december 2001 30e jaargang Uitgave van de Nederlandse Vereniging van Toerzeilers. Verschijnt 7x per jaar. ISSN 1384-9492 NEDERLANDSE VERENIGING VAN TOERZEILERS SECRETARIS: A. F. Marks, PENNINGMEESTER: B. van Roosmalen, postgiro 2803380 t.n.v. contributie: EUR 27,- p.j. LEDENADMINISTRATIE: K.G. Dik, Nederlandse Vereniging van Toerzeilers, Postbus 50223, 1305 AE Almere, e-mail toerzeilen@hetnet.nl. Aanmelden of afmelden lidmaatschap bij de Ledenadministratie. REGIO/COMMISSIE VOORZITTERS Noord: I.F. Witteveen, Zuid : H. Korver, West: J.J. Scholte, Oost: J. van der Scheer, Randstad: G. van Voorbergen, Centrum: Mevr. K. van Roosmalen-Bakker, Uiterton: A.F.M. Verbraak Technische Commissie: H. Rooze Commissie Zeemanschap & Navigatie: J. Molenaar Planologische Commissie: W.P. van Erven Dorens WEBSITE NVvT: http://www.toerzeilers.nl VERENIGINGSARTIKELEN Mevr. K. van Roosmalen Bakker, Girorek. 280 3380. HOOFDREDACTIE Peter H. Paternotte, e-mail ppenaf@wxs.nl REDACTIESECRETARIAAT Fokko van Steenwijk e-mail f.vansteenwijk@hccnet.nl REDACTIECOMMISSIE Marjolein Brandt, Beatrice van der Bijl, Peter Paternotte, Fokko van Steenwijk. Namen en adressen van de bestuursleden, gegevens over regio- en kenniscommissies, de ledenservice, bemanningsbank en verenigings artikelen vindt u in de Leden- en Schepenlijst. Druk: Anraad, Nieuwegein. 177 UIT DE STUURKUIP 2 VAN DE KAMPANJE 3 VERENIGINGSNIEUWS 7 * Toerzeiltochten Uiterton * Attachment vakanties ZEEMANSCHAP EN NAVIGATIE 12 * Mededelingen Commissie Z&N * Recensies nautische publicaties TECHNIEK AAN BOORD 17 * Verontreinigde dieselbrandstof * Meer laadcapaciteit uit de generator PLANOLOGIE 19 * Kort Planologisch Nieuws LEDENADMINISTRATIE 21 * Nieuwe leden VERENIGINGSEVENEMENTEN 23 * Zeemancipatie Rondje Nrd.-Holland * Verslag 18-Uurstocht 2001 * Zomer familietocht IJsselmeer REISVERSLAGEN 26 * Bericht van de Onderneming (7) *In 2001 met de Pavane naar Riga VARIA 36 * Het Taling Genootschap * ICCY 2002 * Wie helpt ons verder? * Nautisch gedicht van onbekende * auteur * Primus Inter Pares Project EVENEMENTENBULLETIN 39 ADVERTENTIES 50 ATTENTIE 50 INFORMATIE VOOR AUTEURS 51 1
UIT DE STUURKUIP Peter Paternotte Bestuur Bij de laatste ALV te de Meern op 17 november j.l vond een fors aantal zetelwisselingen plaats, onze voorzitter gaat er in zijn jaarrede (rubriek VAN DE KAMPANJE) uitgebreid op in. Bijgaande foto s geven en impressie van het uitwuiven van de secretaris Albert de Ruyter van Steveninck en het bestuurslid Marjolein Brandt. Albert verdwijnt gelukkig niet helemaal uit beeld, hij blijft in elk geval betrokken bij het Planologie gebeuren en niet alleen door het continueren van zijn lidmaatschap van de Planocommissie en het schrijven/compileren van het Kort Planologisch Nieuws. De vertegenwoordiging van de NVvT in het Breed Overleg Waterrecreatie blijft in zijn bekwame handen. Marjolein gaat de redactie van ZEILEN versterken, maar blijft ook betrokken bij de redactie van TOERZEILEN. Stillere schepen Dat is de naam van een project van de HISWA vereniging, een adviesburo en de Metaalunie branchevereniging en enkele bedrijven en een brancheorganisatie. In het kader daarvan zijn een drietal voorbeeldschepen gebouwd (een Hutting zeiljacht, een Grouwster vlet en een kotter). Allerlei verbeteringen zijn doorgevoerd en de nodige ervaringen opgedaan. Een belangrijke conclusie was dat de schroef meestal wordt onderschat als geluids- en trillingsbron. Daarnaast is foutief gebruik van isolatiemateriaal reden voor onnodige geluidsoverlast. Inmiddels is naar aanleiding van het project een handboek verschenen dat ingaat op de vele aspecten van geluid en trillingen aan boord van plezierjachten. Het is voor een bescheiden prijs te krijgen bij de betrokken branches. Het is primair bedoeld als gereedschap voor de jachtbouw zelf. Onduidelijk is of het handboek ook voor particulieren te krijgen is. Nader informatie is te krijgen bij het betrokken adviesburo, Syntens, tel. 06-22 97 71 46 email rdi@syntens.nl. Dag boot Het is bijna zover; we hebben besloten onze trouwe boot, waarmee we bijna tien jaar onze eigen binnen- en kustwateren en de omringende landen hebben bezocht, te verkopen en op zoek te gaan naar de laatste boot, waarmee hopelijk over enige jaren grotere tochten ondernomen kunnen worden. Het gekke is dat zo n beslissing die je tenslotte zelf neemt je toch overvalt. Het is een soort stroomversnelling waarin je terecht komt. Je bent helemaal niet voorbereid op de gevolgen van zo n beslissing en moet je totaal anders instellen op je relatie met het schip. In de eerste plaats, onder druk van de aanstaande kijklust, moet je beslissen wat je mee naar huis neemt en wat er op de boot blijft. Niets is meer vanzelfsprekend, je dient je te verplaatsen in de eventuele wensen en behoeften van een nieuwe eigenaar. Wat moet je eigenlijk met al die NVvT plaatjes van Noordzee oversteken, de NVvK plaatjes van de 24- uurs en de mooie ronde schildjes van de Schuttevaerrace? Laten zitten? Ondenkbaar, maar gelijk een wat lichtere plek op het kajuitschot met wat schroefgaatjes. Nemen we de olielamp die we ooit van de buren kregen bij onze laatste verhuizing? En wat te denken van al die over een reeks van jaren opgespaarde reserve-onderdelen, schroefjes, harpjes, splitpennen en borgringen etc etc. Gereedschap, ook zo iets. Sommige dingen zijn specifiek voor de boot, zoals de poelietrekker voor de schroef, dus die kan niet mee, maar wat te denken van een mooie klemtang voor het oliefilter van de motor? En last but not least, al die mooie pannen en voorraadbussen? Kortom een reeks van beslissingen die je maar eens in de tien jaar hoeft te nemen en dan wel over een steeds groter aantal zaken. De enige geruststelling is dat dit de laatste keer is 2
Winter Dat is het langzamerhand en dus is het zeilersbestaan tot stilstand gekomen. Als je op een jachtwerf rondlopend goed luistert tussen de dicht bij elkaar geparkeerde jachten, hoor je af en toe gerammel van gereedschap en het zoemen van boormachines of andere klusgeluiden. De echte diehards gebruiken de stille tijd om elk weekend te klussen, het botenleven gaat gewoon door. Feit is dat er altijd wel iets aan een boot te doen is, ik spreek uit ervaring. Terwijl ik dit schrijf bedenk ik zo drie klusjes die me een weekend zoet kunnen houden en zelfs nog los staan van de verkoopplannen. Als ik dat winterse geklus zie en/of hoor moet ik altijd aan de beroemde kerstcartoon van Mike Peyton denken die de familie op kerstavond naar de werf voert om Pa te zoeken die in feestkledij in de kuip zit onder het besneeuwde dekzeil en de familie, die pissig naar de boot loopt, toeroept dat hij vergeten was de ijskast te ontdooien of iets dergelijks. Een variant daarop is de familie die voor het kerstdiner aan boord van het naast het woonhuis op een grote trailer staande jacht moet en een glunderende schipper die zijn nautische kookkunst op het droge vertoond voor zijn klappertandend gezin. Ik neem toch aan dat dergelijke schippers (en wellicht schippersen) bij de NVvT met een kaarsje te zoeken zijn. De redactie vantz wenst u plezierige feestdagen en een voorspoedig 2002! VAN DE KAMPANJE Hans Andriessen, voorzitter JAARREDE, UITGESPROKEN OP DE ALGEMENE LEDENVERGADERING VAN 17 NOVEMBER 2001 Dames en Heren, geachte leden van de Nederlandse Vereniging van Toerzeilers hier in vergadering bijeen. Allereerst natuurlijk, mede namens het gehele bestuur, van harte welkom. Fijn dat u in zo grote getale hier vanavond aanwezig hebt willen zijn. Het jaar 2001 is een jaar dat wij met gemengde gevoelens gaan afsluiten. Enerzijds als een jaar waarin onze vereniging wederom verder is gegroeid en waarop wij als een actief en in vele opzichten ook goed verenigingsjaar kunnen terug zien, anderzijds ook als een jaar waarin de wereld werd geschokt door ernstige gebeurtenissen waarbij duizenden onschuldige mensen het leven verloren als gevolg van terroristische activiteiten en een daarop volgende oorlog waarvan het eind nog niet is te overzien. Het is hier vanavond niet de plaats en de tijd om daarop verder langdurig in te gaan maar ik dacht wel dat het goed was om niet zomaar aan voornoemde gebeurtenissen voorbij te gaan. Daarvoor raken ze ons allen te diep en is de wereldsituatie m.i. te ernstig. Het is mijn taak, dames en heren, u vanavond bij te praten over het wel en wee van onze vereniging. Helaas zijn ons het afgelopen jaar een aantal leden ontvallen. Wij ontvingen bericht van overlijden van de heren: Daman Willems, Ellerbroek, Nijk, Vermue, Scharreberg en Rossum. Ik verzoek u allen even te gaan staan om hen enkele momenten te gedenken. Ook zijn enkele leden getroffen door ziekte en vanaf deze plaats wil ik die graag van harte - en zo spoedig mogelijk - een volledig herstel toewensen. 3
