MOOIE MO(NU)MENTEN DEEL JE

HERITA JAARVERSLAG 2013 MOOIE MO(NU)MENTEN DEEL JE Eveline (66 jaar) & Lynn (36 jaar) in het Kasteel Beauvoorde in Veurne

INHOUD 00 p 4 VOORWOORD 01 INLEIDING p 5 02 p 7 AFDELINGSNIEUWS 1 Marketing & Communicatie 2 Beheer 3 Netwerk 03 p 16 SOCIAAL - ECONOMISCH VERSLAG 1 Omzet 2 Personeel 04 p 21 LOSSE MEDEWERKERS 1 Vrijwilligers 2 Jobstudenten 05 p 24 LEDEN 1 Gezinsleden 2 Erfgoedzorgers 3 Dienstverlening 06 p 32 BEZOEKERS 07 p 38 HERITA IN DE PERS 08 p 47 EVENEMENTEN 1 Activiteitenkalender 09 p 53 OPEN MONUMENTENDAG VLAANDEREN 10 p 57 ORGANISATIEONTWIKKELING 11 p 61 ORGANOGRAM 12 p 63 GOED BESTUUR 13 14 p 64 p 67 BLIK VOORUIT COLOFON 1 Netwerk Open Monumenten 2 Herita sensibiliseert 3 Laboprojecten

00 VOORWOORD Herita is volop in beweging. Nadat we in 2012 de basis hebben gelegd voor de nieuwe erfgoedorganisatie, door de fusie van Erfgoed Vlaanderen, Forum voor Erfgoedverenigingen en Open Monumentendag Vlaanderen, werd 2013 het jaar waarin we de grote lijnen uitzetten. Zoals dat bij een fusie gaat, hebben we tijd en overleg nodig gehad om elkaar te vinden. Met het vastleggen van een gezamenlijke missie, visie en strategie zijn de krijtlijnen nu duidelijk voor een mooie toekomst. Daaruit is intussen ook een stevige marketingstrategie gegroeid. Onze bijna 40 medewerkers smeedden die strategie tot concrete actieplannen en zijn er enthousiast mee aan de slag gegaan. Ons enthousiasme gaat niet onopgemerkt voorbij. Onze nieuwsbrief bereikt intussen meer dan 7000 erfgoedliefhebbers. Door ledenacties, evenementen voor families op onze erfgoedsites, een groeiende kern van vrijwilligers, uitwisseling en kennisdeling met de vele erfgoedorganisaties in Vlaanderen, bouwen wij aan een stevig middenveld voor onroerend erfgoed. Met Open Monumentendag organiseren we binnen de Europese context een heus feest voor een half miljoen bezoekers. Na 25 jaar getuigt deze dag meer dan ooit van het grote draagvlak voor erfgoed bij de Vlamingen. De tweede zondag van september blijft een vaste afspraak op de publieke kalender. Om dat alles in goede banen te leiden heeft Herita intussen stevig gesleuteld aan een efficiëntere interne organisatie. We hebben afscheid genomen van enkele personeelsleden, en nieuwe enthousiaste mensen verwelkomd. Wanneer we achterom kijken zien we pas echt het indrukwekkende resultaat van een jaar hard werken en opbouwen. Er is nog werk en tijd nodig om van Herita de Vlaamse National Trust te maken, maar de basis is zeker gelegd. Als algemeen directeur van Herita dank ik van harte al wie samen met ons bijgedragen heeft aan het opbouwen van een stevige organisatie met een mooie toekomst, in het bijzonder de voorzitter van de raad van bestuur Jan van den Nieuwenhuijzen. Samen met u kijken wij vol vertrouwen de toekomst tegemoet. Kristl Strubbe HERITA JAARVERSLAG 2013 4

01 INLEIDING Herita is een Vlaamse non-profitorganisatie voor onroerend erfgoed die meer mensen fan wil maken van historisch waardevolle plekken. In september 2012 ontstond onze organisatie uit de samensmelting van drie organisaties: Erfgoed Vlaanderen, Forum voor Erfgoedverenigingen en Open Monumentendag. ONZE MISSIE: MÉÉR MENSEN FAN MAKEN VAN HISTORISCH WAARDEVOLLE PLEKKEN EN DE PASSIE DOORGEVEN HERITA JAARVERSLAG 2013 5

