Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen.

2009 2010 Een duurzame visie, een praktische aanpak. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen.

Visie Door mensen dagelijks de zekerheid te bieden van goede hygiëne, dienen we direct hun gezondheid. We zien het dan ook als onze taak om er alles aan te doen die hygiëne te garanderen. En daarbij houden we zorgvuldig rekening met de gezondheid van toekomstige generaties. Dit klinkt als een ambitieuze visie. Maar het is veel meer dan dat. We hebben onze ideeën en idealen zichtbaar, voelbaar en merkbaar vertaald naar de praktijk. In ons dagelijkse beleid staat niet alleen centraal dat we respectvol omgaan met mens, milieu en maatschappij. Maar ook dat we daar waar mogelijk een concrete bijdrage leveren aan een verbetering daarvan. Dit rapport doet verslag van onze bedrijfsactiviteiten op deze terreinen. Het geeft aan wat we bereikt hebben. En wat we ons voor het komende jaar ten doel hebben gesteld. Onze kracht schuilt in het feit dat we plannen op het gebied van duurzaamheid ook concreet vertalen in de praktijk van alledag. Op alle details wordt gelet. Ons motto? Een duurzame visie, een praktische aanpak.

Inhoudsopgave Voorwoord...5 CWS: de feiten en cijfers...7 Locaties Benelux...9 Hygiëne: centraal in de dienstverlening van CWS...11 Onze producten en diensten: duurzaam in alle opzichten... 15 De mens centraal...27 Maatschappelijke betrokkenheid... 31 Resumé en concrete plannen voor 2010...32 Nawoord...35 [ CSR-Report [ 3 ]

Steeds meer bedrijven hebben interesse in onze duurzame en innovatieve oplossingen. Rob Boele Sales & Marketing Director

Voorwoord Al voor de vierde maal achtereen verschijnt dit rapport met een overzicht van alle activiteiten op het gebied van ons MVO beleid. We zijn er trots op dat wij dit eind 2006 als eerste in onze markt hebben geïntroduceerd, ver voordat MVO beleid en MVO verslagen in onze markten tot trend werden verheven. Met het nog steeds geldende motto: Een duurzame visie, een praktische aanpak heeft CWS een trend gezet in de markt die niet meer is weg te denken en inmiddels door bijna ieder zichzelf respecterend bedrijf in onze markt navolging heeft gekregen. In het afgelopen jaar 2009 zijn er veel zaken binnen en buiten ons bedrijf gebeurd op het gebied van ons MVO beleid. Ondanks de economische tegenwind zijn we blijven investeren in duurzaamheid, in medewerkers en heeft het een substantiële bijdrage geleverd aan de hygiëne en gezondheid buiten onze landsgrenzen. In dit verslag kunt u lezen hoe wij ons autopark hebben vergroend en welke resultaten we hebben behaald in het terugdringen van het brandstof verbruik. Niet allen door energiezuiniger auto s aan te schaffen maar zeker ook door onze routes veel efficiënter in te delen. U kunt nagaan hoe wij samen met onze klanten het duuzaamheidsconcept Ecoilet hebben weten te implementeren en hierin als eerste en enige full service sanitairleverancier toiletpapier met het Eco-flower en Cradle to Cradle keurmerk hebben weten te verwerken. Ook onze voorlichtings- en preventieve activiteiten m.b.t. de Mexicaanse griep zijn vermeldenswaardig. Wij zijn trots op onze milieuprestaties in 2009. Het laagste waterverbruik van alle wasserijen in Nederland per kg wasgoed, een reductie van 8% op de gereden kilometers ( bijna 300.000 km minder gereden). Inmiddels heeft bijna 90% van al onze auto s een A, B of C milieulabel en verwerken wij 90% van al onze retourgenomen automaten tot grondstof in de vorm van o.a. kunststofgranulaat. Tot slot is het zeker het vermelden waard dat de reeds jarenlange samenwerking met Simavi opnieuw voor drie jaar bekrachtigd is en dat wij samen in 2010 een groot sanitatie project in Nepal opgezet hebben en financieren. Kortom, onze duurzame visie heeft in 2009 weer geleid tot een zeer praktische aanpak waarbij wederom weer vele opmerkelijke resultaten zijn geboekt. Resultaten die goed zijn voor ons, voor u als klant maar ook goed voor ons als samenleving in het geheel. Resultaten en een visie waar we u graag in willen meenemen en die we verder zullen door zetten in 2010. Ik wens u veel leesplezier en ben graag bereid om samen met u als lezer in gesprek te gaan hoe wij als organisatie deze praktische aanpak verder vorm kunnen geven en hoe wij ook bij u kunnen bijdragen aan uw MVO beleid. Met vriendelijke groet, Rob Boele Sales & Marketing Director [ CSR-Report [ 5 ]

