24 NOVEMBER 2015, SPANT! IN BUSSUM Landelijk Congres, 8 e editie Moderne Dementiezorg THUIS EN INTRAMURAAL WETENSCHAP EN PRAKTIJK GEDRAG EN COMMUNICATIE ZELFREDZAAMHEID EN INFORMELE ZORG Kom samen! Ontvang 10% korting INSCHRIJVEN: WWW.STUDIEARENA.NL Organisatie: In samenwerking met:
8 E EDITIE LANDELIJK CONGRES MODERNE DEMENTIEZORG Speciale aandacht voor wat mensen met dementie nog wel kunnen StudieArena en zorginnovatiebureau DAZ organiseren i.s.m. Deltaplan Dementie, Alzheimer Nederland, het Alzheimercentrum van het VU medisch centrum, Radboudumc Alzheimer Centrum en Trimbos-instituut, op 24 november 2015 de 8e editie van het Landelijk Congres Moderne Dementiezorg. Wij bieden je een gevarieerd congresprogramma waarin vernieuwende ontwikkelingen uit de dagelijkse dementiepraktijk worden gecombineerd met de laatste inzichten uit wetenschappelijk onderzoek. Alle plenaire lezingen en activiteiten hebben te maken met het in de kracht zetten van de persoon met dementie. Dit congres kenmerkt zich door de vele disciplines die elkaar ontmoeten en inspireren. In het programma spelen mensen met dementie en mantelzorgers een actieve rol. Het plenaire programma start met een bijdrage over werken in netwerken door prof.dr. Marcel Olde Rikkert, hoogleraar Geriatrie, bijgestaan door Minke Nieuwboer over DementieNet een kwaliteitsprogramma voor het vormen van netwerken om de kwaliteit van dementiezorg te verbeteren. Aansluitend is er speciale aandacht voor de toegevoegde waarde van muziek in de zorg voor mensen met dementie. In de middag staat een bijzonder intermezzo op het programma over dementie op (zeer) jonge leeftijd. Stel je eigen programma samen uit maar liefst 36 verschillende sessies! Kom samen! Ontvang 10% korting Voor aanmelding of meer informatie: WWW.STUDIEARENA.NL 2 Moderne Dementiezorg
PROGRAMMA 09:00 UUR Ontvangst/registratie en informatiemarkt 09:30 UUR Opening congresprogramma voorzitter: Jeroen Meeder, directeur StudieArena Kwaliteit van leven centraal Mantelzorger en partner met dementie aan het woord 09:40 UUR Werken in netwerken Staatssecretaris van Rijn heeft aangegeven dat goede dementiezorg start bij het vormgeven van netwerken. Zowel thuis als intramuraal. Goede netwerken gaan verder dan samenwerken, maar zorgen ook voor verbinding. DementieNet is een nieuwe ontwikkeling waarbij de vorming van netwerken wordt gefaciliteerd. Hierbij wordt deels voortgeborduurd op de ervaringen van ParkinsonNet. Het RadboudMC is bij acht dementieketens inmiddels aan de slag met DementieNet. Wat zijn de voordelen van werken in netwerken voor de cliënten en mantelzorgers? Hoe verhoudt DementieNet zich tot regionale ketens en netwerken binnen een zorginstelling? Hoe kan je zelf netwerken vormgeven en wat vraagt het werken binnen netwerken van jou? Een duo-presentatie over het vormen van netwerken en wat dit in praktische zin vraagt van de zorgprofessionals. De congresdeelnemers in de zaal worden actief bij de lezing betrokken. Prof. dr. Marcel Olde Rikkert, hoogleraar Geriatrie en hoofd afdeling Geriatrie en Minke Nieuwboer, wijkverpleegkundige en coördinator DementieNet Radboudumc Alzheimer Centrum 10:20 UUR Persoonlijke muziekbeleving Muziek heeft op vele manieren invloed op het welbevinden en functioneren van de persoon met dementie. In veel situaties is het van belang om de muziekbeleving heel persoonlijk te maken. Maar hoe krijgen we deze personal touch voor elkaar? In deze lezing staan we zowel stil bij de effecten van muziek op de medemens met dementie, als de wijze waarop we hierbij maatwerk per persoon kunnen leveren. 10:45 UUR Koffie-/theepauze & bezoek informatiemarkt 11:15 UUR SESSIERONDE 1 Keuze uit 12 verschillende sessies 12:20 UUR Lunch & bezoek informatiemarkt 13:15 UUR SESSIERONDE 2 Keuze uit 12 verschillende sessies 14:20 UUR Koffie-/theepauze & bezoek informatiemarkt 14:50 UUR SESSIERONDE 3 Keuze uit 12 verschillende sessies 15:55 UUR Einde sessieronde 3 16:05 UUR Plenair middagprogramma Jong en dement In het plenaire middagprogramma staat Jong Dementie centraal. Veel mensen met dementie zijn jonger dan 65, soms zelfs in de 20! Gedurende dit uur komen jonge mensen met dementie en hun mantelzorgers aan het woord, evenals deskundigen. Uiteraard zorgen wij voor inspirerende werkvormen. Laat je verrassen. 17:00 UUR Borrel & bezoek informatiemarkt www.studiearena.nl 3