Herita neemt drie taken op zich: 1. Als netwerkorganisatie slaan we de brug tussen erfgoedlocaties, publiek en erfgoedzorgers. We betrekken ook zoveel mogelijk andere maatschappelijke domeinen zoals natuur, cultuur en toerisme. In volle evolutie In 2013 was onze organisatie in volle evolutie. In dit jaarverslag leest u wat Herita in dat overgangsjaar gerealiseerd heeft. 2. Met onze publieksgerichte werking stimuleren we de betrokkenheid bij erfgoed. We willen mensen bewustmaken van monumenten, landschappen, archeologie en varend erfgoed in hun omgeving. Vervolgens willen we hen door middel van actieve promotie en wervende communicatie inspireren om dat erfgoed te ontdekken. 3. Mensen en organisaties die zich inzetten voor publieksgerichte erfgoedzorg ondersteunt Herita als dienstverlener en spreekbuis. Daartoe zet Herita zich in voor een netwerk Open Monumenten. HERITA JAARVERSLAG 2013 6

02 AFDELINGSNIEUWS IN 2013 LAG DE NADRUK OP HET SCHRIJVEN VAN EEN GEZAMENLIJK VERHAAL In september 2012 gingen drie organisaties op in Herita. Elke organisatie droeg bij met haar historiek én engagementen. Onder de koepel van Herita werd de diverse inbreng gebundeld in een nieuwe organisatie. Zo stond het voormalige coördinatiecentrum Open Monumentendag opnieuw in voor het gelijknamige evenement. Erfgoed Vlaanderen bracht dan weer dertien erfgoedlocaties mee, waarvan zes met een actieve publiekswerking, en een ledenbeweging van particulieren. Het Forum voor Erfgoedverenigingen bracht eveneens leden aan, maar dan in de vorm van organisaties uit de erfgoedsector die rekenden op advies en ondersteuning. In 2013 lag de nadruk op het nakomen van de eerdere engagementen en het schrijven van een gezamenlijk verhaal. HERITA JAARVERSLAG 2013 7

1 MARKETING & COMMUNICATIE Basiscommunicatie In 2013 voerde het Team Communicatie een coherente huisstijl door op publieksgerichte communicatie zoals infoborden, folders, websites, vlaggen, banners, De website herita.be werd uitgebreid en bijgeschaafd. We lanceerden maandelijkse nieuwsbrieven voor zowel particulieren als organisaties. Herita zette haar eerste stapje op Facebook en pakte uit met het Herita-magazine. Dat jaarlijks ledenmagazine focust op mensen en monumenten. Nadat de grootste uitdagingen van de fusie achter de rug waren, startte Herita eind 2013 met haar externe communicatie. We legden een mailinglijst voor geïnteresseerde belanghebbenden aan. In de pers werd algemeen directeur Kristl Strubbe sterk uitgespeeld. Aandacht voor families Herita zet resoluut in op families met jonge kinderen. Uit overleg over hoe we het aanbod voor die doelgroep kunnen versterken groeide de Zomeractie van Vlieg. Aan dat eerste collectief gezinsproject namen vier Herita-sites deel. Communicatie voor collega s De afdeling marketing en communicatie leverde tevens ondersteuning en advies voor communicatieprojecten en evenementen van collega s, zoals de initiatieven van het Erfgoedpunt. Ledenwerving Erfgoed Vlaanderen bracht het idee van een ledenbeweging met erfgoedliefhebbers aan. Een eerste prioriteit bestond erin elk lid te overtuigen om over te stappen naar de nieuwe organisatie. Sommigen van die bestaande leden haakten af, maar door de aangroei van nieuwe leden was dit verlies tegen eind 2013 bijgebeend. Vooraleer over te gaan tot actieve werving, leverde Herita in 2013 inspanningen voor het versterken en diversifiëren van het aanbod voor de leden, opdat nieuwe leden ook in de toekomst lid zouden willen blijven. Daartoe werd de sterke focus op de eigen Herita-locaties verruimd naar initiatieven van partners. Open Monumentendag In 2013 vond de 25 e Open Monumentendag (OMD) plaats, met als thema het beste van Open Monumentendag. De feestelijke editie verzamelde toppers uit eerdere edities. Voor jongeren werden in de marge van Open Monumentendag twee projecten georganiseerd. Nationale Bank in Antwerpen, Open Monumentendag 2013 HERITA JAARVERSLAG 2013 8

2 BEHEER Herita beheerde 13 erfgoedsites in 2013. Dit zijn ze op een rijtje: Abdijsite Herkenrode HASSELT Den Wolsack en de Hofkamer ANTWERPEN Fort Napoleon en Oosteroever -landschap OOSTENDE Kapel Onze-Lieve-Vrouw Kinkenberg VOEREN Kapel Onze-Lieve-Vrouw van Steenbergen OUD-HEVERLEE Kasteel Beauvoorde VEURNE Kasteel van Horst HOLSBEEK Molen van Hoeke DAMME HERITA JAARVERSLAG 2013 9

Paleis op de Meir ANTWERPEN Paviljoen De Notelaer BORNEM Sint-Annakapel VOEREN Sint-Donatustoren LEUVEN Tramsite Schepdaal DILBEEK HERITA JAARVERSLAG 2013 10

