Ledenkrant LETS Wageningen zomer 2009 Van de redactie Letsvrienden, Eindelijk uit : het extra dikke zomernummer van onze Letskrant. Extra dik, omdat jullie het voorjaarsnummer hebben moeten missen. Dat kwam door het uitvallen van ons belangrijkste redactielid wegens ziekte, waardoor we even met de handen in het haar zaten. We hebben het zo goed mogelijk overgenomen en hopen dat jullie ook tevreden zijn met het resultaat; wij zijn dat zelf wel. We wensen ons redactielid beterschap en hopen dat ze in de toekomst haar taken weer terug wil nemen. In dit nummer vind je o.a. een interview met een van de nieuwe leden, een interessante boekbespreking, een foto impressie en verslagen van het feest en een Peruaans recept. En natuurlijk de ruggengraat van ons systeem : de advertenties zonder welke er niet gehandeld kan worden. We wensen iedereen een prettige zomertijd toe met veel zon en tijd om er van te genieten. 1
Op de Agenda: Juli 14 juli Lets etentje bij Cally Augustus 14 augustus??? Meld je bij Kees aan als kok September 12 september Molenmarkt 14 september Lets eten, wil je koken meld je dan bij Kees Welkom Welkom..., tot ziens... (de komende en de gaande man) Er zijn veel nieuwe leden bijgekomen : Rosio, Dasja, Edward, Hannah, Jan en Pien. Jan-Willem is verhuisd naar Tilburg, Thijs naar Heythuysen en Jozé naar Leiden. We wensen alle nieuwe leden veel Letsplezier en de verhuizers veel geluk in hun nieuwe woonplaats.. 2
LETS na 15 jaar ruilhandel in Wageningen Aanloop naar het lustrum Ruim een jaar voor dato werd enthousiast begonnen met de voorbereidingen voor het LETS-feest. Er zijn in de vijftien jaar al bijna 200 mensen lid geweest, dus er was een aardig reservoir aan oudleden met naar wij hoopten veel verhalen over het LETS-handelen. Mooie foto s van het startfeest kwamen uit een oude doos, dus er leek zelfs een grote zaal nodig te zijn en een dik lustrumboek. Doch na een halfjaar rondzoeken, bellen, mailen, heeft het feest even aan een zijden draadje gehangen: er kwam een e-mailtje voorbij of we wel een feest konden geven voor de vijftien mensen die al belangstelling toonden. Daar zou onze penningmeester niet intrappen. Doch een mooie locatie diende zich aan die zelfs van zo n crisis nog een feest weet te maken. Inmiddels brak de financiële crisis uit, dus het gangbare geld bleek toch niet zo save als het jaren leek te zijn. Kortom, ons lustrum is doorgezet en leverde leuke reacties op van andere groepen met LETSers of een ander ruilhandelssysteem. We konden zelfs twee sprekers krijgen en andere mensen gaven ook een visie op LETS en andere manieren van ruilhandel of alternatieve economie. Kees Lets-Wageningen s 15 de verjaardagsfeest We waren wel een beetje zenuwachtig toen het nog moest beginnen, ons lustrumfeestje, ons van de feestcommissie. En de opluchting was dan ook groot toen het allemaal genoeg bleek. Een enkele spreker was heus genoeg, bezoekers genoeg, respekt genoeg. Toen ik naar huis ging hoorde ik van een mede-commissielid de eerste evaluatie : 'op rolletjes'. We hadden ons beet laten nemen door een steekproef onder de genodigden met de vraag of ze wel zouden komen. Niemand zou komen dus. En waar de opluchting nou in zat? In alles, of beter gezegd : iedere uitvoering en 3
presentatie kwam aan. Geen poespas of dikdoen, gewoon respect, concentratie en een open houding. Voor wie er niet bij kon zijn, zijn hier wat waarnemingen opgeschreven. Het begon met spelletjes voor de kinderen. Toen er geen kinderen aanwezig bleken, Ontstond er een spannend sjoelbaktoernooi onder volwassenen, waarbij extra spanning kwam van het gaandeweg aanpassen van de regels. Ondertussen waren onverwacht (zoals gezegd) veel feestgangers aangekomen. Vrijwel iedereen had een gerecht bij zich. Daarmee kon je namenlijk de entree betalen. Een paar gerechten die eruit sprongen waren: bio-appelmoes met schil en zonder suiker, pompoensoep met brandnetel, lasagna met spinasie en een luxe dessert met mouse en slagroom. Je kon gewoon niet alles proeven dat je lekker leek, zoveel was er. De gerechten zijn dan ook een goed deel van de avond beschikbaar gebleven, zodat je altijd een excuus had om even de keuken in te duiken. Nou, toen kon de opening van start met een aankondiging van de hoogtepunten, spreker Nico en diverse dansen. Nico is een oude rot in Letsland, met vroeger grote ambities en tegenwoordig veel bedrijvigheid voor Noppes, de stenen van Amsterdam. Het ging over Lets-groot of Letsklein en over meer of minder pragmatisch Regiogeld. Ter illustratie kwamen de Wageningse groene marktmunten nog ter sprake als voorbeeld van geld dat kleine ondernemers uitgeven om de grote ondernemers de loef af te steken. Lees over dat gesprek meer verderop in deze krant. Het dansen begon met twee Indiase dansen, uit het Noorden en het Zuiden. De dans die ik al eens eerder had gezien bleek uit het Zuiden. In het Noorden dansen ze zoals de Spaanse flamengo-stamp-dames. Het schijnt dat de Spaansen het van de Noord-Indiasen hebben afgekeken. Voordat we de dans mochten zien moesten we eerst kennis nemen van de 9 emoties en hun karakters, kleine sub-dansjes. Het bleek dat een dans een vertelling is, waar verhaallijn en emotie strijden om de aandacht. Pikant detail in dit optreden was de vloer. Die bestond uit zojuist (door Jack) gelegde plavuizen met voegen ertussen. Bij de afwerking was het zand nog niet weggespoeld, want er was nog genoeg te doen en wie dacht er nou aan blote-voeten-danseressen? Dus meende ik me als jongste lid van de feestcommissie nuttig te moeten maken door de vloer 'en plein public' even 4
