November 2012 Zo min mogelijk bureaucratie bij invoering passend onderwijs Uitgelicht Zo min mogelijk bureaucratie bij invoering passend onderwijs Staatssecretaris Dekker heeft een brief naar de Tweede Kamer gestuurd waarin hij ingaat op eerder gedane moties en toezeggingen in de Tweede en Eerste Kamer bij de behandeling van de wetsvoorstellen passend onderwijs en kwaliteit in het (voortgezet) speciaal onderwijs. Dekker gaat onder meer in op het tegengaan van bureaucratie, een landelijke arbitragevoorziening, medezeggenschap en de kwaliteitswet. De Kafkabrigade tegen bureaucratie Tijdens de behandeling van het wetsvoorstel passend onderwijs in de Tweede Kamer heeft voormalig minister Van Bijsterveldt toegezegd om in overleg met de sectororganisaties een voorstel uit te werken om onnodige bureaucratie bij de inrichting van de samenwerkingsverbanden zo veel mogelijk te voorkomen. De Kafkabrigade heeft een voorstel uitgewerkt om aan de toezegging tegemoet te komen. Deze organisatie wil overheden en publieke organisaties beter laten functioneren door onnodige bureaucratie aan te pakken. Intussen zijn de voorbereidende werkzaamheden gestart. In de eerste fase ontwikkelt de Kafkabrigade een werkwijze met een aantal samenwerkingsverbanden (SWV s) die al een eind op weg zijn. In de tweede fase ontwikkelt de Kafkabrigade op basis van de uitkomsten een methode om snel en eenvoudig bij de andere SWV s te meten of er sprake is van onnodige bureaucratie. Belangrijke voorwaarde bij de aanpak is dat deze de SWV s ondersteunt en stimuleert om hun SWV efficiënt in te richten. Daarom ontwikkelt de Kafkabrigade een toolbox met tips & trics die de ze hierbij kunnen gebruiken. Instellen arbitragevoorziening De Eerste Kamer heeft een motie aangenomen over het instellen van een permanente landelijke arbitragevoorziening om geschillen te beslechten tussen scholen en het samenwerkingsverband. Deze voorziening gaat op korte termijn in, zodat scholen en samenwerkingsverband deze al voorafgaand aan de bestuurlijke inrichting kunnen gebruiken. Daarnaast maken de PO-Raad en de VO-raad een modelpassage voor de statuten van de samenwerkingsverbanden. Hierin leggen ze vast dat eventuele geschillen aan de arbitragevoorziening worden voorgelegd.
Medezeggenschap Om de medezeggenschap tijdens de invoering van passend onderwijs te bevorderen, werken de ouderorganisaties, het LAKS en de vakorganisaties aan het opzetten van een steunpunt medezeggenschap. Verder heeft de Eerste Kamer gevraagd om MR en meer vrijheid te geven bij hun keuze voor de leden van de ondersteuningsplanraad. Inmiddels is een nota van wijziging naar de Tweede Kamer gestuurd. Hierin staat dat leden van de ondersteuningsplanraad (personeel, ouders en leerlingen) niet lid hoeven te zijn van een van de medezeggenschapsraden van de aaneengesloten scholen. Personele gevolgen De sectororganisaties, vakorganisaties en het ministerie van OCW hebben een principeakkoord bereikt over de personele gevolgen van de nieuwe wet. Uitgangspunt is dat de expertise van het personeel in het nieuwe stelsel zo veel mogelijk te behouden en ontslag zo veel mogelijk te voorkomen. De afspraak biedt een landelijk kader en moet op het niveau van het samenwerkingsverband voor maatwerk zorgen. Het voorstel ligt op dit moment bij de verschillende achterbannen. Kwaliteitswet - Ook gaat de brief in op de Wet kwaliteit speciaal en voortgezet speciaal onderwijs. Deze treedt voor het grootste deel per 1 augustus 2013 in werking. Enkele onderdelen worden zo snel mogelijk