Restauratie De restauratie van erfgoed vraagt een grondige en tijdrovende aanpak. Daarom spitste Herita zich in 2013 toe op drie sites, met name het kasteel van Horst, de Sint-Annakapel en de Abdijsite van Herkenrode. De restauratiecampagne op het kasteel van Horst omvatte de opstart van de bouwkundige afwerking en de technieken van de linkervleugel. Die werkzaamheden sloten aan op de ruwbouwrestauratie. Het einde van de huidige restauratiefase is voorzien midden 2015. Dan zullen de middeleeuwse ridderzaal en de aansluitende ruimtes functioneel bruikbaar zijn voor diverse publieksgerichte evenementen en activiteiten. Begin 2013 legden vaklui de laatste hand aan het stucwerkinterieur van de Sint-Annakapel in Voeren. Op 25 mei vond de feestelijke opening plaats. Op de Abdijsite Herkenrode werden de werkzaamheden aan de zuidelijke stallingen afgerond. Sinds december 2013 huist de hoofdzetel van Clavis Uitgeverij bvba, de grootste uitgeverij van kinderboeken in de Benelux, op de locatie. "DE LANGVERWACHTE INTEGRALE OPWAARDERING VAN DIT UNIEK TUINPAVILJOEN STARTTE IN 2013" Boekentoilet in de tuin van Erfgoedhuis Den Wolsack te Antwerpen NIEUWE INVESTERINGSPROJECTEN De restauratiecampagne van de Hofkamer in de tuin van het Antwerpse erfgoedhuis Den Wolsack en de afwerking van de paardenstallen op de Abdijsite Herkenrode zijn twee nieuwe investeringsprojecten, die in 2013 uit de startblokken schoten. De ruwbouwrestauratie van de Hofkamer maakt werk van de langverwachte integrale opwaardering van dit uniek tuinpaviljoen, dat onder meer kan uitpakken met het boekentoilet en een bijzonder plafondschilderij. De eerste fase focust op gevels, daken en schrijnwerk. HERITA JAARVERSLAG 2013 11

De bouwkundige afwerking van de paardenstallen op de Abdijsite Herkenrode en de herbestemming ervan tot horecapunt startten medio 2013. De stallingen worden omgevormd tot verbruikszalen. In een geïntegreerde nieuwbouwvleugel kwamen technieken (sanitair, keuken, verwarming en een lift). Voor de uitbating van deze nieuwe horecazaak werd een overeenkomst afgesloten met Barbex nv die vanaf 2015 de exploitatie zal verzorgen. Ter voorbereiding van toekomstige investeringen maakte Herita in 2013 technische dossiers op voor de volgende projecten: Technieken en de interieurafwerking van de Hofkamer Heraanleg van het historische drevenlandschap op de Abdijsite Herkenrode Gevel- en dakrestauratie van het Paviljoen De Notelaer Gevel- en dakrestauratie van loods 1 op de Tramsite in Schepdaal Renovatie van de historische hoeve op de Abdijsite Herkenrode Ontwikkeling van nieuwe erfgoedprojecten Herita ontwikkelde in 2013 toekomstplannen voor erfgoedsites. De realisatie van het historisch glacis en de bedekte wegen rond het Fort Napoleon in Oostende maakt deel uit van die toekomstplannen. Voor dit project startte Herita met de opmaak van een landschapsbeheerplan in samenwerking met diverse partners. De doelstelling van dat plan? De erfgoed-, natuur- en toeristische waarden van het landschap rond het Fort Napoleon en de als monument beschermde kustbatterijen af te stemmen op de toekomstige stedelijke ontwikkeling van de Oosteroever door het Autonoom Gemeentebedrijf Stadsvernieuwing Oostende (AGSO). In 2013 vatte onze organisatie de opmaak van een tweede landschapsplan aan, met name voor de ontwikkeling en integratie van het cultuur- en natuurlandschap in en rond de Abdijsite Herkenrode. Herita begon daartoe een actieve samenwerking met het Agentschap voor Natuur en Bos en het Agentschap Onroerend Erfgoed. Tenslotte was 2013 ook het jaar waarin de herontwikkeling met ontsluiting en beleving van de afgebroken kerk op de Abdijsite Herkenrode werd aangevat. De koppeling aan een kunstenaarsproject verruimde dit erfgoedproject. Het ontwerp van een hedendaags kunstpaviljoen door de kunstenaar Hans Op de Beeck was het tastbare resultaat, waarin de ruimtelijke beleving, religie en mystiek van de plek centraal staan. Actieve exploitatie van erfgoedsites Werken aan een rendabele dagelijkse exploitatie van onze erfgoedsites was in 2013 een prioriteit voor Herita. Voor de Abdijsite Herkenrode te Hasselt en het Paleis op de Meir te Antwerpen sloot Herita exploitatieovereenkomsten af met externe partners, respectievelijk Barbex nv en Flamant nv. De bestaande exploitatieovereenkomsten werden geactualiseerd en bijgestuurd. Verder werd een juridische en financiële optimalisatie doorgevoerd van het legaat van Arthur Merghelynck, waarbij Herita via erfpacht het kasteel van Beauvoorde beheert. Dit actieve beheer met optimalisatie van bestaande en nieuwe exploitaties genereerde in 2013 heel wat bijkomende financiële opbrengsten. Het geld zal in 2014 geïnvesteerd worden in deze erfgoedsites en de toekomstige openstelling ervan. Verder zette onze organisatie stappen in het ontwikkelen en stimuleren van locatieverhuur. In het kader van publieksbeleving vonden op meerdere sites werken plaats op het vlak van inbraak- en brandbeveiliging. Voor het Paleis op de Meir werd geïnvesteerd in de eerste fase van de publieke openstelling voor individuele bezoekers. HERITA JAARVERSLAG 2013 12