te dweilen. Na een tijdje had ik de klus geklaard en met een rood hoofd aan de danseres laten weten dat ik heus wel kon dweilen, het resultaat waarvan ik demonstreerde door mijn schoenen uit te trekken en wat proefstampjes te doen. Dat viel niet helemaal in goede aarde. 'Dweilen kan iedereen' moest ik van haar te vernemen. Haar optreden heeft er gelukkig niet onder geleden. Ze maakt een trotse indruk en gaf ons een voorbeeld van een traditionele dans-vertelling van Noord India. Nee, dan de dansshow van Rosio en Johnny. Die hadden schoenen aan dus de vloer was weer gewoon onbelangrijk.we kregen een interaktief voorproefje van Salsa. Even wat stapjes leren...... en de rest gaat vanzelf. Veel mensen kregen de stapjes eronder en nog meer gingen zonder stapjes helemaal Salsa. Zelf was ik de tel al gauw kwijt, maar vanuit de keuken kon ik toch iets van Salsa begrijpen: deze dans moet je voelen. Rosio en Johnny waren de sterren van de vloer. Wat een temperament en passie. Had er nog zand gelegen, dan was het wervelend opgewaaid. De derde danssoort was disco van Kees (Ruyter), vage muziek met veel ritme en decibels. Dit was bij het publiek bekend dus geen instruktie of vraaggezichten. Wanneer je danst kun je loskomen van je zorgen. Meestal niet gelijk, dan moet je wachten, terwijl je danst. Wachten op vrije bewegingen, die van binnen komen, onbedacht. Soms gaat 't, soms moet je het later nog eens proberen. Kees is een geoefende plaatjes-draaier. Hij heeft een systematische aanpak, weet wat belangrijk is en kan het lang volhouden. Hij vertelde me over de manier waarop hij nieuwe liedjes-aanwinsten kiest. Niks geen passie, gewoon top-50 lijsten en stampvolle verzamel-cd's. De passie zit in het draaien van ritme en decibels op het juiste moment. Het programma, de sfeer en de voorkeuren bepalen de geschikte ritmes en decibels. De passie van Kees zit bij het invoelen van zijn publiek. Later op de avond, toen alles door elkaar ging lopen, was ik al weer thuis. Van horen zeggen is het nog laat geworden met een kleine groep 'die-hards' en gezellig ook. We waren trots op ons feestje. Lets-Wageningen had zich ontpopt tot een vereniging die een antwoord heeft op de tijdsgeest van megalomanie en ontgoogeling. Het moet anders, nl met respect, concentratie en een open houding. Lets-Wageningen is bijna volwassen. arno, mei '09 5
Nico Schoen uit Amsterdam. Nico is met enthousiasme jarenlang actief geweest in Lets-Amsterdam. De feestcommissie vroeg hem, ons over zijn ervaringen en ideeen te vertellen: Wat heeft Lets met Nico gedaan en Nico met Lets. Het was de bedoeling om ook veel ruimte te hebben voor het uitwisselen van ervaringen over onze Letsen. In 1996 kwam Nico in aanraking met Lets-Amsterdam, Noppes geheten. Geschiedenis Lets-Amsterdam Noppes is in 1993 opgericht door Strohalm. Deze organisatie bestaat al 30 jaar en probeert over de hele wereld systemen te ontwikkelen om ontwikkelingssamenwerking te combineren met lokale economie. Strohalm heet nu STRO: Social TRade Organization. Strohalm heeft het Letssysteem naar Nederland gehaald. Daarvoor was een medewerker van hen een tijdlang in Engeland verbleven, om het Letssysteem goed te leren kennen. Strohalm heeft veel werk gedaan om Noppes te ontwikkelen, en ook andere Letsen. Voor Noppes creeerde Strohalm tien gesubsidieerde arbeidsplaatsen! Oftewel I.D.-banen. Op onze verbaasde reacties zei Nico: ja, Strohalm is erg handig in het loskrijgen van subsidies. In 98-99 vond Strohalm dat Lets maar onafhankelijk moest worden. Daarvoor heeft ze nog wel een handboek voor Letsen gemaakt. Op het hoogtepunt van Noppes waren er 1100 leden. Dit was rond 1997. Het liep heel goed. Er werd een mooi krantje gemaakt, dat op veel plaatsen in Amsterdam verkrijgbaar was. Veel Amsterdammers lazen het graag, ook al waren ze geen lid. Nico Nico was zo enthousiast, dat hij dacht: dit zou overal moeten worden ingevoerd. Daarom meldde hij zich aan als vrijwilliger van Stichting Letsland. Doel was om Letsen in het hele land te ondersteunen, en zo ook een draagvlak in het hele land te creeren. Daarnaast is Lets-verband opgericht, zodat Lets-groepen met elkaar in kontakt kunnen komen. Veel groepen wilden zich echter niet aansluiten. Nico vindt dit jammer: Voor klusjes 6
werkt het natuurlijk niet, maar wel voor bv. vakantie-akomodatie. Hij heeft pas nog in Italie een verblijf van een Amsterdamse Letser, deels in Noppen kunnen betalen. Nico is vanuit zijn enthousiasme voor Lets, bezig gegaan met loopbaanbegeleiding. Hij heeft het Bureau NetWerk opgericht. In Lets kom je mensen tegen die zich uitgerangeerd voelen. Als je niet mee kunt of wilt doen met het kapitalistische systeem, word je aan de zijlijn gezet. Maar die mensen hebben juist vaak bijzondere talenten. Nico heeft nu door de Lets en door zijn belangstelling voor maatschappelijk ondernemen, een enorm netwerk van mensen die hij naar elkaar kan verwijzen. Diskussiepunten en vergelijkingen tussen Wageningen en Amsterdam: Soft-ware en internet. Strohalm heeft in Latijns-Amerika soft-ware ontwikkeld om de handelsadministratie te vergemakkelijken. Het heet Cyclos. Strohalm biedt het ook aan nederlandse letsen aan. Wageningen had geen belangstelling, omdat de administratie in zo n kleine lets-groep toch weinig tijd kost. Oud-lid Wouter (was lid 022) herinnert zich dat we in het begin ook al soft-ware van Strohalm hadden. (Is dit het stenen-administratie programma dat nog steeds in gebruik is? ). Grotere letsen maken wel gebruik van Cyclos. Nico zegt dat het uitstekend functioneert. Het neemt werk uit handen. Punten worden centraal van de rekening van deelnemers gehaald of erop gezet. De bedoeling is, dat je vanuit Cyclos ook interlokaal kan gaan handelen. Het gevolg van de internettizering van Lets is wel, dat mensen die niks met computers willen of kunnen, langzaamaan zijn afgehaakt, in die grotere Letsen. Groot willen worden en leden verliezen. Hoewel Lets-Amsterdam rond 1997 wel 1100 leden had, is het ledental toch weer ingezakt. Hoe dat komt? Nico: Als het niet meteen lukt om noppen te verdienen, sta je na een jaar al behoorlijk rood, vanwege de contributie. Dan zeggen veel mensen maar gauw op, voordat hun noppenschuld nog groter wordt. 7
Op dit punt van Nico s verhaal, spitsten wij onze oren. Ook in Amsterdam? Als er zoveel leden zijn, en bovendien tien I.D.-banen, dan nog een hoge noppen-contributie? Hoe kan dat? Nico: Er was een bedrijfsplan gemaakt waarin ervan uitgegaan werd, dat Noppes moest groeien naar 10.000 leden. Om al die leden te krijgen, vonden de medewerkers dat er wel wat noppen konden worden uitgegeven voor hun werk. En om mensen te betalen om een prachtige krant te maken. Uit de toekomstige contributie van zoveel leden zou dat makkelijk worden terugbetaald. Wij Wageningers waren verbluft. Wat zo kortgeleden in Lets-Wageningen is gebeurd, is 12 jaar geleden in Amsterdam ook zo gegaan. Overigens niet precies zo, want in Amsterdam vonden de medewerkers die al een I.D.