OVERZICHT SESSIES RONDE 1 11.15-12.20 UUR RONDE 2 13.15-14.20 UUR SESSIE 1.1 Dementievriendelijke gemeenschap SESSIE 1.2 Dagbesteding en mengen van doelgroepen SESSIE 1.3 Dementie en psychiatrie SESSIE 1.4 Veel te doen met groen SESSIE 1.5 Interventies bij moeilijk hanteerbaar gedrag SESSIE 1.6 Complementaire dementiezorg: verketteren of verbinden? SESSIE 1.7 In gesprek over gevoelige kwesties SESSIE 1.8 Kunst van het verleiden SESSIE 1.9 Depressie SESSIE 1.10 Zelfregie en bejegening bij dementie SESSIE 1.11 Dementia Care Mapping SESSIE 1.12 De warme overdracht SESSIE 2.1 Ondersteunen mantelzorgers thuis SESSIE 2.2 DemenTalent, mensen met dementie als vrijwilliger SESSIE 2.3 Vasculaire cognitieve stoornissen SESSIE 2.4 Omgeving en dementie SESSIE 2.5 Aan- en afleren (probleem)gedrag SESSIE 2.6 Toegevoegde waarde van bewegen SESSIE 2.7 Let s talk about sex SESSIE 2.8 Dementie en humor SESSIE 2.9 Hallucinaties SESSIE 2.10 Zingeving in de dementiezorg SESSIE 2.11 Video interventie methodiek bij gedragsverandering thuis SESSIE 2.12 Uit het verpleeghuis INSCHRIJVEN: WWW.STUDIEARENA.NL 4 Moderne Dementiezorg
RONDE 3 14.50-15.55 UUR SESSIE 3.1 Activeren sociale netwerk SESSIE 3.2 Koken en eten SESSIE 3.3 Parkinson dementie SESSIE 3.4 Geen gesloten afdelingen meer SESSIE 3.5 Afstemmen op probleemgedrag SESSIE 3.6 Aquazorg SESSIE 3.7 Communicatie met mensen met gevorderde dementie SESSIE 3.8 In contact door muziek SESSIE 3.9 Stress en emoties SESSIE 3.10 Dementie en euthanasie SESSIE 3.11 Wetenschappelijk onderzoek: wat hebben we geleerd? SESSIE 3.12 Hospital At Home TWITTER: #MDCONGRES www.studiearena.nl 5
SESSIERONDE 1 SESSIE 1.1 Dementievriendelijke gemeenschap Hoe kunnen mensen met dementie zo lang mogelijk actief blijven binnen hun eigen sociale netwerken, zoals de (sport) vereniging, de buurt en de familie. En op welke manier kunnen maatschappelijke dienstverleners als politie, winkeliers en taxi- en buschauffeurs meer begrip krijgen voor mensen met dementie en ondersteunen bij hun functioneren? Tijdens deze inspiratiesessie ga je op zoek naar antwoorden en mogelijkheden voor een meer dementievriendelijke gemeenschap. Jasper Kimenai, medewerker Belangenbehartiging en Zorgvernieuwing Alzheimer Nederland en Wies Arts, programmacoördnator PG-raad Brabant SESSIE 1.2 Dagbesteding en mengen van doelgroepen Is het mogelijk om kwetsbare mensen met dementie, verstandelijke beperking of psychiatrische problematiek gezamenlijk aan dagbestedingsactiviteiten te laten deelnemen? Op de Welkomboerderijen in Terneuzen gebeurt dit met succes. Diversiteit biedt kansen en mogelijkheden voor mensen om nieuwe sociale contacten op te doen en te werken aan praktische en sociale vaardigheden. Wat kunnen we leren van dit goede voorbeeld en hoe kunnen wij de ervaringen vertalen naar de eigen praktijk? Een inspiratiesessie over dagbesteding voor gemengde doelgroepen. Sofie Maeyens, agogisch medewerker Welkomboerderijen aan-z en Jan van Os, zorgverlener Theetuin Koewacht SESSIE 1.3 Dementie en psychiatrie Bewoners in verpleeg- en verzorgingshuizen hebben naast dementie regelmatig ook psychiatrische problemen. Een van de gevolgen kan zijn dat dementie de psychiatrische aandoening versterkt. Tijdens deze workshop leer je deze dubbele problematiek te herkennen en hoe daar mee om te gaan. Stichting Warande is een jaar geleden gestart met een speciale afdeling dementie en psychiatrie. De betrokken specialist ouderengeneeskunde deelt haar eerste ervaringen van de nieuw opgezette afdeling. Anja Thijsen, specialist ouderengeneeskunde stichting Warande SESSIE 1.4 Veel te doen met groen Er is inmiddels veel bekend over de invloed van natuur op het welbevinden van mensen in het algemeen en mensen met dementie in het bijzonder. Maar