Voeden als biologisch proces Een nieuwe benadering van borstvoeding gebaseerd op de neurogedragswetenschappen Suzanne Colson, PhD, MSc, BA, RM, RGN Co-founder of The Nurturing Project Independent Lecturer Honorary Senior Midwifery Lecturer Canterbury Christ Church University
Doelen en Studieresultaten Benodigdheden voor biologisch voeden Een reeks gedragingen Posities van moeder en baby Aangeboren gedrag
Wat is Biologisch Voeden (BV) Verzamelterm voor luie luie borstvoedings- houdingen en -gedragingen gedragingen, uitgaande van houdingen die men tijdens huid op huid (hoh hoh) contact waarneemt. Interacties in deze houdingen leiden tot aangeboren gedrag, dat baby s helpt de borst te vinden. Vaak pakken ze zelf de borst. Soms helpt de moeder. Reflexen treden ook op als moeders and baby s dun gekleed zijn. Rechtop zittend voeden met hoh of plat liggend voeden met hoh zijn NIET BV.
Wat is aangeboren gedrag? AANGEBOREN ACTIVITEIT verandert de relatie tussen een organisme en zijn omgeving Dit treedt op door een externe stimulus (bv bv. het zien van een roofdier) interne stimulus (bv bv. lage bloedsuiker) interne stimulus ( een een combinatie (bv bv. paringsgedrag) (Tinbergen 1969; Morris 1977) Beeld-Stimulus
Soorten aangeboren gedrag Reflexen Aangeboren respons, reactie Eenvoudige beweging Aangestuurd via ruggenmerg Instincten (Biologische aanleg) Serie opeenvolgende reflexen Ingewikkeld Aangestuurd in de hersenen Termen Spontaan Aangeboren, niet aangeleerd Vastgelegd
Scannen Scannen om contact met de moeder te leggen Het jonge ratje benadert zijn moeder eerst langzaam en beweegt zijn kopje van links naar rechts (scannen scannen) totdat hij op 3 tot 4 cm afstand van haar is. Dan gaat hij sneller naar haar toe. (Blass & toe. (Blass & Teichner 1980 p16) Bij lagere zoogdieren ligt de moeder passief (Gunther Gunther, 1955; Pryor, 1963)
Scannen Scannen bij de mens Ligt de moeder er passief bij? Video clip
Primitieve Neonatale Reflexen (PNR s) Verzamelterm voor aangeboren neonatale reflexen, reacties en respons Gangbaar gebruikt bij: Medische evaluatie evaluatie van neurologisch functioneren bij (preterme preterme) pasgeborenen Test voor neurologische screening Bepaling zwangerschapsduur Zoeken, zuigen en slikken worden beschreven als voedings-pnr s Medische procedures en onderzoekstechnieken gestandaardiseerd door Prechtl (1963;1977)
3 standaard posities voor onderzoek; de baby wordt gewoonlijk onderzocht als hij rustig en alert is Positie I: rugligging Positie II: op de buik liggend Positie III: in buikligging opgetild
video clip als illustratie van medische onderzoekstechnieken van zoeken en zuigen
Achtergond: afstudeer- en promotieonderzoek (Colson et al. 2003; SD Colson et al. 2008) Leidt Biologisch Voeden (BV) tot PNR s (primitieve neonatale reflexen)? Spelen PNR s een rol bij het voeden van de baby? Steekproef 40 moeders/baby s met borstvoeding 14 moeders/baby s met flesvoeding
Resultaat: 20 PNR s geïdentificeerd Endogeen (signalen signalen) (Colson, Meek & Hawdon, 2008; Colson, 2010) Hand naar mond, mond wijd open Snelle tongbeweging/likken Arm- en beenbeweging Vingers buigen buigen en strekken Ritmisch (vasthouden vasthouden) Zuigen Trilling van de kaak Slikken Motorisch (vinden vinden) Houvast met handpalm en voetzool Stappen, kruipen Terechtkomen Babinski Hand en voet buigen Tegen de zwaartekracht in (vinden vinden) Hoofd rechthouden Hoofd opheffen Zoeken Hoofd op en op en neer bewegen Beschreven/vergeleken vergeleken, gevalideerd Overeenstemming tussen observatoren 0.82
De rol van PNR s Niet happen / Verzet tegen de borst: Het Baby Friendly Breastfeeding Handbook Soms zoekt een pasgeboren baby naar de borst. Hij beweegt zijn hoofd van links naar rechts alsof hij nee zegt. Dit is echter normaal gedrag (WHO, 1997, blz. 94)
2 video clips als illustratie van reflexen ervaren als barrières
De rol van PNR s Boksen / Vechten tegen de borst Beschreven in relatie tot stuwing We zagen dat de baby niet zuigt en zichzelf wegduwt met zijn vuistjes tegen de borsten of de buik van zijn moeder en tegen haar buik blijft schoppen en niet wil drinken (Gohil Gohil, 2006 blz. 268)
1 video clip als illustratie van boksen tegen de borst of van reflexen ervaren als barrières
Samengevat: gangbaar bij zittend de borst geven Moeder zit rechtop Ze is afhankelijk van een kussen Baby ligt dwars over het lichaam van de moeder Het lichaam en de voeten van de baby maken weinig contact met het lichaam van de moeder Opgemerkte PNR s lijken barrières voor aanleggen Moeder oefent druk uit op de rug van de baby om hem te steunen
Drinken in rugligging Als de moeder rechtop zit of op haar zij ligt, heeft de baby druk nodig tegen zijn rug om hem op zijn plaats dichtbij de borst te houden (Peiper Peiper, 1963).