Delen van expertise De erfgoedsector heeft grote nood aan professionele ondersteuning en het delen van expertise. Daarom stapte Herita, in samenwerking met de Participatiemaatschappij Vlaanderen, mee in de ontwikkeling van de Vlaamse Erfgoedkluis. Deze vennootschap werd, onder initiatief van minister Bourgeois, eind 2012 opgericht. Het doel ervan is financieel en inhoudelijk participeren in rendabele, commerciële en semi-publieksgerichte erfgoedprojecten in Vlaanderen. In 2013 werd binnen deze nieuwe organisatie een participatie gerealiseerd in het project Handelsbeurs in Antwerpen en het project Sanatorium Joseph Lemaire in Tombeek (Overijse). 3 NETWERK Herita als intermediair Als intermediair neemt Herita engagementen op binnen de erfgoedsector, maar evengoed tussen de erfgoedsector en andere beleidsdomeinen. Zo maakt Herita structureel deel uit van de Strategische Adviesraad Ruimtelijke Ordening en Onroerend Erfgoed. De SARO adviseert de Vlaamse Regering rechtstreeks over strategische onderwerpen zoals het onroerenderfgoeddecreet. BIJ DE ONDERSTEUNING VAN ERFGOEDZORGERS LIGT DE FOCUS NU VEEL MEER OP PUBLIEKSGERICHTE ERFGOEDZORG Herita participeert als enige onroerenderfgoedorganisatie van bij de opstart in 2009 aan het Cultureel-erfgoedoverleg, een open overlegstructuur van organisaties en instellingen die actief zijn in de sector van roerend en immaterieel erfgoed. Zo houdt Herita rechtsreeks een vinger aan de pols bij de andere erfgoedorganisaties. Marketingstrategie 2015-2020 Voor de erfgoedzorgers heeft Herita zich in 2013 hoofdzakelijk gericht op de voorbereiding van het ontwikkelen van een netwerk van erfgoedzorgers en het werven van leden die behoorden tot het voormalige Forum voor Erfgoedverenigingen. Bij de opmaak van de marketingstrategie 2015-2020 heeft Herita immers besloten om de werking met leden-erfgoedzorgers aan te pakken vanuit een netwerkstrategie. Daarbij lieten we het klassieke lidmaatschap en een erfgoedgerichte dienstverlening achter ons. Bij de ondersteuning van erfgoedzorgers ligt de focus nu veel meer op publieksgerichte erfgoedzorg. Deze verschuiving had een impact op onze organisatie: ook de werking rond leden-erfgoedzorgers werd als Cel Netwerk ondergebracht bij de afdeling Marketing & Communicatie. De afdeling Ondersteuning bundelt de integrale ledenadministratie en het eerstelijnsonthaal. Moelandkasteel in Sint-Niklaas, Open Monumentendag 2013 HERITA JAARVERSLAG 2013 13

