Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 1/40

DISTRIBUTIELIJST Nr. Functie Naam Handtekening 1. Directeur - bestuurder Dhr. M. Dolstra 2. Adjunct - directeur Mevr. H. Popping 3. Teamleider Facilitair Dhr. R. Kanhai 4. Medewerker TD Dhr. E. Driest 5. Sporthalbeheerder De heer E. de Kleer 6. Sporthalbeheerder De heer D. Huizinga 7. Medewerker TD De heer D. Dolstra 8. Medewerker Horeca De heer H. Koopmans 9. Medewerker Horeca Mevrouw T. Pultrum 10. Medewerker Horeca De heer W. Veenstra 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 1/40

WIJZIGINGEN Nr. Hfdst: Onderwerp: Blz.: Datum: Door wie: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. Datum: Bijzonderheden: Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 2/40

INHOUDSOPGAVE Blz. 1. Algemeen 4 1.1 Inleiding 1.2 Doelstellingen 1.3 Omvang en werkingsgebied 1.4 Opbouw 2. Taken en instructies 6 2.1 Brand 2.2 Ongeval/letsel 2.3 Ongeval met dodelijke afloop/verdrinking 2.4 Calamiteiten met giftige stoffen/gassen 2.5 Stroomstoring 2.6 Bommelding 2.7 Diefstal/ Inbraak 2.8 Overval 2.9 Seksuele intimidatie 3. Ontruiming 19 3.1 Beheer ontruimingsplan 3.2 Ontruimingsprocedure 3.3 Ontruimingsroute 3.4 Ontruimingsoefening 4 Opzet bedrijfshulpverlening 22 4.1 Algemeen 4.2 Samenwerking op het gebied van BHV 4.3 Structuur BHV 4.4 Taken en verantwoordelijkheden 4.5 Samenwerking met externe diensten 4.6 Voorlichting aan de media 5. Objectgegevens 28 5.1 Algemene gegevens 5.2 Specificaties van het gebouw 5.3 Technische voorzieningen 5.4 Brandblusvoorzieningen 5.5 Alarmeringsvoorzieningen 5.6 Gevaarlijke stoffen 6. Brandpreventie 31 7. Begrippen en afkortingen 32 7.1 Begripsomschrijvingen 7.2 Afkortingen Bijlagen 1. Situatie tekening 2. Plattegrond hoofdschakelaars, afsluiters, blusmiddelen, EHBO-faciliteiten en vluchtwegen 3. Tekeningen begaande grond en eerste verdieping 4. Bommeldingsformulier 5. Formulier seksuele intimidatie 6. Ongevallenregistratieformulier 7. Veiligheidsinstructies bij gevaarlijke stoffen/gassen 8. BHV-overzicht inclusief telefoonnummers Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 3/40

1. ALGEMEEN 1.1 Inleiding In Sportcentrum Drachten is altijd het risico aanwezig dat zich een incident voordoet. Het calamiteitenplan beoogt niet alleen de risico s te beperken, maar ook adequaat handelen te waarborgen. Wanneer zich een calamiteit voordoet, is het van groot belang om slachtoffers te voorkomen, schade te beperken en zo snel mogelijk na een incident weer over te gaan op de normale bedrijfsvoering. Om dit te bereiken zijn de eventuele voorkomende scenario s inclusief bijbehorende instructiebladen opgenomen. In de instructiebladen wordt duidelijk omschreven hoe gehandeld dient te worden in geval van een calamiteit en welke personen of instanties gewaarschuwd dienen te worden. Een calamiteitenplan is een handleiding, aan de hand waarvan veel schade (zowel persoonlijk als materieel) kan worden voorkomen. Het calamiteitenplan omvat de scenario s voor calamiteiten, de BHV en het ontruimingsplan. Het calamiteitenplan is met de medewerkers besproken en zij hebben getekend voor ontvangst van het complete plan. Jaarlijks wordt een ontruimingsoefening gehouden. Doelstellingen BHV organisatie Doelstellingen calamiteitenplan 1.2 Doelstellingen De doelstellingen van een BHV-organisatie zijn: Bescherming van mensen binnen en buiten het terrein; Beperken van economische- en milieuschade; Indammen en beheersen van gevolgen van een incident; Zo snel mogelijk de bedrijfsvoering hervatten. De doelstellingen van het calamiteitenplan zijn: Vastleggen procedures bij incidenten; Vastleggen van het ontruimingplan; Bereikbaarheid van BHV-organisatie en hulpdiensten; Vastleggen structuur en taken BHV-organisatie; Inzicht geven in getroffen voorzieningen en aanwezige middelen in het object; Informatie verstrekken over hulpverleningsorganisaties; Borging van kennis en ervaring met behulp van standaardformulieren. Scenario s 1.3 Omvang en werkingsgebied Dit plan omvat informatie die gebruikt dient te worden indien een van de volgende gebeurtenissen zich voordoet: Brand; Ongeval/letsel; Ongeval met dodelijke afloop/verdrinking; Calamiteiten met giftige stoffen/gassen; Stroomstoring; Bommelding; Diefstal / inbraak; Geweld / overval; Seksuele intimidatie; Ontruiming van de accommodatie (is geval van). Beheer van het Calamiteitenplan Het calamiteitenplan is onder verantwoordelijkheid van de teamleider Facilitair uitgegeven. Indien u tijdens het lezen van dit plan onjuistheden constateert of voorstellen tot verbetering wilt doen, dient u zich te richten tot de teamleider Facilitair. ( telefoonlijst). Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 4/40

Prioriteitenstelling Bij het opstellen en toepassen van het calamiteitenplan zijn de volgende prioriteiten gesteld: Redding van mensen; Uitbreiding van de calamiteit voorkomen; Bestrijding calamiteit; Beperking schade; Onderzoek. 1.4 Opbouw De instructiebladen, waarin de acties die moeten worden verricht zijn weergegeven, zijn opgenomen in het eerste deel van het plan. Ook formulieren die van essentieel belang zijn bij de afhandeling van een incident of calamiteit zijn aan het betreffende scenario toegevoegd. Wanneer de plannen en procedures beschreven zijn, wordt de BHV-organisatie beschreven. Deze organisatie is verantwoordelijk voor de eerste hulpverlening. In dit hoofdstuk is de organisatie vastgelegd die verantwoordelijk is voor het afhandelen van interne incidenten en calamiteiten. Het achterste deel is een naslagwerk, waarin het object en de voorzieningen beschreven zijn. Hierin komen gegevens aan de orde over de eigenaar en medegebruikers, specificaties van het gebouw, technische voorzieningen, brandblusmiddelen en alarmeringsvoorzieningen. Tevens wordt hierin kort de reguliere organisatie van het bedrijf beschreven. Als laatste worden overige gegevens die van belang kunnen zijn beschreven. De plattegronden en benodigde formulieren zijn opgenomen in de bijlagen. Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 5/40

2. TAKEN EN INSTRUCTIES Naar de aard en ernst zijn verschillende soorten calamiteiten te onderscheiden. Voor een efficiënte bestrijding vragen de diverse calamiteiten een eigen aanpak. Gezien de aard van de bedrijfsvoering en de voorzieningen binnen het bedrijf, kunnen zich diverse incidenten voordoen. In dit hoofdstuk worden de volgende scenario s uitgewerkt. Dit zijn: 2.1 Brand; 2.2 Ongeval/letsel; 2.3 Ongeval met dodelijke afloop/verdrinking; 2.4 Calamiteiten met giftige stoffen/gassen, 2.5 Stroomstoring 2.6 Bommelding; 2.7 Diefstal/inbraak; 2.8 Overval; 2.9 Seksuele intimidatie; 3. Ontruiming van de accommodatie (wordt behandeld in hoofdstuk 3). De scenario s bestaan uit een korte toelichting, bijbehorende instructies en indien nodig overige documenten of formulieren die van belang zijn. In de scenario s worden door middel van een instructieblad en een toelichting erop de calamiteitenafhandeling beschreven. Deze scenario s zijn echter richtlijnen. In geval van een calamiteit dienen altijd de instructies van de coördinator BHV/BHV-ers (herkenbaar aan de BHV-hesjes) en de externe hulpverleners te worden opgevolgd. Uitgangspunten Toelichting 2.1 Brand Bij calamiteiten in de dagelijkse praktijk zijn de volgende uitgangspunten van belang: Gedraag u in een noodsituatie altijd kalm doch doortastend. Voorkom paniek bij uzelf, uw collega's en bij de bezoekers; Doe beslist geen dingen die uw eigen gezondheid in gevaar brengen; Doe al het mogelijke om de veiligheid van iedereen te waarborgen; Geef juiste informatie aan de bezoekers en bezoekersgroepen. Zij kunnen helpen bij dreigend onheil; Zorg voor een juiste inschatting van gevaar voor de bezoekers en het personeel. Geen overschatting, maar zeker geen onderschatting. Ondanks allerlei preventieve maatregelen blijft de kans aanwezig dat binnen het complex brand uitbreekt. Om de gevolgen van een brand zoveel mogelijk te beperken, is het van belang dat iedereen op de hoogte is van de handelwijze in geval van een brand. De handelwijze is afhankelijk van de plaats van de brand. Bij brand tijdens openstellingtijden zal de interne- en externe alarmering via de sporthalbeheerder of medewerker horeca lopen. Buiten de tijden van aanwezigheid van de van de sporthalbeheerder/horeca vindt alarmering van externe diensten rechtstreeks plaats via de waarnemer van de brand. Ten behoeve van detectie zijn op diverse plaatsen in de accommodatie handbrandmelders aangebracht (zie bijlage 2: plattegrond handbrandmelders, blusmiddelen, EHBO-faciliteiten en vluchtwegen). Wanneer een handbrandmelder wordt ingedrukt, komt deze op het brandmeldpaneel (BMC). De melding wordt automatisch doorgeschakeld naar de brandweer. De aanwezigen zullen worden gewaarschuwd via een akoestisch signaal (slow-whoop). Om eventuele bijzonderheden door te geven, dient naast het indrukken van de handbrandmelder ook contact gezocht te worden met de alarmcentrale. De coördinator BHV leest de melding op het brandmeldcentrale en schakelt bij loos alarm, in overleg met de brandweer, het akoestische signaal uit. Desgewenst kan middels de omroepinstallatie een gedeelte van het gebouw met gesproken tekst worden ontruimd. Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 6/40

