stimuleringsprogramma BORGINGS lokaal centraal 2006-2008 gemeentelijk participatiedossier Wijchen 1
Conclusies De Zorgbelangorganisaties Bron Kenniscentrum Sociaal Beleid Demografische gegevens (prognose) Bevolking naar Wmo-doelgroep in aantallen leveren een belangrijke bijdrage aan de collectieve belangenbehartiging op lokaal niveau; versterken de competenties van raadsleden en leden van klankbordgroepen door cursussen aan te bieden, het organiseren van intervisie voor groepen van burgers; hebben een belangrijke rol bij het aanleveren van instrumenten, voorlichtingsmaterialen, handreikingen enzovoorts die de positie van de raadsleden versterken. Aard van de Beperking 2008 2010 2015 2020 2025 2030 VG 248 241 231 220 210 206 ZG 682 717 811 894 998 1099 LG 5996 6250 7038 7758 8653 9422 Dementie 384 411 490 581 679 801 GGZ 1349 1329 1319 1313 1297 1276 Totale Bevolking 39.660 38.944 38.414 37.929 37.545 37.538 (prognose) Bevolking naar Wmo-doelgroep in procenten Aard van de Beperking 2008 2010 2015 2020 2025 2030 VG 100 97 93 89 85 83 ZG 100 105 118 131 147 162 LG 100 105 119 133 150 164 Dementie 100 107 128 151 177 209 GGZ 100 98 98 97 96 95 Totale Bevolking 100 98 97 96 95 95 Totale bevolking ouder dan 55 jaar en allochtonen binnen deze groep Bevolking leeftijd 55+ Allochtone bevolking 55+ Percentage allochtone bevolking 55+ 10.655 1100 10 Verklaring van de afkortingen VG=verstandelijk gehandicapten - ZG=zintuiglijk gehandicapten - LG=lichamelijk gehandicapten - GGZ=geestelijke gezondheidszorg 2 BORG INGS DOC UMENT ]
Zelfevaluatie Wmo-raden In de periode november 2007 tot april 2008 voerden 122 Wmo-raden in Nederland* een zelfevaluatie uit. Het rapport van het Verwey-Jonker Instituut dat hierover gaat, biedt een overzicht van de resultaten van deze zelfevaluaties. Daaruit komt een positief beeld naar voren van de cliëntenparticipatie in de Wmo. Het cliëntenperspectief staat goed op de kaart in de Nederlandse gemeenten. De raden hebben sinds de invoering van de Wmo een goede vertegenwoordiging weten te realiseren. Bepaalde groepen, zoals Ggz-cliënten, jeugd en allochtonen zijn minder goed vertegenwoordigd. De raden richten zich op een brede beleidsadvisering, vanaf de eerste plannen tot de uitvoering van het beleid. De raden zien (delen van) hun advisering daadwerkelijk terug in het beleid. * In Gelderland maakten (peildatum 1 juli 2009) acht Wmo-raden van het Zelfevaluatie-instrument gebruik. Verbeterpunten Er is ook een aantal verbeterpunten te formuleren. Zo hebben de raden behoefte aan: meer kennis over de inhoud van de Wmo-velden; beter zicht op de positie van de achterban; vaardigheden om een goede strategie te bepalen en eigen initiatieven te nemen. Ondersteuning bij dit leerproces om hun werk verder te vervolmaken, kunnen de Wmo-raden goed gebruiken. Resultaten Lokaal Centraal In de periode 2006-2008 werkte Zorgbelang Gelderland aan het stimuleren van de cliëntenparticipatie in Gelderland. Het doel daarbij was tweeledig. 1. Het vergroten en versterken van de lokale cliëntparticipatie van alle bij de Wmo betrokken doelgroepen; 2. Zorggebruikers in staat stellen hun belangen te behartigen en aan beleidsbeïnvloeding te doen. Paraat met ondersteuning Gemeenten, Wmo-raden, initiatiefgroepen, platforms, lokale belangenorganisaties kregen in totaal 135 keer ondersteuning in de vorm van advies, met informatiepakketten en/of met informatiebijeenkomsten. Voorbeelden van activiteiten In Gelderland organiseerden we 58 bijeenkomsten onder de noemer 'Leren van elkaar'. Daarbij ontmoetten vertegenwoordigers in een regio elkaar om informatie uit te wisselen, ervaringen te delen en aan deskundigheidsbevordering te doen. Om de knelpunten en ervaringen bij de implementatie en uitvoering van de Wmo te achterhalen hebben we diverse methodieken ingezet, zoals meldacties, straatonderzoek, mysteriegast-onderzoek van de Wmo-loketten en E-panels. Ook waren we bereikbaar voor het beantwoorden van vragen en het behandelen van klachten. Academie Zorgbelang Gelderland organiseerde twintig scholingsbijeenkomsten (trainingen en cursussen). Onderwerpen die aan de orde kwamen, waren onder andere de indicatiestelling, het betrekken van de achterban en reageren op beleidsplannen. Met en voor mensen met een verstandelijke beperking organiseerden we vijftien bijeenkomsten rond thema's als veiligheid, vrije tijd, vervoer, inspraak en participatie. Ook beschreven we methodieken om deze doelgroep te betrekken bij het Wmo-beleid. BORGINGS 3