hoe zorg je in de praktijk dat mensen met dementie binnen en buiten de eigen woonomgeving meer groenbeleving hebben? Wat kun je praktisch doen in en met een tuin? Hoe zorg je dat een tuin daadwerkelijk gebruikt wordt? Hoe zet je een tuingroep op? Een praktische workshop onder leiding van een deskundige op het gebied van meer-generatieprojecten en groenbeleving door mensen met dementie. Anke Wijnja, tuinarchitect Bureau Fonkel SESSIE 1.5 Interventies bij moeilijk hanteerbaar gedrag De afgelopen jaren zijn er diverse richtlijnen uitgebracht voor de aanpak van moeilijk hanteerbaar gedrag van mensen met dementie. Deze richtlijnen benadrukken het belang van psychosociale interventies. In deze workshop staan we aan de hand van voorbeelden stil bij verschillende vormen van probleemgedrag en de koppeling met belevingsgerichte zorg. Maritza Allewijn, directeur PgD en ouderenpsycholoog De Rijnhoven SESSIE 1.6 Complementaire dementiezorg: verketteren of verbinden? In de media is afgelopen maanden een fors debat geweest over experimentele genees- en behandelmethoden rond dementie. Het wordt steeds duidelijker dat ook leeftstijl een risicofactor is (denk aan stress, hoge bloedruk, voeding bewegen) maar daarop heeft reguliere westerse wetenschap geen antwoord. Waar ligt de grens tussen kwakzalverij en een evidence based aanpak? De discussie zetten wij graag voort op dit congres, in deze debatsessie. Mogen wij alleen wetenschappelijk bewezen interventies toepassen, of is experimenteren juist wenselijk? Wie bepaalt dat? Welke ruimte heb jij nodig binnen jouw werk? Robbert Huijsman, hoogleraar Management en organisatie van ouderenzorg aan de Erasmas Universiteit en bestuurslid Coöperatie Deltaplan Dementie 6 Moderne Dementiezorg
SESSIE 1.7 In gesprek over gevoelige kwesties Anticiperen op wat gaat komen Als jij of je partner net de diagnose dementie hebt gekregen, is het praten over het verdere ziekteproces of zelfs de dood vaak erg lastig. Door emotie of wellicht een taboe blijft dit veelal onbespreekbaar. Maar als de ziekte voortschrijdt is er meestal geen gelegenheid meer te praten en te beslissen over belangrijke en gevoelige kwesties. Wat ontneem je mensen als je dit niet ter sprake brengt? Het lectoraat palliatieve zorg en dementie onderzoekt dit. In deze workshop krijg je praktische tips voor het bespreekbaar maken van gevoelige thema s en mogelijke dilemma s. Carolien van Leussen, docent verpleegkunde en lid kenniskring Palliatieve Zorg, Ethiek en Communicatie Hogeschool Windesheim en Margot van Acker, teammanager ontmoetingscentra Pieter van Foreest SESSIE 1.8 Kunst van het verleiden De juiste communicatie, het aanspreken van het lerend vermogen en de kunst van het verleiden. Daar draait het om bij het activeren van mensen met dementie. Hoe doorbreek je het gevoel van onveiligheid, faalangst en verveling en ga je om met het gebrek aan initiatief van mensen met dementie? Hoe krijg je mensen zover dat ze huishoudelijke klusjes uitvoeren, zichzelf wassen of contact leggen? Een creatieve en soms onorthodoxe aanpak kan heel verfrissend werken. In deze workshop ga je zelf aan de slag met casuïstiek en krijg je feedback van een zeer ervaren begeleider. Lenie Vermeer, GZ-psycholoog Lelie Zorggroep SESSIE 1.9 Depressie Veel mensen met dementie zijn ook depressief. Volgens sommige onderzoeken geldt dit zelfs voor 1 op de 3 mensen met dementie! Depressiviteit maakt zowel voor betrokkene zelf, als voor mensen in diens omgeving, de omgang met de dementie lastiger. Hoe herken je depressiviteit bij mensen met dementie en hoe voorkom je dat? Is depressiviteit te behandelen? Wat zijn slimme benaderingswijzen bij iemand met een depressie? Naast korte inleidingen is dit een praktische doe-workshop. Margje Mahler, psycholoog stichting Kalorama en Riët Daniël, psycholoog Archipel Zorggroep SESSIE 1.10 Zelfregie en bejegening bij dementie Mensen met dementie hebben recht op een goede kwaliteit van leven, waarbij de eigen regie het verschil maakt. Het is daarom belangrijk zowel de mensen met dementie als