Personeelsbeleid Na de fusie maakte ons personeelsbeleid een nieuwe start. Heel wat aspecten van het hedendaagse HR-management vroegen om onze aandacht. In een nieuw arbeidsreglement verzoende onze organisatie zoveel mogelijk de arbeidscultuur van de vroegere organisaties met de noden binnen Herita als nieuwe werkgever. Het nieuwe arbeidsreglement werd goedgekeurd. Voor enkele specifieke punten werden een intern beleid opgesteld. Het gaat om de tussenkomst in gsm-gebruik, woon-werkvergoedingen en de arbeidstijd bij werk buiten kantoor. 2013 bracht ook de start van een syndicaal overleg met vertegenwoordigers van de werknemers. Vernieuwend was het akkoord dat afgesloten werd voor een cao tot invoering van niet-recurrente resultaat gebonden voordelen, ook wel loonbonus genoemd. De medewerkers van Herita kregen een extra loonbonus indien drie resultaten behaald werden: een stijging van het ledenaantal met 2,5% tussen 1 juli 2013 en 31 december 2013, het afronden van functioneringsgesprekken met de medewerkers en het afronden van twee businessplannen. Uiteindelijk werden twee doelen bereikt zodat de loonbonus voor twee derde werd uitgekeerd. 2013 was ook een jaar waarin meer aandacht ging naar een startend VTO-beleid. VTO staat voor vorming, training en opleiding. Samen met alle medewerkers werd een MBTI workshop ingericht. De Myers-Briggs type indicator is een instrument dat persoonlijkheidsverschillen in kaart brengt. Alle collega's kregen ook de uitnodiging om mee te werken aan een evaluatie van de organisatie en de waarden van de organisatie. De resultaten worden meegenomen in toekomstige opleidingen. Twee opleidingsessies brachten inzichten in het hoe en waarom van functioneringsgesprekken. Deze werden in het najaar met bijna alle medewerkers gevoerd. Dit is meteen ook de eerste stap om vanaf najaar 2014 evaluatiegesprekken te kunnen voeren. Financieel beleid Met het vertrek van de vroegere financieel manager was 2013 op financieel vlak een overgangsjaar. Eind april nam de nieuwe zakelijk manager het roer over. Pas halfweg het jaar werd duidelijk dat de transitiekosten met zekerheid gedragen konden worden in de lopende begroting. Belangrijk is de start van een analyse rond kosten- en inkomstenstromen. Dat leidde onder andere tot een aantal beslissingen op personeelsvlak om de balans tussen loonkosten en totale kosten in evenwicht te houden. Onze organisatie ging op zoek naar een nieuw financieel softwarepakket dat langetermijnprojecten beter kan opvolgen. Ook de analytische structuur van het pakket vroeg om actualisering, onder andere op het vlak van begroten en rapporteren op projectniveau. Eind 2013 werd gestart met de installatie en inrichting van Exact Globe Next dat vanaf 2014 operationeel zal zijn. Tenslotte hebben we interne procedures zoveel mogelijk vereenvoudigd of geautomatiseerd. HERITA JAARVERSLAG 2013 14

Infrastructuur en uitrusting ICT De externe dienstverlening met betrekking tot ICT, de uitrusting, de processen, Zowat alles was aan herziening toe. Herita liet twee audits uitvoeren, ter voorbereiding van een offertevraag voor een nieuwe ICT partner. De overeenkomst werd uiteindelijke afgesloten met Accel. Alle oude werkposten werden vervangen; een nieuw, hedendaags back-upsysteem werd geïnstalleerd. We koppelden de werkposten en de server aan een continu monitoringsysteem zodat mogelijk problemen snel gedetecteerd en opgelost kunnen worden. Een proces richting Cloud-gerichte toepassingen werd opgestart. Medewerkers kunnen nu rechtstreeks contact opnemen met een helpdesk voor ICT-vragen. Het tijdsregistratiesysteem van de medewerkers was niet up to date. Veel manuele handelingen waren nog nodig. Een tool om afwezigheden zoals vakantie en recuperatie te plannen, bestond niet. De analyse en installatie van een nieuw systeem startten in het najaar. Adreslijsten, contactgegevens, verzending van nieuwsbrieven, opvolging projecten, Bijna al deze punten resulteerden in vele Excel-lijsten. Een CRM-systeem was dringend nodig. Na een intensieve zoektocht werd een overeenkomst afgesloten met Archie XRM. Een interne pilootgroep herdoopte het project tot Fideel. INRICHTING De nieuwe organisatie, de nieuwe structuur, nieuwe functies, dat alles leidde tot een uitgebreide interne verhuis. Teams kregen een vergaderplek voor teamvergaderingen. Nieuw kantoormeubilair werden aangekocht. VEILIGHEID In samenwerking met de collega s van Monumentenwacht Vlaanderen werd in de kantoren van Den Wolsack in Antwerpen in het najaar een evacuatie-oefening gehouden. Deze verliep vlot. Een planning werd opgemaakt om op alle sites calamiteitenplannen op te maken en om veiligheidsoefeningen te plannen. Raad van bestuur / Algemene vergadering SAMENSTELLING EN WERKING De samenstelling van de raad van bestuur ziet eruit als volgt: Jan van den Nieuwenhuijzen (voorzitter), Jan Brocatus, Philippe De Backer, Luc Demeester, Leen Gysen, Piet Jaspaert, Anne Kestens, Jan Klinckaert, Guido Knops, Piet Lombaerde, Dirk Renard, Ghislain d Ursel, Johan Vanderheyden, Eric Van Hooydonk, Jozef Van Waeyenberge. De algemene vergadering bestaat uit dezelfde personen, aangevuld met Bo Coolsaet en Edgard Goedleven. In 2013 waren binnen de raad van bestuur twee comités actief. Het HR-Comité (Jan van den Nieuwenhuijzen, Guido Knops en Dirk Renard) en het Marketingcomité (Jan Brocatus, Leen Gysen en Anne Kestens). Verder werden er overlegmomenten over strategische dossiers zoals de Vlaamse Erfgoedkluis en de marketingstrategie georganiseerd. De leden van de raad van bestuur beraadslaagden o.a. over de volgende punten: budget 2013-2014, resultaatsverbintenis, patrimoniumtaks, HR-traject, loonbeleid, collectieve bonus, organogram, erfgoeddecreet, Erfgoedkluis, overdracht sites, toekomsttraject Open Monumentendag, marketingstrategie, open monumentenvereniging, adviesraad erfgoedverenigingen, De raad van bestuur kwam vijf maal samen, de algemene vergadering twee maal. Het HR-comité vergaderde zes maal en het marketingcomité één maal. Een strategisch overleg met bestuurders vond twee maal plaats. HERITA JAARVERSLAG 2013 15