Wmo-beleidsanalyse Een analyse van het gemeentelijke Wmo-beleidsplan door Zorgbelang Gelderland op vier bakens: keuzevrijheid, de burger centraal, kwetsbare burgers en betrokkenheid van burgers: Keuzevrijheid Er is keuze uit meerdere zorgaanbieders bij huishoudelijke zorg. Onduidelijk is of burgers uit meerdere leveranciers van hulpmiddelen kunnen kiezen. Advies Zorgbelang Gelderland: aandacht gewenst voor welke voorzieningen hier in aanmerking kunnen komen. De burger centraal Bij het loket, de Vraagwijzer, wordt geprobeerd de vraag van de burger te achterhalen. Men heeft aandacht voor alle levensgebieden. Mantelzorgers en ouderen worden thuis bezocht. Of dit ook voor anderen mogelijk is, wordt niet helder. Advies Zorgbelang Gelderland: aandacht gewenst voor cliëntondersteuning en vraagsturing. Aandacht voor kwetsbare groepen De gemeente heeft aandacht voor de wensen en behoeften van jongeren, ouderen en mensen met een laag inkomen. Er zijn geen speciale plannen voor de overige 'kwetsbare' burgers. Advies Zorgbelang Gelderland: aandacht gewenst voor analyse en gerichte doelen. Waar u Zorgbelang Gelderland voor inzet Het stimuleren van regionale uitwisseling, zoals uitwisseling tussen Wmo-raden en andere belangenbehartigers; Het stimuleren en aanbieden van deskundigheidsbevordering; Extra aandacht vragen voor de ervaringen van diverse doelgroepen (allochtonen, menselijk met een verstandelijke handicap; Monitoring van Wmo-raden (scan-functie); Het stimuleren van de informele participatie; De vraagbaakfunctie voor Wmo-raden, gemeenteambtenaren, enzovoorts. Betrokkenheid van burgers Er is een Cliëntenplatform en een Burgerpanel waarbij burgers via een e-mail hun mening geven. Advies Zorgbelang Gelderland: aandacht gewenst voor doelgerichte participatie. Gegevens van vergelijkbare gemeente Wilt u zelf uw gemeente vergelijken met een vergelijkbare gemeente? Kijk dan op www.zorgbelanggelderland.nl onder het kopje vergelijk Gelderse gemeenten. Uw gemeente is qua grootte vergelijkbaar met Oude-IJsselstreek. BORGINGS 4
Gemeentelijke scan Wijchen BORG INGS DOC UMENT ] 5 Algemeen stand van zaken per 1-1-2009 Inwoners gemeente: 39.479 De gemeente Wijchen heeft het Platform Burgerparticipatie sinds februari 2009 in het leven geroepen. Deze raad is niet schriftelijk erkend. De raad is voor de gemeente eerste aanspreekpunt en brengt alle officiële adviezen uit. Zij werkt nauw samen met cliëntenraad WWB, de seniorenraad en het CIGW. Het Wmo-beleidsplan is vastgesteld in december 2007, zie: www.wijchen.nl ->Wmo->besluitvorming. Wet maatschappelijke ondersteuning 1. Vertegenwoordigde doelgroepen Het Platform Burgerparticipatie Wijchen bestaat uit 6 leden plus een onafhankelijk voorzitter. Niet alle doelgroepen zijn vertegenwoordigd. De volgende groepen zijn vertegenwoordigd: ouderen, cliënten WWB, gehandicapten en chronisch zieken. 2. Hoe vaak vergadert Wmo-raad? Een keer per maand. 3. Secretariële ondersteuning Het Platform Burgerparticipatie Wijchen ontvangt 40 uur secretariële ondersteuning per jaar vanuit de gemeente. 4. Overleg met wethouder Wmo Eens per half jaar. 5. Budget van Wmo-raad Het Platform Burgerparticipatie heeft geen eigen budget. Men kan voor scholing of deskundigheidsbevordering een beroep doen op projectsubsidies. Het platform ontvangt secretariële ondersteuning in natura. Evenals kantoorruimte, porti en drukwerk. De leden ontvangen 25 vacatiegeld per vergadering. De vergaderruimte wordt kosteloos door de gemeente beschikbaar gesteld. Vijf Gouden regels cliëntenparticipatie De Zorgbelangorganisaties hebben vijf gouden regels voor cliëntenparticipatie opgesteld : 1. Regel de randvoorwaarden 2. Weet wat je wilt en wat je kunt 3. Stimuleer de samenwerking; verbind 4. Maak het leuk! 5. Er is meer dan de Participatie-raad Bel Zorgbelang Gelderland voor een toelichting.