de zorgprofessionals hiertoe uit te rusten en te motiveren. Hoe zorgen we ervoor dat ook mensen met dementie voldoende regie over hun eigen leven ervaren? Hoe kunnen zij hun leven naar eigen wens vormgeven, thuis en in een intramurale setting? Een workshop over bejegening en het behouden en bevorderen van zelfregie bij dementie. Henk van Pagée, ervaringsdeskundige met jongdementie en Chantal van Arensbergen, verandercoach en trainer Eigen Regie in zorg en welzijn SESSIE 1.11 Dementia Care Mapping Dementia Care Mapping (DCM) wordt internationaal gezien als een waardevol observatie instrument, zowel in de thuissituatie als intramuraal. Deze intensieve observatiemethodiek doet je verplaatsen in de persoon met dementie, biedt inzicht in het welbevinden en geeft praktische aanknopingspunten om dit te verbeteren. In deze interactieve workshop ga je aan de hand van filmpjes praktisch aan de slag met de methodiek van DCM, waardoor je inzicht krijgt in de werkwijze en het effect hiervan direct kunt ervaren. Aukje Post, manager en senior trainer DCM en Fetsje Dantuma, senior trainer DCM SESSIE 1.12 De warme overdracht Voor een deel van de thuiswonenden met dementie is in de loop van het ziekteproces verhuizing naar een verpleeghuis onvermijdelijk. In de huidige situatie gaat bij de overdracht van extramuraal naar intramuraal veel kennis en ervaring verloren. Hoe is dit te voorkomen? Hoe zorgen we dat deze kennis en ervaring optimaal mee gaat naar het verpleeghuis? Hoe kunnen bestaande patronen doorbroken worden? Een gezamenlijke creatieve zoektocht naar de warme overdracht in deze sessie. Vanuit BrabantZorg worden enkele praktijkvoorbeelden ingebracht. Ruud Dirkse, directeur zorginnovatiebureau DAZ en Lo van Loenen Martinet, manager locatiegroep Oss West Meegen BrabantZorg www.studiearena.nl 7
SESSIERONDE 2 SESSIE 2.1 Ondersteunen mantelzorgers thuis Op het moment dat cliënten thuis in een verder stadium van dementie komen, verandert er veel voor de mantelzorgers. Hoe kunnen zij thuis het gedrag van hun naaste beter begrijpen en hierop inspelen? En hoe kan de professional daarbij de mantelzorger ondersteunen? Tijdens deze inspiratiesessie ga je op zoek naar mogelijkheden om samen met de mantelzorger tot goede zorg te komen. Een mantelzorger deelt zijn persoonlijke ervaringen. Bernadette Willemse, GZ-psycholoog Trimbos-instituut en Henk Heikens, ervaringsdeskundige SESSIE 2.4 Omgeving en dementie Het gebouw waarin iemand met dementie verblijft heeft veel invloed op zijn/haar welbevinden. Waar moet op gelet worden bij het ontwerp en de inrichting? Wat kan je aanpassen binnen de bestaande woonomgeving om te zorgen dat mensen met dementie zo actief mogelijk blijven, zich kunnen oriënteren en zich thuis voelen. Twee deskundigen nemen je mee op een ontdekkingstocht door de gebouwde omgeving. Caro van Dijk, architect en docent TU-Delft en Fiona de Vos, omgevingspsycholoog gespecialiseerd in Healing environments Studio dvo (allen uitgenodigd) SESSIE 2.2 DemenTalent, mensen met dementie als vrijwilliger Mensen met dementie hebben nog vele talenten. In de projecten van DemenTalent wordt gekeken hoe deze talenten, in de vorm van vrijwilligerswerk, ingezet kunnen worden in de maatschappij. Maar welke vrijwilligersfuncties kunnen mensen met dementie doen? En welke randvoorwaarden moeten dan geregeld worden? Door de vele ervaringen kunnen de succes en faalfactoren gedeeld worden. Er zijn veel meer mogelijkheden dan op het eerste gezicht gedacht, zowel collectief als individueel. Met creatieve werkvormen gaan we op zoek naar de kansen en mogelijkheden. Hoe blijft iemand met dementie maatschappelijk relevant actief? Daphne Mensink, landelijk projectleidster DemenTalent DAZ i.s.m. vrijwilligers DemenTalent SESSIE 2.3 Vasculaire cognitieve stoornissen Vasculaire schade in de hersenen komt vaak voor; geïsoleerd of in combinatie met de ziekte van Alzheimer. Aan de hand van actueel onderzoek behandelen we vragen als: wat is vasculaire dementie en hoe stel je de juiste diagnose? Wanneer is sprake van een