Doelstellingen: Zoals u weet hebben wij bij het begin van mijn aantreden als voorzitter als één van de doelstellingen de groei van de Vereniging voor ogen gehad. Wij hebben toen ook de commissie Public Relations geïnstalleerd. De meer dan forse toename van ons ledental toont aan dat die commissie haar bestaansrecht inmiddels bewezen heeft. Wij achtten groei toen noodzakelijk om verschillende redenen. Eén van die redenenen was, en is nog steeds, dat bij een toenemende overheidsbemoeienis met de watersport en alles wat daar mee te maken heeft, het behartigen van de belangen van onze leden een steeds belangrijker plaats gaat innemen. Helaas is het nu eenmaal zo dat, wil men die belangen goed kunnen verdedigen, daarvoor een zekere kracht nodig is. Een grote belangrijke vereniging met veel leden kan met meer kracht spreken dan een kleine onbelangrijke. Zo zit de wereld nu eenmaal in elkaar. Wel, in die doelstelling zijn wij ook dit jaar weer uitstekend geslaagd. In het afgelopen verenigingsjaar hebben wij de mijlpaal van 3000 gezinslidmaatschappen behaald, dat betekent dat zo`n 8000 a 9000 Nederlandse watersporters binnen onze vereniging hun thuis vinden, een groei van ongeveer 35%, t.o.v 3 jaar geleden. Onze vloot telt nu ongeveer 3000 toerzeiljachten. Steeds meer watersporters melden zich bij onze NVvT aan om gebruik te kunnen maken van onze faciliteiten, activiteiten, evenementen en niet in de laatste plaats, van ons uitstekende verenigingsorgaan Toerzeilen en onze eigen website op internet. Eén van onze doelstellingen, groei, is dus zeker succesvol maar tegelijkertijd moet worden voorkomen dat die groei te snel gaat. We zullen er voor moeten zorgen dat wij die groei organisatorisch goed kunnen blijven begeleiden en wij zullen er als bestuur zorg voor moeten dragen dat de belangen van onze bestaande leden daarbij niet in het gedrang komen. Het komende verenigingsjaar zullen wij dan ook alle aandacht richten op juist dit aspect, het er voor zorg dragen dat het ledental en onze capaciteit om die adequaat te bedienen, in balans blijft. Ik kom daar zo dadelijk nog op terug. Enquête: Om steeds goed op de hoogte te blijven van wat er binnen de vereniging en bij onze leden leeft, hebben wij besloten een enquête te organiseren en ik prijs mij bijzonder gelukkig dat daar op overweldigende wijze op is gereageerd. Meer dan 35% van onze leden hebben het enquêteformulier teruggezonden en dat is, zo verzekeren de experts ons, een bijzonder hoog resultaat en een bewijs dat het wel en wee van onze vereniging u allen zeer ter harte gaat. Met de resultaten van deze enquête gaan wij het komende verenigingsjaar aan de slag. Wij zien in deze enquête uw wil, de wensen van onze leden, tot uitdrukking gebracht en wij zullen die wensen zeer ter harte nemen. Jelly Marcussen zal u zodadelijk wat meer over deze enquête vertellen, maar ik mag u vast verklappen dat ruim 77% van onze leden lid is geworden van de NVvT omdat ze menen daar kennis op te doen en maar liefst 90% van onze leden zegt tevreden over de NVvT te zijn, een wel bijzonder goede score gelukkig. Nog een opvallend cijfer, slechts 3,4% van onze leden zou meer inspraak willen hebben. Ik wil hier graag José Kuijsters, Jelly Marcussen, Arnaud Marks, Roosje Hofman en Harry Verdijk en verder alle leden van het bestuur van harte danken voor hun inspanningen en vele werk om deze enquête tot een succes te maken. Een ander zeer verheugend feit dat niet onvermeld mag blijven is dat op onze oproep om u beschikbaar te stellen om ons op verschillende gebieden te komen helpen, maar liefst 190 NVvT leden positief hebben gereageerd. Het geeft ons een bijzonder goed gevoel dat ons verzoek op zo genereuze wijze is beantwoord. Het is voor ons, als bestuur, een teken dat wij niet alleen staan en in alle opzichten op uw steun kunnen rekenen als dat nodig zou zijn. Organisatie verandering: Geen ledenstop: Teneinde onze onstuimige groei goed te kunnen blijven begeleiden en de behartiging van uw belangen optimaal te kunnen uitvoeren zullen er op termijn een aantal aanpassingen in onze organisatie moeten plaatsvinden. Wij moeten met name voorkomen dat te vaak aan te veel leden Nee moet worden verkocht als zij aan één of ander evenement willen deelnemen. Een gemakkelijk alternatief is natuurlijk om een ledenstop in te voeren. Een ledenstop is echter een gevaarlijk middel dat ook nog eens tegen onze statutaire doelstellingen 4
ingaat en wij zijn dan ook van mening dat we eerst moeten proberen de uitdaging aan te gaan. Het toenemende aantal leden dwingt ons het onderste uit de kan te halen en ik ben er van overtuigd dat wij in staat zullen zijn onze organisatie te stroomlijnen, de efficiency te verbeteren en door regionale samenwerking en uitbreiding van onze bestuurskracht aan de uitdaging tegemoet te kunnen komen. Derhalve zijn wij voornemens om de structuur van onze regio s zodanig aan te passen dat die elkaar meer gaan ondersteunen en meer landelijk dan uitsluitend regionaal gaan opereren zodat verschillende evenementen mogelijk in verschillende regio s herhaald kunnen worden of dubbel kunnen worden uitgevoerd. Het komend jaar zal dit wellicht reeds enig effect kunnen sorteren, maar wij hopen dat het daaropvolgend seizoen de knelpunten zullen zijn opgelost. Het bestuur realiseert zich dat de forse groei van ons ledental de uiterste zorg en begeleiding behoeft. Nogmaals, mocht die groei tot echte problemen gaan leiden dan zullen wij mogelijk noodgedwongen pas op de plaats moeten maken, wij willen natuurlijk niet groeien omwille van de groei. De belofte die wij nieuwe leden doen als vereniging, moeten wij natuurlijk ten alle tijden wel waar kunnen maken alhoewel er altijd wel enige spanning zal blijven bestaan tussen die twee doelstellingen. U kunt er echter van verzekerd zijn dat wij, bestuur en regiobesturen, het afgelopen jaar zeer intensief zijn bezig geweest met de toekomst van onze vereniging en met de begeleiding daarvan en wij doen dat overigens met zeer veel plezier. Belangen behartiging: Sprekende over belangenbehartiging. Ik stelde reeds dat het aantal leden van een vereniging mede bepalend is voor de invloed die men als vereniging binnen het geheel van de watersport kan uitoefenen. Al zijn wij echter nog zo groot, alleen zouden wij toch vrij machteloos zijn in het krachtenspel tussen regerings, provinciale en zelfs gemeentelijke politieke instanties enerzijds en de watersport anderzijds. Samenwerking met andere organisaties is derhalve van eminent belang. Zij die denken dat wij het zonder samenwerking ook wel kunnen redden, maken een grote fout. Overigens, uit de enquête blijkt dat ruim 64% van onze leden lid werd omdat ze het behartigen van hun belangen als toerzeiler door de NVvT uitermate belangrijk vinden. De NVvT heeft die belangenbehartiging door samenwerking duidelijk in haar beleid verankerd. Zo nemen wij deel aan een groot aantal overlegstructuren en wij zullen dat ook blijven doen. Middels onze commissie Planologie volgen wij nauwlettend de landelijke planologische ontwikkelingen en houden we ons vooral ook bezig met de regionale planologie. Daartoe is de commissie actief in de regio s Waddenzee, IJsselmeer, Noordzee, Deltawateren en Friesland. De NVvT is daar een bekende verschijning en oriënteert zich verder ook door persberichten, verslagen van inspraakgroepen, officiële nota s, visies, rapporten en studies betrekking hebbende op de diverse vaargebieden en in een aantal gevallen zijn, naar aanleiding daarvan, door de NVvT bezwaarschriften of verzoeken ingediend. Samenwerking, ik zei het reeds, is essentieel om iets te kunnen bereiken. Om die reden is de NVvT dan ook lid geworden van een aantal belangenorganisaties. Ik noem daarbij Het Watersport Beraad (WSB) voor landelijke zaken (de voorzitter van het WSB, de heer Lagerweij is hier vanavond onze gast) en voorts: Het Breed Overleg Deltawerken (BOD) voor het Deltagebied. De KNWV werkgroep Zuidelijke Randmeren en de KNWV werkgroep IJsselmonding Ook is de NVvT vertegenwoordigd in een door het Watersport Beraad geformeerd platform als gesprekspartner voor Rijkswaterstaat en nemen wij deel aan zg Klankbordbijeenkomsten, georganiseerd door beherende instanties zoals RWS, STUM, CCW, Stuurgroep Waddenprovincies, Stuurgroep Deltawateren, of voor specifieke projecten (IIVR, WIN, IVIJ, Delta in zicht etc) waarvoor wij worden uitgenodigd en zo nodig onze stem laten horen. Het is helaas te verwachten dat in een vol land als Nederland, de mogelijkheden voor een onbelemmerde toervaart eerder zullen af- dan toenemen. Derhalve is het uiterst belangrijk een vinger in de pap te kunnen houden. Dat kan alleen vanuit een positie van kracht en dan nog alleen door samenwerking. Het bestuur van de NVvT zal derhalve alles in het werk blijven stellen om als organisatie aan die ontwikkelingen mede richting te geven, en dat alles in het kader 5