- baan hadden, dus al werden betaald in euro s, dat dat te weinig was, dus zelfs zij gingen zichzelf noppen toekennen. Ook in Amsterdam staat het systeem, de verenigingsnoppenkas, nu nog flink negatief. Dit vindt Nico niet echt erg, dit i.t.t. onze huidige penningmeester Cally. Nico stelt, evenals sommige Wageningers al enige tijd betogen: ook euro s en dollars zijn gecreeerd zonder dat ze gedekt zijn. Dit wordt alleen niet benoemd als negatieve stand van de centrale bank. Binnen de Lets is het ook goed voor de handel, als de centrale stenenkas negatief staat: dan kunnen veel leden positief staan en daarom gemakkelijker stenen uitgeven. Maar ook Nico en de andere Lets-Amsterdammers, vinden dat het niet te erg moet worden, en zijn maatregelen gaan nemen om de centrale noppenkas niet nog verder negatief te laten lopen. En ook zij hebben oplossingen gezocht, om leden niet te blijven weg jagen door een steeds negatievere noppen-stand door hoge contributies. In Amsterdam is besloten om leden die negatief staan, geen contributie meer te laten betalen. Ook mogen de leden die na een bepaald jaar lid zijn geworden, niet verder negatief gaan staan dan 100 noppen. Anderen niet verder dan 200 negatief. Als je dan een transactie wilt doen waardoor je verder negatief komt, gaat die transactie gewoon niet door. De noppencontributie voor leden die positief staan, is verhoogd van 2 noppen per maand naar 3 per maand. Zo is de negatieve noppenstand van de centrale kas vorig jaar iets verminderd. Wij waren er best trots op, dat onze negatieve stenenstand vorig jaar relatief veel sterker is verminderd dan in Amsterdam. En dat in Wageningen de stenencontributie helemaal is 8
afgeschaft, op de btw na, doordat bijna alle klussen voor de vereniging nu vrijwillig worden gedaan. En Nico was onder de indruk Lets en andere altenatieven voor het heersende geldsysteem Lets is klein gebleven. Hoe nu verder? Natuurlijk doorgaan met Lets. Maar er zijn meer interessante initiatieven om geldstelsels weer meer in dienst van de mensen te brengen. In Zwitserland is een netwerk van bedrijven die in punten handelen, waar wel 80.000 bedrijven lid van zijn. Daar wordt voor 7 miljard punten per jaar verhandeld. Het heet WIR. In Duitsland hebben al 35 regio s een eigen munt, daar heet het Regio-geld. De bedoeling van het regiogeld is om vooral lokale ondernemers te steunen, zodat niet al het geld terechtkomt bij multinationals die het geld uit de regio sluizen. In Wageningen worden op de markt zulke munten uitgegeven. En in Gelderland wordt gewerkt aan een munteenheid die de Gelre gaat heten. Er gebeurt het een en ander, en er is nog veel te doen. Er is een startpagina Complementaire economie. Hierop zijn initiatieven over de hele wereld te vinden. Er is een initiatiefgroep voor uitwisseling en stimulering van maatschappelijk ondernemen, waar Nico ook aan meedoet. Hij heeft ons na het feest nog een korte uitleg en links gestuurd. Deze worden bijgevoegd in deze Letskrant, of te vinden op onze website: www.lets-wageningen.nl. Hanneke Verslagje van de Ruilmarkt Zaterdag 30 mei was het stralend weer. In de tuin van Anneke en Laurens stonden weer de tafeltjes met handelswaar opgesteld voor ruillustigen en belangstellenden. Er was koffie met pindarotsjes en koekjes, taart, water en sap. Het smoelenboek lag er ook weer en wachtte op nieuwe inwoning. 9
Ondanks de concurrentie van het Pinksterweekend en andere evenementen was er toch de nodige belangstelling en veranderde verschillende zaken van eigenaar. O.a. plantjes, boeken, sieraden, een Brittakan en een scheerkwast gingen over in andere handen. Jan Boer, journalist in Wageningen, en zijn vrouw Pien kwamen langs en werden ter plekke lid. Jan begon meteen mensen te ondervragen voor een artikeltje; waarom ze lid waren geworden bijvoorbeeld, en hoelang ze dat al waren. Hij maakte ook een foto van het uitschrijven van een checkje voor een transactie tussen Cally en het nieuwste lid van de club, Edward. Intussen bleek ook dat de advertentie van Laurens, die schroeven en moeren met afwijkende maten aanbied, de lading lang niet dekt. Laurens heeft in zijn schuur een klein filiaaltje van de Gamma met alle mogelijke spijkers en zagen en wat je maar bedenken kunt. Als je dus naar de Gamma wil gaan kun je beter eerst even contact zoeken met hem. Om half vier was het afgelopen en werden de overgebleven spullen naar de Emmaus gebracht, waarna we de dag nog even doornamen bij een lekker wijntje en stokbrood met brie en geitenkaas. Het was een heel geslaagde dag. Laurens en Anneke, hartelijk dank voor de gastvrijheid. LETS is een netwerk Vaak promoten we LETS door te zeggen dat het een eerlijker alternatief is voor het geld en ook dat het gezellig is. Maar er is één aspect wat weinig genoemd wordt en dat is dat LETS vooral ook een netwerk is. Ik denk dat het benadrukken van het netwerk best goed kan werken, want soms sprak ik mensen die vonden dat "ze het niet voor de gezelligheid nodig hebben" of dat ze zichzelf geclaimd voelden omdat het voelt als moeten. Een voorbeeld is 10
een stukje in de krant: iemand van het bestuur was teleurgesteld dat de ledenvergadering slecht bezocht wordt; een lid knapte daarop af en zegde prompt het lidmaatschap op. De alternatieve ruilhandel als hoofdpunt: dat moet maar net werken in een klein kluppie, aangezien met weinig mensen het vraag en aanbod niet altijd werkt. Maar het aspect van netwerk zijn, dat werk altijd mijns inziens. En dat biedt mij ook het meeste: je kent ineens een veel meer mensen, allemaal in jouw stad, en via hen kom je weer op ideeën, en via via tips en mensen zodra je ergens naar opzoek bent. Netwerken, zoals je dat ook wel in werkzoektermen gebruikt. is ook in contect van de LETS best een hele pré. Voor mij is LETS bijvoorbeeld niet per definitie gezellig en hoeft dat ook niet te zijn, maar wel heel nuttig en briuikbaar, vooral dus voor het netwerk wat je ermee bij krijgt. Edmee Interview met Rosío. door Hanneke Ontmoeting van culturen Rosío was nog maar pas Lets-lid, of ze werd al actief in de feestcommissie. Zo kreeg ons lustrum een extra interculturele sfeer: zij zette Indiase dans op het programma, en gaf zelf een salsa-workshop. Voor de ambities die je als Letslid nog koestert voor culturele ontmoetingen, kun je bij Rosío terecht. Om goed beslagen ten ijs te komen als je via de spaanse taal wilt gaan ontmoeten, of via een feestelijke salsa-dansvloer. In Rosío s leven hebben interculturele ontmoetingen een grote plaats. Zij groeide op in Peru, waar de oorspronkelijke Inca-culturen en de later gearriveerde spaanse en afrikaanse culturen allemaal hun invloed hebben. Ze ging in Peru naar een Duitse school, studeerde rechten in Lima, trouwde met een Nederlandse ontwikkelingswerker, werkte op het Buro Rechtshulp in Nijmegen en woont nu met haar dochter in de Tarthorst. Ze geeft lessen Spaans in Arnhem, doet vertaalwerk en volgt een opleiding voor beedigd juridisch vertaler. Een paar 11