De aard en ernst van de brand kunnen sterk verschillen. In alle gevallen komt de BHVorganisatie in actie. De vervolgacties verschillen echter sterk (zie hoofdstuk 3, Ontruiming). Waarnemer 2.1.1 Taken en instructies bij brand 1. Meld de brand aan de dienstdoende sporthalbeheerder en of medewerker van de horeca (zie telefoonlijst) en vermeld: - Uw naam; - Uw toestelnummer; - Locatie van de brand; - Omvang van de brand; - Eventuele slachtoffers. 2. Het overige personeel waarborgt de continuïteit van het toezicht en houdt het publiek op afstand; 3. Waarschuw aanwezigen in de directe omgeving; 4. Sluit ramen en deuren (niet op slot); 5. Probeer de beginnende brand te blussen; 6. Volg de instructies van de BHV-ers en/of externe hulpverleners op. Sporthalbeheer 1. Informeer de brandweer via (0)112 en meld: - Uw naam; - Uw telefoonnummer; - Locatie van de brand; - De aard, ernst en omvang van de brand en eventuele bijzonderheden; - Eventuele slachtoffers; - Aantal bezoekers/medewerkers; - De handelingen die verricht gaan worden. 2. Waarschuw de coördinator BHV of de hoogst verantwoordelijke van dienst; 3. Waarschuw de BHV-ers; 4. Waarschuw vervolgens de teamleider Facilitair (zie telefoonlijst), informeer ook de horeca indien geopend; 5. Blijf te allen tijde op uw plaats en maak van alle gesprekken notities en noteer de tijden; 6. De buitenlijnen vrij houden voor gesprekken die met de hulpverlening te maken hebben, coördineer uitgaande gesprekken en let daarbij op de urgentie in verband met hulp- en dienstverlening; 7. Leg een exemplaar calamiteitenplan klaar voor de brandweer; 8. Voer, indien nodig, overige taken uit volgens scenario ontruiming (zie hoofdstuk 3). Coördinator BHV 1. Begeef u bij alarmering naar de telefoon in de beheerderruimte en stel u op de hoogte van de aard en plaats van de melding; 2. Beoordeel de situatie en schat risico s en gevaar voor bezoekers en collega s in. 3. Houd nieuwsgierigen op afstand; 4. Geef instructies aan de beheerder/horecamedewerker met betrekking tot het ontruimingsalarm en verstrek aanwijzingen en instructies aan de overige medewerkers; 5. Ga na of de dienstdoende beheerder/exploitant van de horeca de taken aangaande een snelle hulpverlening juist heeft uitgevoerd; 6. Bekijk op de plaats van de vuurhaard de ernst van de brand (denk aan de eigen veiligheid); 7. Stop geen energie in afsluiten van ventilatie, elektra, gas en chemicaliën; 8. Laat een medewerker naar de centrale ingang gaan om op de brandweer te wachten; 9. Ga bij twijfel over veiligheid, direct over tot ontruiming (zie hoofdstuk 3: ontruiming) van de accommodatie en waarschuw daarbij de betreffende opvangcentra; Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 7/40

10. Schakel, indien van toepassing met behulp van de beheerder/exploitant van de horeca, de ontruimingsinstallatie in; 11. Informeer bij aankomst van de brandweer, deze over de situatie en draag de leiding aan de bevelvoerder over; 12. Laat de externe hulpverlening naar de plaats van het onheil begeleiden. BHV-ers / overig personeel Teamleider Facilitair Directeur - bestuurder Sportbedrijf Smallingerland 1. Volg de aanwijzingen van de coördinator BHV op; 2. Informeer collega s over de noodsituatie; 3. Zorg ervoor dat bezoekers buiten de gevarenzones blijven en verzamel hen op een veilige plaats (afhankelijk van de locatie van de brand, de verzamelplaats de parkeerplaats aan de voorzijde van het gebouw of op de parkeerplaats aan de achterzijde); 4. Laat in ieder geval een medewerker of omstander bij de bezoekers op de verzamelplaats blijven tot nadere instructies volgen; 5. Controleer elke bedrijfsruimte grondig of er (in paniek) geen mensen zijn achtergebleven; 6. Maak (in uiterste gevallen) gebruik van de hulp van bezoekers; 7. Overige medewerkers dienen zich te melden bij de coördinator BHV, zodat de coördinator BHV of de hoogst verantwoordelijke van dienst de taken kan verdelen / coördineren; 8. Vang hulpverleners op en stuur ze door; 9. Laat geen personen / bezoekers tot het gebouw toe en houd de entree vrij. 1. Ga naar Sportcentrum Drachten, indien niet aanwezig; 2. Laat u informeren door de coördinator BHV; 3. Informeer de directeur - bestuurder van het Sportbedrijf Smallingerland; 4. Neem in overleg met de directeur - bestuurder Sportbedrijf Smallingerland een beslissing over de openstelling; 5. Geef de coördinator BHV de benodigde ondersteuning; 6. Verzorg, samen met de overige leiding de communicatie richting familieleden en de medewerkers. 1. Laat u informeren door de teamleider Facilitair; 2. Bespreek met de teamleider de te nemen acties; 3. Ga, indien nodig, naar Sportcentrum Drachten; 4. Verzorg de externe communicatie; 5. Informeer de voorzitter van de Raad van Toezicht; 6. Informeer de verzekeraar; 7. Zorg voor afhandeling van juridische zaken. Toelichting 2.2 Ongeval/letsel Ondanks allerlei preventieve maatregelen kan het toch voorkomen dat een ongeval plaatsvindt. Hierbij kan worden gedacht aan uitglijden, struikelingen, beroerte, hartaanvallen of bijna verdrinking. In geval van een ongeval met letsel wordt altijd een EHBO-er gealarmeerd. De gevolgacties zijn sterk afhankelijk van de ernst van het letsel. Bij eenvoudige verwondingen volstaat het verlenen van Eerste Hulp door de EHBO-er en hoeven geen externe hulpverleners te worden ingeschakeld. In ernstige gevallen is directe medische hulp noodzakelijk en dient een ambulance gewaarschuwd te worden via het landelijke alarmnummer (0)112. Dit dient tevens te allen tijde aan de teamleider Facilitair te worden doorgegeven. Er is, om in geval van een ongeval hulp te verlenen, een EHBO-ruimte (nabij hoofdentree) aanwezig. Verder zijn op diverse plaatsen in de accommodatie EHBOkoffers aanwezig. De in het pand aanwezige hulpmiddelen zijn aangegeven in bijlage 2: plattegrond hoofdschakelaars, afsluiters, blusmiddelen, EHBO-faciliteiten en vluchtwegen. Wees alert op het invullen van het ongevallenregistratieformulier (zie bijlage 6) en de telefonische nazorg richting het slachtoffer. Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 8/40

Beheerder/ medewerker horeca Sporthalbeheer/ Medewerker Horeca 2.2.1 Taken en instructies bij ongeval / letsel 1. Zorg onmiddellijk voor Eerste Hulp door een bevoegd EHBO-er; 2 Het overige personeel waarborgt de continuïteit van het toezicht en houdt het publiek op afstand; 3. Waarschuw de coördinator BHV of hoogst verantwoordelijke van dienst, deze coördineert de hulpverlening. Schakel eventueel een bezoeker in voor hulpverlening en communicatie; 4. Neem, indien nodig, contact op met de teamleider Facilitair (zie telefoonlijst); 5. Stel het slachtoffer gerust en laat het slachtoffer niet alleen; 6. Verplaats het slachtoffer niet, tenzij hij / zij in een levensbedreigende situatie ligt; 7. Volg de instructies van de EHBO-er en/of BHV-er op; 8. Gebruik bij reanimatie de AED. 1. Ontvang de melding en vraag naar de volgende gegevens: - Naam van de melder; - De plaats van het ongeval; - Het aantal slachtoffers; - De aard van het letsel; - De handelingen, die de waarnemer gaat verrichten. 2. Indien uit de melding direct blijkt dat een ambulance noodzakelijk is, wacht dan niet op de opdracht van de coördinator BHV, maar waarschuw direct een ambulance via (0)112 en geef informatie door (zie ook punt 3); 3. Waarschuw de ambulance in opdracht van de Coördinator BHV. Geef door: - Naam van het bedrijf; - Het adres; - Het aantal slachtoffers; - De aard en ernst van het letsel; - De handelingen, die verricht gaan worden. 4. Zorg voor de nodige registratie van gegevens: - Tijdstip ongeval; - Tijdstip aankomst hulpdienst(en); - Overige bijzonderheden. 5. Blijf tot nader order bij de beheerderruimte, zodat altijd een centraal aanspreekpunt is; 6. Houd de entree vrij voor ambulancediensten; 7. Houd de buitenlijnen vrij voor gesprekken die met de hulpverlening te maken hebben en coördineer uitgaande gesprekken en let daarbij op de urgentie in verband met hulp- en dienstverlening; 8. Vang de hulpverleners (ambulance, politie, etc.) op en stuur ze door. Coördinator BHV 1. Ontvang de melding; 2. Verdeel de taken, waarborg de continuïteit van het toezicht en houd publiek op afstand; 3. Ga na, of familie/kennissen zijn meegekomen. Zo nee, ga na wie thuis gebeld kan worden. Een medewerker die goed op de hoogte is van het ongeval belt de genoemde personen, stelt deze gerust en vraagt hen, indien van toepassing, naar het Sportcentrum te komen om het slachtoffer op te halen; 4. Neem, indien noodzakelijk, contact op met de huisartsenpost en/of de spoedeisende hulp van het ziekenhuis (0) 0512-588888. Vertel dat het slachtoffer onderweg is en geef door wat de aard van het letsel is; 5. Indien het slachtoffer geen vervoer heeft moet dit worden geregeld. Indien nodig een taxi bellen (0) 0512-512484; 6. Zorg indien van toepassing voor opvang en begeleiding van de ambulancediensten naar de plaats van het incident. Geef eventuele bijzonderheden door. 7. Organiseer de begeleiding naar het ziekenhuis; 8. Informeer bij ernstige ongevallen (bijvoorbeeld bij brand en / of zware ongevallen) altijd de teamleider Facilitair; Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 9/40

9. Draag zorg voor het volledig en gedetailleerd invullen van het ongevallenregistratieformulier (bijlage 6) en voorzie de teamleider Facilitair van een kopie; 10. Neem op een later tijdstip, nader te bepalen, telefonisch contact op met het slachtoffer en / of ouders van het slachtoffer over de stand van zaken (nazorg). EHBO-ers/ BHV-ers 1. Ontvang de melding en ga naar de plaats van het ongeval; 2. Beoordeel of ambulance noodzakelijk is; 3. Laat de dienstdoende beheerder, indien noodzakelijk, de ambulance alarmeren; 4. Bij hartstilstand direct beginnen met reanimeren, gebruik AED; 5. Verleen Eerste Hulp (maak, indien nodig, gebruik van hulpmiddelen); 6. Afhankelijk van de situatie gaan één of twee EHBO-ers/BHV-ers naar de plaats van het incident. De verdeling van de taken gebeurt door de coördinator BHV; 7. Volg, indien van toepassing, de instructies van het ambulancepersoneel. Neem geen risico. Laat nooit iemand alleen naar huis, de huisarts of het ziekenhuis gaan als dit niet vertrouwd lijkt! 2.3 Ongeval met dodelijke afloop/verdrinking Indien het slachtoffer in de accommodatie (na Eerste Hulpverlening) komt te overlijden, volg de volgende procedure: 2.3.1 Taken en instructies bij een dodelijk ongeval Sporthalbeheerder/ Medewerker horeca Als in 2.2.1. Teamleider Facilitair 1. Ga naar Sportcentrum Drachten, indien niet aanwezig; 2. Leg de activiteiten in de accommodatie stil (situatieafhankelijk); 3. Informeer de directeur - bestuurder Sportbedrijf Smallingerland; 4. Laat het personeel geen uitspraken doen aan de pers of aan wie dan ook; 5. Start als leiding direct met de opvang van de medewerkers en betrek hier zo mogelijk de familie van de betrokken medewerkers bij. Sta van het begin af aan achter uw mensen, ook als de toedracht nog onduidelijk is. Pas in later instantie komt een eventuele schuldvraag aan de orde; 6. Verzorg, samen met de overige leiding, de interne voorlichting; 7. Vraag een proces-verbaal op. Laat te allen tijde een rapportage over het gebeurde opstellen door de betrokken medewerkers en neem deze op in het ongevallenregister. Laat in elk geval de tijd, plaats, datum, omstandigheden ter plaatse en omschrijving van het gebeurde vermelden. Stuur de kopieën naar de politie, Arbodienst en de directeur-bestuurder of bij diens afwezigheid adjunctdirecteur van Sportbedrijf Smallingerland; 8. Laat uw personeel, dat betrokken is geweest bij het voorval, praten met bureau slachtofferhulp tel.nr. (0)0900 0101. Geef ze ook de ruimte om met elkaar te praten. Haal ze, indien gewenst, voor een bepaalde periode uit het arbeidsproces. Toon belangstelling; 9. Neem het ongeval op in ongevallenregister. Directeur - bestuurder Sportbedrijf Smallingerland 1. Ga naar Sportcentrum Drachten; 2. Geef de teamleider facilitair de benodigde ondersteuning; 3. Informeer arbeidsinspectie en het college van B&W van de gemeente Smallingerland; 4. Informeer verzekeraar; 5. Zorg voor afhandeling juridische zaken; 4. Verzorg de externe communicatie; 5. Laat navragen of nabestaanden het op prijs stellen dat u contact met ze opneemt. Vraag altijd of bijwonen van de begrafenis toegestaan / gewenst is; 6. Onderzoek in samenwerking met de teamleider Facilitair mogelijke maatregelen om herhaling te voorkomen. Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 10/40