combinatie met Alzheimer en wat is dan de behandeling? In deze workshop is aandacht voor de theorie en de gevolgen in het dagelijks leven van zowel de patiënt als de familie. Prof.dr. Geert Jan Biessels, hoogleraar Cerebrovasculaire ziekten en Cognitie en Nenne van Kalsbeek, verpleegkundig specialist afdeling Cerebrovasculaire ziekten UMC Utrecht SESSIE 2.5 Aan- en afleren (probleem)gedrag Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat mensen met dementie nog steeds kunnen leren. Veel gedrag dat mensen met dementie vertonen, is onbewust aangeleerd door hun begeleiders. Andersom werkt het ook. Door veranderd gedrag van zorgverleners en familie kan (probleem)gedrag worden afgeleerd. Bijvoorbeeld als het gaat om het 200 keer per dag dezelfde vraag stellen, het kamers van anderen binnenlopen, agressie en vele andere gedragsvraagstukken. Een praktische workshop. Ruud Dirkse, auteur, trainer en directeur van zorginnovatiebureau DAZ SESSIE 2.6 Toegevoegde waarde van bewegen Bewegen heeft op vele gebieden toegevoegde waarde. Het bevordert de zelfredzaamheid en versterkt de lichamelijke en geestelijke conditie. Toch weten we dat mensen met dementie veel te weinig bewegen. Mede daarom ontwikkelde de Inspectie voor de Gezondheidszorg 7 bouwstenen voor een beweegbeleid. Hoe vertaal je dit naar de praktijk? Hoe zorg je dat mensen met dementie daadwerkelijk meer bewegen? Olga Commandeur, oud (olympisch) sportster en vitaliteitscoach voor meer bewegen door en voor senioren 8 Moderne Dementiezorg
SESSIE 2.7 Let s talk about sex Behoefte aan intimiteit en seksualiteit verdwijnt niet als je dementie krijgt. Die behoefte kan dan worden geuit in woord of gedrag. Hoe (h)erken je dit als zorgverlener en hoe maak je dit vervolgens bespreekbaar? Praten over intimiteit en seksualiteit is vaak met taboes omgeven en blijkt voor zowel zorgverlener als cliënten een onderwerp te zijn wat vaak wordt gemeden. In deze workshop leer je het herkennen van en bespreekbaar maken van de behoefte aan seksualiteit en intimiteit. En welke mogelijkheden heb je als zorgverlener om hiermee om te gaan? De sekskoffer is ontwikkeld als hulpmiddel om met de cliënt en zijn naasten in gesprek te komen. Riët Daniël, gezondheidspsycholoog en seksuoloog Archipel Zorggroep SESSIE 2.8 Dementie en humor Verandert de beleving van humor als iemand dementie krijgt? Wat is humor eigenlijk en wat is de functie van humor? Het (noodzakelijke) gebruik van humor is vaak moeilijk. Hoe kun je mantelzorgers of professionals ondersteunen om humor te gebruiken in het contact met mensen met dementie. Tijdens deze workshop deel je praktische tips en krijg je inzicht in het keerpunt waar humor kan ontstaan. Corrie Aarts, projectmanager Dementie Ondersteunings- en Trainingcentrum (DOT) De Wever SESSIE 2.9 Hallucinaties Mensen met dementie kunnen last krijgen van hallucinaties. Ze zien of horen dingen die er niet zijn. Slecht zien en/of horen of een afwijking van de normale routine zijn zaken waardoor de hallucinaties kunnen verergeren. Hallucinaties kunnen het gedrag sterk beïnvloeden en komen bijvoorbeeld bij Lewy-body dementie vaker voor. Hoe herken je hallucinaties? Welke vormen zijn er en hoe kan je als zorgverlener het beste anticiperen op hallucinaties? Evelien Lemstra, neuroloog VUmc Alzheimercentrum en Joanneke Sikkema, sociaal psychiatrisch verpleegkundige GGZ ingeest (allen uitgenodigd) SESSIE 2.10 Zingeving in de dementiezorg Zingeving is belangrijk. Als je in de zorg zin en betekenis ervaart, heb je er ook meer zin in: je doet het met plezier en voldoening. Dit is ook van belang voor degene voor wie je zorgt: wat geeft zijn/haar leven eigenlijk zin? Wat doet hij/zij graag en waar put hij/zij kracht uit? En hoe kom je daarachter? Ontdek waar jij de zin vandaan haalt, hoe je in gesprek kunt gaan over zingeving en levensvragen, en oefen in luisteren. Je krijgt een handige tool mee om aan de slag te gaan met zingeving in jouw zorg. Tim van Iersel, geestelijk verzorger woonzorgcentrum De Strijp, Rustoord en Leilinde WoonZorgcentra Haaglanden