Op en neer gaande hoofdbewegingen Observaties aangaande biologische verwantschap (fylogenetica fylogenetica) (Prechtl and Schleict,1951)
Gangbaar bij biologisch voeden luie luie borstvoedingshoudingen Moeder ligt achterovergeleund; baby ligt op haar Hij ligt in de lengterichting, schuin omhoog, een natuurlijke stabiele houding Geen druk tegen rug of nek van de baby Baby s beginnen van nature met kin de borst vinden vaak borst te zoeken; vaak zelf de borst
Belangrijkste ontdekking In de luie luie voedings- houding worden meer PNR s gezien die borstvoeding bevorderen (p=<0.0005) (SD Colson et al. 2008)
De mechanismes van Biologisch Voeden of lui lui borstvoeding geven Vergroot de beschikbaarheid van het lichaam van de moeder voor de pasgeborene Vergroot het aantal houdingen die de baby tijdens het voeden kan innemen (na de geboorte = 360 voedings- houdingen) Maakt positief gebruik van de zwaartekracht Moeders lichaam is goed gesteund In deze houdingen vindt interactie plaats zelfs als de baby slaapt Moeder is op de baby gericht
Biologisch voeden in luie luie houdingen zorgt voor een open lichaam van de moeder en voor meer voedings- houdingen voor de baby De relatie tussen de lengte van de baby en de lengte van de uterus De richting van de houding Als de wijzers van een klok kan de baby de borst rond gaan In de lengte, overdwars en hellend Alleen verticaal als moeder rechtop zit
Is de ligging van de pasgeborene specifiek voor de soort? Afmetingen van het midderif zijn wellicht essentieel. Bij mensenmoeders lijkt de afstand tussen de onderkant van het borstbeen en het schaambeen relatief klein te zijn
Implicaties I: Beleid Stimuleer na de geboorte 1+ uur huid op huid contact en stimuleer alle moeders om daarna tenminste drie dagen Biologisch Voeden toe te passen Snel en gemakkelijk te realiseren Reflextheorie = Instructie is niet nodig Proactieve screening test Helpt de zorgverleners prioriteiten te stellen in het werk
Implicaties II: Praktijk Redenen waarom moeders met borst- voeding stoppen (1e week): 35% weigeren te happen of te zuigen 52% Gemengde voeding 12% Kunstvoeding Bolling et al. 2007 p56 Reflextheorie Sterke voet-mond connectie
Implicaties voor onderzoek: Anatomie en fysiologie (A&F) Jacobs et al. 2007 Riordan & Auerbach 1997 Ramsey et al. 2005 De A en F van t voeden van de baby is nooit onderzocht in houdingen van Biologisch Voeden Ardran et al. 1957 Marmet & Shell 1984 Woolridge, 1986
Anatomie en Fysiologie Traditiegetrouw ziet men op afbeeldingen bij onderzoeksresultaten en op foto s in gezaghebbende boeken de moeder rechtop zittend met de baby zodanig op zijn rug liggend, dat druk tegen zijn rug nodig is om hem goed tegen de borst aan te laten liggen (Ardran et al. 1957;Marmet & Shell 1984; Woolridge, 1986; Riordan & Auerbach 1997; Ramsey et al. 2005; Jacobs et al. 2007) Anatomische veronderstellingen: De baby begint bij het zoeken met de kin, maar het hele gezicht (het trigeminale gebied) is betrokken Zijn tong is tong is naar voren Dit komt omdat de luie luie houding van de moeder de baby helpt te drinken in volledige buikligging, waarbij zijn lichaam zich naar het lichaam van de bevindt; hij van de moeder toekeert, of naar wat zich naast haar hij ligt pal tegen haar aan Normaal gesproken doet de zwaartekracht de rest!
Biologisch Voeden en hoh contact Wat is het verschil: Reflextheorie Huid op huid contact terwijl de moeder plat op haar rug ligt is niet Biologisch Voeden (BV) voor de moeder, hoewel haar baby volledig in de BV houding ligt en reflexen optreden die BV bevorderen. De houding van moeder plat op haar rug brengt mogelijk risico s met zich mee: *Ze krijgt last van hoofd en nek *Compressie van de grotere bloedvaten door de zware uterus *Deze houding betekent dat de baby plat op zijn buik ligt = riskant om zijn ademhaling op gang te brengen en te houden *Plat op de rug liggen kan de moeder een gevoel van hulpeloosheid geven. Let op de hand waarmee ze de rug en nek van de baby vasthoudt; dit doet denken aan voedingshoudingen waarbij de baby op zijn rug ligt.
Bronnen van informatie
Met dank aan Professor Susan Holmes Head of Research Canterbury Christ Church University Jane Hawdon, Consultant neonatologist University College London Hospitals Judith Meek, Consultant neonatologist University College London Hospitals Tom Greenfield, Cranial osteopath Philippa Parrett, Lactation consultant
Met bijzondere dank aan alle moeders die met het onderzoek meededen en me toestemming gaven hun foto s te gebruiken www.biologicalnurturing.com suzanne.colson@canterbury.ac.uk