Agenda voor de toekomst Betrek Zorgbelang Gelderland bij uw plannen In de toekomst vraagt een aantal ontwikkelingen om uw aandacht. Ontwikkelingen die lokaal beleid nodig maken. Ze vormen als het ware uw Agenda voor die toekomst. Zorgbelang Gelderland werkt vanaf 2006 met een sterke focus op de lokale situatie en heeft een passend aanbod voor de vragen die in gemeenten op de toekomstagenda staan. We doen dit door ondersteuning op maat. Daarnaast blijven we inzetten op het monitoren van het gemeentelijk Wmo-beleid van alle Gelderse gemeenten en is er voor elke regio een Regioplan. Zo is er ook voor uw gemeente reden genoeg om Zorgbelang Gelderland bij uw toekomstplannen te blijven betrekken. Maak gebruik van onze ervaring met bijvoorbeeld allochtonen gebruik effectieve methodieken om allochtonen en zelforganisaties te betrekken bij uw Wmo-beleid; doe een beroep op een pool van allochtone voorlichters die voor themabijeenkomsten kunnen worden ingezet (bijvoorbeeld over opvoeding, huiselijk geweld en gezondheidsthema's). voor deze doelgroep heel actief. specifiek in uw regio In de regio Nijmegen organiseren we regelmatig 'leren van elkaar'- bijeenkomsten en regionale studiedagen over Wmo-gerelateerde thema's voor Wmo-raden. Meer weten? Neem contact op met Joke Stoffelen, programmacoördinator bij Zorgbelang Gelderland jokestoffelen@zorgbelanggelderland.nl of 026 384 28 22 of kijk op www.zorgbelanggelderland.nl voor de namen en contactgegevens van onze medewerker in uw regio. mensen met een verstandelijke beperking wordt wijzer van onze inzichten en praktijkervaring inzake het betrekken van mensen met een verstandelijke beperking bij Wmo-beleid; zet u in voor mensen uit deze doelgroep via het project Belangenbehartiging. ouderen leg de verbinding vanuit ouderen met andere (kwetsbare) groepen zoals ouderen met een allochtone achtergrond, ouderen met een GGz achtergrond en ouderen met een verstandelijke of lichamelijke beperking; leer de behoeften kennen van ouderen en kom te weten hoe zij denken over kwaliteit van leven, welke knelpunten zij ervaren en welke wensen en tips zij hebben. GGz-cliënten Zorgbelang Gelderland heeft de afgelopen jaren veel ervaring opgedaan in het laten participeren van de doelgroep GGz, verslavingszorg en maatschappelijke opvang binnen Wmo-raden. In sommige gemeenten is de stem van cliënten uit de GGz duidelijk te horen. In andere gemeenten weet men niet hoe deze doelgroep te bereiken. In de regio Nijmegen is De Kentering... Zorgbelang Gelderland Informatie Klachtenopvang Belangenbehartiging Postbus 5310 6802 EH Arnhem IJsselburcht 4 6825 BP Arnhem Telefoon 026 384 28 22 Fax 026 384 28 23 www.zorgbelanggelderland.nl info@zorgbelanggelderland.nl Het aanbod van de Zorgbelangorganisaties onderscheidt zich van andere ondersteuners door de nadruk op: o het betrekken van moeilijk te vertegenwoordigen groepen; o het versterken van de competenties van Wmo-raden voor beïnvloeding van beleid; o het initiëren van kennisuitwisseling; o het leveren van een bijdrage aan meningsvorming en standpuntbepaling; o het inventariseren van wensen en knelpunten van kwetsbare groepen. BORGINGS 6 6