SESSIE 2.11 Video interventie methodiek bij gedragsverandering thuis Toenemende dementie kenmerkt zich door veranderend gedrag en steeds meer moeite met communiceren. Voor mantelzorgers zijn die veranderingen een mogelijke bron van misverstanden, irritaties en frustratie die de onderlinge relatie bederven en het mantelzorgen zwaar maken. Een videointerventie kan ondersteunen bij het duiden van situaties. In deze sessie maak je kennis met de inzet van Video Interventie Ouderenzorg methodiek en gaat u aan de slag met casuïstiek gericht op gedragsverandering in de thuissituatie. Gerard van de Rijt, opleider Video Interventie Ouderenzorg (VIO) Expertisecentrum VIO de Wever SESSIE 2.12 Uit het verpleeghuis Enkele bewoners met Korsakov van Den Weeligenberg, een verpleeghuis in Hillegom, leren weer zelfstandig te wonen in eigen appartementen. Dit met ondersteuning van woonbegeleiders. De bewoners werden voorheen de hele dag verzorgd, nu maken ze weer hun eigen bed op, verzorgen de eigen maaltijd en ervaren een gevoel van eigenwaarde. Hoe is dit voor elkaar gekregen? Wat levert het de bewoners, familie en medewerkers op? In deze sessie zal een woonbegeleider en een bewoner hierover vertellen, laat je inspireren! EVB er/woonbegeleider afdeling Treslong Verpleeghuis Den Weeligenberg Zorgbalans i.s.m een bewoner www.studiearena.nl 9
SESSIERONDE 3 SESSIE 3.1 Activeren sociale netwerk Van veel ouderen met dementie wordt het eigen sociale netwerk kleiner. Dit is één van de redenen dat de mantelzorgers die wel actief zijn te zwaar belast worden. Hoe kunnen wij dit voorkomen en zelfs verwaterde contacten weer nieuw leven in blazen? Hoe krijgen we meer mensen uit het sociale netwerk actief? Wiens rol is dat? Hoe kan je dit aanpakken met behulp van de methodiek met de netwerkcirkel? Daphne Mensink, landelijk projectleidster DemenTalent DAZ SESSIE 3.2 Koken en eten Geuren en smaken van eten en drinken hebben veel impact op ons leven. Iedereen beschikt over eetherinneringen. Ze komen vaak onverwacht voorbij, je vangt een geur op en je buitelt jaren terug in de tijd. Wat kan lekker en vers gemaakt eten in een huiselijke sfeer toevoegen aan de kwaliteit van leven van bewoners? Beperkt budget? Samen koken als dagbesteding? Veel parttimers? Fingerfood? Rol van familie en vrienden? Ondervoeding? Allemaal vragen die aan bod komen. En we gaan proeven, ruiken, snijden en op zoek naar onze eigen smaakherinneringen. Lisette Bossert, chef-kok en eigenaar Bossert Kookwerken SESSIE 3.3 Parkinson dementie Bij de ziekte van Parkinson ontstaat in de hersenen een tekort aan dopamine, hierdoor wordt onder andere de aansturing van spierbewegingen aangetast. Tegelijkertijd worden spieren stijf, waardoor lichaamsbewegingen moeilijker op gang komen. Naarmate Parkinson patiënten ouder worden, stijgt de kans op het krijgen van dementie. Stichting Groenhuysen heeft veel ervaring en kennis op het gebied van Parkinson dementie. Je krijgt praktische tips hoe met deze specifieke cliëntengroep om te gaan. Wat zijn goede interventies? Danny Hommel, Specialist Ouderengeneeskunde Stichting Groenhuysen en onderzoeker Radboudumc en Marieke van Tilburg verpleegkundig specialist en parkinsonverpleegkundige long-stay afdeling Stichting Groenhuysen SESSIE 3.4 Geen gesloten afdelingen meer In Nederland verblijven verhoudingsgewijs meer mensen met dementie achter gesloten deuren met deurcodes, dan in de meeste andere landen. De gesloten deur levert vaak veel (gedrags)problemen op. Toch zien we in Nederland ook al enkele tientallen huizen die geen enkele deur meer op slot hebben. Zo heeft men bij de woonzorgcentrum Vissershaven, mede door de inzet van domotica, al veel ervaringen met een open deuren beleid. Hoe krijgen we dit voor elkaar? Wat kan het lerend vermogen van mensen met dementie hierbij betekenen? Welk normen en waarden moeten ter discussie gesteld worden? Welke moderne hulpmiddelen kunnen helpen? Ruud Dirkse, directeur zorginnovatiebureau DAZ en Marcha van der Ouderaa, locatiemanager stichting tantelouise-vivensis SESSIE 3.5 