Brabant (volgens rapportage van de 3 ziekenhuizen in West-Brabant) is gedaald tot 15 in 2015 (27 in 2012). Eind 2015 wordt opnieuw de GGD jongerenmonitor afgenomen. Dit betekent dat medio 2016 zicht komt op het al dan niet behalen van de bovenstaande resultaten. Lokale resultaten: De heeft geen cijfermatige doelstellingen opgesteld. Het alcoholgebruik van jongeren is van veel meer zaken afhankelijk dan alleen van gemeentelijk beleid. 5.2 Handhaving a) het nalevingspercentage in 2018 is minimaal 60% b) In de periode tot en met 2018 zijn alle supermarkten en slijterijen bezocht door de toezichthouder(s)
pagina 21 van 23 c) In de periode tot en met 2018 zijn alle grote publieks evenementen in onze gemeente bezocht door de toezichthouder(s) Zie ook opmerking paragraaf 3.4. E.e.a. is sterk afhankelijk van de ontwikkeling van de districtelijke toezichthouderspool.
pagina 22 van 23 6. Overige zaken 6.1 Verordening paracommercie De gemeente had de verplichting om voor 1 januari 2014 een verordening paracommercie vast te stellen. Op 19 december 2013 heeft de gemeenteraad van de besloten dat het een paracommercieel rechtspersoon zie zicht richt op activiteiten van sportieve aard uitsluitend is toegestaan alcoholhoudende drank te verstrekken op: maandag tot en met vrijdag tussen 16:00 uur en 0:00 uur; zaterdag tussen 13:00 uur en 20:00 uur; zondag tussen 12.00 uur en 20.00 uur; Overige paracommerciële rechtspersonen kunnen, onverminderd artikel 2:29 van de Algemene plaatselijke verordening Geertruidenberg 2013, alcoholhoudende drank uitsluitend verstrekken vanaf 12.00 uur tot uiterlijk 0.00 uur ten tijde van een activiteit die wordt uitgeoefend in verband met de statutaire doelen van de rechtspersoon; Een paracommercieel rechtspersoon verstrekt geen alcoholhoudende drank tijdens bijeenkomsten van persoonlijke aard en bijeenkomsten die gericht zijn op personen welke niet of niet rechtstreeks bij de activiteiten van de desbetreffende rechtspersoon betrokken zijn, als dit zou leiden tot oneerlijke mededinging. De verordening paracommercie is ingevoegd als onderdeel C van de Horecanota. 6.2 Financiën Voor 2014 komt het handhavingsbudget van de Drank- en Horecawet BOA voort uit de extra toegekende middelen voor het BOA toezicht 2013-2014. Voor 2015 ev. is in de Kadernota 2015 een budget opgenomen van 13.000,- per jaar. 6.3 Evaluatie In hoofdstuk 1 staat vermeldt dat dit preventie- en handhavingsplan in de toekomst een plaats moet krijgen in het lokaal gezondheidsbeleid en het integraal veiligheidsbeleid. Dit is voor de gemeente nu ook al het geval. Bij het opstellen van nieuwe, voornoemde nota s, zal hiermee rekening worden gehouden. Wel zal dit plan halverwege 2017 geëvalueerd worden en de uitkomsten worden meegenomen in de nieuwe nota s. Het resultaat zal jaarlijks worden opgenomen in het handhavingsverslag gemeente Geertruidenberg. 6.4 Looptijd De looptijd van dit Preventie- en handhavingsplan Alcohol 2014-2018 is vier jaar. Dit plan kan echter tussentijds worden aangepast.
pagina 23 van 23 6.5 Citeertitel Preventie- en handhavingsplan Alcohol 2014-2018 Literatuur Babor, T., e.a. (2010). Alcohol: no ordinary commodity. Research and public policy. Second Edition. Oxford: Oxford University Press. Utrecht: Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid (STAP) Franken, F. & Selten, E. (2013). Alcoholverstrekking aan jongeren onder de 16 jaar: Nalevingsonderzoek regio West-Brabant. Heppe, E.C.M., & Y.W. Theunis (2013). Think before you drink: rapportage nameting regionaal alcoholproject. Breda: GGD West-Brabant. Holder, H.D. (1999). Alcohol and the community. A systems approach to prevention. Cambridge: Cambridge University Press. Mulder, J., Bovens, R., Franken, F., & Sannen, A. (2013). Proces in uitvoering. Een zoektocht naar de operationalisatie van cruciale procesfactoren in de uitvoering van regionale alcoholprojecten. Utrecht: Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid (STAP). Reynolds, R.I. (2003). Building confidence in our communities. London: London Drug Policy Forum. Kadernota Integraal Veiligheidsbeleid 2013-2016 gemeenten Geertruidenberg en Drimmelen (2013) Lokaal gezondheidsbeleid 2013 2016 (2013)