Met een slimme routeplanning besparen we kilometers, terwijl de klant optimaal bediend wordt. Geert Schellens Servicemedewerker

CWS: de feiten en cijfers CWS is onderdeel van CWS-boco International GmbH dat gevestigd is in Duisburg, Duitsland. De onderneming is in 17 Europese landen en in China een toonaangevende partij op het gebied van sanitaire hygiëne (CWS) en bedrijfskleding (boco). De totale omzet van International GmbH was in 2008 779 miljoen euro. Dit betekent een groei van 3% ten opzichte van 2007. De omzet in de Benelux is 75 miljoen euro over 2008. Tevens nam de winst uit operations na correcties ten gevolge van acquisitie, verkopen en wisselkoersen, met 17% toe. De cijfers CWS Nederland is een serviceorganisatie, gericht op het verhuren en leveren van diensten en producten op het gebied van sanitaire hygiëne en bedrijfskleding. De gehele Benelux telt 660 medewerkers, verdeeld over kantoren in s-hertogenbosch (Nederland), Berchem, Puurs (België), Sandweiler (Luxemburg) en ±20 regionale servicedepots. We verlenen onze diensten aan ruim 25.000 bedrijven en instellingen. Iedere dag wordt er miljoenen malen gebruik gemaakt van de door CWS geleverde of verhuurde sanitaire producten en dragen 10.000 werknemers kleding van boco. Productaanbod CWS Het CWS aanbod omvat ±50 verschillende producten en is ingedeeld in twee groepen: 1. Washroom Care: Washroom (handen wassen en drogen) AirControl (luchtverfrissers) LadyCare (dameshygiëneboxen en verbandautomaten) CleanSeat (zelfreinigende toiletbril en toiletspray) WaterCare (sensorkranen en sensorurinoirspoelers) 2. Floor Care: voor representatieve en veilige entrees en vloeren Innovaties Benelux: CWS heeft diverse productinnovaties op haar naam staan. Ooit introduceerden we als eerste: de Non Touch automaten, de Duo handdoekautomaat en de CleanSeat (zelfreinigende toiletbril). Zo handhaven we onze voortrekkersrol met nieuwe hygiëne verhogende producten die tevens het milieu sparen. Met de in 2008 geïntroduceerde veelzijdige dispensergeneratie, bekend als de ParadiseLine, gingen we in 2009 nog een stapje verder door de uitbreiding van een aantal innovatieve producten; de ParadiseLine Individual (de klant bepaalt de afbeelding die op de cover van de handdoekautomaat wordt vermeld) en de Paradise Dry Non Touch Screen. Deze handdoekautomaat biedt naast het praktische handendrogen de mogelijkheid om een filmpje direct op ooghoogte te tonen. De organisatie kan zo bijvoorbeeld haar maatschappelijk beleid of corporate boodschap uitdragen. De attentiewaarde is daarbij zeer hoog. Internationaal: naast de reorganisatie van haar Salesen Servicestructuur breidde men vanuit de internationale organisatie de laatste jaren verder uit naar o.a. China. CWS opende in het vierde kwartaal 2008 een nieuwe Hightech wasserij in Sjanghai. Begin 2009 werd een nieuwe locatie in Beijing in bedrijf genomen. In Zweden werd het marktaandeel in bedrijfskleding aanzienlijk groter door de aankoop van vijf lokale aanbieders. De red dot product design award Op 29 juni 2009 kreeg CWS de prestigieuze red dot in de categorie product design. CWS kreeg deze begeerde prijs voor het innovatieve, exclusieve, stijl volle maar toch functionele design voor de ParadiseLine. Het product mag nu het red dot kwaliteitsstempel dragen. De ParadiseLine viel nog een andere onderscheiding ten deel; de CMS Purus Award 2009. [ CSR-Report [ 7 ]

Locaties Benelux In de Benelux zijn er 3 kantoorlocaties: voor Nederland in s-hertogenbosch, voor België in Berchem bij Antwerpen en voor Luxemburg in Sandweiler. De wasserij voor de handdoekrollen en de schoonloopmatten is gevestigd in s-hertogenbosch. De bedrijfskleding wasserij is gevestigd in Puurs, nabij Brussel. Servicedepots in: Drachten Nederland Amsterdam Breda Drachten Duiven Eindhoven Nieuwegein Nieuw Vennep Rotterdam Sittard Wateringen Zwolle Amsterdam Zwolle Nieuw Vennep Nieuwegein Duiven Wateringen Rotterdam s-hertogenbosch Breda Eindhoven België Diegem Hasselt Melle Wommelgem Melle Puurs Wommelgem Diegem Hasselt Sittard Luxemburg Sandweiler Sandweiler [ CSR-Report [ 9 ]