van het behartigen van de belangen van onze leden. Contributie: De NVvT is een zuinige Low Budget organisatie en de contributie kon steeds, door de grote inzet van veel vrijwilligers, bescheiden blijven. Wij hebben de contributie voor het nieuwe jaar ook ditmaal niet willen verhogen. Voor zo weinig mogelijk geld zo veel mogelijk bieden is en blijft het motto. Bij de omrekening van gulden naar Euro hebben wij daarom niet naar boven afgerond maar naar beneden. Toch kunnen wij u niet beloven dat ook het hierna volgende seizoen de contributie gelijk zal blijven. Meer activiteiten kosten meer geld, de wensen van onze leden nemen uiteraard ook steeds toe, het aantal evenementen zal wederom toenemen en de stijgende kosten in Nederland dragen er natuurlijk ook aan bij dat wij mogelijk gedwongen zullen worden gelijke tred te houden met de kostenontwikkelingen. Voor het komende jaar echter is het onze onvolprezen penningmeester echter wederom gelukt om de hoogte van de contributie te handhaven. Public Relations: Graag wil ik nog even een mogelijk misverstand uit de weg ruimen. Public relations is niet alleen een instrument om het aantal leden te vergroten. Public relations is veel meer, het is de olie die onze organisatie moet smeren, het verzorgt de interne verhoudingen, het stimuleert en bewaakt de aandacht voor onze leden en met name de menselijke aspecten daarbij. Het geeft onze vereniging een gezicht en zet haar voor de buitenwereld neer. Tot die buitenwereld behoren derhalve ook die instanties waarmede wij, op regerings, provinciaal of gemeentelijk niveau te maken krijgen. Derhalve is public relations een absolute must en wij prijzen ons dan ook gelukkig over iemand te kunnen beschikken die dat in haar vingers heeft. Zij is bereid gevonden in het bestuur van de vereniging zitting te nemen en een voorstel terzake haar als zodanig te benoemen, ligt vandaag voor u gereed. Bestuurswisseling: Twee bestuursleden treden vandaag reglementair af en hebben zich niet herkiesbaar gesteld. Zoals u in de notulen heeft gelezen heeft onze onvolprezen secretaris, Albert de Ruyter van Steveninck, reeds vorig jaar aangekondigd zich als zodanig niet meer herkiesbaar te stellen. Het bestuur heeft voor deze beslissing alle respect. Albert heeft acht jaar lang op meer dan uitstekende wijze gefunctioneerd als bestuurder en als bestuurder van formaat, mag ik wel zeggen. Een secretaris-generaal van de oude stempel, zeer actief, uitermate betrouwbaar en degelijk, veel initiatief en een uitermate grote inzet. En daarbij altijd behulpzaam, vriendelijk en met een opgewekt karakter. Albert huldigt het standpunt vrijwillig is niet vrijblijvend en hij raakte wel eens geïrriteerd als anderen niet de zelfde insteek hebben. Hij blonk ook uit in het vergaderen. Agenda s van 16-18 punten waren geen uitzondering en ten slotte is hij de man die belangenbehartiging zeer nadrukkelijk aan de orde heeft gesteld en de NVvT in de diverse landelijke organisaties op de kaart heeft gezet. Een bestuurder van allure en formaat die wij node zullen missen. Gelukkig verlaat hij ons niet helemaal. Hij heeft toegezegd onze contacten met het WSB en andere instanties te zullen blijven behartigen en ook blijft hij actief binnen de planologische commissie. Hij heeft tenslotte toegestemd toe te treden tot onze Raad van Advies zodat zijn kennis, ervaring en niet in de laatste plaats, zijn aimabele aanwezigheid vooralsnog voor onze vereniging behouden zullen blijven. Ik zou Albert en zijn partner Nel nu even willen vragen naar voren te komen om onze dankbaarheid voor zijn maar natuurlijk ook haar bijdrage aan onze vereniging, ook materieel tot uitdrukking te laten komen. Ook ons bestuurslid Marjolein Brandt gaat ons bestuur verlaten. Zij heeft zich jarenlang ingezet voor onze vereniging, binnen en buiten het bestuur en was o.a. betrokken bij de commissie Zeemancipatie. Ook het jeugdzeilen lag haar nauw aan het hart en je kon haar uit bed bellen om een boot naar Frankrijk of Engeland te zeilen. Na haar vrouwzeil-periode trad ze toe tot het regio Centrumbestuur en tot de redactie van Toerzeilen waar ze gelukkig nog steeds actief is. Marjolein heeft zojuist een nieuwe functie aanvaard in de redactie bij het befaamde blad Zeilen en als zodanig zullen wij ook hier gelukkig nog met haar in contact blijven. Ook Marjolein wil ik graag vragen even 6
naar voren te komen om een blijk van dank in ontvangst te komen nemen. Voor beide aftredende bestuursleden vraag ik uw hartelijke applaus. Gelukkig zijn wij om u te kunnen melden dat voor beide aftredende bestuursleden wij twee nieuwe leden bereid hebben gevonden hun plaatsen in te nemen. De eerste is Albert s opvolger, Arnaud Marks, die vorig jaar reeds in het bestuur werd opgenomen en zich een jaar lang onder de voortreffelijke coaching van Albert op zijn nieuwe taak als secretaris van onze vereniging heeft kunnen voorbereiden. Vandaag neemt hij derhalve Albert s taak officieel over. Arnaud, nogmaals, van harte welkom in je nieuwe functie en wij zijn er van overtuigd, nee, wij weten het reeds zeker, je bent een waardige opvolger van Albert die nu dus met een gerust hart zijn functie kan overdragen. Ook voor Marjolein Brandt hebben wij een opvolger kunnen vinden. Gelukkig toch weer een vrouw in ons bestuur en wat voor een. Ik stel u graag voor aan José Kuijsters die wij als nieuw bestuurslid bij u hebben voorgedragen. Er zijn geen tegenkandidaten aangemeld en derhalve treedt zij met ingang van vandaag tot het bestuur van de vereniging toe. Zij zal de PR functie binnen onze vereniging gaan uitoefenen en heeft reeds bewezen daar alle kwaliteiten voor te bezitten. VERENIGINGSNIEUWS Ton Verbaak, regio Uiterton In een vereniging als de onze gebeurt er heel veel en altijd op vrijwillige basis. Een woord van dank aan al die vrijwilligers is dan ook op zijn plaats. Graag wil ik er, zonder anderen te kort te willen doen, er enkele apart noemen nl: Harry Verdijk en Roosje Hofman en natuurlijk ons eigen team, voor het opzetten en maken van de enquête waarin ze erg veel tijd hebben geïnvesteerd. Ook voor hen is een klein materieel blijk van dank hier zeker wel op z n plaats! Dames en heren, geachte leden van de NVvT. Ik heb al weer veel te lang gesproken en nog lang niet alles gezegd. Wellicht kunnen we in de pauze nog even bijpraten. Ik heb echter geprobeerd de belangrijkste zaken die binnen onze vereniging spelen, naar voren te brengen. Er gaat zeer veel om en er wordt veel gevergd van uw bestuur, mijn geachte collegae, de regiobesturen de commissieleden en de andere functionarissen binnen de vereniging. Tot hen wil ik graag als laatste het woord richten. De groei en bloei van onze vereniging is geheel aan u te danken. De wijze waarop u allen zich, geheel vrijwillig en belangeloos, inzet en steeds maar weer inzet, is boven elke lof verheven. Het is daarom een grote eer hier vandaag als uw voorzitter het woord te mogen voeren. Ik dank u mede namens al onze leden, voor uw voortdurende inzet, uw grote zorg en medewerking in het belang van onze Nederlandse Vereniging van Toerzeilers. Ik dank u voor uw aandacht. Toerzeiltochten Uiterton Ook dit jaar staan er weer overtochten naar Engeland gepland. De tochten zijn hemelsbreed minimaal 100 zeemijl (Lowestoft, River Orwell) en maximaal 200 zeemijl (Whitby). Een tocht van ongeveer 100 mijl, bedoeld voor zeilers die hun horizon willen verbreden en voor het eerst een langere tocht op zee willen maken. Maar natuurlijk ook voor hen die dit al vaker hebben gedaan maar van de gezelligheid van de tocht in verenigingsverband willen genieten. De tocht naar Whitby is bedoeld voor de zeilers die ervaring hebben met de kortere nachttochten en nu een langere oversteek willen maken. Dat de tochten in een behoefte voorzien moge wel duidelijk zijn uit het feit dat de rally naar Lowestoft dit jaar voor de 24ste keer plaatsvindt. Vorig jaar namen hier maar liefst 46 schepen van 28 t/m 48 voet aan deel. Slechts 1 schip is uiteindelijk omgekeerd. Veel schippers namen voor het eerst deel aan deze tocht op eigen kiel, of als opstapper bij een medelid. De tochten duren meestal minimaal 20 uur (Lowestoft River Orwell) tot 50 uur (Whitby). Hierbij heeft men gedurende lange tijd geen zicht op de kust. Door de afstand worden meer eisen gesteld aan het schip en aan conditie en kennis van schipper en bemanning. 7
Wanneer men halverwege is kan men niet bij opkomend slecht weer snel een vluchthaven opzoeken. Door ook gedurende de nacht door te varen maakt men het bereik van de zeiltochten veel groter. Zou men bijvoorbeeld via dagtochten naar Lowestoft willen varen, dan neemt dit afhankelijk van de vertrekhaven zeker 3 tot 6 dagen in beslag. Bij een rechtstreekse overtocht voorkomt men steeds het in en uitvaren van weer een volgende zeehaven, een grotere omweg via België en steeds moet opnieuw worden besloten, afhankelijk van het weer, uit te varen waardoor de kans groter wordt dat men verwaaid ligt. Een voordeel is tevens dat men niet voordurend bij ondieptes zeilt. Bij problemen is er veelal een langere periode beschikbaar om deze in alle rust op te lossen. Tijdens het oefenen in het wachtlopen kan men genieten van de oplichtende zee en bij een heldere hemel van de overdaad aan sterren die door de afwezigheid van achtergrond licht zichtbaar zijn. Deelname in groepsverband geeft de mogelijkheid van een gezamenlijke voorbereiding tijdens de verschillende voorbereidingsbijeenkomsten, het contact in de vertrekhaven en zo mogelijk contact onderling tijdens de overtocht. Men gaat op eigen verantwoording mee. Iedere schipper beslist individueel of hij uitvaart of niet. Op zaterdag 16 maart is er een informatiemiddag om een indruk van de tochten te krijgen. Deze middag staat open voor ieder NVvT lid. Aan de orde komen zaken die met name betrekking hebben op de voorbereiding van schip en bemanning voor een (langere) tocht op zee. Ingegaan wordt op speciale navigatie aspecten zoals het oversteken van een verkeersscheidingsstelsel, het