Toelichting 2.4 Calamiteiten met giftige stoffen/gassen De overheid verstrekt richtlijnen voor de opslag en het gebruik van chemicaliën. Veiligheidsinstructies die in dit kader gelden, zijn aangegeven op speciale affiches, die in elke ruimte met chemicaliën zijn opgehangen. Iedere medewerker dient goed op de hoogte te zijn van deze veiligheidsinstructies (zie bijlage 7), ook als de betreffende medewerker niet (regelmatig) met chemicaliën omgaat. Zorgvuldig handelen In Sportcentrum Drachten worden verschillende chemische stoffen (o.a. schoonmaakmiddelen) gebruikt, die bij ondeskundig gebruik, dan wel in verbinding met andere stoffen of bij een incident vrijkomend, gevaarlijke situaties kunnen opleveren. Voorkom routinematig handelen. Alle medewerkers die ingezet kunnen worden voor het in ontvangst nemen van chemicaliën/schoonmaakmiddelen zijn hiervoor geïnstrueerd. Let op dat opschriften op flessen en vaten duidelijk te zien zijn. Test geen stoffen en apparaten uit waarvan de consequenties niet te overzien zijn. Ongelukken zijn slechts te voorkomen door voortdurende oplettendheid en door zorgvuldig te handelen. Waarnemer 2.4.1 Taken en instructies bij calamiteiten met giftige stoffen/gassen 1. Zorg allereerst voor zelfbescherming en voorkom zelf slachtoffer te worden; 2. Verleen direct Eerste Hulp en let daarbij op de specifieke aanwijzingen op het instructieaffiche; 3. Waarschuw de BHV-er of de hoogst verantwoordelijke van dienst, die verder als coördinator BHV zal optreden. Coördinator BHV 1. Ontruim direct de accommodatie (zie hoofdstuk 3: ontruiming); 2. Meld het ongeval bij de front office en laat ambulance en/of brandweer waarschuwen; 3. Indien geen gevaar voor eigen gezondheid, haal dan eventuele slachtoffers uit gevaarlijke ruimtes, maak gebruik van het aanwezige gasmasker; 4. Informeer de overige medewerkers en verdeel de taken; 5. Draag de organisatie aan de hulpdiensten over zodra deze zijn gearriveerd; 6. Wees alert op het buiten houden van de pers. Sporthalbeheer 1. Bel (0)112: - Zeg wie u bent en vertel waar hulp wordt gewenst (naam accommodatie, adres, plaats); - Vertel dat er hulp van de ambulance nodig is; - Zeg duidelijk dat het gaat om een calamiteit met giftige stoffen/gassen; - Zeg wat de aard en de omvang van het ongeval is; - Meld eventueel het aantal slachtoffers; - Meld aantal bezoekers/medewerkers; - Meld eventuele bijzonderheden. 2. Waarschuw vervolgens de teamleider Facilitair(zie telefoonlijst). Informeer ook de horeca en de algemene dienst; 3 Zorg voor de registratie van de volgende gegevens: - Tijdstip van de calamiteit; - Door wie de calamiteit is veroorzaakt, opgemerkt of gemeld; - Tijdstip van aankomst van de hulpdienst(en); - Overige bijzonderheden. 4. Blijf tot nader order bij de beheerderruimte, zodat er altijd een centraal aanspreekpunt is; 5. Houd de buitenlijnen vrij voor gesprekken die met de hulpverlening te maken hebben en coördineer uitgaande gesprekken en let daarbij op de urgentie in verband met hulp- en dienstverlening. BHV-ers 1. Houd bezoekers op veilige afstand c.q. ontruim het Sportcentrum (zie hoofdstuk 3); 2. Verleen Eerste Hulp aan eventuele slachtoffers; Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 11/40

3. Vang de hulpverleners op en stuur ze door; 4. Assisteer waar nodig de externe hulpdiensten. Teamleider Facilitair 1. Ga naar Sportcentrum Drachten, indien niet aanwezig; 2. Laat u informeren door de coördinator BHV; 3. Informeer de directeur - bestuurder Sportbedrijf Smallingerland; 4. Geef de coördinator BHV de benodigde ondersteuning; 5. Neem in overleg met de directeur - bestuurder Sportbedrijf Smallingerland een beslissing over de openstelling; 6. Verzorg de communicatie richting Raad van Toezicht, familieleden en de medewerkers. Directeur - bestuurder Sportbedrijf Smallingerland 1. Laat u informeren door de teamleider Facilitair; 2. Bespreek met de teamleider de te nemen acties; 3. Ga, indien nodig, naar Sportcentrum Drachten; 4. Verzorg de externe communicatie; 5. Informeer de verzekeraar; 6. Zorg voor afhandeling van juridische zaken. 2.4.2 Instructies bij het verlenen van Eerste Hulp Het verlenen van Eerste Hulp (EHBO) ten gevolge van calamiteiten met gassen als, chloorbleekloog, zwavelzuur, schoonmaakmiddelen en dergelijke: Bij inademen van chemische middelen Symptomen: Hogere concentraties veroorzaken prikkeling van neus, keel en luchtpijp, en gaan gepaard met hoesten, slijmproductie en pijn in de borst. De irritatie kan aanhouden en overgaan in bronchitisachtige verschijnselen. Zeer hoge concentraties kunnen kramp van de luchtwegen veroorzaken, bovendien is er kans dat na enkele uren een levensbedreigende longbeschadiging optreedt. EHBO onmiddellijk: Het slachtoffer uit de gevaarlijke ruimte halen en zo snel mogelijk naar de frisse lucht brengen. Zorg eerst voor zelfbescherming; Ambulance waarschuwen; Het slachtoffer volstrekte rust laten houden en in de stabiele zijligging neerleggen; Het slachtoffer niet laten spreken (diepe ademhaling voorkomen) en niet laten lopen; Het slachtoffer naar een ziekenhuis vervoeren (ambulance!) en melden om welk product (chloorgas; zie kaarten) het gaat. Na contact met de ogen van chloorgas, chloorbleekloog, zwavelzuur, schoonmaakmiddelen en dergelijke Symptomen: Tranenvloed, pijn, roodheid; kans op beschadiging van het hoornvlies. EHBO onmiddellijk: Een scheut water over de ogen gieten; De oogleden voorzichtig van elkaar halen; De ogen spoelen met veel stromend water (± 30 minuten); Het slachtoffer naar een ziekenhuis (oogarts) laten vervoeren en melden om welk product (chloorgas, chloorbleekloog, zwavelzuur; zie kaarten) het gaat en neem de stoffenkaart(en) mee. Na contact met de huid van chloorgas, chloorbleekloog, zwavelzuur, bijtende schoonmaakmiddelen en dergelijke Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 12/40

Symptomen: Pijn, roodheid, blaren en wonden. EHBO onmiddellijk: Ambulance waarschuwen; Afspoelen met veel water; Alle verontreinigde kleding, schoeisel en dergelijke uittrekken; De getroffen huidgedeelten afspoelen met veel stromend water (± 15 minuten). Het slachtoffer naar een ziekenhuis laten vervoeren en melden om welk product (chloorgas, chloorbleekloog, zwavelzuur en dergelijke; zie kaarten) het gaat en neem de stoffenkaart(en) mee. Na inslikken van chloorbleekloog, zwavelzuur, bijtende schoonmaakmiddelen en dergelijke Symptomen: Pijn in de keel en buik. EHBO onmiddellijk: Ambulance waarschuwen; Het slachtoffer de mond laten spoelen; Water laten drinken (maximaal drie glazen). Ten gevolge van zwavelzuur Onder geen voorwaarde braken opwekken. Het slachtoffer zo snel mogelijk naar een ziekenhuis laten vervoeren en melden om welk product (chloorbleekloog, zwavelzuur en dergelijke) het gaat en neem de stoffenkaart(en) mee. Toelichting 2.5 Stroomstoring Het kan voorkomen dat zich een complete stroomstoring voordoet. In dat geval stoppen alle apparaten en ook de verlichting valt uit. Noodverlichting Als de stroom uitvalt, zal automatisch de noodverlichting gaan branden. Bij stroomuitval s avonds is echter sprake van onvoldoende licht om verantwoord toezicht in de Sporthal te blijven houden. Maak gebruik van de aanwezige zaklampen in zaal en kantoor. Zorg er in dat geval voor, dat iedereen de sportvloer direct verlaat. Staken bedrijfsvoering De gehele bedrijfsvoering zal door de coördinator BHV gestaakt worden als de stroomstoring niet binnen 15 minuten is verholpen. Coördinator BHV 2.5.1 Instructies bij stroomuitval 1. De BHV-er of de hoogst verantwoordelijke van dienst treedt als coördinator BHV op en coördineert de BHV-inzet; 2. Beoordeel de situatie en zorg ervoor dat er geen gevaarlijke situaties ontstaan; 3. Bij stroomuitval gedurende de avonduren dient de sportvloer en de kleed- en sanitairruimten ontruimd te worden. Maak gebruik van zaklampen (in beheerderruimte, zaal en horeca, ter aanvulling op de noodverlichting en controle van de sportvloer en sanitaire ruimten; 4. Waarschuw de teamleider Facilitair en de medewerker TD (zie telefoonlijst) en overleg of de bedrijfsvoering al dan niet moet worden stopgezet; 5. Laat de bezoekers, indien nodig rustig het gebouw verlaten. Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 13/40