De meeste van onze auto s voldoen inmiddels aan de hoogste milieunormen. Nadia Belhaj Account Manager

Hygiëne: centraal in de dienstverlening van CWS 2009 Was het jaar van de hygiëne. Mexicaanse Griep of niet, Nederland waste massaal de handen met alcoholische gels en antibacteriële zeep. Zelden was de vraag naar deze artikelen zo hoog. Naarmate de media minder publiceerden over deze pandemie werd het gaandeweg wat rustiger. Desalniettemin staat 100% hygiëne al meer dan 30 jaar hoog in het vaandel van CWS. Wij bieden een niveau van hygiëne dat continu voldoet aan de allerhoogste eisen. Immers, als het om hygiëne en dus de gezondheid van mensen gaat, kun je met minder geen genoegen nemen. We weten als geen ander hoe belangrijk het is om in alle opzichten de lat hoog te leggen. Alles perfect in orde Prioriteit is dat de sanitaire ruimtes perfect in orde zijn. We leveren en plaatsen de gewenste apparatuur en zorgen voor alle nodige supplies. Daarnaast geven we advies over de juiste en meest comfortabele bedrijfskleding. Kleding die voldoet aan de wettelijke bepalingen, met zorg voor een goede maatopname, een zorgvuldige registratie en tijdige levering. En ook daarna staan we voor onze klanten klaar: we reinigen de kleding goed en regelmatig en regelen indien nodig een vakkundig herstel. Dicht bij de klant Als zich iets voordoet, kunnen we snel reageren. Dankzij onze regionale depots zijn wij altijd dicht bij de klant gevestigd. Onze servicedienst biedt een vlotte en adequate oplossing, zo nodig binnen 24 uur. Anders gezegd, het hygiëneconcept van CWS in de Benelux is dag en nacht, zeven dagen per week beschikbaar. Strikte hygiëneregels Hygiëne staat voorop bij alle keuzes die we maken. Zo is het, na het wassen van de handen, erg belangrijk om deze goed te drogen. Bacteriën vermeerderen immers het snelst in een warme, vochtige omgeving. Thuis gebruiken de meeste mensen daarvoor al vele jaren katoenen handdoeken. En ook wij geven daar sterk de voorkeur aan. Katoen is namelijk comfortabel voor de huid en heeft een nadrogende werking. Handhygiëne is de belangrijkste preventie voor griep en vele andere ziektes. Volgens de World Health Organization (WHO) wordt bijna 80% van alle infecties door de handen verspreid. De bacteriën gaan letterlijk van hand tot hand. Daarvoor moet men regelmatig de handen desinfecteren. Omdat er niet altijd de juiste middelen voor handen zijn is regelmatig handen wassen de enige effectieve manier om infecties te voorkomen. Persoonlijke dienstverlening In de Benelux werken we met eigen servicemedewerkers die exclusief aan een klant zijn toegewezen. De betrokkenheid met de klanten is daardoor groot. Iedere klant kan desgewenst dagelijks, wekelijks, iedere 2 of 4 weken rekenen op een bezoek van onze servicemedewerker. Het doel: zorgen voor schone handdoekrollen, toiletpapier, zeep, een check-up van de apparaten. Zo blijft de hygiëne continu op een hoog niveau. [ CSR-Report [ 11 ]