wachtlopen en nachtzeilen. Aan de hand van dia s, video, kaarten kunt u zich een beeld vormen van deze oversteken. Gedurende de middag zal dhr. Koomen, registerloods, veel nuttige informatie verstrekken over de interactie tussen grote en kleine schepen en de problemen die daarbij kunnen ontstaan en uiteraard hoe deze zoveel mogelijk te voorkomen. Indien u besluit dat u voldoende bent toegerust om een of meerdere oversteken mee te maken dan kunt U een inschrijfformulier meenemen. Bij inschrijving kunt u een voorkeurhaven van vertrek opgeven. In het algemeen vertrekken groepen (Lowestoft en River Orwell) in de ochtend vanuit de havens Den Helder, IJmuiden, Stellendam en de Roompot. Voor de deelnemers aan de tocht is voor iedere tocht een vertrekkersavond. Op deze avonden wordt er van uitgegaan dat het schip en de bemanning voldoende zijn toegerust voor de oversteek. Waarschijnlijk hieraan voorafgaand hebben de schippers en opstappers al onderling kennis gemaakt. Aan de hand van elektronische zeekaarten zal uitgebreid worden ingegaan op de verschillende nautische aspecten van de overtocht. U hoort dan de laatste bekende wijzigingen en in welke groep u bent ingedeeld. Indeling vindt per haven plaats op lengte van schip en tijdstip van vertrek. Een groep bestaat meestal uit een stuk of vijf schepen met een groepsleider, een ervaren schipper met tocht ervaring. Uitgebreid kan hier worden stilgestaan bij vragen van deelnemers en kan men putten uit ervaring van diegene die de oversteek al vaker hebben gemaakt. Onderlinge kennismaking maakt een belangrijk deel van de avond uit. Uw aanwezigheid wordt hierbij dan ook, bijzondere omstandigheden daargelaten, verwacht. Benadrukt wordt het belang van inslingeren voordat de tocht aanvangt. Hiervoor kan men onder andere het Rondje Noord- Holland (regio centrum) en de Voorjaarstocht op zee (regio zuid) gebruiken. Dit is ook een perfecte gelegenheid om samen met de opstappers eens te varen. De avond voorafgaande aan de tocht verzamelen de schepen zich in de vertrekhavens. Het is dan een goed moment om weer contact te leggen met de overige leden uit uw groep en de groepsleider. Eventuele informatie die op het laatste moment nog van de Nederlandse en Engelse kustwacht is verkregen, kan dan worden doorgegeven. Op de ochtend van vertrek vindt er een korte palaver van de groepsleiders en schippers plaats, dit onder meer om de laatste tocht- en weersinformatie te bespreken. Ook hoort u de tijden voor het onderlinge marifooncontact. Tijdens de tocht wordt er zolang dat mogelijk is, eenmaal per één of twee uur contact via de marifoon onderhouden. U kunt dan bijvoorbeeld positie informatie uitwisselen en hoe alles bij u en de anderen aan boord is. Mocht er extra informatie, bijv. weersontwikkelingen, beschikbaar komen dan 8 8
kan dit ook worden doorgegeven. Het onderlinge contact is vaak net dat steuntje in de rug en niet te vergeten, die extra gezelligheid. Afhankelijk van het vermogen van uw marifoon zal na enige tijd contact met andere groepsleden niet meer mogelijk zijn omdat de groep buiten het bereik van de elkaars marifoon komt. Uiteraard bent u als schipper tijdens de tocht op uw eigen schip en bemanning aangewezen, de mogelijkheden om echt te helpen bij problemen op volle zee zijn beperkt. Maar u zal niet de eerste schipper zijn die een sleepje krijgt bij windstilte en een tros in de schroef, of zelfs een duiker in de vorm van een helpend NVvT lid! Bij aankomst is er meestal voldoende tijd om even lekker bij te komen en de Engelse bodem te betreden. In Lowestoft is er s avonds het beroemde rallydiner in de Royal Norfolk en Suffolk Yacht Club. Een leuke ervaring om mee te maken. In de River Orwell is er een diner in een authentiek lichtschip terwijl u in Whitby te gast bent bij de plaatselijke Yacht Club. In Whitby is er een dagtocht in de omgeving met als afsluiting een gezamenlijk diner. De volgende dag vangt voor de meeste de reis terug naar Nederland weer aan. Uiteraard kunt u daar, indien gewenst, ook nog langer blijven. De terugreis kan naar keuze individueel of weer als groep plaats vinden. Na een tocht die meestal korter lijkt / is dan de heenreis kunt u terugblikken op een leuke ervaring en een nieuwe verovering en zeilgebied! Voor meer informatie verwijs ik u graag naar het evenementen bulletin en de komende voorlichtingsmiddag op zaterdag 24 maart. Tot in Engeland! In het najaar is er al naar gelang de behoefte een bijeenkomst waarin door deelnemers de tochten worden nabesproken. In deze bijeenkomst kunnen ervaringen worden uitgewisseld en worden besproken wat er mee en wat er is tegengevallen. Ook is dit de gelegenheid om zo mogelijk de voorbereiding voor de tochten van het volgende jaar te verbeteren. Frits Birkhoff, regiocoördinator ATTACHMENT VAKANTIES Aanleiding Tijdens de pauzes van informatiebijeenkomsten over vakantiebestemmingen en in de wandelgangen van de Woudschoten weekends blijkt telkens weer dat menigeen de aanloop naar vreemde kusten als een hoge drempel ervaart, zeker als er in de vakantie met een gezinsbemanning wordt gezeild. Voorjaar 2000 is bij een informatiebijeenkomst over varen in Denemarken door de regiocoördinator het idee geopperd om met meerdere gelijkgestemde schippers en bemanningen gezamenlijk - maar geheel op eigen kiel - de heen en/of terugreis naar het Noord - Oostzee Kanaal met elkaar op te varen. De reacties op dit voorstel waren aanzienlijk en buitengewoon positief, maar het moment om dit idee handen en voeten te geven lag te dicht tegen het seizoen aan om het nog tijdig te kunnen worden gepubliceerd en/of de vakantie/vertrekdata in de agenda s te kunnen aanpassen. Ook bij menig evenement in het droge seizoen 2000 / 2001 werd in de gesprekken bij de koffie de wens om ook eens naar onbekende verten te varen regelmatig gehoord. Het idee van de om in e-mail taal te spreken attachment vakantie is in 2001 weer opgepakt en verder uitgewerkt. Voorjaar 2001 werd aan ca. 60 bezoekers van de informatiebijeenkomsten over Denemarken (in 2000 en 2001) door de regiocoördinator het voorstel voor een attachment rally toegezonden. Het aantal positieve reacties was buitengewoon verrassend. Ongeveer 30 bemanningen meldden zich aan voor dit pilotproject en nagenoeg allen gaven de voorkeur aan de route buitenom. Daardoor zijn de routes over het wad (of met gestreken mast binnendoor) voor het pilotproject 2001 buiten beschouwing gelaten. In een eerste palaver op 19 april in Huizen werd het voorstel verder toegelicht/besproken en aansluitend aan dit eerste palaver berichtten 20 Toerzeil bemanningen deel te willen nemen aan dit project. In de uitnodiging voor de rally waren 4 startdata genoemd, 15 juni, 1 juli, 15 juli en 29 juli. 9
Per saldo meldden zich 10 deelnemers aan voor vertrek op 15 juni, 4 voor vertrek tussen 26 juni - 1 juli en 4 voor vertrek tussen 1-15 juli. Onze vakantiebestemming voor 2001 was, evenals in 2000, Denemarken en midden juni te vertrekken. Gelet op de tijdstippen van stroom mee werd 16 juni als vertrekdatum uit Lauwersoog vastgesteld. De eerste start Vrijdagavond 15 juni verzamelden 10 toerzeilschepen in Lauwersoog. Er is een afmelding i.v.m. ziekte en een deelnemer die aanvankelijk later wilde vertrekken, haakt hier aan. Een toerzeil lid dat in de jachthaven ligt met als vakantiebestemming de Oostzee kust, signaleert 11 toerzeil wimpels en besluit bij verdere navraag aan te sluiten. Het attachment effect is hierdoor direct merkbaar. In de verenigingsaccommodatie van Lauwersoog wordt bijgepraat. De weersverwachting is zodanig dat gekozen wordt voor Norderney als eerste trajectdoel. Vertrek 16 juni 08.30 h voor de sluis. Er wordt tot de verkenningston Wierumer Gronden (WG) boven Schiermonnikoog gezeild maar door het wegvallen van de NW wind moet daarna de motor bij. Het toerzeil flottielje krijgt het laatste uur de eerste regen en wind van een opkomende storing te verwerken. Het verwaaid liggen op Norderney door een, gelukkig, snel passerende storing kost twee verwaaidagen. De afspraak niet varen in of bij een slecht weersverwachting geeft een aangename rust aan boord van de deelnemende jachten. Ook het uitwisselen van informatie over het eiland, goede eetgelegenheden en andere huishoudelijke zaken is zeker ook een toegevoegde waarde aan deze wijze van op stap gaan. 11 toerzeil wimpeltjes zijn voor 2 andere verwaaid liggende toerzeil schippers aanleiding om, na een praatje op de steiger, aan te haken. Attachment in zijn pure vorm! In het palaver op maandagavond 18 juni wordt de weersverwachting en het vervolg traject doorgesproken. Nadrukkelijk wordt vertelt dat het eerste uur na vertrek wind en water heftig zal zijn, maar van korte duur en daarna acceptabel. Kort voor vertrek, dinsdagmorgen 08.30 h, wordt besloten of uitvaren verantwoord is, of dat een extra verwaaidag wordt genomen. Dinsdagmorgen 19 juni maken 13 toerzeiljachten om 09.30 h los in de jachthaven en ook varen 2 andere zeiljachten in de slipstroom van de NVvT mee op. De weersverwachting is aanvankelijk NW 5/6 Bf, afnemend NW 3/4 Bf. Onder vlak gereefd grootzeil en motor voluit wordt vissermannend en stampend het Dove Tief uitgevaren. Ter hoogte van D1 worden voorzichtig de voorzeilen uitgerold. Het zeilt voortreffelijk en de foto s worden spectaculair. Ter hoogte van de Weser zwakt de wind aanzienlijk af en dank zij het meelopend tij en liters dieselolie arriveert het flottielje rond 21.00 h bij de Segler Vereinigung Cuxhaven. Bij aankomst in Cuxhaven geven veel bemanningen ruiterlijk toe dat men bij vertrek en het eerste uur in het Dove Tief met droge mond en vlinders in de buik heeft gestuurd. Dank zij de voorbereiding tijdens het palaver, waarbij nadrukkelijk is gemeld dat het eerste uur behoorlijk heftig zal worden, werd dit uur wel als spannend ervaren. Maar zeker door de lotgenoten in de buurt niet ervaren als te heftig. Menig schipper vertelt bij het napraten op de steiger dat hij als alleen varende schipper/bemanning niet uit Norderney zou zijn vertrokken. Maar nog belangrijker is dat hij veel meer vertrouwen heeft gekregen in de zee vaardig heid van bemanning en schip. Tijdens de trajecten Cuxhaven Brünsbuttel NOK - Kieler Bucht blijkt dat het samen opvaren een vertrouwd gevoel geeft en de sociale contacten binnen de NVvT verstevigt. Voorts blijkt dat door de onderlinge contacten m.b.v. de gsm ook een aantal schippers weer gezamenlijk de terugvaart hebben gemaakt. De deelnemers aan dit pilotproject 2001waren allen bekend met het varen van langere kustzeil trajecten en de schepen waren daarvoor uitgerust. 10