Sporthalbeheer 1. De normale telefooninstallatie werkt niet. Maak gebruik van een mobiele telefoon; 2. Informeer bij het energiebedrijf (Nationaal storingsnummer van Liander tel. nr.: (0)0800-9009, 24 uur per dag bereikbaar voor stroom-, gas- en meterstoringen). Informeer hoe lang dit naar verwachting gaat duren; 3. Indien het geen storing aan het net betreft, dient onmiddellijk de technische dienst gewaarschuwd te worden (zie telefoonlijst); 4. Informeer de horeca, de algemene dienst en eventuele aanwezige verenigingen over de aard van de storing en de te nemen maatregelen. BHV-ers / overig personeel 1. Blijf kalm en rustig, er is in principe niets ernstigs aan de hand; 2. Volg de instructies op van de coördinator BHV; 3. Laat het publiek in eerste instantie naar de kleedruimten of de horeca gaan. Technisch medewerker Toelichting 1. Ga naar Sportcentrum Drachten, indien niet aanwezig; 2. Laat je informeren door de coördinator BHV; 3. Schakel zoveel mogelijk technische apparaten uit om technische mankementen bij herstart te voorkomen; 4. Wees beschikbaar voor het geven van aanvullende technische informatie aan de externe hulpdiensten; 5. Zet als de storing is opgeheven, alle apparaten en installaties weer in werking stellen. 2.6 Bommelding Het gebeurt steeds vaker dat bedrijven en instellingen te maken krijgen met mensen, die kenbaar maken dat er een bom in het gebouw is geplaatst. Dergelijke meldingen dienen altijd zeer serieus te worden genomen. Chronologisch zal een bommelding als volgt verlopen: 1. Melding; 2. Beoordeling van de melding; 3. Evaluatie van de melding; 4. Reactie op de melding. Melding Een bommelding kan zowel rechtstreeks als via derden (politie, brandweer, dagbladen, etc.) binnenkomen. In verreweg de meeste gevallen worden de bommeldingen telefonisch bij de sporthalbeheerder ontvangen. Het kan echter ook zijn dat de sporthalbeheerder op dat moment niet aanwezig is, waardoor elke willekeurige medewerker geconfronteerd kan worden met een bommelding. Het is van essentieel belang dat medewerkers worden geïnstrueerd hoe om te gaan met een dergelijke melding. Zij zullen moeten trachten het gesprek zo lang mogelijk te rekken, zodat zoveel mogelijk informatie verzameld kan worden. Gebruik hiervoor het bommeldingsformulier in de beheerderruimte en in de horeca. Bij een schriftelijke dreiging dient men erop bedacht te zijn dat brief en envelop mogelijke vingerafdrukken kunnen bevatten, die van belang kunnen zijn bij een opsporingsonderzoek. Vermijd zoveel mogelijk vingerafdrukken op de brief. De beoordeling van een melding Reactie politie Nadat een melding is binnengekomen dient te worden beoordeeld hoe serieus de melding genomen moet worden. Dit gebeurt in overleg met de politie en hoogst verantwoordelijke van dienst (belangrijk!). Dit overleg zal resulteren in drie mogelijkheden: Negeren, niet serieus; Zoekactie (door politie) waarna afhankelijk van het resultaat de beslissing wordt genomen om al dan niet te ontruimen; Gehele of gedeeltelijke ontruiming. De praktijk heeft uitgewezen dat de bomlegger voor het afgaan van de bom een tijd opgeeft die naar alle waarschijnlijkheid correct is. Door het melden van de juiste tijd schrijft de bomlegger de verantwoordelijkheid voor eventuele slachtoffers af naar het Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 14/40

bedrijf. Dit geeft gelegenheid tot een zoekactie. Het zoeken naar explosieve is een aangelegenheid van de politie, maar kan hierbij geassisteerd worden door medewerkers van het bedrijf. Deze medewerkers dienen bekend te zijn met het gebouw, zodat zij kunnen aangeven welke ruimten voor het publiek toegankelijk zijn en welke niet. Deze zoekactie dient snel en systematisch te worden uitgevoerd. Bij een serieuze ontruiming wordt de accommodatie met behulp van de BHV-organisatie ontruimd. Sporthalbeheer 2.6.1 Taken en instructies bij een bommelding 1. Zet de een eventuele intercomfunctie van de telefoon aan, zodat eventuele collega s mee kunnen luisteren; 2. Probeer de bommelder zo lang mogelijk aan de praat te houden om het bommeldingsformulier zo volledig mogelijk te kunnen invullen; 3. Probeer een zo goed mogelijk beeld te krijgen van de bommelder. Dit kan door bijvoorbeeld te letten op: geslacht, taalgebruik, leeftijd, afkomst en achtergrondgeluiden. Gebruik hierbij het bommeldingsformulier (bijlage 4); 4. Waarschuw bij een bommelding direct de coördinator BHV/ de hoogste verantwoordelijke van dienst, die verder als coördinator optreedt; 5. Waarschuw de politie in opdracht van de BHV-coördinator via (0)112. Geef door: - Naam van het bedrijf; - Het adres; - De aard van het incident; - De informatie van het bommeldingsformulier. 6. Waarschuw de teamleider Facilitair (zie telefoonlijst), informeer ook de horeca; 7. Zorg voor de nodige registratie van gegevens: - Tijdstip van de bommelding; - Bij wie de bommelding is gedaan; - Tijdstip van aankomst van de hulpdienst(en); - Overige bijzonderheden. 8. Blijf tot nader order bij beheerderruimte, zodat er altijd een centraal aanspreekpunt is; 9. Houd de buitenlijnen vrij voor gesprekken die met de hulpverlening te maken hebben en coördineer uitgaande gesprekken en let daarbij op de urgentie in verband met hulp- en dienstverlening. Coördinator BHV 1. Beoordeel op basis van de informatie van de receptie hoe serieus de melding genomen moet worden. Ongeacht de ernst van de melding zal de politie worden ingeschakeld; 2. Informeer de overige medewerkers (individueel) over de bommelding en verdeel de nodige taken; 3. Vang de politie op en overleg met de politie over de te nemen vervolgacties. Belangrijke factoren zijn hierin: de ernst van de melding en het tijdstip waarop de bom zal ontploffen; 4. Laat de politie bepalen of een zoekactie wordt uitgevoerd en in welke mate BHVers hierin ondersteuning bieden; 5. Overleg met de politie of de accommodatie ontruimd dient te worden. In principe zal een bommelding altijd aanleiding zijn om tot ontruiming over te gaan (zie hoofdstuk 3). BHV-ers 1. Volg de instructies op van de coördinator BHV; 2. Zet bij de ontruiming deuren en ramen open en laat mensen persoonlijke bezittingen meenemen (situatie afhankelijk); 3. Zorg voor dat bezoekers buiten de eventuele gevarenzones blijven en verzamel hen, indien nodig, op een veilige plaats (afhankelijk van de locatie van de eventuele bom, de verzamelplaats zonneweide en/of de parkeerplaats aan de voorzijde van het gebouw); 4. Laat in ieder geval een medewerker bij de bezoekers op de verzamelplaats blijven tot nadere instructies volgen; 5. Ondersteun, indien nodig, de politie bij een zoekactie. Geef door aan de politie welke ruimten wel of niet toegankelijk zijn, wat de bedrijfskritische ruimten zijn en / Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 15/40

of er ongewone zaken te melden zijn; 6. Raak een gevonden voorwerp niet aan; 7. Vang de bezoekers op, externe hulpverleners en stuur ze door. Teamleider Facilitair 1. Ga naar Sportcentrum Drachten, indien niet aanwezig; 2. Laat u informeren door de coördinator BHV / politie; 3. Informeer de directeur bestuurder Sportbedrijf Smallingerland; 4. Geef de coördinator BHV de benodigde ondersteuning; 5. Neem in overleg met de directeur- bestuurder Sportbedrijf Smallingerland een beslissing over de openstelling; 6. Verzorg, samen met de overige leiding de communicatie richting de medewerkers. Directeur - bestuurder Sportbedrijf Smallingerland 1. Laat u informeren door de teamleider Facilitair; 2. Bespreek met de teamleider de te nemen acties; 3. Ga, indien nodig, naar Sportcentrum Drachten; 4. Verzorg de externe communicatie; 5. Informeer de verzekeraar; 6. Zorg voor afhandeling van juridische zaken. 2.7 Diefstal/ Inbraak Diefstal Er zijn tal van regels ten aanzien van het omgaan en opbergen van geld, geldswaardige papieren en andere kostbare voorwerpen, die aan het personeel zijn opgelegd. Denk niet dat diefstal, beroving of dergelijke jou niet kunnen overkomen, maar wees alert op dit gevaar dat altijd aanwezig is. Bij melding van diefstal door een bezoeker: Maak onmiddellijk schaderapport op met volledige opgave van het ontvreemde; Registreer zijn/haar gegevens; Verwijs de bezoeker door naar de politie. Bij diefstal door medewerkers: Maak onmiddellijk een schaderapport op met een volledige opgave van het ontvreemde; Licht de hoogst verantwoordelijke van dienst en de politie in; Wis geen sporen uit die er toe kunnen leiden dat de dief opgespoord kan worden; Licht de directeur - bestuurder Sportbedrijf Smallingerland, in verband met de verzekering tegen diefstal; Geef zo weinig mogelijk bekendheid aan de diefstal. Inbraak Helaas is inbraak in Sportcentrum Drachten ook een voorkomend verschijnsel. Hoewel het een inbreker zeer onaantrekkelijk wordt gemaakt. Wees zorgvuldig met het (laten) instellen van de alarminstallatie, zodat optimale bestrijding van de belangrijkste ruimten van de accommodatie wordt bereikt. Indien ondanks preventiemaatregelen toch is ingebroken, dient men de volgende regels in acht te nemen: Waarschuw onmiddellijk de politie en de teamleider Facilitair; Raak geen voorwerpen of onderdelen van de inventaris of het gebouw aan, waar mogelijke vingerafdrukken te vinden zijn van de inbreker; Laat geen bezoekers of medewerkers toe in die ruimten, waarin een inbreker zijn werk heeft verricht, totdat de politie hiervoor toestemming geeft; Verniel geen voetsporen buiten de accommodatie, omdat deze mogelijkheid van de insluiper afkomstig zijn; Maak zo spoedig mogelijk een schaderapport op met een zo volledig mogelijke beschrijving van de ontvreemde goederen; Licht de verzekeringsmaatschappij in over de inbraak en de schade; Maak zo weinig mogelijk bekend over de inbraak. Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 16/40

Toelichting 2.8 Overval Ondanks preventieve maatregelen is een overval nooit voor 100 % te voorkomen. Vooral geldtransport kan gevaarlijk zijn, indien men zich door preventieve maatregelen hier niet goed voor beschermd. Het persoonlijke gedrag van de persoon die overvallen wordt, is zeer belangrijk, soms zelfs van levensbelang. Een overval vindt vaak in de horeca. De volgende punten dient men in acht te nemen: Blijf te allen tijde kalm; Volg de bevelen van de overvaller(s) op. In alle gevallen geldt: wees niet onnodig dapper en geef het geld af; Tracht tijd te winnen; Probeer onopvallend te alarmeren (via noodknop of stilalarm); Probeer een signalement vast te stellen: - Huidskleur; - Leeftijd; - Bouw, grootte, man / vrouw; - Haarlengte, kleur ogen; - Stem hoog/laag, accent. Kijk in welke richting de overvaller vlucht (fiets / auto); Kijk of er handlangers zijn. Alarmeer na de overval direct de politie via (0)112 en meld de gegevens (om hoeveel geld het gaat etc). Breng de teamleider Facilitair op de hoogte en overleg met hem wat verder te doen. De teamleider onderhoudt verdere contacten met de politie, toont de video-opnames en schakelt bureau slachtofferhulp in. Toelichting 2.9 Seksuele intimidatie Met seksuele intimidatie wordt bedoeld ongewilde- of ongepaste seksuele activiteiten ofwel seksueel getinte gedragingen van bezoekers onderling, en dan voornamelijk volwassenen jegens minderjarige. Het gedrag kan zijn: het maken van seksuele opmerkingen en voorstellen, gluren, handtastelijkheid, potlood venten, aanranding, verkrachting, etc. Om seksuele intimidatie te voorkomen is het belangrijk goed te observeren. Personen met seksuele bedoelingen zijn hier gevoelig voor. Voornamelijk op tijden dat veel jeugd in Sportcentrum Drachten aanwezig is, moet men extra waakzaam zijn op seksuele intimidatie. Let hierbij vooral op mensen die: Zich veelvuldig en/of langdurig in douches en/of kleedruimten ophouden; Op een of andere manier contact zoeken met kinderen, zich in hun spel mengen of hen op de kant willen helpen; Opvallend veel naar kinderen kijken; Zich opdringerig gedragen tegenover andere bezoekers. Wanneer u vermoedt dat er sprake is van seksuele intimidatie, is het van belang behoedzaam te handelen. Overleg indien nodig met uw collega en let goed op de signalen van het mogelijke slachtoffer. Seksuele intimidatie hoeft niet alleen voor te komen op en rond de sportvloer. Ook in de douches, kleedruimten, horeca en de parkeerplaats kunnen deze activiteiten plaatsvinden. Het toezicht dient daarom niet op te houden op de sportvloer en tribunes. Noteer van verdachte personen indien mogelijk een signalement en kenteken van brommer of auto (zie bijlage 5: formulier seksuele intimidatie). Niet iedere volwassene die met kinderen contact heeft is verdacht. Wees daarom zeer voorzichtig en trek geen voorbarige conclusies. Sporthalbeheer/ Medewerker horeca 2.9.1 Taken en instructies bij seksuele intimidatie 1. Waarschuw een collega; 2. Laat de collega de coördinator BHV waarschuwen; 3. Verleen hulp aan het slachtoffer; Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 17/40