Vernieuwingen in hygiëne Als het om vernieuwingen gaat, lopen wij voorop. Zo introduceerden we de afgelopen jaren de volgende innovatieve producten: Non Touch technologie: garandeert een optimale hygiëne want de gebruiker raakt de automaten en kranen niet aan. Een belangrijke doorbraak, want het oppervlak van een kraan is vaak meer vervuild dan dat van een toiletbril. Zelfreinigende toiletbril voor optimale hygiëne in openbare toiletten: de toiletbril is bij ieder toiletbezoek 100% schoon. Unieke sensorkranen: als ze 24 uur niet gebruikt zijn, worden ze automatisch geactiveerd om legionella te voorkomen. Met nanotechnologie bewerkte bedrijfskleding: deze wordt daardoor onder meer water- en vlekafstotend. In 2008 voegden we daar de volgende innovatie aan toe: Lancering van een geheel nieuwe dispensergeneratie: ParadiseLine. Deze nieuwe dispenserlijn werd gekenmerkt door de verschillende kleuren. De frontcover van de dispenser kan geheel naar de wens van de klant worden uitgevoerd. Door het individuele karakter van de ParadiseLine ontstaan unieke hygiëne oplossingen. In 2009 nog een innovatie: De Paradise Dry NT Screen: de eerste handdoekautomaat die zowel praktisch als vernieuwend is. Ten eerste kan men hygiënisch de handen drogen. Tegelijkertijd wordt, op ooghoogte, gedurende min. 30 sec. een filmpje getoond, met perfect beeld en geluid. Een originele wijze om o.a. het corporate MVO beleid aan de gebruiker te presenteren. Gegarandeerd een hoge attentiewaarde. De Paradise Individual: de klant bepaalt wat er op de cover van de automaat verschijnt. Een kwalitatief zeer hoge bedrukking zorgt voor een duurzame presentatie van elke gewenste boodschap. Alles in eigen beheer Eigen servicemedewerkers, servicewagens in eigen beheer, regionale depots, opvallend ruime serviceuren: het mag duidelijk zijn dat wij investeringen in service zeer serieus nemen. Er gaat immers niets boven de persoonlijke hygiëne en dus de gezondheid van mensen. En alleen door de allerbeste service te verlenen, kunnen we daar een steentje aan bijdragen. RABC: dé internationale hygiënestandaard Binnen onze organisatie gaan we al jaren zeer zorgvuldig om met de classificatie van risico s en de validatie van processen binnen onze wasserij. Sinds 2007 is de rollenwasserij in Nederland RABC gecerti ficeerd. Dit in navolging van het CERTEX certificaat. De bedrijfskledingwasserij in België is in 2008 RABC gecertificeerd. We voldoen daardoor aan de Europese norm EN 14065 RABC (Risk Analyses and Biocontamination Control). Dit houdt in dat we het managementsysteem hanteren dat nodig is om de microbiologische kwaliteit van gewassen textiel te verzekeren. Classificatie van risico s Om te kunnen voldoen aan de norm EN 14065 is het allereerst van belang om de risico s te classificeren. Daarbij gaat het om de volgende zaken: het opstellen van een lijst met microbiologische gevaren en beheersmaatregelen het identificeren van risico s per proces het vaststellen en classificeren van risiconiveaus (bijvoorbeeld laag, middel, hoog, zeer hoog risico) het vaststellen van beheersmaatregelen. Voor de wasserijen hebben we dit per proces uitgewerkt in een overzicht van mogelijke risico s. Inclusief de daarbij behorende beheersmaatregelen. In de certificering RABC zijn er aanvullende richtlijnen opgenomen over het drogen, finishen, vouwen, verpakken en transport. Het gaat hier om richtlijnen waarvan RABC aangeeft dat deze van belang zijn voor de beheersing van de hygiëne. Het RABC-team maakt gebruik van een beproefde werkwijze voor het classi ficeren van risico s. Deze methodiek biedt een duidelijke onderbouwing van de vraag waarom een bepaald risico in de klasse laag, gemiddeld, hoog of erg hoog wordt ingeschaald. Op die manier houden we optimaal rekening met het risico op besmetting, de kans om herbesmetting te voorkomen en de kans op het ontdekken van een mogelijk risico. [ CSR-Report [ 12 ]

Naast functionele, hygiënische en milieuvriendelijke producten, heeft CO 2 -reductie in de totale supply chain mijn speciale aandacht. Arjan Bolink Marketeer