van kracht: de mogelijkheid voor scholen voor meervoudig gehandicapten die zeer moeilijk leren om het speciaal onderwijs (so) uit te breiden met voortgezet speciaal onderwijs (vso) - De invoering van clusteroverstijgende verbrede toelating van leerlingen - De mogelijkheid voor vso-scholen om een aanwijzing als vo-exameninstelling aan te vragen - De mogelijkheid voor vso-leerlingen om examen af te leggen via een vavo-instelling Verder heeft de Inspectie van het Onderwijs het toezichtkader expertisecentra vernieuwd, met afzonderlijke waarderingskaders voor het so en het vso. De inspectie baseert haar beoordeling vanaf dit schooljaar in principe al mede op gebruik van het ontwikkelingsperspectief. Tot 1 augustus 2013 kunnen scholen ervoor kiezen dat de inspectie haar oordeel nog mede baseert op het handelingsplan. De brief aan de Tweede Kamer en de tweede nota van wijziging bij de Variawet vind u op: www.passendonderwijs.nl/nieuws/zo-min-mogelijk-bureaucratie-bij-invoering-passendonderwijs/ Nieuwsbrief passend onderwijs 2
Onderwijstijd in het voortgezet speciaal onderwijs In de laatste nieuwsbrief (www.onderwijsinspectie.nl/actueel/nieuwsbrieven/e-nieuws-speciaalonderwijs-november-2012.html#3) van de Inspectie van het Onderwijs aan schoolbestuurders in het voortgezet speciaal onderwijs stond dat het aantal klokuren in het uitstroomprofiel vervolgonderwijs voor alle leerjaren 1.000 is. Het aantal klokuren voor het schooljaar 2012-2013 is inderdaad 1.000. Maar als de Kwaliteitswet in het schooljaar 2013-2014 ingaat, gaat het aantal klokuren in de eerste 2 jaar van het uitstroomprofiel vervolgonderwijs omhoog naar 1.040. Voor de overige leerjaren blijft het aantal klokuren 1.000, met uitzondering van het examenjaar. In dat jaar is het aantal klokuren 700, net als in het regulier onderwijs. Let op: voor de uitstroomprofielen dagbesteding en arbeidsmarktgericht blijft het aantal klokuren 1.000 per jaar voor alle leerjaren. Ondersteuning voor gemeenten en schoolbesturen De stelselwijzigingen voor passend onderwijs en zorg voor jeugd hebben op veel punten raakvlakken. Om inhoudelijk veranderingen door te voeren, is het belangrijk om samen te werken. Gemeenten en schoolbesturen krijgen concrete hulp bij de invoering van het passend onderwijs. Hiervoor hebben de PO-raad, de VO-raad, de VNG en de ministeries van VWS en OCW een gezamenlijke werkagenda opgesteld voor de schooljaren 2012-2013 en 2013-2014. Op overeenstemming gericht overleg Elk samenwerkingsverband moet per 1 mei 2014 een ondersteuningsplan hebben ingediend bij de Inspectie van het Onderwijs. In dit plan geven de besturen van de samenwerkingsverbanden aan hoe zij de financiële middelen die zij ontvangen voor ondersteuning van leerlingen gaan inzetten. Dit ondersteuningsplan moet in een op overeenstemming gericht overleg (OOGO) zijn besproken met de gemeenten die in het samenwerkingsverband liggen. In de wet staat dat gemeenten en het samenwerkingsverband hiervoor een procedure moeten ontwikkelen. Ook moeten zij een geschillencommissie aanstellen, voor het geval dat de partijen er samen niet uitkomen. Cursussen en bijeenkomsten Om gemeenten goed voor te bereiden op de invoering van passend onderwijs, kunnen ze dit najaar deelnemen aan de cursus HOE en WAT van passend onderwijs voor gemeenten in de praktijk. Ook zijn er bijeenkomsten voor schoolbesturen. In het voorjaar van 2013 worden er bijeenkomsten voor onderwijs en gemeenten samen georganiseerd. Meer informatie vind u op: www.vngacademie.nl/producten/ambtenaar/het-hoe-en-wat-vanpassend-onderwijs-voor-gemeenten-in-de-praktijk.aspx) Nieuwsbrief passend onderwijs 3