weken na ons lustrum werd ze in OLAH, Organizacion Latino Americana Holandesa, tot voorzitter verkozen Hoe is het om in Wageningen te wonen, als je uit een grote stad in Latijns- Amerika komt? Rosío voelt zich erg gelukkig in Wageningen. Hier geldt de waarde van het woord: ja is ja, nee is nee. Dat geeft me zoveel zekerheid en vertrouwen. Ik vind het zo prettig, dat mensen op basis van afspraak handelen. Je kunt hier vertrouwen op het woord. (Spaans: Confiar en la palabra.). Ook wat betreft veiligheid op straat is het hier goed. En je kunt zelfs je boodschappen in je fietstassen laten zitten als je even naar de bibliotheek gaat. Wageningen heeft mijn hart gestolen. De mensen zijn heel aardig. En ik krijg hier zelfs de kans om iets te doen op politiek nivo. Een paar jaar geleden ben ik bij Groen Links gevraagd, en deed een tijd mee met die partij. Toen de gemeenteraadsverkiezingen kwamen, was er een vergadering om de kieslijst samen te stellen. Ik werd door de toenmalige voorzitter van Groen-Links Wageningen, voorgesteld voor de tweede plaats. Dat heeft zoveel voor me betekend. In Peru zou dat nooit zijn gebeurd, daar geldt meer het systeem zoals in de VS: om in de gemeenteraad te komen heb je veel geld nodig, kontakten met de rijken. Hier wordt meer naar kwaliteiten gekeken, wat mensen kunnen doen voor hun stad. Ik wilde zelf niet op de tweede plaats staan, en koos voor de achtste plaats. Na de verkiezingen heb ik nog twee jaar de fractie ondersteund, net als de andere mensen die van 5 tot 10 op de lijst stonden.ik ben erg dankbaar voor het vertrouwen dat ik van de mensen heb gekregen. Dat was een heel mooie ervaring, dat neem ik mee voor mijn leven. Wat ze hier wel miste, was gezelligheid. Gastvrijheid, samen koken, muziek erbij, dansen, dat was voor Rosío in haar jeugd heel gewoon. Hier is iedereen alsmaar serieus en gestressd bezig met werken. Daar ging Rosío zich wat eenzaam door voelen, en dat hoorde ze ook van andere mensen uit Latijns-Amerika. Daarom besloten ze OLAH op te richten. Binnen die vereniging organiseren ze een culturele activiteit, waarbij telkens uit een ander land een groepje kookt, muziek verzorgt en dans. Nederlanders zijn binnen OLAH van harte welkom en doen ook wel mee. Ook Afrikanen en Indonesiers komen op de activiteiten. In oktober organiseert OLAH een groot feest waar ook alle LETSers welkom zijn. Dit najaar gaat een kursus Latin Aerobics van start. Rosío zal ons hiervan ook nader op de hoogte stellen. Rosío kan lang vertellen over de geschiedenis van Peru. Ik ben trots op de Peruaanse geschiedenis en cultuur. Al voor de komst van de Europeanen waren er 12
bijv. onvoorstelbaar goede drinkwater- en irrigatiesystemen aangelegd, die voor een deel nog steeds functioneren. Ook de recentere geschiedenis is heel interessant. Toen ze in Nederland kwam, begon ze met zich zo volledig mogelijk aan te passen. In Peru zegt men: Al lugar donde fueras, haz lo que vieras, dus: Overal waar je komt, doe zoals je ziet hoe men doet. Maar in Nederland vroeg iedereen hoe het in Peru was. Ze merkte hoe weinig informatie hier over Peru in de kranten kwam, en dat ging dan alleen over Sendero, een guerrillabeweging, en dat nog heel eenzijdig. Door in Nederland te gaan vertellen over alles wat voordien zo vanzelfsprekend was geweest, is Rosío zich juist in Nederland meer bewust geworden van de rijkdom van de Peruaanse cultuur. Intussen krijgt de Peruaanse kookkunst in de rest van de wereld steeds meer bekendheid. Ook een Peruaanse muziekgroep, Nova Lima, is internationaal bekend geworden. Deze groep heeft moderne versies gemaakt van traditionele Afrikaans-Peruaanse muziek. Rosío wil de positieve aspecten van de Peruaanse en Latijns-Amerikaanse cultuur, graag met ons delen. Voor stenen kunnen we spaanse taalles krijgen of salsadanslessen. Salsa komt oorspronkelijk uit Cuba, en is nu in heel Latijns-Amerika geliefd. Nu worden overal in Europa salsa-scholen opgericht. Deze dans maakt mensen vrolijk. Dat kunnen Nederlanders goed gebruiken. Er wordt heel hard gewerkt in Nederland. Mensen vergeten soms dat je niet moet leven om te werken, maar werkt om te kunnen leven. Muziek en dans kan helpen om losser te komen van problemen en stress. Dit kan een verrijking zijn voor de Nederlandse cultuur. Aldus Rosío s ervaring. Rosío is van plan om de salsa-cursus voor LETSers in oktober te starten. Het tijdstip zal in overleg met de deelnemers worden vastgesteld. Voor informatie over de geschiedenis van de Salsa: zie Wikipedia. Andere muziek en bijbehorende dansen in Peru: Marinera en Vals: spaansindiaans; Huaynito: indiaans. Verder is er nog Afro-Peruaanse muziek en dans. Uit de Dominicaanse republiek komt de Merengue. Op U-tube kun je Peruaanse muziek vinden. Voor info over OLAH: www.olah.nl 13
Mazamorra Morada Peruaanse vruchtencompôte Benodigdheden (4pers.): 3 blauwe maïskolven 1 liter water 350 gr suiker een stukje pijpkaneel van ± 2 cm 4 kruidnagels 1 schoongemaakte en in blokjes gesneden ananas Bewaar de schil van de ananas! 2 geschilde, van de klokhuizen ontdane en in partjes gesneden appels 2 geschilde, van de klokhuizen ontdane en in partjes gesneden stevige peren 2 schoongemaakte en in stukjes gesneden perziken 500 gr ontpitte kersen 250 gr gedroogde abrikozen 250 gr gedroogde perziken 4 eetlepels maizena 6 eetlepels citroensap Bereidingswijze: Breng het water met maiskolven, de suiker, het pijpje kaneel en de kruidnagels onder regelmatig roeren in een pan aan de kook. Voeg alle vruchten toe. Draai de hittebron laag, leg een deksel op de pan en laat alles 20 minuten zachtjes koken. Verwijder het pijpje kaneel en de kruidnagels. Maak de maizena in een kommetje aan met het citroensap en een scheutje water. Roer het mengsel door de vruchtencompôte tot een gebonden geheel is ontstaan. Laat de compôte nog 3 minuten zachtjes doorkoken. 14