03 SOCIAAL - ECONOMISCH VERSLAG Herita onderging in 2013 een grondige verandering en er werd werk gemaakt van belangrijke strategische beslissingen voor de toekomst. Dit heeft zijn weerslag op het sociaal-economisch verslag van 2013. Vergelijken met vorige jaren wordt daardoor niet eenvoudig. Ook in de toekomst wordt aftoetsing met 2013 moeilijk. HERITA MAAKTE BELANGRIJKE STRATEGISCHE BESLISSINGEN VOOR DE TOEKOMST 1 OMZET Uitgaven versus inkomsten Herita kan 2013 afsluiten met een positief boekjaar. De totale opbrengsten bedroegen 4.726.945 euro. De uitgaven kwamen op 4.644.893 euro. Het nettoresultaat vóór bestemming, dus zonder provisies voor toekomstig onderhoud en herinvestering, bedroeg 82.052 euro. JAAR TOTAAL UITGAVEN TOTAAL OPBRENGSTEN RESULTAAT BOEKJAAR 2013 4.644.893 4.726.945 82.052 HERITA JAARVERSLAG 2013 16

Bron inkomsten Exploitatie-overeenkomsten vormden in 2013 de grootste bron van bedrijfsopbrengsten. Daarna volgden ruilovereenkomsten met sponsors en toegangsgelden. Bij de andere opbrengsten moet Herita het vooral hebben van werkingssubsidies. BEDRIJFSOPBRENGSTEN (EURO) Lidgelden 41.982 Toegangsgelden 66.007 Verkoop uit shops 37.370 Advies 27.284 Exploitatieovereenkomsten 581.287 Sponsoring 32.475 Ruilovereenkomsten met sponsors 116.395 Overige 42.655 945.455 ANDERE OPBRENGSTEN (EURO) Werkingssubsidies 2.288.742 Loonkostensubsidies 329.176 Vrijval financieringen 784.523 Financiële opbrengsten 34.110 Overige 344.940 3.781.491 HERITA JAARVERSLAG 2013 17

Verhouding opbrengsten 48 % WERKINGSSUBSIDIE % +7+1+7+17+20+48+A 20 % BEDRIJFSOPBRENGSTEN 17 % VRIJVAL FINANCIERING 7 % LOONKOSTENSUBSIDIES 1 % FINANCIËLE OPBRENGSTEN 7 % OVERIGE Verhouding bedrijfsopbrengsten 62 % EXPLOITATIEOVEREENKOMSTEN % 12 % SPONSORRUILOVEREENKOMSTEN 7 % TOEGANGSGELDEN 3+3+4+4+5+7+12+62+A 5 % DIVERSEN HERITA JAARVERSLAG 2013 18 4 % LIDGELDEN 4 % VERKOOP UIT SHOPS 3 % SPONSORING 3 % ADVIES

2 PERSONEEL Aandeel loonkosten in totale uitgaven De gemiddelde loonkost per voltijdse equivalent in 2013 bedroeg 68.478 euro. Deze kost lag hoog in 2013. De verklaring daarvoor zijn onder meer de vele en hoge verbrekingsvergoedingen die uitbetaald werden. In 2013 werd immers, na de krachtenbundeling door de fusie, binnen de bestaande organisatiestructuur werk gemaakt van de nieuwe strategische keuzes. Dit heeft in de loop van het jaar geleid tot een aantal personeelsaanpassingen. JAAR TOTAAL UITGAVEN TOTAAL LOONKOST % 2013 4.644.893 2.355.632 50,71 % Aantal personeelsleden en VTE s Herita telde op 31 december 2013 in totaal 39 vaste personeelsleden en 35,6 voltijds equivalent. Dit overzicht per afdeling verduidelijkt het personeelsvolume. 2013 1 Kristl Strubbe 1 2 Karel Dendooven 1 TOTAAL DIRECTIE 2 3 Cathy Cardon 1 4 Liesbeth De Maeyer 1 5 Lies Pelsmakers 1 6 An Beullens 1 7 Kathleen De Clercq 1 8 Inge De Geyter 1 9 Stefanie Hap 1 10 Kurt Stockman 1 11 Ellen Van de Velde 1 12 Nena De Roey 0,8 TOTAAL MARKETING & COMMUNICATIE 9,8 HERITA JAARVERSLAG 2013 19