4. Blijf bij het slachtoffer en stel hem / haar gerust; 5. Registreer de gegevens van slachtoffer, Ga na: of familie / kennissen is / zijn meegekomen. Zo nee, ga na wie thuis gebeld kan worden. Iemand die goed op de hoogte is van het voorval belt de genoemde personen, stelt deze gerust en vraagt hen, indien van toepassing, naar het zwemcentrum te komen om het slachtoffer op te halen. Coördinator BHV 1. Neem kennis van alle relevante informatie; 2. Laat de receptie de politie waarschuwen; 3. Informeer direct de teamleider Facilitair; 4. Noteer de gegevens van de dader; 5. Verzoek eventuele getuigen om beschikbaar te blijven; 6. Informeer de politie en draag de dader over; 7. Zorg voor opvang en nazorg van het slachtoffer; 8. Wijs het slachtoffer op het doen van aangifte. Sporthalbeheer 1. Waarschuw in opdracht van de coördinator BHV de politie; 2. Vang de politie op en verwijs deze door naar de coördinator BHV. Teamleider Facilitair 1. Ga naar Sportcentrum Drachten, indien niet aanwezig; 2. Laat u informeren door de coördinator BHV; 3. Geef de coördinator BHV de benodigde ondersteuning; 4. Verzorg, samen met de overige leiding de communicatie richting familieleden en de medewerkers. Neem geen risico. Laat het slachtoffer nooit alleen naar huis gaan als dit niet vertrouwd lijkt! Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 18/40

3. ONTRUIMING Ondanks allerlei voorzorgsmaatregelen en preventieve voorzieningen kan het toch voorkomen dat een calamiteit ontstaat. Vanwege mogelijke (levens)bedreigende situaties die daarbij kunnen ontstaan, is het van groot belang dat een gebouw zo snel mogelijk verlaten kan worden. Om dit te bereiken is het opstellen van een ontruimingsprocedure noodzakelijk. In de ontruimingsprocedure is door middel van taken en instructies aangegeven wie welke actie moet ondernemen in geval van een ontruiming. Hierdoor kan worden voorkomen dat taken niet of dubbel uitgevoerd worden, waardoor kostbare tijd kan worden gewonnen. 3.1 Beheer ontruimingsplan Het ontruimingsplan wordt beheerd door de teamleider Facilitair. Wijzigen of onjuistheden dienen aan haar / hem te worden doorgegeven. 3.2 Ontruimingsprocedure In geval van een calamiteit dient te worden gekeken of ontruiming noodzakelijk is. Het ontruimingssignaal wordt in principe gegeven in opdracht van de Coördinator BHV, in samenspraak met de teamleider Facilitair. Wanneer er sprake is van een directe bedreiging voor de aanwezigen, kunnen leden van de BHV-organisatie opdracht geven tot ontruiming. Achteraf dient de teamleider Facilitair hierover te worden ingelicht. Alarmering In geval van een ontruiming worden de aanwezigen gewaarschuwd door een akoestisch (slow-whoop) ontruimingssignaal of via de omroepinstallatie bij de beheerderruimte. De ontruimingstekst wordt duidelijk en rustig uitgesproken met een neutrale tekst, bijvoorbeeld: Dames en heren alstublieft, wij verzoeken iedereen het gebouw te verlaten. Begeef u naar de dichtstbijzijnde (nood)uitgang. Volg de aanwijzingen van onze medewerkers op (noem geen reden voor de ontruiming om paniek reacties van bezoekers te voorkomen). Eventueel de tekst nogmaals herhalen. Om ervoor te zorgen dat de ontruiming snel en ordelijk verloopt, is het van belang dat iedereen bekend is met zijn of haar taken in geval van een ontruiming. Het voorkomen van paniek is van levensbelang. Het is dus essentieel dat de betrokken medewerkers en bezoekers kalm blijven. Niveaus van ontruiming Ontruiming in geval van brand Er zijn twee niveaus van ontruiming: acuut en niet-acuut. Bij een acute ontruiming (bijvoorbeeld brand en incidenten met giftige stoffen / gassen) worden alle in het gebouw aanwezige personen onmiddellijk verzocht de accommodatie te verlaten zonder het meenemen van de persoonlijke bezittingen en kleding. Bij een niet-acute en / of gedeeltelijke ontruiming (bijvoorbeeld bommelding en stroomstoring) worden de activiteiten stilgelegd en wordt het publiek verzocht zich aan te kleden en de accommodatie te verlaten. In overleg met de hulpdiensten wordt bepaald of de bezoekers worden begeleid naar de verzamel/opvangplaats (parkeerplaats en / of Sporthal (de sleutel is aanwezig) of op eigen gelegenheid huiswaarts gaan. Om de gevolgen van brand te beperken en de ontruiming zo snel mogelijk te laten verlopen, is het van belang dat de ramen en deuren zoveel mogelijk worden gesloten en de aanwezige personen hun persoonlijke bezittingen achterlaten. Niet alleen brand, maar ook een bommelding kan een reden zijn om een gebouw te ontruimen. Omdat vaak niet bekend is waar een eventuele bom is geplaatst, verloopt een ontruiming in geval van een bommelding anders dan een ontruiming bij brand. Ontruiming in geval van een bommelding Bij een bommelding dienen deuren en ramen zoveel mogelijk te worden geopend, dit om de drukgolf van een eventuele explosie te kunnen afvoeren en onnodige schade (voor gebouw en omgeving) te voorkomen. Ook dienen persoonlijke bezittingen zoveel mogelijk te worden meegenomen om zoekacties te vereenvoudigen. Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 19/40

Ontruiming in geval van een gaslekkage of giftige stoffen / gassen Verzamel / opvangplaats Sein veilig Overheidsalarm In geval van een gaslekkage of gevaarlijke stoffen / gassen bestaat ook de mogelijkheid dat (een deel van) het gebouw moet worden ontruimd. Bij ontruiming in geval van een gaslekkage dient apparatuur niet in- of uitgeschakeld te worden en dienen ten behoeve van ventilatie en afvoer van een eventuele drukgolf bij een explosie de deuren en ramen te worden geopend. Dit om onnodige schade voor gebouw en omgeving te voorkomen. In een geval van een ontruiming dienen alle in het gebouw aanwezige personen zich te begeven naar de verzamelplaats. Deze is gelegen op de parkeerplaats aan de voorzijde van het gebouw. In geval van slechte weeromstandigheden of een onveilige situatie kan worden uitgeweken naar de opvangplaats in het gebouw van Sporthal De Drait te Drachten (de sleutel is aanwezig) onder begeleiding van de coördinator BHV. Het sein veilig wordt gegeven door de bevelvoerder van de brandweer. Bij het klinken van het overheidsalarm (voormalige BB sirenes) worden ramen deuren gesloten. De radio wordt afgestemd door de regionale zender (radio Omrop Fryslân) op FM 92.2. Hier kunt u vernemen welke maatregelen moeten worden getroffen. 3.3 Ontruimingsroute Bij een acute ontruiming worden zowel de hoofdingang als de nooduitgangen benut (zie de vluchtwegaanduiding door middel van transparantverlichting). Voor de BHV-ers geldt dat minimaal één BHV-er zich belast met het ontruimen van de sporthal. Bij de controle van wisselcabines, toiletgroepen, douches, technische ruimten, kantoren, vergaderruimten en horeca is men alert dat geen bezoekers, medewerkers, monteurs of leveranciers achterblijven. 3.4 Ontruimingsoefening Om de bij een ontruiming betrokken medewerkers vertrouwd te maken met de taken die ze moeten uitvoeren, is het van belang dat er regelmatig wordt geoefend. Doordat de betrokkenen bekend zijn met de uit te voeren taken kan onnodig paniek worden voorkomen, en zal de ontruiming sneller en veiliger verlopen. Een ontruimingsoefening dient regelmatig, doch minimaal jaarlijks, eventueel in samenwerking met externe hulpverleningsorganisaties, te worden gehouden. Sporthalbeheer 3.4.1 Instructies bij ontruiming 1. Geef, na opdracht van de coördinator BHV of de hulpdienst, het akoestisch ontruimingssignaal (slow-whoop) via de ontruimingsinstallatie of via de omroepinstallatie. De ontruimingtekst wordt uitgesproken met de neutrale woorden: Dames en heren alstublieft, wij verzoeken iedereen het gebouw te verlaten. Begeef u naar dichtstbijzijnde (nood)uitgang en volg de aanwijzingen van onze medewerkers op. Eventueel herhalen; 2. Informeer de hulpdiensten via (0)112 en meld: - Uw naam; - Uw telefoonnummer; - Locatie; - De aard, ernst en omvang van de calamiteit; - Eventuele slachtoffers; - De handelingen die verricht gaan worden. 3. Waarschuw vervolgens de teamleider Facilitair (zie telefoonlijst), informeer ook de horeca; 4. Blijf zo lang mogelijk bij de beheerderruimte; 5. Telefoongesprekken die niets met de calamiteit/ontruiming te maken hebben afbreken; 6. Volg altijd de instructie van de coördinator BHV of hulpdienst op. Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 20/40