Het voorstel voor Attachments rally s zomer 2002 De informatiebijeenkomsten over zeilen naar wat minder eenvoudig bereikbare gebieden trekken al jarenlang volle zalen, de keuze voor de Attachmentrally s 2002 is daarom: Het Deense Oostzeegebied, beperkt tot de aanloop van het NOK: direct over open zee. Het Deense Oostzeegebied beperkt tot de aanloop van het NOK: via de Noord Duitse Kanalen De aanloop naar Zeeuwse Delta en Belgische kust: buitenom. Het voorstel betreft alleen de heenreis, omdat het moment van de terugreis doorgaans zeer uiteenlopend is. Daarbij komt, dat het vaargebied met de heenreis al enigszins is verkend. Voor de Oostzee bestemming is een vakantieperiode van tenminste vier weken noodzakelijk. Overzee: De diepgang van de schepen is 1,50 m of meer en/of de mast platleggen is geen optie. Het vertrek is vanaf Lauwersoog en de bestemming Cuxhaven aan de Elbemonding, 14 mijl ten noorden van Brunsbüttel, het sluizencomplex van het NOK. Door de Duitse kanalen: de mast kan m.b.v. een mastenkraan of eigen strijkwant worden platgelegd in Friesland en de diepgang is maximaal 1.45 m. De motor is in optimale conditie en er is voldoende dieselolie voor 5 motordagen aan boord. De bestemming is Brunsbüttel, het sluizencomplex van het NOK. De aanloop naar Zeeuwse Delta en Belgische kust: buitenom. De bemanning heeft weinig kustzeilervaring. Het schip is uitgerust voor kustzeiltrajecten en de schipper en co-schipper hebben kennis van de kustnavigatie. Het vertrek is vanaf IJmuiden en bij een langere slechtweer periode is schipper en bemanning voorbereid op de staande mastroute binnendoor. De bestemming is Stellendam of Roompot. Voor allen geldt een vakantieperiode die ligt tussen medio juni en medio augustus. Bent u geïnteresseerd in dit attachment idee dan kunt u zich d.m.v. een e-mail bericht of het bekende postkaartje, bij voorkeur zo spoedig mogelijk, aanmelden bij de regiocoördinator. Bij voldoende belangstelling worden één of enkele informatiebijeenkomsten gearrangeerd. Tijdens deze informatiebijeenkomsten, bij voorkeur aan het eind van het winterseizoen 2002 zodat vakantiedata nog kunnen worden aangepast, worden vier data als verzamel /vertrektijdstip vastgesteld (bijv. midden juni, begin juli, midden juli en eind juli). Vanzelfsprekend moet bij het vaststellen van data rekening worden gehouden met de tijdstippen van eb en vloed, daar in principe in dagtrajecten wordt gezeild. In de bijeenkomsten worden voorts de criteria besproken waarbij er NIET buitengaats wordt gevaren (bijv. wind vanaf 5 Bf. uit ongunstige richting mist, e.d.). Deze criteria kunnen, zonodig in een daaraan volgende bijeenkomst, verder worden gedetailleerd. Nodig is een schipper of een bemanningslid die enig secretarieel werk wil doen i.v.m. het vastleggen van afspraken (ad interim coördinator). Dit vastleggen is zeker nodig, daar er altijd drammerige schippers zijn die gedurende de tocht de rek in de afspraken zullen uitproberen. Verwijzen naar duidelijke afspraken houdt de rust in het flottielje, u vaart voor u plezier! Vóór het vertrek uit de thuishaven ontvangen de attachment schippers en bemanningen een lijst van de schepen die op één van de startdata in de vertrekhaven liggen of aankomen met daarbij zomogelijk mobiele telefoonnummers (gsm) van de schippers. Doordat men elkaar al eens heeft ontmoet en kennis heeft gemaakt op de informatiebijeenkomsten; in de vertrek- 11
haven de kleurige NVvT wimpels zeer herkenbaar zijn; de scheepsnamenlijst en natuurlijk de mobiele telefoon, kan het met elkaar contact zoeken en een afspraak maken voor een palaver geen drempel meer zijn. Een ad interim coördinator kan hierin evenwel een goed intermediair zijn. Zijn de condities zodanig dat er gevaren kan worden, dan wordt in het palaver afgesproken welk traject wordt gevaren, overlegd over het tijdstip van vertrek en wordt vastgesteld op welk(e) tijdstip(pen) en op welk VHF kanaal men standby is en blijft. Het moge duidelijk zijn dat dit slechts enkele zaken zijn waarover duidelijke afspraken kunnen/moeten worden gemaakt en in de voorbesprekingbijeenkomst(en) zullen er ongetwijfeld veel meer punten zijn waarover duidelijkheid moet komen. Eenzaam maar niet alleen Het gevoel van iemand in de buurt is natuurlijk een schijnveiligheid, maar de mogelijkheid om af en toe contact te hebben met lotgenoten op weg via gsm of marifoon heeft, naar de ervaring leert, zeker een moreelverhogende en drempelverlagende uitwerking op de veelal gezinsbemanningen. Maar, laten we eerlijk zijn, het is toch ook aardig om na een dag varen in een vreemde haven aangekomen, met een clubgenoot op de rand van de kuip en een goed glas binnen handbereik na te praten of een route door te nemen voor een volgend traject. Let wel, het is geen van het begin tot het einde georganiseerde vakantietocht, dus met andere woorden: geen tocht met het samen uit samen thuis principe. Dat weerhoudt natuurlijk geen enkele schipper om ook in de vakantie blijvend met één of enkele toerzeilers mee op te koersen. Integendeel zelfs, maar denk dan wel aan het motto: Vrijheid Blijheid. Bij een, te verwachten langere, periode van slecht weer is het voor de noordgaande schippers mogelijk om binnendoor te koersen. Vanuit Lauwersoog via Groningen/- Delfzijl, naar bijvoorbeeld Borkum. In dat geval is het eerste traject dan afgelegd en de eerste dikwijls belangrijkste stap gezet in de richting van de vakantiebestemming. Voor de schippers van de zuidgaande Attachment rally is de staande mastroute een alternatief en vanuit de Zeeuwse Delta ligt de zuidelijke Noordzee weer open. Tenslotte maar niet in het minst: Vrijheid Blijheid Staat deze manier van varen na één traject al tegen, ga dan gewoon op eigen kiel door of blijft nog een dagje liggen. Zie het als een opstapje om eens wat verder te kunnen komen en het zijn allemaal Hollanders met een eigen mening, stronteigenwijze beterweters en wars van adviezen. Accepteer dus de eigenaardigheden van enkele meeliggers als deze wijze van onder zeil gaan u aanspreekt. Op deze wijze op vakantie gaan opent nieuwe vaargebieden en geeft veel leuke contacten met gelijkgestemde schippers en bemanningen. Uw reactie zie ik met spanning tegemoet. Frits Birkhoff, Kielzog 9, 1276 GW HUIZEN E-mail: birkhoff.f@wolmail.nl ZEEMANSCHAP EN NAVIGATIE Jaap Molenaar MEDEDELINGEN COMMISSIE Z&N Bijeenkomst(en) Digitale kaarten op laptopcomputer en ervaringsuitwisseling Naar aanleiding van de artikelen van Freek Speckmann en Rainier de Groot in TZ 176 (pag. 6 t/m 11) worden in de regio s West en Noord bijeenkomsten gehouden over het gebruik van digitale kaarten aan boord van jachten; na een algemene inleiding over digitale kaarten volgt een uitwisseling over ervaringen, speciaal op de laptop en het downloaden van kaarten. Zie voor de data en locaties het Evenementenbulletin 2002. De Hydrografische Kaarten - editie 2002 zullen weer losbladig uitgegeven worden, allen in WGS 84. Er zijn nieuwe dieptebeelden, met de essentie op de geulen, voor de Wadden en Schelde kaarten; in de editie 2002 nog ten opzichte van LLWS, in 2003 wordt dat LAT (Lowest Astronomical Tide). De prijs van de kaarten wordt 22,50 per set. 12