een boekbespreking De volgende boekbespreking is een manier om naar ons (Lets) geldsysteem te kijken. Waarom zouden onze Lets-stenen anders zijn dan de euro's die we al gebruiken? Het zou leuk zijn als de lezer het boekje zou downloaden en een reactie zou geven in de volgende krant. http://www.strohalm.nl/media/stro/uploads/het-wondereiland-barataria-24-01- 05.pdf Het verhaal van Barataria gaat over geldsystemen en hoe ze elkaar opvolgen. Het speelt in een democratie, zodat de keuzes zijn beargumenteerd en getoets aan het (direkte) belang van de meeste burgers. Na de laatste wijziging zitten de banken stevig in het zadel om vervolgens het centrale-bank-systeem op te dringen, dus zonder debat of argumentatie. Het centrale-bank-systeem wil ik in een volgende bijdrage behandelen. Hier gaat het erom hoe het kan dat een onbeduidend ruilmiddel tot een gevaarlijk machtsmiddel kon worden. Ruilmiddel wordt spaarmiddel. Hoewel de voorbeelden fictie zijn, hebben de argumenten destijds wellicht gespeeld. De drie geldsystemen van het verhaal zijn geld met aardappels als tegenwaarde en noten als geld in twee varianten. Het verhaal begint met een samenleving waar eigendom (van goederen en diensten) niet bestaat en dus zonder geld. Dat voldoet niet om verschillende redenen. Met de invoering van eigen verantwoordelijkheid komt ook het eigendom en geld. Het eerste geld zijn aardappelbiljetten. In de veronderstelling dat tegenover geld een waarde moet staan valt de keuze op aardappels, omdat die voor iedereen waarde hebben. Je kon geld krijgen als je aardappels inleverde en je kon ze ook altijd weer terugkopen voor hetzelfde geld. Gelukkig kocht niet iedereen zijn aardappels bij de 'bank', want dan zou er door de bederflijkheid van aardappels niet genoeg van zijn. Er was een belangrijker nadeel: de hoeveelheid schommelde sterk door wisselende oogsten. En de schommelingen waren onvoorspelbaar. Soms waren er veel aardappels en dus veel geld en andere jaren weinig. Het bleek dat de prijzen van alle andere goederen en diensten daarop reageerden. Bij veel geld waren de prijzen hoog, omdat je er toch genoeg van had; bij weinig geld waren ze laag, omdat het geld dan schaars was. Overmatig geld leidt tot hoge prijzen, hetgeen ook wel inflatie heet. Al bij het eerste geldsysteem blijkt dat de totale hoeveelheid geld in omloop (mee)bepalend is voor de prijzen. Het prijsnivo was ieder jaar anders. Een aardappelbiljet kon veel waard zijn of weinig. Je had er weinig aan. 15
Het tweede geldsysteem zou een verbetering zijn. Het werden noten die alleen het bestuur kon uitgeven. Ze werden gemeten per gewicht en omdat ze aanvankelijk een tijdje uitdrogen waren ze niet waardevast. Jaarlijks gaf het bestuur zoveel noten uit als de oude noten in gewicht hadden verloren en zelfs nog een beetje meer omdat Barataria welvarend was en er meer goederen en diensten waren gekomen. Het verschil met de aardappelbiljetten was dat de staat de hoeveelheid geld in omloop stuurde. De prijzen werden stabiel en de handel bloeide op. Bovendien waren leningen goedkoop. Het aanbod van spaarders was altijd groter dan de vraag van investeerders, terwijl er niet eens rente was. Dat kwam omdat het geld langzaam in waarde achteruit ging door het gewichtsverlies. En wanneer je geld was uitgeleend ging het niet in waarde achteruit. Je kreeg hetzelfde gewicht terug als je had uitgeleend. Uitgeleend geld was waardevast. Een ander opmerkelijk verschijnsel is dat er ook 'in natura' gespaard werd. Voorraden van goederen die niet bederven waren in ieder huishouden. En in de winkels kocht je altijd grote verpakkingen, tenzij het bederfelijke waar betrof. Duurzaamheid van een produkt was dan ook een belangrijk kenmerk. Kleur en vorm waren minder belangrijk dan funktionaliteit en levensduur. Dit was de tijd dat het land Barataria (spaans voor Goedkoop ) ging heten. Na verloop van tijd gaat er een andere wind in Barataria waaien. De pecieze argumentatie moet je zelf maar lezen, maar het gevolg was dat de waarde van de noten vast werd, geen waarde-vermindering meer door gewichtsverlies, want de noten werden voortaan in volume gemeten. Ze werden niet kleiner, ook niet als ze oud waren. De veranderingen in de economie waren groot. De consumenten-voorraden verdwijnen en er komt rente op uitgeleend geld. Kelders en kasten maken plaats voor winkelvoorraden waar opslagkosten betaald moeten worden. De handelaren rekenen die kosten door in de produkten. De produkten worden daarom duur. Ze gaan er ook anders uitzien. Kleur en vorm worden belangrijke kenmerken en duurzaamheid niet langer. Er komen ongevraagd ook allerlei nieuwe producten bij, die met veel bombarie uitgestald staan. Meestal zij ze niet te betalen, maar soms is het uitverkoop of krijg je ze voor niets. Er ontstaat ook een tweedeling in de samenleving tussen enerzijds de armen en de werkers die noten proberen te sparen (ze zijn nu immers waardevast) en anderzijds de rijken die noten lenen om te investeren in bijvoorbeeld winkelvoorraad. De rente die zij over de leningen betalen kunnen zij ook doorrekenen in de prijzen. Er komen steeds meer winkels, de etalages puilen uit en de kranten staan vol aanbiedingen met spulletjes die eerder niet bestonden. Er komen nu ook banken die spaargeld verzamelen en leningen uitgeven. Er is veel meer vraag naar leningen dan er spaargeld is om de leningen uit te geven. De 16
rente op leningen is dan ook hoog. Toch zouden de banken nog veel meer kunnen lenen aan de investeerders dan ze van de spaarders hebben verzameld. Geld is schaars. Historisch gezien, in de echte geschiedenis, zijn we nu ergens in de 19-de eeuw aangekomen. Nu ontstaan er nieuwe inzichten over de omvang van het geld in omloop. De Rotschild-familie in Duitsland werkt het idee uit om geld bij te maken en het toch schaars te houden. Maar daarover gaat het boekje Barataria niet. De schrijver heeft willen benadrukken dat de invoering van (zogenaamd) waardevast geld een vergissing was. Met onze Lets-stenen hebben we ook waardevast geld. Andere belangrijke kenmerken van ons Lets-systeem zijn het voorkomen van rente en door iedere deelnemer het recht te geven geld bij te maken (met de cheques). Daarmee zijn we met ons Lets-experiment nog niet terug bij de situatie van Barataria waar geld alleen ruilmiddel is. We zitten nog steeds in een aanbodmarkt, aanbod van produkten en diensten waar weinig vraag naar is. Anderzijds hebben de vragers geen macht. Ze kunnen de aanbieders wel benaderen, maar de meeste vragers worden ook bij de Lets niet bediend. Hoe we bij Lets de balans tussen sparen en ruilen ten gunste van de laatste kunnen beinvloeden, is nog een open vraag. Sparen is ons ingepeperd. Maar we zijn ons niet bewust van de gevolgen voor degenen die geld moeten besteden aan consumptie. De klant is alleen koning zolang z(h)ij rijk is. arno, mrt 09 17