Coördinator BHV 1. Bepaal op basis van de aard en ernst van het incident of ontruiming nodig is; 2. Trek voor een goede herkenbaarheid het hoofd BHV-hesje aan; 3. Laat één BHV-er, medewerker of omstander de verzamel/opvangplaats (parkeerplaats) inrichten 4. Laat een aantal BHV-ers het gebouw ontruimen. Laat ze elke bedrijfsruimte grondig controleren en wees alert op gevaarlijke omstandigheden; 5. Laat één BHV-er de bezoekers naar de opvangplaats begeleiden. Laat de BHV-er daar (op nadere instructies) wachten; 6. Ga na of de sporthalbeheerder de taken aangaande een snelle hulpverlening juist heeft uitgevoerd; 7. Laat begeleiders van groepen kinderen nagaan of alle kinderen aanwezig zijn; 8. Informeer de brandweer over de status van de ontruiming, de ruimten die wel en niet gecontroleerd zijn, en eventuele vermiste personen. BHV-ers 1. Blijf kalm en voorkom paniek; 2. Volg altijd de instructies van de coördinator BHV en later van brandweer / politie op; 3. Voor een goede herkenbaarheid bij ontruiming wordt door het aanwezige BHV-ers voor aanvang van de ontruiming een BHV-hesje aangetrokken (in de beheerderruimte); 4. Ontruim het aan u toegewezen gedeelte van het gebouw. Controleer hierbij de toiletten, kleedruimten, sportzalen, personeelsruimte, kantoorruimte, technische ruimten, schoonmaakberging en horeca; 5. Instrueer de aanwezige personen over de ontruiming, het uitschakelen van apparatuur, sluiten van ramen en deuren en het meenemen van persoonlijke bezittingen; 6. Help bezoekers uit de gevarenzone; mensen gaan altijd voor dingen! Let op mensen die slecht ter been zijn en help ze; 7. Zorg dat ze via de aangegeven route naar de door de coördinator BHV of brandweer/ politie aangegeven verzamel/opvangplaats gaan; 8. Zorg dat iedereen meegaat naar de verzamel/opvangplaats. Dit om te kunnen nagaan of er eventueel vermisten zijn; 9. Laat geen bezoekers meer tot de accommodatie toe en houd de entree zoveel mogelijk vrij; 10. Laat niemand naar huis gaan. Leg een lijst met NAW-gegevens (naam, adres en woonplaats) aan; 11. Meld u bij de Coördinator BHV om eventuele bijzonderheden door te geven. Medewerker / bezoekers 1. Sluit ramen en deuren, behalve bij een bommelding; 2. Laat persoonlijke bezittingen achter, behalve bij een bommelding of stroomstoring; 3. Ga naar de verzamel / opvangplaats. Blijf rustig en ga niet rennen; 4. Meld u op de verzamelplaats. Geef aan of collega s of bekenden ontbreken. Teamleider Facilitair 1. Ga naar Sportcentrum Drachten, indien niet aanwezig; 2. Laat je informeren door de coördinator BHV; 3. Informeer de directeur - bestuurder Sportbedrijf Smallingerland; 4. Geef de coördinator BHV de benodigde ondersteuning; 5. Neem in overleg met de directeur - bestuurder Sportbedrijf Smallingerland een beslissing over de openstelling; 6. Verzorg, samen met de overige leiding de communicatie richting de medewerkers. Directeur - bestuurder Sportbedrijf Smallingerland 1. Laat u informeren door de teamleider Facilitair; 2. Bespreek met de teamleider de te nemen acties; 3. Ga, indien nodig, naar Sportcentrum Drachten; 4. Verzorg de externe communicatie; 5. Informeer de verzekeraar; 6. Zorg voor afhandeling van juridische zaken. Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 21/40

4. OPZET BEDRIJFSHULPVERLENING 4.1 Algemeen Bij een incident heeft de BHV-organisatie een voorpost-functie, met andere woorden: de BHV-organisatie moet binnen enkele minuten na een melding in actie zijn. Dit optreden wordt uitgevoerd totdat de externe hulpdiensten, zoals ambulancedienst, brandweer en politie, dit overnemen. Daarna staan de BHV-ers deze diensten met hun specifieke kennis ter zijde. De eisen die aan een BHV-organisatie worden gesteld, zijn vastgelegd in de Arbo-wet (artikel 3.1e en 15), alsmede het Arbobesluit (artikel 2.5c). De hoofdtaken van de BHV zijn: Het beperken en bestrijden van brand en voorkomen en beperken van ongevallen; Het verlenen van EHBO; Het alarmeren van en samenwerken met de externe hulpdiensten (ambulancedienst, brandweer en politie); Het in noodsituaties alarmeren en evacueren van medewerkers en bezoekers; Preventief handelen. Onder alle omstandigheden is het aantal BHV-ers zodanig dat de BHV-taken adequaat uitgevoerd kunnen worden. Het zorg op maat principe is het uitgangspunt. De uiteindelijke invulling van de BHV-organisatie is dan ook bepaald door diverse maatgevende factoren, zoals de grootte van het bedrijf, de aanwezige risico s en opkomsttijd van externe hulpdiensten. Omdat in een geval van een incident of calamiteit de eerste minuten van levensbelang zijn, is de BHV zo georganiseerd dat binnen enkele minuten na plaatsvinden van een ongeval of brand, de BHV-taken op adequate wijze vervuld kunnen worden. Samenwerking op het gebied van BHV Hoewel iedere werkgever verantwoordelijk is voor zijn eigen arbeidsomstandigheden, bestaat de mogelijkheid om op bepaalde gebieden samen te werken met andere ondernemingen in het gebouw. Samenwerking op het gebied van BHV is toegestaan, mits de samenwerking is vastgelegd en de operationaliteit van de organisatie gewaarborgd is. De afzonderlijke ondernemingen zijn samen verantwoordelijk voor een goede invulling van de bedrijfsvoering. De afspraken met de overige huurders, waaronder verenigingen zijn contractueel vastgelegd. Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 22/40

4.2 Structuur BHV Om in geval van een calamiteit snel en doeltreffend te kunnen optreden, is het van belang dat de BHV-organisatie is afgestemd op de situatie. Tijdens een calamiteit kunnen niet alle BHV-taken door één persoon tegelijkertijd worden uitgevoerd. Ook zullen niet alle BHV-ers aanwezig zijn door verlof, ziekte of werk buiten de deur. Om ervoor te zorgen dat de BHV gewaarborgd blijft, dienen ieder moment van openstelling voldoende BHV-ers (en plaatsvervangers) beschikbaar te zijn. Directeur bestuurder Sportbedrijf Smallingerland Teamleider Facilitair Coördinator BHV Externe hulpdiensten Beheerder ruimte BHV-ers Overige medewerkers / bezoekers Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 23/40

4.4 Taken en verantwoordelijkheden 4.4.1 Werkgever De werkgever is verantwoordelijk voor de uitvoering van de ARBO-wet. Dit houdt automatisch in dat de werkgever ook verantwoordelijk is voor het uitvoering geven aan het ARBO-beleid door ondermeer het opzetten en onderhouden van de BHV-organisatie. De verantwoordelijkheid voor het onderhouden van de BHV-organisatie wordt in de praktijk gedelegeerd aan de teamleider Facilitair. De eindeverantwoordelijke blijft echter de werkgever. 4.4.2 Directeur - bestuurder Sportbedrijf Smallingerland De directeur - bestuurder van het Sportbedrijf Smallingerland is eindverantwoordelijke voor de organisatie van de BHV. De dagelijkse leiding ligt meer in de lijn. De directeurbestuurder Sportbedrijf Smallingerland houdt zich niet bezig met de operationele calamiteitenbestrijding, maar hij creëert de randvoorwaarden voor een goede afhandeling van een calamiteit. Indien noodzakelijk wordt de directeur - bestuurder Sportbedrijf Smallingerland ondersteund door externe deskundigen. Taken en bevoegdheden Eindverantwoordelijkheid voor BHV; Het verzorgen van budget in de jaarbegroting; Afhandelen van juridische zaken; Informeren van de media in samenwerking met de afdeling communicatie van de gemeente. 4.4.3 Teamleider Facilitair De teamleider is verantwoordelijk voor het nemen van beslissingen tijdens en direct na een calamiteit. Deze beslissingen zijn erop gericht schade en slachtoffers tot een minimum te beperken en de bedrijfsvoering zo spoedig mogelijk weer te herstellen. De teamleider Facilitair coördineert samen met de dienstdoende coördinator BHV de afhandeling van een incident coördineren. Taken en bevoegdheden Verantwoordelijk voor de BHV-organisatie in Sportcentrum Drachten; Zorgdragen voor opleiding- en oefenschema; Zorgdragen voor onderhoud en beschikbaarheid blus- en EHBO-middelen; Zorgdragen voor het stimuleren van veiligheid op en om de werkplek; Beheer calamiteitenplan; Opstellen regelingen inzake medische keuringen, vergoedingen, verzekeringen en schadeafwikkeling in relatie tot de BHV; Opstellen budgettering BHV-organisatie; Overleggen met externe hulpdiensten over de te nemen vervolgmaatregelen; Informeren, indien nodig, arbeidsinspectie en gemeente Smallingerland; Opvang/nazorg medewerkers na incident; Het verzorgen van de voorlichting aan de medewerkers; Informeren directeur-bestuurder Sportbedrijf Smallingerland; Informeren derden in geval van onderhoudswerkzaamheden; Rapporteren aan de directeur-bestuurder Sportbedrijf Smallingerland. Samenstelling Capaciteit Afhankelijk van de aard en omvang van het incident zal de samenstelling door de teamleider Facilitair worden bepaald. De teamleider Facilitair is 24 uur per dag, 7 dagen per week oproepbaar. Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 24/40

4.4.4 Coördinator BHV Bij een incident of calamiteit geeft de coördinator BHV leiding aan de BHV-organisatie. De functie van coördinator BHV is aanvullend op de reguliere taken en wordt door de hoogst verantwoordelijke van dienst met BHV ingevuld. De coördinator BHV zal tijdens een calamiteit nauw samenwerken met de teamleider Facilitair. Taken en bevoegdheden Controle beschikbaarheid van middelen voor BHV-organisatie; Operationele leiding bij incidenten; Coördineren inzet BHV in geval van diverse incidenten en calamiteiten; Laten waarschuwen / informeren manager (indien afwezig); Geven van opdracht tot ontruiming van het gebouw; Contactpersoon voor de externe (hulp-)diensten; Communiceren met externe hulpverleningsdiensten; Rapporteren aan de teamleider Facilitair; BHV-opleiding met jaarlijkse herhalingslessen; EHBO-opleiding met jaarlijkse herhalingslessen; Periodieke praktische oefeningen (minimaal eenmaal per jaar). 4.4.5 BHV-ers Binnen het Sportcentrum Drachten zijn de medewerkers van de exploitant die de hal beheert opgeleid tot BHV-er. Daarnaast hebben zij een EHBO-diploma. Tijdens openingstijden zal minimaal één BHV-er aanwezig zijn. De BHV-er(s) wordt via de beheerderruimte telefonisch of mondeling gewaarschuwd. Taken en bevoegdheden Verlenen van levensreddende handelingen; Verkennen na brandmelding; Uitvoerend van de taken opgedragen door de coördinator BHV; Op gang brengen/begeleiden van een ontruiming; Blussen van beginnende branden; Begeleiden en assisteren van externe hulpdiensten. Alle BHV-taken moeten naar behoren vervuld worden en dat kan alleen met voldoende opgeleide BHV-ers en bij voldoende opleidingsmogelijkheden. De werkgever is verplicht om de BHV-ers deel te laten nemen aan herhalingscursussen, oefeningen en andere activiteiten, zodat kennis en vaardigheden op het vereiste niveau gehandhaafd blijven. BHV-opleiding met jaarlijkse herhalingslessen. EHBO-opleiding met jaarlijkse herhalingslessen. Periodieke praktische oefeningen (minimaal eenmaal per jaar). 4.4.6 Beheerderruimte In geval van een calamiteit is de beheerderruimte het centrale punt binnen de organisatie. Via de beheerderruimte loopt de interne- en externe communicatie. De dienstdoende beheerder zal veelal via de collega s in het Sportcentrum de melding van een incident ontvangen. Dit kan zowel telefonisch als mondeling zijn. Indien noodzakelijk zal de dienstdoende beheerder in opdracht van de teamleider Facilitair of de dienstdoende coördinator BHV de externe hulpdiensten waarschuwen c.q. informeren. Taken en bevoegdheden Waarschuwen van de BHV-organisatie; Waarschuwen/informeren van de externe hulpdiensten; Assisteren van de Coördinator BHV; Centrale aanspreekpunt; Verzorgen toegangscontrole; Verzorgen van intern en extern telefoonverkeer; Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 25/40