Onze producten en diensten: duurzaam in alle opzichten Over duurzaamheid kunnen we helder zijn: onze producten en diensten zijn in alle opzichten zo duurzaam mogelijk. Van inkoop tot en met recycling. De kern van onze bedrijfsactiviteiten bestaat uit de verhuur van producten met de daarbij horende dienstverlening. Dit houdt in dat wij zorg dragen voor alle stappen in de levenscyclus van de producten. Van inkoop en gebruik tot aan afval en recycling (zie duurzaamheidcirkel). Dit sluit goed aan op onze visie op duurzaamheid. Het dienstverleningsproces is ISO 14001 gecertificeerd door TÜV. Wij beschikken als enige rollenwasserij in Nederland over dit milieuzorgcertificaat. kunststof en bovendien cadmiumvrij. Na de levensduur van de automaat dragen wij zorg voor recycling. Duurzaamheidscirkel duurzaam inkopen afval en recycling duurzaam in duurzaam in service Stap 1: duurzaam inkopen duurzaam reinigen Milieubewust en duurzaam inkopen Handdoekrollen De katoenen handdoekrollen kopen wij in bij het moederbedrijf CWS-boco International GmbH. Hierbij is de garantie gegeven dat het katoen zonder kinderarbeid geoogst en geproduceerd is. Ondanks de milieubelasting die de productie van katoen veroorzaakt, is de hele keten van productie tot afval minder milieubelastend dan bij papier (zie grafiek hiernaast). duurzaam in gebruik Toiletpapier Ecolabel toiletpapier = verantwoord toiletpapier. CWS toiletpapier is gemaakt van 100% oud papier en wordt geproduceerd met World Class milieuprestaties. Daarom mag het als een van de eerste hygiënische papierproducten het FSC-Recycled keurmerk* en het Europees Ecolabel voeren. Samen met onze partner, Van Houtum Papier, doen we meer. Hard aan de weg timmerend op het gebied van Cradle to Cradle garanderen wij een sluitende kringloop. Daarbij wordt oud papier ecologisch verwerkt tot toiletpapier dat de klant vervolgens zelf weer gebruikt. Het oud papier komt van lokale Benelux leveranciers en niet, zoals gebruikelijk, uit het verre buitenland. Vele transportkilometers worden hiermee bespaard. Tevens verpakt CWS het toiletpapier in recyclebare kartonnen dozen waarmee de afvalberg van niet afbreekbare plastics beperkt wordt. Automaten De productie van onze automaten vindt plaats in Zwitserland. De automaten zijn gemaakt van duurzaam, recyclebaar ABS (Acrylonitril Butadie en Styreen) * De Forest Stewardship Council (FSC) is een onafhankelijke, niet-gouvernementele organisatie die streeft naar verantwoord bosbeheer, wereldwijd. [ CSR-Report [ 15 ]

Zeep Alle CWS zepen, geuren en overige vloeistoffen zijn gecertificeerd door RCC. RCC is een wereldwijd opererende researchorganisatie. Al onze vloeistoffen zijn op verschillende manieren geregistreerd: bijvoorbeeld op biologische afbreekbaarheid, op basis van de richtlijnen cosmeticabesluit of aan de hand van een index (EINECS/ELINCS). Verder is officieel vastgelegd dat de vloeistoffen geen gevaarlijke stoffen bevatten. De zepen van CWS zijn 100% dierproefvrij ontwikkeld en getest. Bovendien zijn ze volledig biologisch afbreekbaar. Duurzaam inkopen op basis van harde criteria Naast prijs en leverbetrouwbaarheid hanteren we nog meer beoordelingscriteria bij de uiteindelijke keuze van leveranciers. Door in lijn met ISO 9001 en 14001 de systematiek te volgen van het managementsysteem, beoordelen we onze leveranciers zorgvuldig op alle voor ons belangrijke selectiecriteria. Milieuen kwaliteitsbeleid en maatschappelijke aspecten hebben we hoog in het vaandel staan en hanteren we als beoordelingscriteria. Ieder jaar worden onze leveranciers op genoemde criteria beoordeeld. We bespreken deze beoordeling ook met ze: op die manier streven we naar een ideale samenwerking en een win-win situatie in de hele supply chain. Stap 2: duurzaam in gebruik Katoenen handdoekrollen Een belangrijk voordeel van katoenen handdoekrollen is dat ze aanzienlijk (79%) minder afval opleveren. Ook is de katoenen handdoekrol veel minder milieubelastend dan het papieren handdoekje*. Een rol van 35 meter is zelfs vergelijkbaar met 18.200 meter papieren wegwerphanddoekjes. Normaal gaat een katoenen handdoekrol ongeveer 140 wasbeurten mee, maar door ons revolutionaire wasproces is de levensduur maar liefst 200 wasbeurten. Katoenen rollen absorberen beter dan papieren handdoekjes van een gemiddelde soort en kwaliteit.** Ze kunnen vele malen opnieuw gewassen en opnieuw ingezet worden. * Bron: Ecobalans van handdroogsystemen: Katoenen rollen in vergelijking met papieren handdoekjes, Öko-Instititut e.v. 2006 ** Vergelijk is tussen de CWS katoenen rol (50 maal gewassen) en papieren handdoekjes (100% recycled papier, 2-laags C-vouw), bij een droogdruk van 2000 +/- 100g. Zeepschuim(automaten) Zeepschuimautomaten leveren een besparing op van 53% op het zeepverbruik. Door het volume van het schuim heeft men veel minder zeep nodig voor hetzelfde resultaat. Het waterverbruik is 32% lager omdat schuim makkelijker wegspoelt dan crème. Toiletpapier(automaten) Een afgesloten toiletpapierhouder met afremmechanisme zorgt er in combinatie met strak gewikkelde toiletpapierrollen voor, dat er ongeveer 20% minder toiletpapier wordt verbruikt. De CWS Non touch sensorkranen staan garant voor een waterbesparing van gemiddeld 80%. Door de grote media-aandacht voor verschillende legionellagevallen, is dit vooral in Nederland een hot item. Sensorkranen maken de risico s minimaal: als ze 24 uur niet zijn gebruikt, volgt er automatisch een spoeling. Bovendien besparen onze klanten inmiddels duizenden liters water. Stap 3: duurzaam reinigen In onze eigen wasserijen reinigen we alle handdoekrollen, schoonloopmatten en bedrijfskleding grondig. Hierbij bekijken en inspecteren we ieder exemplaar. Zolang het kan, herstellen we eventuele beschadigingen of onregelmatigheden. Als herstel niet meer mogelijk blijkt, vervangen we het product door een nieuwe rol of mat. We staan immers garant voor de hoge kwaliteit van onze producten en service. Afgekeurde handdoekrollen en kleding worden (indien mogelijk) voor hergebruik aan derden aangeboden. [ CSR-Report [ 16 ]