Op de Nederlandse Zeekaarten is de aanloop naar de havens efficiënter uitgevoerd. De prijs is 24,75 per kaart. Van het omzetten van ED 50 in WGS 84 is één derde deel gereed. De kaarten 1340 en 1440 (Franse kust) zijn vervallen; in de toekomst vervallen 1348 (Nauw van Calais en monding van de Thames) en 1034 (Het Kanaal-Oostelijk gedeelte). Voor deze gebieden de BA- of Franse kaarten gebruiken. De Stroomatlas HP 16 (Benedenrivieren, Aanlopen Hoek van Holland, Scheveningen, IJmuiden en Texel/Den Helder) is opgenomen in de zojuist verschenen HP 33, Waterstanden en Stromen 2002. (kostprijs 17,-). Nu alle stroomatlassen zijn opgenomen in de HP33 vervallen de losse uitgaven stroomatlassen (HP15, t/m HP19). BAZ 1 verschijnt voortaan in het Engels. uitgegeven over veiligheidsaspecten. Dit Handboek Veiligheid geeft richtlijnen hoe schepen het veiligst kunnen worden afgemeerd (overvolle jachthavens met teveel schepen opeen gepakt); milieu-incidenten als brandstoflekkage; open vuur en het omgaan met gasinstallaties aan boord; legionella bestrijding in doucheruimten en brandbestrijdingsplannen voor jachten en chartervaart. Kortom een handleiding voor de havenbeheerders om de havens veiliger te maken en ongevallen aan boord en op de steigers te voorkomen. Veel havens van Zeeland tot de Waddeneilanden hebben belangstelling getoond en hopen daarmee een handvat gevonden te hebben om ook die havens veiliger te maken. In september 2002 zullen in het Krabbersgat in Enkhuizen in een grootscheepse De 6 Stormwaarschuwinggebieden voor de Nederlandse Kust worden opgedeeld in 10 gebieden t.w.: Vlissingen Zierikzee (Zeeuwse wateren enhollands Diep) Hoek van Holland IJmuiden Texel Harlingen (Westelijke Waddenzee) Rottum Delfzijl (Oostelijke Waddenzee en Eemsmonding) IJsselmeer Marken (Markermeer) De Raad voor de Transportveiligheid heeft een onderzoek gedaan naar de ernstige problemen, o.a. zinken, die tien vrachtschepen ondervonden op het IJsselmeer, o.a. bij de Rotterdamse Hoek, in de periode nov. 1999 tot mei 2000. In alle gevallen ging het om schepen die in moeilijkheden kwamen door een combinatie van hoge golven, zware regen, windkracht 5 of meer en onvoldoende waterdichte afsluiting. De Raad beveelt aan de zonering van het IJsselmeer nader te onderzoeken (het IJsselmeer en Markermeer worden al twee gebieden) en in de weerberichten de te verwachten golfhoogtes te vermelden (het KNMI heeft dit reeds toegezegd). Tijdens de stormen zijn golfhoogtes gemeten van meer dan 2,5 meter, hoger dan op het IJsselmeer verwacht mocht worden. Volgens de woordvoerder van de Raad, A.Sanders, is een verbeterd weerbericht met golfhoogteverwachting ook van belang voor de pleziervaart. Veiligheid Jachthavens Westfriesland Het platvorm overleg havens in Enkhuizen heeft in samenwerking met de overige Westfriese (jacht)havens een handleiding rampenoefening met alle mogelijke hulpverleningsinstanties de richtlijnen van de Werkgroep Veiligheid Havens getest worden. Het Kustwachtcentrum is verhuisd van IJmuiden naar den Helder, waarbij de roepnaam voor SAR operaties gewijzigd is in DEN HELDER RESCUE ; voor overige zaken Nederlandse Kustwacht. Er verschijnen geen Nieuwsbrieven meer; berichten en telefoonnummers kunt u vinden op de website www.kustwacht.nl. (BAZ 643 weekno.47) De VS waarschuwt voor GPS-Uitval. Het wereldwijde navigatiesysteem is gevoelig voor natuurlijke en opzettelijke verstoringen van de door de satellieten uitgezonden radiosignalen. Directe aanvallen op de satellieten kunnen het systeem ernstig beschadigen en onbetrouwbaar of onbruikbaar maken. Bovendien kan het Amerikaanse Ministerie van Defensie besluiten het systeem om strategische redenen onnauwkeurig of zelfs onbruikbaar te maken. 13
Marifoon Basiscertificaat en Marcom- B door zelfstudie Het is goed mogelijk door zelfstudie in het bezit te komen van het Marcom-B certificaat door het cursusboek MARIFONIE, Basiscertificaat en GMDSS module-b 10e druk. (ANWB uitgave, ISBN 9018008524, prijs 12,68) te bestuderen. Daarnaast en als aanvulling op het cursusboek kan door de Commissie Zeemanschap en Navigatie een studiepakket worden toegezonden, bestaande uit een syllabus, een uittreksel van de Standard Marine Vocabulary, een bundel oefenexamenvragen, examenmogelijkheden en -aanmeldingsformulieren en studieaanwijzingen. Als u in het bezit bent van het Basiscertificaat kunt u volstaan met het Module- B examen. Via de zeevaartscholen is het mogelijk Marcom-B in één examen te doen. Mondelinge ondersteuning en examenoefening is mogelijk op de in het Evenementenbulletin vermelde Ondersteuningsavonden Basiscertificaat en Marcom-B door zelfstudie in de regio. Toezending van het studiepakket vindt plaats na overmaking van 12,50 op PB rekening 1377025 t.n.v. J.Molenaar te Hoorn onder vermelding van lidmaatschapsnummer, Marcom-B en volledig adres. Het VOC jaar 2002 Op 20 maart 1602 werd door een besluit van de Staten-Generaal De Generale Vereenichde Geoctroyeerde Oostindische Compagnie (VOC) opgericht en de handelsstrijd aan te gaan met vooral de Portugezen; er kwamen zes Kamers, te weten Amsterdam, Middelburg, Rotterdam, Delfshaven, Hoorn en Enkhuizen. De VOC werd de grootste handelsmaatschappij ter wereld met tientallen handelsposten in de Oost en meer dan 20.000 werknemers in dienst. Verplichte routes, met gebruikmaking van de heersende windrichtingen en stromen, op door eigen kaartenmakers met de hand getekende paskaarten, maakten de VOC, die zich tot 1799 wist te handhaven, tot een succes. Vierhonderd jaar na de oprichting is 2002 uitgeroepen tot VOC jaar. In en rond de zes kamersteden worden vele evenementen georganiseerd, zoals historische erfgoedroutes, VOC tentoonstellingen, havenfeesten en voorstellingen. De VVV s Noord- Hollands Schiereiland en de gemeenten Hoorn, Enkhuizen en Texel komen, met medewerking van de Ned. Ver. van Toerzeilers, met de maritieme erfgoedroute, een zeemansgidsje met een cultuurhistorische vaartocht langs de Westfriese kust naar Hoorn, Enkhuizen en de Reede van Texel. Bladerend in oude zeemansgidsen en de zeilaanwijzingen vergelijkend met de paskaarten blijkt dat we nog steeds van die routes gebruik kunnen maken, met dien verstande dat de zwarte houten boltonnen vervangen zijn door de genummerde IALA- (Waddenzee) en SIGNI- (IJsselmeer) betonning en de sluizen in de Afsluitdijk en de Houtribdijk nagenoeg op de plaats van die geulen gebouwd zijn, resp. Wieringer Vlaak/Wierbalg, Vaarwater langs het Kornwerderzand, Houtrib en Krabbersgat; ook het in aanbouw zijnde naviduct bij Enkhuizen ligt in zo n geul (Oude Hoornsche Gat). Het gidsje bevat nog steeds bruikbare oude silhouetten en beschrijvingen en een (verkleinde) paskaart anno 1583, met verwijzing naar de Hydrografische kaarten. Het gidsje wordt gratis verstrekt aan deelnemers van de NVvT VOC (vakantie)tochten (zie hiervoor het evenementenbulletin). Het is individueel en te gebruiken, evenals de maritieme fiets- en wandelroutes en de VOC stadswandelingen, en is verkrijgbaar bij de VVV s á 2,. 14
Enkele VOC exposities en evenementen in Noord-Holland: VOC exposities en wisselende tentoonstellingen in het Westfries Museum in Hoorn. Expositie oude navigatie-instrumenten Stichting Nederlandse Kaap Hoornvaarders, thema hoe vonden zij de weg. Tentoonstelling VOC prenten en de Texelse erfenis van de VOC in het Juttersmuseum te Oude Schild. VOC stadswandelingen, fiets- en wandeltochten. 6 en 7 april: Nautisch VOC weekend in Enkhuizen met de wederom in dienststelling van Kaatje, het oude oefenmodel van de Kweekschool voor de Zeevaart. mei t/m juli: de Duyfken te bezichtigen in Hoorn, Enkhuizen of op de Rede van Texel. De Duyfken is een in Australië gebouwde replica van een jacht dat op 2 april 1595 van de Rede van Texel vertrok en in 1597 behouden, met specerijen geladen, terugkeerde en mede aanleiding was tot oprichting van de VOC. In 1606 ontdekte de Duyfken Australië bij een verkenningstocht vanaf Banda en raakte tijdens een zeeslag met de Spanjaarden bij Ternate in 1608 onherstelbaar beschadigd. 24 t/m 26 mei Hoorn: demonstraties nautische activiteiten uit de VOC-tijd, o.a. de Duyfken. 31 mei-1 juni: 18-uurstocht met VOC rakken. 1 en 2 juni Enkhuizen: Waterkampioenfestival en de Duyfken aanwezig. 6-16 juni: VOC tiendaagse; spektakel met de Duyfken en andere historische zeilschepen in en bij Hoorn. 15-22 juni: VOC vakantietocht. 15 juni: shantykoren festival in Hoorn en Enkhuizen. 16 juni Enkhuizen: sail-out met de Duyfken en grote vloot naar de Rede van Texel. 17 en 18 juni: de Duyfken met vele Tallships en Bruine vloot op de Rede van Texel. 16 t/m 22 juli: havenfeest Oude Schild met de Duyfken. 23 t/m 29 juli Hoorn: de Duyfken met voorstellingen voor kinderen en volwassenen. 30 juli- 5 aug: De Duyfken in Enkhuizen. 7 sept: Bontekoetocht met VOC rakken. 26 en 27 oktober Enkhuizen: VOC Bolkoppen- en klipperrace. 26 en 27 oktober Hoorn: slotweekend VOC-jaar; Bontekoerace platbodems. Wijzigingen voorbehouden. Het volledige programma is te vinden op de website www.noord-holland.com/voc. Het ROUTESCHEMA van de Duyfken van Texel (aankomst 28 april) met verdere bezoeken aan o.a. Amsterdam, Rotterdam, Zaansche Schans, Den Helder, IJmuiden, Scheveningen, Delfshaven en Vlissingen eindigend in Rotterdam op 9 sept. is te vinden op www.voc2002.nl. Nora Schram, commissie Z&N RECENSIES VAN NAUTISCHE PUBLICATIES Het ligt in de bedoeling van de Commissie Zeemanschap en Navigatie om van tijd tot tijd nautische publicaties te kopen, die in de praktijk te testen en daar recensies van te publiceren. Hieronder vindt u de eerste resultaten van dit project. PBO Small Craft Almanac 2001 Uitgave: Nautical Data Ltd, prijs ENP 12,95, ISBN 0-333-90461-3 In Practical Boat Owner wordt regelmatig geadverteerd met deze compacte almanak. In Nederland is het boek niet te koop, daarom hebben wij het via de website www.ybw.com besteld. Inclusief portokosten betaalden wij ENP 15,62 (ƒ 54,92). Vergeleken met de lijvige MacMillan s is dit een zeer handzame almanak, in het formaat van een fors pocketboek. Het boek telt ruim 400 pagina s. Er zijn gegevens aanwezig van het gehele Verenigd Koninkrijk, plus de Westkust van Denemarken tot en met Gibraltar. Verreweg het grootste gedeelte daarvan wordt ingenomen door de getijdegegevens (sectie Tides). Dit gedeelte is vergelijkbaar met de MacMillan s, ook de getijdekrommen en stroomatlaspagina s zijn aanwezig. Het tweede gedeelte (Navigation) bestaat voornamelijk uit de zogenaamde Area Planners. Een Area Planner voor een bepaald gebied bestaat uit een kaartje plus een lijst van waypoints. Deze waypoints zijn meestal geen lichten o.i.d, maar punten langs de kust. 15