13 Christophe Soulliaert 1 14 Barbara Van den Broeck 1 15 Tim Bisschops 1 16 Els Derycke 1 17 vacature 1 18 Kristof Penders 1 19 Peter Cantaert 1 20 Ludwig Vanbelleghem 1 21 Hugo Saliën 1 TOTAAL ERFGOEDBEHEER 9 22 Eric Krols 1 23 Linda Vandervelde 1 24 Omkeltom Boulaich 0,8 25 Jamila Ahmindach 0,5 26 Faith Osayomore 1 27 Kathleen De Pestel 0,8 28 Marilou Dubois 0,8 29 Katrien Van den Houwe 0,8 30 externe medewerker 1 TOTAAL ONDERSTEUNENDE DIENSTEN 7,7 31 vacature 1 32 Natascha Nowé 0,6 33 Maarten Jacobs 0,8 34 Laure Dever 0,8 35 Barbara Struys 1 36 Ann Van den Eynde 0,5 37 Jody Visser 1 38 Martine Vanhooren 0,8 39 Moira Deledicque 0,6 TOTAAL MEDEWERKERS OP SITES 7,1 TOTAAL AANTAL VOLTIJDS EQUIVALENT IN 2013 35,6 TOTAAL AANTAL VASTE MEDEWERKERS IN 2013 39 HERITA JAARVERSLAG 2013 20

04 LOSSE MEDEWERKERS Gent, Ledendag Herita 2013 1 VRIJWILLIGERS In 2013 leverde Herita inspanningen om de huidige vrijwilligerswerking in kaart te brengen. De bestaande taken voor vrijwilligers, alsook de behoeften van de verschillende afdelingen en sites van Herita rond vrijwilligerswerk werden geïnventariseerd. Op basis daarvan werden de eerste stappen gezet in de uitwerking van een toekomstvisie rond het vrijwilligersbeleid van Herita. HERITA JAARVERSLAG 2013 21

Meer vrijwilligers in 2013 De uitbreiding van de openingsuren en een meer intensieve promotie voor Herita zorgden voor de aanwerving van meer vrijwilligers. In 2012 telden we 137 vrijwilligers, van wie er 115 actief werden ingezet. In 2013 steeg het aantal tot 163 vrijwilligers. 142 van hen werden actief ingezet. Vrijwilligers kiezen voor heel specifieke taken. Ze willen werken als fotograaf, cartoonist of redacteur. Ze verkiezen ook vaak een bepaalde periode of een specifieke locatie. Het potentieel van de 70 mobiele vrijwilligers werd nog niet optimaal benut. De taken die vrijwilligers uitvoeren, vormen een cruciale schakel binnen onze werking en op onze erfgoedsites. De vrijwilligers zorgen immers voor 9,3% extra mankracht (of 3,3 voltijdse equivalent bovenop de 35,6 voltijdse equivalent) binnen de organisatie. Opvallende trends in 2013 Met 15 nieuwe vrijwilligers verdubbelde het Kasteel van Horst bijna zijn vrijwilligersaantal. Extra openstellingsuren van de site verklaren die toename. Het Paleis op de Meir startte in het najaar met de openstelling voor individuele bezoekers op zondag. Voor het onthaal werd het aantal vrijwilligers er vervijfvoudigd. Opvallend is ook de stijging van 55 naar 70 vrijwilligers voor de promotie. Ze bemanden Herita-standen tijdens Open Monumentendag, op andere evenementen en tijdens begeleide bezoeken. ACTIEVE VRIJWILLIGERS IN 2013 VRIJWILLIGERS # VW # DAGEN Sites Kasteel van Horst, Holsbeek Fort Napoleon, Oostende Paleis op de Meir, Antwerpen Kasteel Beauvoorde, Veurne Molen van Hoeke, Damme Tramsite Schepdaal, Dilbeek Mobiel 32 94 13 125,5 20 58 13 74,5 1 33,5 5 9,5 promotie 70 108,5 ledenadministratie en actie Open Monumentendag coördinatiecentrum 31 54,5 Undercover 9 72 TOTAAL 163 661 HERITA JAARVERSLAG 2013 22