Het milieuvriendelijk wasproces van CWS in s-hertogenbosch Bij het wassen letten we uiteraard ook op het milieu. In industriële textielwasserijen wordt normaal gesproken op 85-90 C gewassen. De rollenwasserijen in zowel Nederland als België bereiken dezelfde wasresultaten op 45 C. De kwaliteit van reinigen is optimaal gebleven. Dit heeft overigens ook positieve gevolgen voor het waterverbruik: bij wassen op 85 C is er voor elke kilo wasgoed 4,2 liter water nodig. Bij 45 C is het waterverbruik 3,6 liter per kilo wasgoed. We hebben dan ook het laagste waterverbruik van alle wasserijen in Nederland per kg wasgoed. Bijkomend voordeel is dat hierdoor ook het energieverbruik van onze wasserij in s-hertogenbosch is afgenomen. Bovendien is de slijtage van het katoen sterk gereduceerd, zodat we minder nieuwe handdoekrollen hoeven in te kopen en in te zetten. Wij blijven ons wasproces continu verbeteren, zodat er met minder milieubelasting hetzelfde resultaat bereikt wordt. 6 miljoen handdoekrollen Wij hebben één van de modernste wasserijen in Europa. In volume gemeten, is het één van de grootste wasserijen van Nederland. Op het gebied van handdoekrollen zijn wij zelfs de grootste: we wassen bijna 6 miljoen handdoekrollen per jaar. Achter elkaar is dat 210 miljoen meter handdoekrol, wat gelijk is aan ongeveer 5,5 maal de omtrek van de aarde. Naast handdoekrollen wassen wij zo n 300.000 schoonloopmatten per jaar. Duidelijke afspraken over energie en water De Federatie Textielbeheer Nederland (FTN) heeft aanvankelijk een meerjarenafspraak (MJA1 en MJA2) gemaakt met het Ministerie van Economische Zaken en het Interprovinciaal Overleg (IPO) op het gebied van energie en water. CWS heeft vanaf het begin aan zowel MJA1 als MJA2 deelgenomen. Ook de komende jaren bijven wij verder werken aan een verdere verbetering van de energie-efficiency door deel te nemen aan het vervolg: MJA3! In 1995 was CWS de eerste wasserij die de Branche-milieuprijs in ontvangst mocht nemen. In de jaarlijkse door SenterNovem uitgevoerde MJA2- monitoring voor natwasserijen, scoort CWS zeer goed binnen de branche. Onze kracht: het uitgekristalliseerde wasproces waarbij tijd, temperatuur, beweging en toegevoegde wasmiddelen perfect op elkaar zijn afgestemd. De grafieken op de volgende pagina s zijn afkomstig uit het SenterNovem rapport MJA2-Monitoring Bedrijfsrapport 2008. Op basis van de parameters elektriciteit, aardgas en water kunt u zien dat het wasproces van CWS zeer efficiënt is vergeleken met andere bedrijven in de branche. In de grafiek van het specifiek waterverbruik zijn we in een jaar gestegen van de 3e naar de 1e plaats. Wasserij CWS-boco International GmbH In 2008 startte men in Solingen, Duitsland, met een afvalwater recycling project met het doel om 80% van het afvalwater opnieuw te gebruiken. Hiermee bespaart de wasserij dagelijks 160.000 liter schoon water. In Shanghai, China, is eveneens een dergelijk project gestart. Hier verbruikt men momenteel, en vooral naar Chinese begrippen, heel weinig water namelijk zo n 6 liter per kilo handdoekrol. [ CSR-Report [ 17 ]