Een stukje voor de LETS krant vanuit de loopgraven van een thuis in wording. Afgelopen week was het lekker om een fundering voor de keldermuur te graven, want je staat al snel ruim 2 meter onder het maaiveld in de schaduw en koelte van moeder aarde en dat scheelt enkele graden terwijl het buiten richting tropische temperaturen gaat. Elke middag en avond ben in thuis bezig en meer heb ik niet nodig. Moe en tevreden s avonds rond 22:15 naar bed en elke ochtend weer genieten van de vogeltjes en iets later van de binnenvallende zonnestralen. Sowieso lijken onze gevederde vrienden de meeste praatjes te hebben als het schemert. Heel soms komt er iemand kijken terwijl ik bezig ben. Het zijn de vrienden en kennissen in de directe kringen om mij heen en dat blijken naast de buren en collegae van het werk, toch best wel veel LETS leden te zijn. Alle hulp wimpel ik weg. Niet dat ik als een Scrooge op mijn stapel stenen of euro s zit. Het is eerder dat de verbouwing een creatief en meditatief proces is. De een schildert met verf, de ander doet wat met klei of wol en ik doe iets met hout, stenen, metaal en cement. Ik weet het niet zeker, maar geloof dat Rembrant en van Gogh het allemaal ook op eigen kracht deden (niet dat ik mij met hen kan meten). Wat doet de LETS dan voor mij? Het is een bron van inspiratie, goede maaltijden en gesprekken en het plezier van de vriendendiensten over en weer. Om de een of andere reden is de drempel iets lager om wat voor anderen te doen of spullen te kopen/verkopen, als je weet dat ze achter het LETS principe staan. Wat dat betreft is de LETS een stuk persoonlijker en meer beleving dan de Emmaus / Regenboog (voor zover ik het durf te vergelijken). Terwijl de Emmaus jaren huisleverancier geweest is. Wat een hoop nuances in de marge van de samenleving als je wat beter kijkt en daar ben ik, mag ik ook een onderdeel van zijn. Geld is zo heerlijk onpersoonlijk. Iemand het vel over de oren trekken doe je toch ook het liefst anoniem in een marktketen en minder snel bij de schoenlapper waar je al jaren komt? De namen blijven beter hangen als er een sociaal kapstokhaakje achter zit. Door het onthaasten ontstaat er meer oog voor detail en plezier. In een meewarige bui had ik eens bepaald dat er meer leven in een dag zat toen ik nog jong was. Sinds ik bij de LETS zit begint dit weer terug te komen en het mooiste is nog dat het recept niet bestaat, het is de mix van het moment en de groep van rond de 30 18
personen die smaakmakend zijn. Dat meten is weten en de wet van de grote getallen moeten we maar snel over boord gooien. Overigens ben ik van mening dat de uitvinder van de capillaire werking de nobel prijs verdient, want ook hier geldt dat hoe ranker de buisjes, hoe geringer de kracht en desalniettemin kan het water juist dan hoger stromen tegen de zwaartekracht in. Pluk je dag, maak elke dag een dansje, wie vrolijk is in de morgen, die lacht de hele dag. Jack AANDACHTSPUNTJE Onze internet LETS krant is een dynamisch geheel, graag willen we jullie uitnodigen om artikelen voor de papieren krant via dit kanaal aan te leveren. Grootste voordeel is dat het meteen geplaatst wordt, want we hebben het volste vertrouwen in onze leden. In principe is de plaatsing anoniem (je LETS lidnummer wordt getoond). In de Ledenpagina op de website kun je eventueel je nickname of pseudoniem ingeven om de artikelen een persoonlijker tintje te geven. 19
Vraag en aanbod LETS Wageningen ZOMER 2009 Legenda: N betekent dat het een nieuwe advertentie is, sinds de vorige uitgave n betekent dat ie vorige uitgave nieuw was e betekent: ervaren in o betekent: opleiding ervoor gedaan Acute advertenties, zijn LETS advertenties die heel direct spelen met daarbij de tijdsduur, dat het actueel is. Laat maar weten als 1 van jou advertenties in de acute rubriek thuis hoort. Je kan deze dan alleen in de acute rubriek zetten, of dubbel: zowel bij acute als gewone advertenties. Laat het ook ajb weten, zodra jouw advertentie eruit moet of als je nog nieuwe hebt. Dan verwerk ik die in de volgende krant. Acute LETS advertenties: groente uit eigen volkstuin: maand juli: sla, radijs, raapsteel en i 179 binnenkort ook courgettes. Op te halen bij mij thuis of op de tuin zelf. maar ik kan t ook zelf op internet zetten. n Iemand die de tegels op het terras aan kan leggen (goed zo gauw mogelijk i 133 kan leggen) bij mijn nieuwe huis n Iemand die een put kan slaan/graven in de tuin, ivm zo gauw mogelijk i 133 wateroverlast (en een woningstichting die er niets aan doet) n Lampen ophangen en andere kleine klusjes in het nieuwe zo gauw als t kan i 133 huis n Ideeën voor inrichting nieuw huis zo gauw mogelijk i 133 n een Muurtje zetten op zolder zo gauw mogelijk i 133 n podiumblok maken om bureau op te zetten zo gauw mogelijk i 133 n Schilders en behangers zo gauw mogelijk i 165 Gewone LETS advertenties: Advies Advies over energiebesparing thuis (gedeeltelijk in stenen) m 141 e en o 20
Advisering biologisch tuinieren i 167 E Informatie over (groene) energieaanbieder m 141 e en o Informatie over parfumvrije en/of geurvrije schoonmaak-/wasmiddelen en i 179 E verzorgings-produkten Algemeen n LETS Cadeaubon voor 5, 10 of 15 stenen, een jaar geldig, ook voor niet LETS leden te besteden. i 181 Alternatieve behandelingen/geneeswijzen Biodanza : dans van het leven (uit Zuid Amerika). Dansen op muziek i 133 E vanuit de emotie die het bij je oproept. Van daaruit contact maken met jezelf, de ander en met de groep. Ontwikkel je je gevoel voor je lijf, versterkt vertouwen in jezelf, plezier beleven. Lessen van 2 uur in de vrije school, dinsdag 19.45-22.00uur. Neem graag van te voren contact op met Marjolein. Voor 10 lessen, 200 stenen, 1 e les, 15 stenen. n Cadeaubonnen voor een ontspannende voetmassage of een i 193 metamorfose-massage, 30 stenen, ook te besteden door niet-letsers. Drumhealing i 175 e en o Metamorfosemassage, ter ondersteuning van een veranderingsproces in je i 193 e en o leven. 30 stenen per behandeling. Omgaan met paarden/ Paards leren denken i 133 Reiki behandeling geven niveau 1 i 171 e en o n Reiki behandeling (niveau 3 in november afgerond) i 194 o Voetreflex massage; ontspanningsmassage en/of behandeling van i 193 e en o chronische klachten zoals hoofdpijn, hormonale stoornissen, vermoeidheid. 30 stenen per behandeling Vrouwen maanavond: tijd voor jezelf samen met andere vrouwen, i 175 e ontmoeten, 'knutselen', rituelen, zingen, dansen onder de volle maan. Quantum touch: helende energiebehandeling voor o.a. chronische i 121 e en o pijnen,botten,spieren,gewrichten, bekken/schedelscheefstand, q.t.werkt erg ontspannend en heelt ook op emotioneel vlak. Shamballa:ook een helende energiebehandeling werkt bevrijdend en helend en lost blokkades op, werkt ontgiftend. Het ondersteunt op een krachtige manier het natuurlijke helingsproces en onverwerkte pijnen. In een healing combineer ik ook beide methodes. Audio/Video Disco draaien 60's -heden diverse stijlen; idem cd's te koop i 093 E Uitlenen zanginstallatie/geluidsinstallatie m 071 21