Handreiking en modellen In opdracht van de PO-raad, de VO-raad, de VNG en de ministeries van VWS en OCW is de handreiking Verbinding passend onderwijs en zorg voor jeugd ontwikkeld. Zodra die handreiking digitaal beschikbaar is, leest u dat op deze website. Daarnaast ontwikkelt de Stichting Onderwijsgeschillen een modelprocedure voor gemeenten en besturen van samenwerkingsverbanden. Deze modelprocedure is eind 2012 beschikbaar. Een landelijke geschillencommissie wordt op dit moment opgericht en bij de Stichting Onderwijsgeschillen ondergebracht. Tot slot worden voorbeelden van samenwerking tussen gemeenten en onderwijs worden verzameld, gedeeld en verspreid. Bekijk het dossier van de VNG over passend onderwijs: www.vng.nl/onderwerpenindex/onderwijs/passend-onderwijs Op YouTube: Samenwerkingsverband Zuid- Kennemerland Wist u dat passend onderwijs een eigen YouTube-kanaal heeft? Hierop delen we onze eigen filmpjes, maar ook goede voorbeelden die we van anderen ontvangen. Zoals dit filmpje dat het samenwerkingsverband Zuid-Kennemerland maakte. Hebt u ook een interessant filmpje dat u graag wilt delen? Laat het ons weten! Bekijk het filmpje op YouTube: www.youtube.com/watch?v=qc5m0whra0m Handreiking medezeggenschap en de ondersteuningsplanraad De PO-Raad ontwikkelde een handreiking over passend onderwijs voor de medezeggenschap en de ondersteuningsplanraad. In deze handreiking staan de minimale (wettelijke) eisen waaraan scholen moeten voldoen bij het inrichten van de ondersteuningsplanraad (OPR) en de medezeggenschap. Hoe kunt u de OPR vormen en invullen en wie moet u op welk moment betrekken? Dat staat in de bijlage bij de handreiking. Hier vindt u een indicatief tijdpad met praktische aanbevelingen voor de verdere inrichting van de medezeggenschap. De handleiding vind u hier: www.passendonderwijs.nl/toolkit/handreiking-medezeggenschapen-de-ondersteuningsplanraad/ Nieuwsbrief passend onderwijs 4
Samenwerkingsverbanden Wat betekent het voor de bekostiging als een (v)soschool wil aansluiten bij een anders samenwerkingsverband? Een vestiging van een (v)so-school moet zich aansluiten bij het samenwerkingsverband in de regio van de school. Een vestiging van een (v)so-school mag zich ook aansluiten bij andere samenwerkingsverbanden (ook wel opting in genoemd). Aan de deelname van een (v)soschool kunnen geen eisen worden gesteld. Als een (v)so-school zich aansluit bij een samenwerkingsverband heeft dit geen financiële effecten op de bekostiging van het samenwerkingsverband. De bekostiging wordt immers gebaseerd op het aantal leerlingen op de reguliere scholen (inclusief sbo en pro) binnen het samenwerkingsverband. Ook heeft het geen gevolgen voor de bekostiging van de leerlingen op de (v)so-school, want in de overgangssituatie betaalt het samenwerkingsverband waar een leerling woont de plaatsing in het (v)so. Daarna betaalt het samenwerkingsverband dat de leerling naar het (v)so heeft verwezen. Aan het woord: Rick de Wit Nog geen dag nadat de Eerste Kamer de Wet passend onderwijs aannam, werd samenwerkingsverband (SWV) PO regio Haaglanden op 10 oktober 2012 officieel opgericht. Extern adviseur Rick de Wit vertelt hoe het SWV daarbij te werk ging en welke knopen werden doorgehakt. Volledig op bestuurlijk deel gericht Het samenwerkingsverband is een van de eerste SWV s misschien wel de allereerste die officieel zijn opgericht. Hoe heeft het SWV dat zo snel voor elkaar