Inhoud Voorwoord 7 Over de auteurs g 9 Redactionele verantwoording 11 1 Plannen van activiteiten 13 2 Werken in een groep 45 3 Werken met kinderen 60 4 Activiteiten begeleiden bij (psychogeriatrische) ouderen 96 5 Activiteiten begeleiden bij psychiatrische cliënten 126 6 Activiteiten bij mensen met een verstandelijke beperking 150 Bijlage 1 Draaiboek activiteiten 191 Literatuur 193 Register 195
Voorwoord Helpenden Zorg & Welzijn (HZW ), verzorgenden IG (VIG ) en medewerkers Maatschappelijke Zorg (MMZ3 ) begeleiden tijdens hun dagelijkse werk de cliënt bij sociale activiteiten en dag- en vrijetijdsbesteding. In de beroepsbeschrijvingen (zie kerntaken en werkprocessen in de kwalificatiedossiers 2011-2012, Calibris) komen bij de verschillende beroepen (HZW, VIG en MMZ3) dezelfde thema s terug: helpen bij uitvoeren en evalueren van activiteiten; ondersteunen van een enkele cliënt bij sociale en maatschappelijke activiteiten; begeleiden van een groep; afstemmen op de cliënt; samenwerken met andere betrokkenen (ouders, familie, mantelzorgers en collega s). Doelgroepen Ook de doelgroepen zijn vergelijkbaar: kinderen, (psychogeriatrische) ouderen, verstandelijk gehandicapten en psychiatrische cliënten. Hun leefomgeving kan op tal van plaatsen zijn: het verpleeghuis/ zorgcentrum/thuiszorg (VVT ), het ziekenhuis, de gehandicaptenzorg, de geestelijke gezondheidszorg (GGZ ), het basisonderwijs, maatschappelijke dienstverlening, welzijn, de kinderopvang en de jeugdzorg. Vanwege de vele overeenkomsten tussen de kwalificaties voor HZW, VIG en MMZ3 is gekozen voor een activiteitenboek dat door studenten van alledrie de opleidingen gebruikt kan worden.
8 h e l p e n b i j a c t i v i t e i t e n Methodieken Begeleiding bij activiteiten vindt meestal plaats vanuit een bepaalde aanpak, theorie of methodiek. Daarom zijn de meest gebruikte methodieken (of theorieën) ter verdieping opgenomen aan het einde van de hoofdstukken 3, 4 en 6. Certificeerbare eenheden Dit boek sluit aan op de volgende certificeerbare eenheden: CE 1, Helpen bij (sociale) activiteiten (helpende Zorg & Welzijn, werkproces 1.1, 1.5 en 3.3); CE 1, Helpen bij dagbesteding (medewerker Maatschappelijke Zorg, werkproces 2.3, 2.4 en 3.5). Samen met de basiswerken Helpen bij huishoudelijke zorg, Helpen bij persoonlijke verzorging/adl en Werken als helpende omvat dit deel ( Helpen bij activiteiten ) de complete leerstof voor de opleiding helpende Zorg & Welzijn. Aanwijzingen voor de leesbaarheid van dit boek: Helpende Zorg & Welzijn noemen we kortweg helpende. Cliënt kan ook zorgvrager, patiënt, kind of pupil zijn. De cliënt noemen we hij, de helpende noemen we zij.
Over de auteurs Nicolien van Halem (vanhalemschrijfwerk.nl) heeft een brede ervaring in diverse werkvelden van de gezondheidszorg én het onderwijs. Als docent en onderwijsontwikkelaar hield zij zich onder meer bezig met de serie Zorggericht en BPV-werkboeken, diverse zakboeken, Studievaardigheden voor het mbo (Actief leren voor een beroep) en Studievaardigheden voor het hbo. Ook werkte ze mee aan het Handboek EVV en Handboek GVP. Andere bijdragen van haar zijn te vinden op bsl.nl. Zij werkt als lerarenopleider en coach aan de tweedegraads Lerarenopleiding Gezondheidszorg & Welzijn en Omgangskunde aan de Hogeschool Leiden. Leonie Pellen werkt sinds 2006 als zij-instromer in het mbo. Ze begon haar loopbaan als onderwijsassistent bij de opleiding Sociaal Pedagogisch Werk (SPW) bij ROC Mondriaan in Delft en werd vervolgens instructeur bij de competentiegerichte opleiding Pedagogisch Werk (PW). Bij de opleiding PW is ze nauw betrokken geweest bij de implementatie van het nieuwe leren. Sinds 2008 is zij daar werkzaam als docent en studieloopbaanbegeleider. In die functie coacht zij studenten in de school en op stageplekken binnen de sector Kinderopvang. Ook werkt Pellen mee aan de ontwikkeling van competentiegerichte trainingen voor studenten van de opleiding PW. In 2012 wil ze de tweedegraads Lerarenopleiding Omgangskunde aan de Hogeschool Leiden afronden. Marjan van Rooyen is werkzaam als onderwijsontwikkelaar bij de afdeling Zorg & Welzijn van ROC Midden Nederland. Ze ontwikkelt opleidingen, cursussen en trainingen voor de sectoren Verpleegkunde en Bedrijfsopleidingen. Haar expertise ligt op het terrein van de ouderenzorg, voorbehouden en risicovolle handelingen en palliatieve zorg. Daarnaast heeft ze meegewerkt aan het herzien van het curriculum van de EVV-opleiding en aan de ontwikkeling van een
10 h e l p e n b i j a c t i v i t e i t e n leerplan voor de opleiding Gespecialiseerd Verzorgende Psychogeriatrie. Ze heeft bijgedragen aan het Handboek EVV en het Handboek GVP en aan de zakboeken Zorgleefplan en Psychogeriatrie. Rosanne Schulte is werkzaam als begeleider Zorg & Welzijn op de dagbehandeling voor psychogeriatrische en somatische ouderen. In 2010 heeft ze de opleiding Sociaal Pedagogische Hulpverlening aan de Saxion Hogeschool te Enschede afgerond. Tijdens haar studie en werk heeft ze ervaring opgedaan in uiteenlopende doelgroepen: jongeren in Nederland, weeskinderen in Suriname, mensen met een autismespectrumstoornis en ouderen. Uiteindelijk heeft ze gekozen voor een verdieping in de psychogeriatrische doelgroep.