Video banden overzetten naar een DVD i 161 Brieven Schrijf en kalligrafeer werk i 178 E Computer Computer hulp bij storing, installatie, reparatie, advies, internet, i 176 beveiliging, virus verwijderen etc. Databases vullen, teksten typen, verslagjes maken. i 093 Dia s overzetten naar CD-rom of DVD i 161 Diverse computerklusjes (o.a. netwerkherstel, beveiliging) m 071 Wie maakt me een beetje meer wegwijs met een gratis opmaak programma i 179 zoals Photofiltre of Arcsoft Photostudio? Wie maakt me wegwijs in het knippen in stukjes digitaal opgenomen i 179 videofragmenten? E Coaching/Counselling Purple Ideas verzorgt toekomstcoaching: vanuit een toekomst (droom)beeld zetten we stappen terug naar het nu. Wat is je beeld en hoe kun je dat beeld (gedeeltelijk) bereiken. i 194 E Doe het zelf/ klussen Kleine klusjes in en om huis. Gas, water, electra, hout, steen of metaal. i 180 Eigenlijk van alles wat. Moeren en bouten in allerlei gekke maten, ook Engelse en Amerikaanse m 071 schroefdraad Uitlenen divers gereedschap inl. autogereedschap m 071 Binnenschilderwerk (kozijnen) m 144 E Houten tuintafel en stoeltjes opknappen m 071 Dieren Honden opvoeden, honden uitlaten, opvangen, oppassen i 133 Honden uitlaten i 171 Nagels knippen van katten i 171 e Omgaan met paarden/ Paards leren denken i 133 22
Oppassen op planten, dieren, kinderen en muizen i 133 Oppassen op honden, katten-voeren etc. i 171 Paardrij les i 133 Bij vakantie op dieren passen/verzorgen ed. i 171 Bijrijder gezocht voor paardrijden, iemand met gevoel voor paarden i 133 Fiets Bakfiets repareren, kettingloop verbeteren. i 167 Fiets opknappen m 144 E Fiets onderhoud, ik wil zelf graag meehelpen/leren m 144 E Goede vouwfiets m 141 Fotografie n Foto s maken i 093 Goederen Brandnieuwe houten kinderstoel i 191 Wastafel-onderrek, verrijdbaar verchroomd i 179 Een grijs stalen hoogslaper(modern) met bureau en 2 trappen aan linker i 182 rechter zijde. Houten stokpaard i 178 n metalen buizen kastjes met of zonder hoes erover. voor op de camping of i 179 in je schuurtje of als extra kleding kastje. Ik heb er 2 in de aanbieding. n Metalen buizen kast voor kleding: met hang en leggedeelte. i 179 zonder hoes of met (licht beschadigde) stoffen hoes eroverheen. Moeren en bouten in allerlei gekke maten, ook engelse en Amerikaanse m 071 schroefdraad N halfhoge dunlop tuinlaarzen maat 46 voor 7stenen i197 Uitprobeer potjes parfumvrije shampoo i 179 herenfiets i 191 n Verschillende gordijnen i 165 Duplo m 141 Figuren voor Warhammer m 141 Goede bureaustoel m 141 Kaarsen (alle soorten, geen geurkaarsen) m 141 Kantklos spullen i 182 23
Kleine muziek instrumenten m 141 Lego m 141 Materiaal voor role-playing games (avonturen- of regelboeken) m 141 (oude) Buitenlandse munten m 141 Siedler en aanvullingen daarvan, eventueel ook Nederlandse of engelse m 141 editie Stelten m 141 Step m 141 Wie wil met mij rommelmarkten afstruinen? i 161 Zeis m 141 Gezocht Haarknippen en overige verzorging Eenvoudige pedicure behandeling 30 stenen, extra s mogelijk in overleg Haar knippen i 181 E i 121 e en o Hobby Wie kan er bij het Haken: aanhechten en afhechten met verschillende m 144 kleuren eraan, en mij dat leren? Wie wil met mij rommelmarkten afstruinen? i 161 Wie vind het leuk een keer samen spelletjes te doen zoals mastermind, i 179 rummycup, party en co (junior), twister, kaartspel, evt. andere bordspelen? Hoi, ik zoek een electrice graanmolen of handmolen die tarwe tot bloem kan i 197 malen.als er mensen zijn die net als ik tarwe op hun groentetuin hebben staan en dat willen ( laten) malen in augustus, dan kunnen we misschien samen doen. Voor malen bij de molenaar zouden we dan min. 25 kilo nodig hebben... Huishoudelijk Boodschappen doen (op de woensdag) i 182 Boodschappen doen voor elkaar (in geval van nood of zomaar voor de i 171 aardigheid) Gebruik wasdroger i 148 Strijkwerk doen i 182 Te huur elektrische wafelijzer m 141 Af en toe hulp in huishouding i 167 E 24
Houtschuurtje opruimen m 071 Schoonmaken (stoffen, lappen, etc. ) i 093 Wie wil af en toe en zware klus doen? i 161 E Interieur Contact met mensen die het leuk vinden om na te denken en te praten over het zelf ontwerpen en maken van meubels, zoals stoelen en banken, en het aanpassen van bestaande meubels en/of mij daarover advies geven. i 197 Internet Tips en/of les/ hulp bij startende internetgebruikers, op gebied van bijv. chat i 179 E mogelijkheden internetgroepen, forums, outlook emailgebruik en zoeken op internet (bijv. google-len). Website maken of beheren (van eenvoudige opzet) i 175 E Websites maken (voorbeeld zie: www.kees.tk) i 093 Kantoor Faxen Licht administratief werk (documenten sorteren en mappen), tekst typen, data invoeren NN Belastingformulieren (of digitaal) invullen voor en samen met jou. m 144 e en o i 191 i 179 Ander administratief werk ook mogelijk, in overleg Vertrouwenspersoon bijhouden normale administratie i 133 Kleding Verstellen van kleding i 191 100% katoenen zelfgebreide kleding (truien, vest, muts) en maillot. Alle zijn i 179 mij te klein geworden Kinderkleding m 141 Koken en overige eetbaar --aanbod een Vietnamese maaltijd voor 4-8 personen, i 191 Vietnamese loempia s, garnaaltjes koekjes, hapjes. voor feestjes Ik bak broden naar keuze voor u i 178 E Inzage kookboeken en maaltijdadvies m 141 E Rode of zwarte bessen zelf plukken i 148 Vegetarische recepten en kooktips m 141 E e 25
Wie vind het leuk om af en toe samen te eten, bij mij of bij jou i 171 E Kunst en Creatief gedicht op bestelling m 071 E Keramiek, onder andere vrolijke tuinslingers (zie foto onderaan) i 194 Massage Gebruik massagemat/ 5 massage zones/ 6 programma s/behandeling +/- twintig minuten/ 10 stenen Nekmassage Ontspannende voetmassage Voetreflex massage; ontspanningsmassage en/of behandeling van chronische klachten zoals hoofdpijn, hormonale stoornissen, vermoeidheid. 30 stenen per behandeling i 181 E i 148 e en o i 182 e en o i 193 e en o Medewerker(s) Vrijwilliger LETS krant rondbrengen (eenmalig, of eens per 3 maanden). i 167 n Vrijwillige Interviewer Voor het LETSblad. De redactieleden van nu i 179 komen daar vaak niet aan toe. n Vrijwilliger die LETS etentjes coördineert. concreet: bij een lets etentje regel je onder de aanwezigen een persoon die de volgende keer kookt. Muziek Disco draaien 60 s heden diverse stijlen; idem cd s te koop i 167 i 181 i 093 E m 071 E Muziek optreden Uitlenen zanginstallatie/geluidsinstallatie m 071 Kleine muziek instrumenten m 141 mensen die muziek op WAV formaat op een CD kunnen zetten i 093 Muzikanten om te musiceren. Ik speel dwarsfluit. Samen muziek maken, folk, (gitaar)pop, musical, religieus/spirituals, of improvisatie. Ik zing en speel gitaar. Evt. mogelijk is een plek waar aanwezig is: piano, gitaren, Afrikaanse- en indianen trommel, tamboerijn, etc. i 178 E i 179 (i 123) Wie kan mij stemtraining geven? i 167 E 26