Een groot voordeel hiervan is dat ze in principe onbeperkt houdbaar zijn. Bij sommige waypoints staan afstanden naar waypoints op andere kaartjes vermeld, erg handig voor een snelle schatting van de lengte van een tocht. Verder staat op elk kaartje de shipping lanes aangegeven en een lijst van de belangrijkste lichten. Iets dergelijks ben ik nog nergens anders tegengekomen. Sectie 3 (Weather) geeft in compacte vorm alle benodigde informatie over uitzendtijden en -frequenties van weerberichten, plus een lijst van weertermen in vijf talen. Sectie 4 (Communications) geeft telefoonnummers en marifoonkanalen voor havens, marina s en zelf sluizen en bruggen op de binnenwateren. Naast de gegevens in tekstvorm staan in deze sectie praktische kaartjes met voor elke haven bovenstaande nummers en de tijden rond hoogwater dat deze haven bereikbaar is. Alles wat je snel nodig hebt dus bij de hand! Sectie 5 (Safety) geeft beknopte gegevens over het inroepen van hulp plus een EHBO gedeelte. Compacte maar relevante informatie over diverse onderwerpen staat ook in de andere secties, zij het niet altijd op de plaats waar je het zou verwachten. De voor- en achterpagina s zijn uitklapbaar en geven gekleurde, geplastificeerde overzichten van vlaggen, betonning, verlichting e.d. Correcties op deze almanak worden maandelijks gepubliceerd in Practical Boat Owner en op de webpagina www.ybw.- com/auto/pbo/correct/. Helaas worden de updates op de webpagina niet eerder gepubliceerd dan in het tijdschrift. Is deze almanak nu een alternatief voor de MacMillan s? Voor Engelse zeilers zeker. De prijs is ongeveer 60% lager en de almanak neemt een stuk minder plaats in. Wat geheel ontbreekt zijn de kaartjes van en informatie over diverse jachthavens. Dat is niet zo erg als je altijd in een bepaald gebied vaart, maar voor een buitenlander die Engelse havens wil aandoen is het een gemis. Bovendien is het prijsverschil in Nederland, zeker rond de HISWA, minder dan ƒ 20,. Het grootste bezwaar van de PBO Small Craft Almanac is het feit dat het boek is ingebonden op een dusdanige manier dat het absoluut niet open wil blijven liggen. Je hebt daarom altijd twee handen nodig om er in te kunnen kijken en dat is op een slingerend schip buitengewoon vervelend. Dus volgend jaar neem ik weer gewoon de MacMillan s. Maar de Area Planners in de editie 2001 zal ik nog veel gebruiken! Admiralty Maritime Communications, United Kingdom and the Mediterranean (NP 289, Second Edition 2001) Uitgave: United Kingdom Hydrographic Office, prijs ƒ 67,58. ISDN 0-707-71280-7, verkrijgbaar bij o.a. Datema Amsterdam en Delfzijl. Wie volledig op de hoogte wil zijn van de mogelijkheden voor communicatie op zee was tot voor kort aangewezen op de vele lijvige delen van de Admiralty List of Radio Signals. In 2000 heeft Hydrographic Office voor het eerste de NP 289, een Small Craft editie voor Engeland, Frankrijk, de Middellandse Zee en de Canarische eilanden uitgegeven. Van dit boekwerk is nu de tweede druk beschikbaar, onder de hierboven genoemde naam. Intussen is ook NP 290 (Caribbean) verschenen en in 2002 komt NP 291 beschikbaar: voor het gebied Nederland, België, Duitsland en Scandinavië. Ik heb dit boek nog niet zo lang in huis, dus daarom kan ik alleen een eerste indruk geven: het is een prachtig, in vele kleuren uitgevoerd boekwerk geworden dat een ongelofelijke hoeveelheid informatie bevat. Een korte samenvatting van de inhoud: een woordenlijst en hoofdstukken met onderwerpen als GMDSS, DSC, navtex, weerkaarten, satelliet-communicatie, veiligheidsberichten en noodverkeer. Al deze onderwerpen zijn duidelijk en met veel illustraties behandeld. Daarna komt een gedeelte met kuststations voor weer- en veiligheidsinformatie. In de index wordt vreemd genoeg Engeland niet vermeld, maar dat is een foutje, alle informatie staat er wel degelijk in. Het leeuwendeel van het boek wordt ingenomen door het hoofdstuk Marina s, Ports and Vessel Traffic Services. Voor elke haven staan marifoonkanalen, telefoon- en faxnummers, e-mail en website adressen, en verder allerlei relevante informatie over aanloop-procedures e.d. vermeld. Het geheel is geïllustreerd met prachtige 16
(lucht)-foto s van diverse havens.zijn er dan helemaal geen bezwaren tegen deze uitgave? O jawel, de rangschikking van de informatie is niet altijd even logisch (Engeland krijgt een andere behandeling dan het buitenland), de inhoudsopgave vertoont hiaten en een index op de theoretische hoofdstukken ontbreekt. In de Notices to Mariners (sectie VI) worden eens per maand de correcties gepubliceerd. Volgens de tekst is het de bedoeling dat de correcties in het boek worden geplakt, maar dat is lang niet altijd mogelijk omdat het aantal pagina s is uitgebreid. Ik houd ze daarom maar in een apart mapje en teken in het boek aan dat er wat is veranderd. Er is in ieder geval voldoende reden om uit te kijken naar het volgende deel. Gezien de redelijke prijs en het beschikbaar zijn van maandelijkse updates is het aanschaffen van deze boeken voor iedere serieuze zeezeiler zeker te overwegen. TECHNIEK AAN BOORD Hans Rooze, Technische Commissie VERONTREINIGDE DIESELBRANDSTOF Afgelopen seizoen werd naar de TC verschillende malen gebeld met vragen over verontreinigde dieselbrandstof. Alle keren betrof het gevallen van pech onderweg. Het advies dat in deze gevallen gegeven moet worden, is nooit echt leuk want de enige oplossing is een grondig schoonmaakoperatie. Een vieze en als je het laat doen, dure klus waar niemand in zijn vakantie op zit te wachten. Voorkomen is ook in dit geval beter dan genezen. Dat laatste, voorkomen dat het brandstofsysteem verontreinigd raakt, is veel minder werk en veel makkelijker dan schoonmaken als het te laat is. Daarom en ondanks recente publicaties over het onderwerp, onder andere in Zeilen de feiten over biologische verontreiniging van dieselbrandstof op een rij. De problemen worden veroorzaakt door verschillende organismen, meestal schimmels of bacteriën die leven op de scheiding van water en dieselbrandstof. Of, nauwkeuriger, ze leven in water en eten bestanddelen van de diesel, voornamelijk zwavel. Zoals alle levende organismen die eten, scheiden ook deze organismen afvalproducten af. Het is deze afscheiding die in ons brandstofsysteem de problemen veroorzaakt. De verontreiniging, meestal een soort slijmerige slierten, verstoppen het brandstoffilter. Bovendien kunnen de zuren die er in zitten onderdelen van het hogedruk systeem aantasten. De beste preventieve maatregel is zorgen dat er geen water in de brandstof tank kan komen. Tank schone diesel bij een betrouwbaar tankstation. Zorg voor een waterabsorberend filter op de tankbeluchting. De tankbeluchting is een opening waar water doorheen kan. Laat de tank niet lange tijd leeg of grotendeels leeg staan. Lucht bevat waterdamp die bij lage temperatuur condenseert op de tankwand. Zorg voor een aftapkraan op het laagste punt van uw brandstoftank. Water dat ondanks uw voorzorgen in de tank is gekomen, zit altijd op het laagste punt en kan dan afgetapt worden. Behalve de hiervoor genoemde maatregelen kan er preventief een Bactericide aan de dieselbrandstof worden toegevoegd. Hierover later meer. Zoals u ziet kosten de hiervoor geschetste maatregelen nauwelijks moeite en met uitzondering van een bactericide helemaal geen geld. Anders wordt het als we de gevreesde verontreiniging al in onze tank hebben. Gaat het om een lichte verontreiniging dan kunnen we nog met de al eerder genoemde bactericide het probleem oplossen. Het middel zal de micro-organismen doden en ons brandstoffilter zeeft de dan nog geringe hoeveelheid schadelijke producten uit het brandstofsysteem voor de zaak verstopt of anderszins schade kan veroorzaken. Meestal zullen we niet zo gelukkig zijn en merken we pas dat de brandstof verontreinigd is als de motor langzamer gaat lopen 17