Noteren van interne en externe mededelingen ten aanzien van het incident; Indien nodig opvangen en informeren van externe hulpverleningsdiensten; BHV-opleiding met jaarlijkse herhalingslessen; Periodieke praktische oefeningen (minimaal eenmaal per jaar). De beheerderruimte is op de openingstijden, behoudens bij sleutelverhuur, van Sportcentrum Drachten bemenst, wanneer de beheerderruimte niet is bemenst, worden deze taken ingevuld door de dienstdoende coördinator BHV van de huurder. 4.5 Samenwerking met externe dienstverlening De opkomsttijd van de brandweer is acht/negen minuten. In geval van een calamiteit zal de bevelvoeder van de brandweer zich melden bij de beheerderruimte en de teamleider Facilitair en vervolgens de bestrijding op zich nemen. De coördinator BHV/technische medewerker geeft de bevelvoerder de hiertoe benodigde informatie. Tevens wordt een exemplaar van het calamiteitenplan beschikbaar gesteld aan de brandweer. In geval van een ongeval of calamiteit kan indien nodig, een ambulance gebeld worden. In spoedeisende gevallen gebeurt dit via het landelijke alarmnummer (0)112, in de overige gevallen via de huisartsenpost (zie telefoonlijst) De coördinator BHV / teamleider Facilitair zorgt voor opvang van de ambulancediensten of het vervoer van de getroffene naar het ziekenhuis. In geval van een incident of calamiteit moet de politie worden gewaarschuwd. In spoedeisende gevallen gebeurt dit via het landelijke nummer (0)112, in de overige gevallen via het regionale telefoonnummer (0)0900-8844. De coördinator BHV zorgt voor de opvang en begeleiding van de politie. Bij ernstige ongevallen met ernstig letsel of dodelijke afloop wordt de arbeidsinspectie regio Noord en de gemeente Smallingerland door de adjunct-directeur van Sportbedrijf Smallingerland onmiddellijk van het voorval in kennis gesteld. Onder ernstige ongevallen wordt verstaan: Dodelijke ongevallen; Wanneer een getroffene binnen 24 uur na de gebeurtenis ter observatie of behandeling in het ziekenhuis moet worden opgenomen; De getroffene naar verwachting blijvende gezondheidsschade heeft opgelopen; Ongevallen met grote materiele schade (boven 45.000,-) waarbij gevaar voor veiligheid of gezondheid heeft bestaan. Bureau Slachtofferhulp Na seksueel geweld of misbruik kan men te maken krijgen met emoties, hulpverlenende instanties, politie, juridische procedures en schaderegelingen. Bureau Slachtofferhulp helpt om die zaken op een rij zetten tel.nr. (0)0900-0101. Media 4.6 Voorlichting aan de media Door verkeerde en/of geen voorlichting aan de media kan de naam van Sportbedrijf Smallingerland en van de Gemeente Smallingerland worden geschaad. Om dit te voorkomen mag alleen de directeur-bestuurder en bij diens afwezigheid de adjunctdirecteur, Sportbedrijf Smallingerland in samenwerking met de afdeling communicatie van de Gemeente Smallingerland mededelingen doen aan de media betreffende een incident of calamiteit. De teamleider Facilitair draagt zorg voor de opvang van de media en laat eventueel een persconferentie voorbereiden. Organisatorische voorbereiding Om de berichtgeving aan de media zo soepel mogelijk te laten verlopen, dienen de volgende voorzieningen getroffen te worden: Regel elektronische voorzieningen voor computers van de pers en zorg voor licht van fotografen, televisie en radio; Regel een aparte zaal voor interviews en dergelijke; Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 26/40

Zorg voor opvang en begeleiding van journalisten, om te voorkomen dat deze door het gebouw gaan dwalen op zoek naar informatie; Behandel de journalisten onderling gelijkwaardig, en zorg dat ze gelijktijdig over dezelfde informatie beschikken. Communiceren bij een crisis In een crisissituatie is het van groot belang allereerst te streven naar een zo groot mogelijke controle over de communicatie. Zorg daarom voor een geregelde berichtgeving. Op die manier kan worden vermeden dat de pers elders informatie gaat verzamelen. Door een grote controle op de berichtgeving kunnen roddels, leugens of halve waarheden worden vermeden en kan de schade op dit gebied worden beperkt. Kom zo snel mogelijk met alle nieuws naar buiten. Het is beter zelf iets te vertellen dan dat een ander dit doet; Laat geen ruimte over voor interpretatie. Vertel altijd de volledige waarheid. Dit komt de geloofwaardigheid van de organisatie ten goede; De nieuwsstroom dient onder de eigen controle te staan; geen censuur plegen, maar wel zelf voor voldoende nieuws zorgen, voordat de journalisten zelf gaan zoeken; Kom beloftes met de pers na; Houd het nieuws dat verschijnt nauwlettend in de gaten. Via de media en de publieke opinie kan men volgen hoe de boodschappen van een organisatie aanvaard worden. Hierop kan men indien nodig de communicatie aanpassen; Er worden geen mededelingen van de calamiteit naar buiten gebracht voordat de naast betrokkenen of familieleden van het slachtoffer zijn geïnformeerd; Zorg voor een optimale en maximale documentatie. Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 27/40

Naam en adres Van het gebouw 5. OBJECTGEGEVENS 5.1 Algemene gegevens Naam : Sportcentrum Drachten Adres : Splitting 65 Postcode : 9202 LD Plaats : Drachten Telefoonnummer : 0512 51 83 37 Contactpersoon Naam : R. Kanhai Functie : Teamleider Facilitair Telefoonnummer : 06 13 55 37 51 / 06 53 26 96 54 E-mail : r.kanhai@sportbedrijf-drachten.nl Medegebruikers Toegang tot het gebouw Aantal bezoekers Beschrijving Sportcentrum Drachten wordt geëxploiteerd door Sportbedrijf Smallingerland en is bij meerdere (sport)organisaties in gebruik. Met deze organisaties en met de heer Klaster in het bijzonder, zijn afspraken gemaakt hoe te handelen in geval van een calamiteit. Alarmering van deze organisaties vindt plaats door middel van een akoestisch signaal en/of door de omroepinstallatie. De hoofdingang van het hoofdgebouw bevindt zich aan de rechtervoorzijde. Het gebouw wordt geopend en afgesloten door de dienstdoende beheerder/medewerkers horeca van het Sportbedrijf. De entree is voorzien van glazen deuren. Als maatstaf kan worden aangehouden: Maandag t/m vrijdag van 06.00 tot 24.00 uur: 300 personen (gelijktijdig minder dan ) Zaterdag en zondag van 06.00 tot 24.00 uur: 750 personen (idem.) 5.2 Specificaties van het gebouw Sportcentrum Drachten is een sportaccommodatie bestaande uit bouwlagen. De begaande grond is opgedeeld in meerdere bassins en een machinekamer ten behoeve van de technische installatie. Op de 2 e bouwlaag bevinden zich ook machine onderdelen. Bouwconstructie / Bouwdelen Het gebouw is opgebouwd uit een staalconstructie, de buitengevels zijn opgetrokken uit baksteen. Het dak bestaat uit bitumen. Brandwerende In het gebouw is compartimentering aanwezig. scheidingen Lift 5.3 Technische voorzieningen In Sportcentrum Drachten is geen personenlift aanwezig. Ventilatiesysteem Noodstroom Noodverlichting Transparanten Hoofdschakelaar / Afsluiters Het gebouw is voorzien van een ventilatiesysteem. De bediening van het ventilatiesysteem vindt automatisch plaats. In het complex is geen noodstroomaggregaat aanwezig. Het gebouw is voorzien van noodverlichtingsinstallatie. Deze installatie zorgt ervoor dat, in het geval van uitval van elektra, een zekere mate van verlichting gewaarborgd blijft, zodat ontruiming mogelijk blijft. De vluchtwegen en vluchtmogelijkheden zijn voorzien van decentrale transparantieverlichting, zodat ze blijven branden in geval van spanningsuitval. In geval van een calamiteit kan het nodig zijn dat de toevoer van diverse voorzieningen kan worden afgesloten. Om dit te bewerkstelligen kunnen de hoofdschakelaars of eventueel nevenafsluiters afgesloten worden. De hoofdafsluiters zijn op overzichtsplattegrond aangegeven (zie bijlage 2). Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 28/40

Deuren Sleutelbuis Brandmeldcentrale Preventieve Voorzieningen De coördinator BHV of de bevelvoerder van de brandweer kan opdracht geven tot het uitschakelen van elektriciteit en/of het afsluiten van gas c.q. water. De deuren in het complex beschikken over een deurvastzetinrichting (kleefmagneten). Bij de hoofdingang van Sportcentrum Drachten In de hal bij de beheerruimte BHV-organisatie, ontruiminginstallatie Het bezoekersaantal voor gehele Sportcentrum is gemaximeerd op 2050 personen. Gehele begane grond; Sportzaal A,B en C maximaal 954 personen Gymzaal 1 maximaal 180 personen Gymzaal 2 maximaal 180 personen Kantine maximaal 122 personen Vergaderen maximaal 46 personen Gehele eerste verdieping; inclusief zitplaatsen tribunes maximaal 568 personen Ontruimingsplan Constructie BHV-plan Sportvloer Kantine Kleedruimten Technische ruimte Afsluiters/schakelaars Zie plattegrond Gevels voorzien van metselwerk, hout, gedeelte glas Gevels voorzien van metselwerk, hout, gedeelte glas Gevels voorzien van metselwerk Gevels voorzien van metselwerk 5.4 Brandblusvoorzieningen Op het terrein en in de omgeving van het complex zijn voorzieningen aanwezig waarmee de brandweer een brand kan blussen; nabij de fietsenstalling. Brandslang-haspels Ten behoeve van de brandbestrijding zijn op diverse plaatsen in het gebouw brandhaspels aangebracht. Deze haspels zijn aangesloten op de waterleiding. De brandhaspels worden jaarlijks gecontroleerd volgens onderhoudsnorm NEN 671-1(2/3). Draagbare blusmiddelen Ten behoeve van de bestrijding van een beginnende brand zijn in het gebouw op diverse plaatsen draagbare blustoestellen aangebracht. Deze blussers worden jaarlijks gecontroleerd volgens onderhoudsnorm NEN 2559. Bij het gebruik van de kleine blusmiddelen dient rekening te worden gehouden met de geschiktheid van de blusstof voor de brand. Telefoon 5.5 Alarmeringsvoorzieningen In het gebouw zijn op diverse plaatsen telefoontoestellen aanwezig, waarmee in geval van een calamiteit gealarmeerd en geïnformeerd kan worden. De medewerkers van de bedrijfshulpverleningsorganisatie beschikken over telefoons. Brandmeldcentrale Op het brandmeldpaneel van de BMC verschijnt de locatie waar een handbrandmelder is ingeslagen of een rookmelder is afgegaan. Het brandmeldpaneel hangt in de centrale hal en kan daar ook uitgezet worden. Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 29/40