2 JOBSTUDENTEN JOBSTUDENTEN SITES AANTAL VOLTIJDSE DAGEN Lander De Coster Den Wolsack 10 Matthijs De Graeve Fort Napoleon 15 Manon De Grieck Kasteel Beauvoorde 23 Katrien Deherdt Open Monumentendag 24 Thalia Dossche Kasteel Beauvoorde 21 Jeremy Struyf Den Wolsack 10 Sara Van As Open Monumentendag 20 Donovan Verhelst Fort Napoleon 23 Jonathan Verlaak Kasteel van Horst 2 Verplancke Thomas Fort Napoleon 21 TOTAAL AANTAL DAGEN 169 De jobstudenten werden ingezet voor volgende taken: balie en onthaal op sites, onderhoud op sites, tijdelijke ondersteuning voor Open Monumentendag, redactiewerk voor Open Monumentendag, opruiming archief. HERITA JAARVERSLAG 2013 23

05 LEDEN IN 2013 ZETTE HERITA STERK IN OP COMMUNICATIE MET DE LEDEN - ERFGOED- LIEFHEBBERS 1 GEZINSLEDEN Ledenaantal en analyse Op 1 januari 2013 telde Herita 783 gezinnen die als lid aangesloten waren. Op 31 december 2013 was dat aantal met 1318 gezinnen toegenomen. Met 2101 aangesloten gezinnen op de teller kende ons ledenaantal een stijging van 168,3% ten opzichte van het ledenaantal op 1 januari 2013. LEDENAANTAL OP 31/12/2013 1917 + 184 Herita-leden vanuit Erfgoed Vlaanderen nieuwe leden = 2101 LEDEN HERITA JAARVERSLAG 2013 24

Samenstelling van de gezinnen De 2101 gezinnen die lid zijn van Herita vertegenwoordigen een achterban, alleenstaanden maken 12,16% van de aangesloten gezinnen uit. 52,55% van de gezinnen bestaat uit twee gezinsleden. 35,11 % telt meer dan twee gezinsleden. Dit betekent in feite dat ruim 5357 mensen zich langdurig engageren voor Herita. 12% 1 PERSOON 13% 3 PERSONEN 6% 5 PERSONEN 2101 12+13+6+14+2+53+A 53% 2 PERSONEN 14% 4 PERSONEN 1% 6 PERSONEN Gemiddelde leeftijd van de leden Gemiddeld is het aangesloten gezinshoofd 62 jaar oud. 36,98% van de aangesloten gezinshoofden is tussen de 54 en 63 jaar. Slechts 1,55% van de aangesloten gezinshoofden is 30 jaar of jonger. 2 % 1920-1929 14 % 1930-1939 27 % 1940-1949 37 % 1950-1959 2101 2+14+27+37+14+5+1+A 14 % 1960-1969 5 % 1970-1979 1 % 1980-1989 HERITA JAARVERSLAG 2013 25

Ledenwerving In 2013 focuste onze ledenwerving vooral op het aantrekken van leden vanuit Erfgoed Vlaanderen. Elk lid diende persoonlijk gemotiveerd te worden om over te stappen naar onze nieuwe organisatie. Daarvoor ondernam Herita enkele acties die duidelijk gericht waren op de doelgroep: mailings met een specifiek aanbod en verzending van onze publicatie 100% Herita. Andere initiatieven mikten op een nieuw publiek. Daartoe waren onze promoteams aanwezig tijdens verschillende evenementen (Sage van de Eenhoorn in de Abdijsite Herkenrode, de Herita-dag in Gent, Cultuurmarkt Antwerpen, het Gordelfestival, Open Monumentendag 2013). De teams maakten een breed publiek warm voor Herita en zamelden contactgegevens in. In oktober werden nieuwe geïnteresseerden aangeschreven tijdens een eerste grote ledenwervende actie. Communicatie In 2013 zette Herita sterk in op communicatie met de leden-erfgoedliefhebbers. Alle aangesloten leden ontvingen in februari 2013 een exemplaar van 100% Herita. Die eerste Herita-publicatie bevatte een uitgebreide voorstelling van de Herita-sites en de betrokken medewerkers. In december volgde een Herita-magazine voor alle leden. Maandelijkse elektronische nieuwsbrieven hielden de leden, maar ook andere geïnteresseerden, op de hoogte van nieuws en activiteiten. Ook activiteiten van Herita en leden-erfgoedzorgers kwamen hierin aan bod. Het aantal abonnees steeg in 2013 met ongeveer 73% van 3999 naar 6915. AANTAL ABONNEES NIEUWSBRIEVEN VOOR GEZINSLEDEN EN GEÏNTERESSEERDEN 3999 6915 +73% 2012 2013 Postkaart ledenwervende actie, oktober 2013 HERITA JAARVERSLAG 2013 26