gekregen? De Wit: De besturen hebben bij de start de keus gemaakt zich eerst vrijwel volledig op het bestuurlijke deel te richten. Nu de organisatie duidelijk is en we een formeel bestuur en statuten hebben, gaan we voluit met de inhoud aan de slag. Veel andere SWV s zijn met beide tegelijkertijd aan de slag. Ze zijn daardoor al wel verder met het ondersteuningsplan, maar hebben nog geen rechtspersoon ingericht. Keuze voor bestuursmodel Om de bestuurlijke inrichting rond te krijgen, maakte het SWV een aantal belangrijke keuzes. De eerste was de keuze tussen het Raad van Toezichtmodel, het Raad van Beheermodel en het Bestuur-Directiemodel. Zeker in de beginfase van passend onderwijs willen de schoolbesturen in de regio Haaglanden nauw betrokken zijn, vertelt De Wit. Daarom past het Bestuur- Directiemodel het beste bij dit SWV. We hebben dit nog wel iets aangepast. We kozen voor een dagelijks bestuur met 7 leden, wat volgens het model betekent dat de andere bestuursleden Nieuwsbrief passend onderwijs 5
het algemeen bestuur alleen een toezichthoudende taak hebben. Om hen toch nauwer te betrekken, is er ten minste 3 keer per jaar een gezamenlijke vergadering van algemeen en dagelijks bestuur Afspraken over stemverhoudingen Ook maakte het samenwerkingsverband afspraken over besluitvorming op basis van consensus en de wijze van stemmen als consensus een keer écht niet mogelijk blijkt. De 2 grootste schoolbesturen hebben beide meer dan 14.000 leerlingen, en het kleinste bestuur heeft minder dan 100 leerlingen. Hoe zorg je dat elk bestuur op de juiste manier is vertegenwoordigd? De Wit: We spraken af om altijd eerst naar consensus te zoeken. Lukt dat niet, dan komt het bestuur later nog eens bij elkaar. Pas als het dan nog niet lukt om consensus te bereiken, gaan we naar verhouding stemmen. Zo voorkomen we dat een groot bestuur te veel invloed heeft en een klein bestuur ondersneeuwt. Vereniging of stichting? Verder stond het SWV voor de keuze van een rechtsvorm: een vereniging of een stichting? Die keuze was niet moeilijk, want in beide rechtsvormen kun je de principes invloed, bestuurbaarheid en daadkracht realiseren. We hebben gekozen voor een stichting, omdat alle aangesloten schoolbesturen dan een zetel in het bestuur hebben. In het verenigingsmodel zijn zij alleen lid van de algemene vergadering, licht De Wit toe. Ondersteuningsplan opstellen Gedurende het inrichtingsproces organiseerde het SWV diverse informatiebijeenkomsten voor bestuurs- en directieleden en leden van medezeggenschapsraden (MR en), zodat zij precies weten hoe het SWV wordt georganiseerd. Nu de bestuurlijke inrichting is afgerond, kan het SWV een ondersteuningsplanraad instellen en beginnen met het ondersteuningsplan. Naar verwachting heeft het SWV in de zomer van 2013 een definitieve ondersteuningsplanraad, zodat er in de 2e helft van het jaar een conceptondersteuningsplan ligt. De Wit: Dat zal nog een interessante klus worden, omdat we daarin de werkwijzen van de 7 oorspronkelijke samenwerkingsverbanden WSNS en 2 REC s moeten samenvoegen. Wacht niet te lang en communiceer goed Tot slot: heeft De Wit nog tips voor andere samenwerkingsverbanden in oprichting? Wacht vooral niet te lang met de bestuurlijke inrichting. Het biedt helderheid en maakt het makkelijker om beslissingen te nemen. En ten 2e: communiceer goed naar je achterban en neem ze mee in het proces. Doordat wij de achterban vanaf het begin hebben meegenomen, verliep het proces meestal soepel. Het zetten van de handtekening onder de aansluitingsovereenkomst was daardoor voor de meeste besturen niet meer dan de formele afsluiting van een proces waarin ze stap voor stap waren meegenomen. Nieuwsbrief passend onderwijs 6