Ontruimingsinstallatie Omroepinstallatie Het handbediende ontruimingsalarm is te bedienen in de centrale hal en door het inslaan van een handbrandmelder. Er wordt gebruik gemaakt van het slow-whoop signaal. Bij (loos) alarm reset de coördinator BHV, in overleg met de brandweer, het ontruimingsalarm via de brandmeldcentrale in de centrale halen kan desgewenst middels de omroepinstallatie een gedeelte van het gebouw, met gesproken tekst, worden ontruimd. Om in geval van een incident of calamiteit snel personen te kunnen oproepen of mensen te alarmeren, is in het gebouw een omroepinstallatie aangebracht. Met deze installatie kan het hele gebouw worden bereikt. De bediening van de omroepinstallatie vindt plaats vanuit de horeca of beheerderruimte door de dienstdoende beheerder of de coördinator BHV. Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 30/40

6. BRANDPREVENTIE Algemene brandveiligheidsinstructies. Stel uzelf op de hoogte van. De indeling van het gebouw; De vluchtwegen en nooduitgangen; De brand- en rookwerkende deuren; De plaats en de werking van de aanwezige kleine blusmiddelen; De plaats van de drukknoppen om de brandmeldinstallatie in werking te tellen; Waar de verbindingsmiddelen zich bevinden; Hoe u dient te handelen bij brand / brandalarm; Hoe om te gaan, indien nodig, met de technische installaties: Het bijwonen van instructies en oefeningen ten behoeven van calamiteiten. Hoewel een brand nooit te voorkomen is, kan de kans op brand eenvoudig worden verkleind. Daarnaast kan door het nemen van eenvoudige maatregelen schade als gevolg van brand worden beperkt. Voorkomen brandgevaarlijke situaties Hieronder volgen enkele richtlijnen ter voorkoming van onnodige schade / slachtoffers. Zorg dat rookverboden worden nagestreefd; Zorg dat prullenbakken op tijd worden geleegd; Zorg voor voldoende afstand tussen warmtebronnen (machines, lampen) en aanwezige brandbare stoffen (gordijnen en dergelijke); Op het terrein moeten beplantingen, parkeerplaatsen, laad- en losplaatsen en dergelijke zodanig worden gesitueerd dat in geval van een brand; Het oprijden en opstellen van brandweervoertuigen en andere hulpmiddelen van de brandweer mag niet worden bemoeilijkt of belemmerd; Van de brandkranen en overige bluswaterwinplaatsen kan onbelemmerd gebruik worden gemaakt. Vluchtwegen De vluchtwegen met bijbehorende uitgangen moeten altijd worden vrijgehouden van obstakels; De in open lucht gelegen delen van vluchtwegen moeten worden vrijgehouden van begroeiing, sneeuw en ijs; Deuren in vluchtwegen moeten altijd geopend kunnen worden zonder gebruikmaking van sleutels of andere losse voorwerpen; Vloer- en trapbedekking in vluchtwegen en in ruimten waar veel mensen verblijven, moeten zodanig zijn aangebracht, dat zij niet kunnen verschuiven, omkrullen of oprollen. Zij kunnen gevaar veroorzaken in verband met uitglijden, struikelen of vallen. Deuren / branddeuren Zelfsluitende, brandwerende deuren mogen niet langer in geopende stand worden gehouden dan noodzakelijk is, tenzij de branddeuren automatisch worden gesloten. Vrijhouden van voorzieningen Verlichting Middelen en voorzieningen tot ontvluchting, redding en het melden en bestrijden van brand dienen altijd zichtbaar te zijn en te worden vrijgehouden van obstakels. Op trappen, in gangen en portalen van het gebouw moeten bij afwezigheid van voldoende daglicht: Lampen van kunstverlichting branden; De lampen, dienstdoende tot verlichting van aanduiding van vluchtwegen en van uitgangen, branden. Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 31/40

7. BEGRIPPEN EN AFKORTINGEN Calamiteitenplan 7.1 Begripsomschrijvingen De door Sportbedrijf Smallingerland uitgegeven samenstelling van technische en organisatorische voorzieningen om tot een veilige en doelmatige bestrijding te komen van bedrijfsincidenten. Calamiteit Externe hulpdiensten Incident Ongeval (Arbowet) Ongeval Een ongeval of ernstig voorval of bedreiging die invloed kan hebben op werkzaamheden, personen en/of milieu in het gebouw of in de directe omgeving ervan. Politie, brandweer, ambulance en arts. Een ongewenste gebeurtenis van beperkte omvang die door een interne BHV-organisatie kan worden afgehandeld. Een aan de werknemer in verband met zijn arbeid overkomen, ongewilde, plotselinge gebeurtenis, die schade aan gezondheid of de dood tot vrijwel onmiddellijke gevolg heeft gehad en ertoe heeft geleid, dat de werknemer de arbeid heeft gestaakt en niet meer heeft hervat, dan wel met de arbeid geen aanvang heeft gemaakt (Arbowet). Een onverwachte en ongewenste gebeurtenis die resulteert in letsel en/of schade aan de gezondheid van een of meer personen. 7.2 Afkortingen Arbo BHV BHV-er EHBO Coördinator BHV Arbeidsomstandigheden Bedrijfshulpverlening Bedrijfshulpverlener Eerste Hulp Bij Ongelukken (Veiligheid en Orde) Hoogst verantwoordelijke van dienst in bezit van BHV die, aanvullend op reguliere taken, tijdens een calamiteit verantwoordelijk is voor de organisatie van de BHV. Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 32/40

BIJLAGEN 1. BOMMELDINGSFORMULIER 2. FORMULIER SEKSUELE INTIMIDATIE 3. ONGEVALLENREGISTARTIEFORMULIER 4. BHV-OVERZICHT INCLUSIEF TELEFOONNUMMERS Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 33/40

BIJLAGE 1: FORMULIER BOMMELDING 1. Bericht: Datum van het bericht:... Tijdstip van ontvangst:... Vragenlijst:... 2. Letterlijke inhoud van het bericht:............... 3. Vragen: Wanneer springt de bom?... (onvriendelijk) Waar ligt de bom?... Hoe ziet de bom eruit?... Wat voor soort bom is het?... Waarom doet u dit?... Wie bent u?... Van wie heeft u dit bericht? Hoe heeft u dit bericht gehoord?...... 4. Identificeer berichtgever: Stem: Man / Vrouw / Kind * doorhalen wat niet van toepassing is Spreek: Langzaam / normaal / snel Frans / Duits / Engels Anders, nl... Accent / dialect:... Leeftijd:... Andere bijzonderheden:... 5. Achtergrondgeluiden: Soort geluid: Lachen / Praten / Kinderen * doorhalen wat niet van toepassing is Muziek / Werkplaats / Verkeer / Vliegtuigen Anders, nl... 6. Bijzonderheden:............ 7. Bericht doorgeven gegeven aan: 8. Opgenomen door: Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 34/40

BIJLAGE 2: FORMULIER SEKSUELE INTIMIDATIE 1. Persoonsgegevens slachtoffer Naam:... Adres:... Postcode /... Woonplaats: Telefoon:... Geslacht / Geb. Man / vrouw.... datum: Datum / tijdstip:... Plaats ongeval:... 2. Nauwkeurige beschrijving van de toedracht.................. 3. Getuigen Naam:... Adres:... Postcode /... Woonplaats: Telefoon:... Geslacht / Geb. Man / vrouw.... datum: Handtekening:... Naam:... Adres:... Postcode /... Woonplaats: Telefoon:... Geslacht / Geb. Man / vrouw.... datum: Handtekening:... Politie gebeld door: Ouder (s) gebeld door: Slachtoffer is naar arts / ziekenhuis: Slachtoffer is: 4. Afhandeling Eigen vervoer Met ambulance Wel / niet met ouder (s) mee naar huis. 5. Persoonsgegevens verdachte Naam:... Adres:... Postcode /... Woonplaats: Telefoon:... Geslacht / Geb. Man / vrouw.... datum: Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 35/40

6. Wanneer de verdachte opeens het Sportcentrum verlaat, de volgende gegevens noteren: (Dit formulier (blanco) kan naast het personeel ook door getuigen gebruikt worden) Vluchtrichting: Hoe gevlucht Kleur Merk Kenteken Bijzonderheden 0 Lopend 0 Fiets 0 Bromfiets 0 Motorfiets 0 Auto Signalement van de door u waargenomen verdachte Leeftijd....(±) Jaar Kleding Kleur Lengte (±) Meter Colbert/jurk Postuur 0 normaal 0 mager 0 gezet Broek/rok Huidskleur 0 blank 0 bruin 0 zwart Overhemd Kleur haar 0 donker 0 licht 0 grijs Trui/blouse Model haar 0 lang 0 kort 0 kaal Schoenen Baard 0 ja 0 nee Overjas/regenjas Snor 0 ja 0 nee Zwembroek/badpak Bril 0 ja 0 nee Handschoenen Nationaliteit 0 Nederlander 0 Buitenlander Hoed/muts/pet 7. Bijzonderheden Ingevuld door: Datum: Gezien door Teamleider Facilitair, datum: 8. Nazorg slachtoffer Datum / door: Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 36/40

BIJLAGE 3: ONGEVALLENREGISTRATIEFORMULIER 1. Datum ongeval: d.d. Tijdstip:.. 2. Afdeling accommodatie waar ongeval plaatsvond (rondje zwart maken) O entree/horeca O zaal 1 of 2 O sporthal O buitenterrein O kleedruimte O tribune O gang O elders nl. 3. Activiteit waaraan betrokkene(n) deelnam(en) O recreatief O begeleide doelgroep O training O school O wedstrijd O anders nl.... 4. Oorzaak ongeval O uitglijden O botsing persoon O val op gelijk niveau O val van hoogte O snij / stekend object O stilstaand object O bewegend object O beknellend object O chloorvergif O onbekend O anders nl.... 5. Plaats ongeval ( aangegeven op plattegrond zie achterzijde) 6. Aard van het letsel ( aankruisen in onderstaand tabel) Soort verwonding hoofd nek romp armen handen benen voeten elders nl. schaafwond snijwond brandwond kneuzing fractuur hersenschudding (glas) splinter vergiftiging hartklachten andere nl. 7. EHBO verleend door. Verrichte EHBO hulpverlening kort vermelden.. 8. Na hulpverlening door verwezen naar: vakje zwart maken Niet doorverwezen Begeleider in de accommodatie His Huisarts EHBO ziekenhuis Anders nl.. Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 37/40

9. Gegevens slachtoffer Naam:... Adres:... Postcode / Woonplaats:... Telefoon:... Geslacht / Geb. Man / vrouw.. 10. Formulier ingevuld door: Naam:... Functie:... Let op; ook ommezijde invullen Geef met een kruisje in onderstaande plattegrond de plaats van het ongeval aan. Mijn visie op het ongeval is: Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 38/40

BIJLAGE 4: BHV-OVERZICHT INCLUSIEF TELEFOONNUMMERS Directeur bestuurder : M. Dolstra 06 46 09 68 02 Adjunct-directeur : H. Popping 06 12 34 36 97 Teamleider Facilitair : R. Kanhai 06 13 55 37 51 / 06 53 26 96 54 Directeur- bestuurder 06 46 09 68 02 Adjunct-directeur 06 12 34 36 97 Teamleider Facilitair 06 13 55 37 51 Sporthalbeheerders / medewerkers horeca BHV, EHBO en AED OVERZICHT BHV, EHBO EN AED NAAM BHV EHBO AED OPMERKINGEN 1 De heer R. Kanhai X X X 2 De heer D. Huizinga X X X 3 De heer D. Dolstra X X X 4 De heer E. de Kleer X X X 5 De heer H. Koopmans X X X 6 Mevrouw T. Pultrum X X X 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Calamiteitenplan Sportcentrum Drachten januari 2010 39/40