Onderzoek Oppassen Kinderoppas i 171 E Kinderoppas i 161 E Oppas kinderen, dieren of planten i 133 Oppas gevraagd voor 7 jarige bengel i 175 E Planten n Herfst Asters, over te planten van mijn moestuin naar jou tuin. Het kost je i 179 geen stenen, ook geen geld. Zaailingen en jonge plantjes voor in de tuin, o.a. valeriaan, goudsbloem, i 197 marjolein, gladde petrecelie, etc. Kruiden, bloemen en nog enkele groenten en zaden daarvan. Jonge paraplu plantjes met wortels m 141 Terracotta bloempotten m 141 Hulp in de tuin: bomen rooien, snoeien, zagen, ontginnen etc. i 197 Wie heeft er kamerplanten, of stekjes van kamerplanten voor me? i 179 Wie heeft er stekjes/plantjes/zaadjes van kruiden voor op me balkon of i 179 moestuin? (tijm, basilicum, marjolein, rozemarijn, guldenroede) Reparatie Het repareren van kleding, opkalefateren van deels versleten spullen i 148 Kleding vermaken, repareren, rits vervangen i 191 E Houten tuintafel en stoeltjes opknappen m 071 Sport Talen/vertalen Conversatielessen Frans i 133 Nederlandse les i 161 e en o Nederlandse les (kinderen en volwassenen) m 144 e en o n Spaanse les i 167 e 27
Vertalen Frans-Nederlands Vertalen van Nederlands-Engels en Engels- Nederlands m 144 e en o i 178 E Tuin Advisering biologisch tuinieren i 167 E groentezaden m 141 Gemaaid gras, hooi of stro voor in tuin (o.a.voor composthoop). evt maai ik i 167 het voor je Wie heeft er zin eenmalig ( of vaker) te helpen in mijn volkstuintje? i 179 Iemand die ons terras wil aanleggen m 141 E Spitter voor onze volkstuin m 141 Wie helpt me mijn tuin om te bouwen tot een Mexicaanse tuin? Het plan is i 181 er al, nu nog een uitvoerder, onder andere tegels verplaatsen en verven. Uitleen boeken, audio en video Vakantie en vrije tijd Bed &Boterham service /1 kamer/ twee losse bedden, 20 stenen p.p. p.n. i 181 ontbijt los te bestellen 5 p.p. kijk op http://heksenspeeltuin.nl/ Tent voor 1 of 2 personen, niet vaak gebruikt, goed merk en met gaas dat i 179 beschermd tegen muggen en ook tegen muskieten. Twee of meer persoons tent en/of kampeerspullen i 178 avondje/middagje flipperen op onze flipperkast m 071 Verhuizen Verhuizen, autorijden. i 093 Vervoer Auto verhuren i 133 Auto te leen i 165 Besturen kleine vrachtauto Chaufferen i 133 Handkar te leen i 167 28 i 165 E Transport met Dodge-pickup oldtimer m 071 Vervoer goederen in eigen auto i 165 E
Hulp bij sjouwklusjes i 179 Vervoer spullen (per bakfiets of auto) i 179 Vormgeving Schrijf en kalligrafeer werk i 178 E Wandelen Wandeling omgeving Renkum i 093 Iemand om samen mee te wandelen in het bos i 171 Is er interesse binnen LETS af en toe wandelingen te plannen en zo ja i 179 wanneer? JOUW foto de volgende keer bij jouw advertentie? dat kan! We komen een foto maken, of lever jouw foto s in bij de redactie. Oproepje: Ter verlevendiging voor de krant en/of de komende website zoekt de redactie foto s van LETS transacties. Heb je foto s of kan je ze maken bij je volgende LETS transactie? Leuk! Als wilt dat iemand van de redactie een foto komt maken, laat het ons weten! [Als je je gezicht er liever niet opwilt, kan je natuurlijk vooral de handeling in beeld brengen.] LETS EETHOEK LETS etentjes vinden elke 14 de van de maand plaats, met telkens een andere LETS leden als kok(s). Of als picknick (binnen of buiten) waarbij iedereen zelf zijn eten meebrengt. Daarbij eten we als regel vegetarisch. Ook met diëten weten koks wel raad, als je het ruim van te voren zegt. Je kan op deze etentjes andere LETS leden op een laagdrempelige manier ontmoeten. Je kan ook altijd aanschuiven om 20 uur bij het aansluitende klets-café.. 29
nieuwtjes uit de ledenvergadering Op de ledenvergadering onlangs was er ergens rond de pauze een gesprek waar verschillende inzichten over de Lets-stenen ter spake kwamen. Jack had een figuur gemaakt van de stenen in omloop in het afgelopen jaar. Die figuur tref je hier ergens aan. De figuur is een balans, nl stenen en stenen-schuld zijn samen nul. Dat is niet toevallig, dat hebben we zo geregeld. Het lijkt voor de hand te liggen om het zo te regelen, maar dat is met euro's helemaal niet zo. Bij euro's worden er zoveel gemaakt als er uitgeleend worden, maar de rente die bij het terugbetalen moet toegevoegd is niet aangemaakt. Zodat er bij het aflossen van leningen altijd tekort geld is. Zo blijft er altijd vraag naar geld. Bij een nieuwe lening kan natuurlijk weer nieuw geld gemaakt worden dat kan dienen om de rente over de vorige lening te betalen. Zo wordt de optelling van euro's en euro-schuld altijd een negatief bedrag. Onze stenen-balans is een direkt gevolg van het feit dat we geen rente rekenen. In de figuur is de balans zichtbaar, want de oppervlaktes boven en onder de horizontale as zijn aan elkaar gelijk. Bij de Lets hebben we de mogelijkheid om stenen aan te maken. Iedereen heeft een cheque-boekje en kan daarop een willekeurig bedrag schrijven en daarmee die hoeveelheid stenen maken. Bij euro's zijn het een paar bedrijven die dat mogen. Ze hebben dat recht gekocht. In de Verenigde Staten kost dat recht $ 30 miljoen, vooraf te voldoen. (Voor euro's weet ik het bedrag niet.) Dus alleen voor grote bedrijven. Zo kan een groot autobedrijf zijn klanten een financiering voor de aanschaf van een auto aanbieden. Het mag euro's maken en die uitlenen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het aantal euro's in omloop altijd toeneemt. Bij de Lets is het denkbaar dat het aantal stenen in omloop soms afneemt. Wanneer een Letser met stenen iets koopt bij een Letser met schuld dan verdwijnen er stenen, net als stenen-schuld overigens. Waar het nu over ging in de ledenvergadering was hoe je aan inkomensverdeling zou kunnen doen. Inkomstenverdeling is wenselijk omdat er enerzijds leden zijn die gemakkelijk stenen verdienen en ze moeilijk uit kunnen geven en anderzijds leden die wel iets aanbieden, maar niet veel klanten hebben. Die laatste groep dreigt dan stenen-negatief te komen staan. Je hebt immers altijd wel uitgaven, al 30