Afstemmen op probleemgedrag Voor cliënten met dementie die gedragsproblematiek vertonen is opname in een verpleeghuis niet eenvoudig. Zorggroep Elde heeft een tijdelijke afdeling, waar deze cliënten multidisciplinair intensieve begeleiding en behandeling krijgen, zonder direct medicatie in te zetten. In het contact tussen medewerker en cliënt mag het gedrag van de cliënt er zijn en sluit de medewerker daarop aan. Essentie is dat de medewerker zichzelf als instrument inzet in het contact met de cliënt. Aan de hand van casuïstiek en filmmateriaal krijg je zelf tools hoe om te gaan met het soms onbegrepen gedrag van je cliënten. Barbara Wijnand, hoofd verzorging & verpleging en Gerrie Hubers, GZ-Psycholoog Zorggroep Elde SESSIE 3.6 Aquazorg Aquazorg is een vrij nieuwe vorm van complementaire zorg en kan met eenvoudige toepassingen het welbevinden verhogen. Zo kan een heet kompres veel extra verlichting brengen bij verkrampingen en stress. Een koele buikwassing is zeer effectief bij obstipatie en een warm voetenbad met aromatische of andere toevoeging kan een weldaad zijn om beter te slapen en verlichting te brengen bij pijn. Tijdens deze sessie maak je kennis met de mogelijkheden van aquazorg bij mensen met dementie. Madeleine Knapp Hayes-Wellhüner, specialist en auteur op het gebied van complementaire zorg De Levensboom en Kicozo - het Kennisinstituut Complementaire Zorg en een ervaringsdeskundige uit de dementiezorg 10 Moderne Dementiezorg
SESSIE 3.7 Communicatie met mensen met gevorderde dementie Systematische video-analyse heeft aangetoond dat mensen met een vergevorderde dementie gevoelig zijn voor de manier waarop zij worden benaderd. Dit komt tot uitdrukking in hun gedrag. Hoe kan je hier als zorgverlener op inspelen? Welke mogelijkheden heb je om het contact toch tot stand te brengen en hoe weet je bij welke interventie de bewoner aansluiting vindt? Aan de hand van videomateriaal met praktijkcasuïstiek leer je meer over de mogelijkheden tot communicatie. dr. Marjolein den Ouden, hoofddocent/onderzoeker lectoraat Verpleegkunde Saxion en Hermie Timmerije, activiteitenbegeleider/woonbegeleider Stichting Zorgcombinatie Marga Klompé SESSIE 3.8 In contact door muziek Het project De Stem van ons Geheugen brengt mensen met dementie, hun mantelzorgers en omgeving samen via muziek. Zingen activeert bepaalde hersendelen, waardoor je makkelijker in contact kan komen met mensen met dementie. Hoe kan je met je eigen stem een bijdrage leveren aan contact maken, welbevinden en de empowerment van mensen met dementie? Een inspirerende workshop, waarbij contact maken centraal staat. Hanne Deneire, artistiekleider House of Music en coördinator De Stem van ons Geheugen SESSIE 3.9 Stress en emoties Hoe ga je slim om met emoties en stress bij mensen met dementie? Soms werkt iets toch niet zo als van tevoren bedacht is. In deze workshop lichten we het waarom daarvan toe aan de hand van de opbouw en de werking van de hersenen. Een praktische sessie waarbij je handvatten krijgt hoe in te spelen op veranderende emoties en stressvol gedrag. Ronald Geelen, psycholoog Thebe en auteur van meerdere boeken over gedrag bij dementie SESSIE 3.10 Dementie en euthanasie Volgens artsenorganisatie KNMG is euthanasie alleen mogelijk als mensen op het moment zelf en bij herhaling aangeven dat ze niet meer willen leven. Mensen met dementie kunnen dat echter niet meer. Dan is het aan de inschatting van de arts, waarbij de medewerking van de familie essentieel is. Wanneer kan je als je dementie hebt nog een afgewogen besluit nemen over je eigen levenseinde? Durf je als professional het gesprek hierover aan te gaan? Aan de hand van casuïstiek ga je met elkaar in gesprek over deze moeilijke ethische dilemma s. Pieter Frijns, Specialist Ouderengeneeskunde en scen-arts Sevagram SESSIE 3.11 Wetenschappelijk onderzoek: wat hebben we geleerd? Dementie is een van de grootste uitdagingen op het gebied van de gezondheidszorg. Dementie is nog steeds niet te genezen. Hoe komt dat? Eén van de redenen is dat we nog veel te weinig