Onze producten en diensten: duurzaam in alle opzichten [ CSR-Report [ 18 ]

Belangrijk De wasserijen die aan dit onderzoek hebben meegedaan worden aangeduid met een bedrijfsnummer. Als het om energie-efficiency gaat is CWS overall gemeten de best presterende rollenwasserij van Nederland. Bron: Benchmark Agentschap NL (v/h Senter Novem) [ CSR-Report [ 19 ]

Mijn collega s en ik zetten ons in voor een perfect wasresultaat met zo min mogelijk energieverbruik. Kelly Dubbeld Medewerkster wasserij

Energieverbruik Aardgas verbruiken we vooral in de wasserij en in veel mindere mate voor de verwarming van kantoren. Het indexcijfer aardgas is opgebouwd uit m 3 aardgas per ton wasgoed. Elektriciteit gebruiken we zowel in de wasserij als in de kantoren. Het indexcijfer elektriciteit is opgebouwd uit kwh per ton wasgoed. Energieverbruik wasserij CWS 2002-2009 Jaar Index aardgas Index elektriciteit 2002 100,0 100,0 2003 96,9 94,2 2004 95,4 93,5 2005 94,7 97,9 2006 95,1 95,5 2007 92,4 93,8 2008 91,3 94,4 2009 90,2 94,0 Reductie in gasverbruik In 2009 is een productiviteitsverbetering gerealiseerd in de wasserij. Per uur hebben we 4,1% handdoekrollen meer gereinigd dan in 2008. Deze verbetering is vooral tot stand gekomen door de mensen zelf. Door doelmatig om te gaan met uurcapaciteit, werkroosters en ideeën van de medewerkers hebben we de personele bezetting zo optimaal mogelijk kunnen benutten. Daarnaast is, als gevolg van de economische recessie, het absolute volume gewassen handdoekrollen gedaald waardoor 1 gasgestuurde machine minder in gebruik is genomen. Energieverbruik 2002-2009 index 140 130 120 110 100 90 80 Index electriciteit Index aardgas 2002 100 100 2003 94 97 2004 93 95 2005 98 95 2006 96 95 2007 94 92 2008 94 91 2009 94 90 Waterinname wasserij In het productieproces gebruiken we leidingwater en geen grondwater. Het aspect van ongecontroleerde verdroging van de bodem speelt dus geen rol. De jaarcijfers voor de periode 2001-2009 zijn in de grafiek verwerkt. Het indexcijfer waterinname is opgebouwd uit m 3 water per ton wasgoed. Met het waterverbruik is onze wasserij in Nederland de zuinigste per kg. wasgoed. Bovendien hergebruiken we het water waar de handdoekrollen mee worden gewassen voor het reinigen van de schoonloopmatten. Hierdoor gebruiken we nog maar 1 liter vers water per 100 matten. Als het om waterbesparingen in het wasproces gaat, hebben we op dit moment de grens van onze technische mogelijkheden bereikt. Echter in 2009 hebben we toch weer een besparing kunnen realiseren omdat we binnen het wasproces van de handdoekrollen water zijn gaan hergebruiken, door het water van de persen terug te voeren in het wasproces. Afvalwater Waterverbruik 2002-2009 index 140 130 120 110 100 90 80 Index waterverbruik 2002 2003 2004 2005 2006 2007 100,0 98,8 95,2 102,1 103,4 90,7 Bij het afvalwater maken we onderscheid tussen proceswater en huishoudelijk water. Hiervoor is geen gescheiden riolering aanwezig. In de voorschriften zijn eisen opgenomen ten aanzien van de eigenschappen van het afvalwater. Deze lozingsvoorschriften staan vermeld in de tabel op pagina 23. Iedere 2 maanden en tijdens de jaarlijkse meetweek worden deze lozingseisen getoetst aan de daadwerkelijke lozingswaarden. 2008 91,5 2009 89,2 Index electriciteit Index aardgas Wm-voorschriften m.b.t. lozingseisen Voorschriften 2008 Zuurgraad (ph) 6,5-11 10,5 Temperatuur Max. 40 o C 37,08 o C Sulfaatgehalte 300 mg/l 140 mg/l [ CSR-Report [ 21 ]