Bent u ook al ver met de oprichting van uw samenwerkingsverband? Laat ons dan weten via www.passendonderwijs.nl/contact/stel-uw-vraag op welke datum het formeel is opgericht. Voor de eerste 10 samenwerkingsverbanden passend onderwijs hebben we een verrassing. Nieuwsbrief passend onderwijs 7
Agenda 29 november 2012 Hét congres 2012 Hét Congres is een tweedaags onderwijscongres vol informatie, kennisuitwisseling en het delen van ervaringen en expertise met gepassioneerde mensen uit het onderwijsveld. Dit jaar wordt het evenement wederom georganiseerd door De Onderwijsspecialisten in samenwerking met Landelijk Expertise Centrum Speciaal Onderwijs (LECSO). Hét Congres vindt plaats op donderdag 29 en vrijdag 30 november in Hotel en Congrescentrum Papendal te Arnhem. Bijna 40 onderwerpen per dag Hét Congres geeft een breed overzicht van de ontwikkelingen binnen het (voortgezet) speciaal onderwijs in cluster 3 en cluster 4. Daarnaast wordt er veel aandacht besteed aan samenwerking en samenwerkingsvormen met partners binnen en buiten het onderwijs. Voor het eerst hebben beide dagen een ander thema. Het thema op donderdag is in de klas en is een niet te missen evenement voor leraren, klassenassistenten, onderwijs- en zorgondersteuners en begeleiders. De vrijdag staat in het teken van om de klas en is gericht op de schooldirecteuren, leidinggevenden, managers en bestuurders. Op beide dagen kunnen de deelnemers kennis maken met goede voorbeelden en krijgen ze handvatten die praktische ondersteuning bieden. Daarnaast is er veel aandacht voor specifieke doelgroepen, gedragsproblemen, bestuurlijke thema s, zorgtoewijzing, wetenschap en onderzoek. Spetterende opening en afsluiting De opening van beide dagen wordt verzorgd door Marc Cornelissen, een inspirator op het gebied van leiderschap, samenwerking en duurzaamheid. Met zijn ervaring als leider van poolexpedities zal hij een fris perspectief geven op samenwerken onder veranderende en uitdagende omstandigheden. De dagen worden spectaculair afgesloten door Richard de Hoop. Deze entertrainer zal een humoristische en muzikale show verzorgen over passie en samenwerken. Informatiemarkt Ook is er een uitgebreide informatiemarkt waarop organisaties/aanbieders op het gebied van o.a. onderwijs, wonen, dagbesteding, arbeid en vrijetijdsbesteding zich presenteren. Deze markt is de perfecte manier om producten of diensten te presenteren. Daarnaast kunnen de standhouders ook deel nemen aan de lezingen, presentaties en workshops en wordt hen de Nieuwsbrief passend onderwijs 8
mogelijkheid geboden om een presentatie te verzorgen buiten het officiële programma. Voor meer informatie of om u direct aan te melden kijkt u op www.hetcongres.nl. 22 januari 2013 Nationale onderwijstentoonstelling De Nationale Onderwijstentoonstelling (NOT) vindt plaats van 22 t/m 26 januari 2013 in de Jaarbeurs Utrecht. De NOT is de grootste vakbeurs voor professionals in het PO, VO en mbo. Nergens anders is er zo n compleet aanbod: ruim 500 exposanten brengen u het nieuwste uit de markt. Multimediale ontwikkelingen, veiligheid, nieuwe relevante software, groen onderwijs en hoe om te gaan met multitaskende leerlingen en infobesitas. De NOT kent de trends en na één bezoek bent u weer helemaal bij. Meer informatie over de NOT op: www.not-online.nl/nl-nl/bezoeker.aspx Nieuwsbrief passend onderwijs 9