weten! Op welke manier ontstaat de ziekte en hoe komt de ziekte bij verschillende mensen tot uiting? Waarom is er bij onderzoekers toch zoveel aandacht voor vroegdiagnostiek? Wat is preklinische Alzheimer nu weer voor een fancy begrip? Een sessie over het beter begrijpen van dementie. Wat hebben we uit onderzoek al geleerd? Welke mogelijke oplossingen zijn er voor de patiënt van morgen en hoe kan je daarbij helpen? Wiesje van der Flier, hoofd klinisch onderzoek Alzheimercentrum VUmc SESSIE 3.12 Hospital At Home Ziekenhuisopname heeft een groot effect op de gezondheid van mensen met dementie. Ouderen met dementie die een acute ziekte krijgen zoals longontsteking, hartfalen of blaasontsteking is ziekenhuisopname vaak onvermijdelijk. Het ziekenhuis is echter voor hen een relatief onveilige omgeving, met een verhoogde kans op vallen, ondervoeding en acute verwardheid. De Hospital At Home studie onderzoekt bij ouderen met dementie de uitkomsten van een ziekenhuisbehandeling thuis ten opzichte van een ziekenhuisbehandeling. Het onderzoek is nog in volle gang, maar je gaat nu al de mogelijkheden en wensen verkennen. Prof.dr. Sophia de Rooij, klinisch geriater en hoogleraar ouderengeneeskunde UMCG www.studiearena.nl 11
ALGEMENE INFORMATIE INFORMATIE Datum: dinsdag 24 november 2015 Locatie: Spant! in Bussum Deelnamekosten: 340,- p.p.* Kom samen! En ontvang een korting van 10% op de totale factuur bij gelijktijdige aanmelding van één of meerdere collega( s). * De deelnamekosten zijn inclusief (digitale) reader, lunch, koffie/thee, netwerkborrel en excl. 21% BTW. VOOR WIE? Het congresprogramma is interessant voor: Verpleegkundigen en verzorgenden Zorgcoördinatoren Casemanagers en ketenregisseurs Thuiszorgmedewerkers en wijkverpleegkundigen (Activiteiten-)begeleiders Medewerkers dagbehandeling Ergotherapeuten Fysiotherapeuten Muziektherapeuten Geestelijk verzorgers Diëtisten en voedingsdeskundigen Maatschappelijk werkers Ouderenadviseurs (Locatie-)managers en afdelingshoofden V&V Specialisten ouderengeneeskunde (Psycho)gerontologen (GZ)psychologen en psychotherapeuten Praktijkondersteuners huisartsen Medewerkers van kennisinstituten en branche-organisaties Vertegenwoordigers van cliëntenraden Beleidsmakers van gemeenten Beleidsmakers van landelijke overheden Wonen, Zorg en Welzijn TWITTER @studiearena - #mdcongres Twitter over en tijdens de congresdag door gebruik te maken van #mdcongres. Deel jouw persoonlijke mening, tips en ervaringen als het gaat om Moderne Dementiezorg. LINKEDIN-GROEP In onze LinkedIn groep Moderne Dementiezorg kan je voorafgaand aan de congresdag reeds kennismaken en kennisdelen. Discussieer mee en laat je inspireren door actuele thema s en vernieuwende praktijkvoorbeelden. INSCHRIJVEN Aanmelden kan via: www.studiearena.nl. Na inschrijving ontvang je per e-mail een bevestiging van je aanmelding, inclusief programma, factuur en routebeschrijving. ANNULERINGSVOORWAARDEN Deelname kan tot 4 weken voor de congresdag schriftelijk annuleren bij StudieArena. Wij berekenen dan 45,- (excl. BTW) administratiekosten. Na deze datum ben je het volledige bedrag verschuldigd. Een collega kan je uiteraard zonder bijkomende kosten vervangen. ACCREDITATIE Voor dit congres is accreditatie aangevraagd bij: V&VN (Kwaliteitsregister verpleegkundigen en verzorgenden) Verpleegkundig Specialisten Register ADAP Algemeen (o.a. voor ergotherapeuten, oefentherapeuten, logopedisten en diëtisten) KNGF (Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie) Registerplein - voormalig BAMw (Beroepsregister van agogische en maatschappelijk werkers) SKGV (Stichting Kwaliteitsregister Geestelijk Verzorgers) SRVB (Stichting Register Vaktherapeutische Beroepen), waaronder voor muziektherapeuten en psychomotorisch therapeuten Volg actueel overzicht en toegekende aantal accreditatiepunten op www.studiearena.nl. CONTACT StudieArena Postbus 3289, 3760 DG Soest Tel. 035-539 4005 info@studiearena.nl INSCHRIJVEN: WWW.STUDIEARENA.NL TWITTER: #MDCONGRES Organisatie: In samenwerking met: Ontwerp: Van Lint in vorm (8298)