Hygiëne managementsysteem RABC Sinds december 2007 is de Nederlandse wasserij RABC gecertificeerd. In 2008 hebben wij de internationale standaard RABC (Risk Analyses Biocontamination Control) ook ingevoerd voor onze bedrijfskledingwasserij in Puurs, welke in november is getoetst door TÜV. Met deze toevoeging staan wij garant voor de microbiologische beheersing en kwaliteit van het gehele textiel gamma. Een harde eis die wordt gesteld door onze klanten die onder andere werkzaam zijn in de voedselverwerkende industrie, horeca en bij zorginstellingen. Certificering milieuzorgsysteem in Nederland en België, inclusief bedrijfskledingwasserij, een feit. Het milieuzorgsysteem (ISO 14001) dat wij bij CWS Nederland al hebben behaald, is nu ook sinds 2008 effectief geïmplementeerd in België. Zowel België, evenals de wasserij in Puurs hebben de door TÜV uitgevoerde hercertificeringsaudit ondergaan. Hiermee onderkennen wij het belang van onze verantwoordelijkheid om goed om te gaan met het milieu. Wij zijn de eerste organisatie in de branche die ISO 14001 gecertificeerd is. Stap 4: duurzaam in service Perfecte service staat voorop Een goede service aan onze klanten staat bij CWS Nederland hoog in het vaandel. Om dat te realiseren bezoeken onze servicemedewerkers op gezette tijden onze klanten. Tijdens dit sevicebezoek zorgen zij voor schone handdoekrollen, toiletpapier, zeep, een check up van de apparaten en schone en herstelde bedrijfskleding. Met als doel om de hygiëne bij onze klanten continu op een hoog niveau te houden. Alle verbeteringen die wij doorvoeren in duurzaamheid, mogen nooit ten koste gaan van deze service aan onze klanten. Integendeel! Juist door voortdurend te kijken naar de serviceorganisatie, kunnen wij verbeteringen doorvoeren die ten goede komen aan het milieu, maar ook aan onze klanten. Een goed voorbeeld daarvan is de opbouw van de serviceorganisatie. De servicedepots zijn verspreid over de gehele Benelux gevestigd. Daardoor is er altijd een servicedepot in de buurt van de klant. Klanten kunnen we zo snel service geven, maar we besparen ook gelijk op autokilometers. Efficiënte serviceroutes Sinds 2008 plannen we onze routes met een inno vatief softwaresysteem. Met deze software kunnen we bij de planning rekening houden met diverse parameters, zoals servicefrequentie, vaste stoptijden, tijd voor de dienstverlening en specifieke klantcondities. Er wordt een verdeling tussen compactheid van gebieden, productiviteit en te rijden kilometers gesimuleerd. Het grote voordeel hiervan is dat wij nog efficiënter onze klanten kunnen bevoorraden en er geen onnodige kilometers worden gereden. In 2009 hebben we met deze nieuwe planmethode al aanzienlijke besparingen gerealiseerd. In 2008 werden voor service en binnenlands transport 3.322345 kilometers gereden. In 2009 waren dat 3.056833 kilometers, een besparing van 8%. Vergroening wagenpark Bij vervanging van een servicewagen of een auto voor een buitendienstmedewerker kiezen wij voor de groene variant. In 2010 gaan we 15 servicewagens vervangen die nu voldoen aan euro 3 norm. Deze wagens worden vervangen voor wagens die voldoen aan de euro 5 norm en voorzien zijn van een roetfilter. Eind 2009 had 89% van de auto s van onze buitendienstmedewerkers een C-label of beter. Met de vervangingen die in de loop van 2010 plaats gaan vinden, zal 95% van alle auto een C-label of beter hebben. Eind 2010 zal 72% van de auto s van onze buitendienstmedewerkers voorzien zijn van een roetfilter. Handheld Medio 2008 zijn we gestart met het digitaal verwerken van de afleverbonnen. Wij maken daarbij gebruik van een handheld en laten onze klanten de routekaart digitaal ondertekenen. Deze nieuwe manier van werken heeft organisatorisch tot grote verbeteringen geleid: snelle administratieve verwerking, snellere reactie op klantvragen, juist verwerking van gegevens (geen foutgevoelige handmatige invoer), betere, want onderbouwde facturatie en verbetering van onze leverbetrouwbaarheid. Maar ook het milieu is gediend met deze digitale verwerking. In 2008 verbruikten we nog 258 dozen met kettingformulieren ten behoeve van de afleverbonnen. In 2009 hadden we die in het geheel niet meer mogelijk. Een besparing van maar liefst 2580 kilo papier. [ CSR-Report [ 23 ]