of zelfs helemaal afslaat. De motor krijgt dan geen brandstof meer omdat het filter verstopt is door de verontreiniging. Een nieuw filter kan als het om een korte periode gaat een haven invaren bijvoorbeeld een oplossing bieden maar ook het nieuwe filter zal snel verstopt zitten met smurrie. Als het eenmaal zover is moeten tank en leidingen grondig gereinigd worden. De tank moet geleegd en zo goed mogelijk worden schoongemaakt. Als uw tank geen inspectiedeksel heeft kan dat een zeer lastige zaak zijn. Spoelen met schone olie is dan de enige oplossing en u kunt er niet zeker van zijn dat u alle water en andere verontreinigingen kwijt bent. De leidingen naar het filter leegmaken en het filterhuis schoonmaken voor u een nieuw filter monteert. Na deze grote schoonmaak kan de tank gevuld worden met schone dieselbrandstof waar we een bactericide aan toevoegen om de resten verontreiniging, waar we niet bij konden, te doden. Het is verstandig de behandeling met bactericide af en toe te herhalen. Tenslotte nog twee opmerkingen. Voor dit artikel vroeg en kreeg ik advies van het Technisch Informatiecentrum van Shell. De woordvoerder van Shell gaf aan dat er in ons land maar één bactericide verkrijgbaar is die geschikt is voor de hiervoor omschreven doelen. Dit product is genaamd GrotaMar 71 en wordt geïmporteerd door Schulke en Mayr Benelux BV in Haarlem. Technische informatie en een lijst van leveranciers zijn verkrijgbaar bij de TC. In de watersporthandel is een doorstroomapparaat verkrijgbaar waarin de brandstof door of langs permanente magneten wordt gevoerd. De leverancier hiervan claimt dat door de werking van dit apparaat de micro-organismen die de brandstof verontreinigen onvruchtbaar worden. Ze zouden dan, zonder verder problemen te veroorzaken, uit het systeem worden gefilterd. Bovendien zou door dit apparaat de vloeistofspanning van de brandstof dalen met als gevolg een iets lager brandstofverbruik. Nadere informatie heb ik van de leverancier niet ontvangen. De woordvoerder van Shell kende het apparaat niet en zei niet te geloven in de werking ervan. Jan Alkema MEER LAADCAPACITEIT UIT DE GENERATOR De elektrische installatie aan boord bestaat uit een generator of dynamo, één of meer accu s en de energieverbruikers, zoals lampen, pompjes, een koelkastje etc. Tijdens zeilen en liggend aan de wal (zonder walstroom) of op een ankerplaats wordt de energie aan de accu onttrokken. De accu is slechts een buffer. De elektrische energie die wordt verbruikt moet worden bijgeladen. Tijdens het motorgebruik wordt de accu dan ook weer bijgeladen. De in dit artikel genoemde accu s zijn de gebruikelijke loodaccu s. Gelaccu s blijven hier buiten beschouwing. Een voor de hand liggende gedachte is om bij weinig motoruren te zorgen voor meer laadcapaciteit. Bij de auto hoeft dat niet, want als de automotor is gestopt dan wordt er meestal weinig of geen energie gebruikt. Tijdens het rijden wordt steeds bijgeladen. Voor zeilboten ligt dat anders. Problemen kunnen ontstaan als er lange perioden van energieverbruik zijn en maar korte perioden van bijladen tijdens motoren. Alternatieve mogelijkheden zijn windmolens en zonnepanelen etc, maar deze blijven in dit artikel buiten beschouwing. Je zou kunnen overwegen om een generator te nemen met een grotere laadcapaciteit. Toch zal dit in veel gevallen weinig of niets uitmaken. Wanneer je de laadstroom zou meten, dan zou blijken dat met een vrij lege accu er wel hoge laadstromen aanwezig zijn. Dit duurt maar korte tijd. Naarmate de accu voller wordt, wordt de accu(bron)spanning hoger. Het spanningsverschil tussen de laadspanning en de accu bronspanning neemt af en daarbij ook de laadstroom. Wanneer de laadstroom bijv. 10 Ampère (A) is, dan maakt het niet uit of de generator een max. capaciteit heeft van 30A, 50A of 100A. Niet de laadcapaciteit is in dat geval bepalend, maar alleen het spanningsverschil en de inwendige weerstand van de accu. Belangrijk is de laadspanning. Bij veel generatoren is de spanningsregelaar afgesteld op 14 Volt (V) of 14,2 V. Dit is een 18
soort compromis tussen het laden met 14,4 V bij half lege accu en 13,8 V bij een volle accu. Deze constante en iets te lage spanning is dus niet optimaal voor zeilboten met relatief korte oplaadperioden. Het gevolg is, dat de accu nooit helemaal vol wordt, zonder alternatieve stroomvoorzieningen. Daarmee is dus minder accucapaciteit beschikbaar en zal de nooit geheel volle accu minder lang mee gaan. Op zich zelf niet dramatisch, maar toch ook niet optimaal. Er zijn ook regelaars te koop, die voor een hogere spanning zorgen, zoals 14,6 of 14,8 V en die op de bestaande generator kunnen worden gemonteerd. Met zo n regelaar levert de generator een veel hogere laadstroom door het hogere spanningsverschil met de accu. Hierbij komt een ander probleem om de hoek. De hogere spanning is gevaarlijk voor een bijna volle accu. Bijna volle accu s gaan bij spanningen hoger dan 14,5 Volt gassen. Het water uit de accu gaat ontleden in waterstof en zuurstof en dit kan het gevaarlijke knalgas geven. Voor dit spanningsprobleem zijn echter oplossingen. Tegenwoordig zijn er intelligente regelaars. Zo n regelaar zorgt bij een half lege accu voor een hogere laadspanning en pas bij volle accu s wordt de laadspanning verlaagd. De laadstroom is dus altijd zo hoog mogelijk, terwijl een volle accu niet wordt overladen. In de Waterkampioen nr. 22 van 1998 wordt een test beschreven. In sommige gevallen moet de regelaar worden vervangen (Mastervolt of Hella) of wordt een intelligente regelaar parallel met de bestaande regelaar gemonteerd (Sterling). Met geen van beide systemen heb ik zelf ervaring, maar ik heb er vertrouwen in dat het werkt. De kosten van zo n regelaar zijn zo n ƒ 500, tot ƒ 600,. PLANOLOGIE Velen zullen er tegen opzien om te gaan sleutelen aan de elektrische installatie. Er is nog een andere simpele en minder kostbare oplossing om een beter gebruik te maken van de bestaande laadcapaciteit van de generator en tegelijkertijd een langere levensduur van de accu s te bereiken. Stel de licht accu is 100 Ah. Stel dat het verbruik aan boord 50 Ah is, voordat de accu weer wordt opgeladen. De accu wordt dus nooit verder ontladen dan 50%. Op deze wijze kan de accu ca. 250 malen worden ontladen en geladen, dus 250 laad/ontlaad cycli van 50%. Het idee is nu om de accu capaciteit, bij gelijk verbruik, te verdubbelen. Een tweede accu van 100 Ah. wordt parallel aan de eerste geschakeld waardoor de capaciteit toeneemt tot 200 Ah. Bij het verbruik van 50 Ah. worden beide accu slechts ontladen tot 25%. Dit kunnen beide accu s veel langer volhouden, namelijk ca. 1000 cycli. De levensduur van de beide accu s is dus aanzienlijk verlengd. Hiermee wordt de investering al ruim terug verdiend. Tijdens het laden is de inwendige weerstand van 2 parallelle accu s de helft van 1 accu en dus zal bij gelijk spanningsverschil een dubbele laadstroom ontstaan. De generator levert dus 2x zoveel stroom in dat geval en dus zal het laden van de verbruikte 50 Ah ook sneller gaan. Dit betekent dus minder gedwongen motoruren of gemiddeld een hogere lading in de accu s. Bovenstaand verhaal gaat natuurlijk niet op als bij het aan boord komen van de extra accu ook het verbruik met een factor 2 omhoog gaat. In dat geval moet toch weer meer gemotord worden, of zijn toch alternatieve stroomvoorzieningen nodig zoals windmolens of zonnepanelen of stilliggend, de walstroom. A.W. de Ruyter van Steveninck KORT PLANOLOGISCH NIEUWS Het kabinet heeft op 19 oktober de derde Nota Waddenzee (PKB deel 3, zie Toerzeilen no. 173: Planologische Kernbeslissing Waddenzee) vastgesteld. Hierin wordt gesteld dat het Interprovinciaal Windpark Afsluitdijk (IPWA, TZ 176) van Noord-Holland en Friesland in principe acceptabel is maar getoetst moet worden aan Vogel- en Habitatrichtlijn. De Waddenvereniging, die fel tegen het park is, wil het desnoods tot aan het Europese Hof in Luxemburg aanvechten. De woordvoerder van het IPWA team maakt zich daarover absoluut geen zorgen. (Staatscourant, 22 oktober 2001). 19
Een kleine meerderheid in de Tweede Kamer lijkt voorstander te zijn van het windpark langs de Afsluitdijk. (Leeuwarder Courant, 1 november 2001). Een door de provincies Noord-Holland en Friesland opgestelde Milieu Effect Rapportage schat dat de nadelen van het Windpark gering zijn; van slechts drie beschermde eendensoorten zullen enkele honderden tot duizenden het leven laten. Met inbegrip van de niet beschermde soorten zullen er 14000 jaarlijkse slachtoffers vallen. De plannen zijn getoetst aan de Europese regelgeving. Volgens projectleider Jan Wittink blijken ze nauwelijks te botsen met de Vogelrichtlijn en de Habitatrichtlijn. (Leeuwarder Courant, 8 november 2001). Recent onderzoek heeft uitgewezen dat op de bodem van de Friese wateren zo n 65 miljoen m 3 bagger ligt waardoor de minder wordende diepte een toenemend probleem wordt voor de recreatievaart. Alleen al het opruimen van de honderd ergste knelpunten kost ƒ 220 miljoen. Het kabinet heeft voor heel Nederland ƒ 485 miljoen gereserveerd. Friese gemeenten moeten nu in samenwerking met de waterschappen snel baggerplannen opstellen. (Waterkampioen/Uitkijk, 31 augustus 2001). Steeds meer gemeenten in Friesland willen af van het heffen van bruggeld. Het betreft de gemeenten Wymbritseradeel, Boarnsterhim en Tytjerksteradeel. (Waterkampioen/Uitkijk, 12 oktober 2001). Rijkswaterstaat wil in 2003 of 2004 beginnen met de bouw van extra spuisluizen bij Kornwerderzand. Het stijgen van het zeewaterpeil (met 10 cm in de afgelopen 50 jaar en met een geschatte 25 cm in de komende 50 jaar) maakt een groter spuicapaciteit noodzakelijk. Het project moet klaar zijn in 2005. De kosten worden geschat op ƒ 500 miljoen. Een gemaal ziet men niet zitten wegens de enorme hoeveelheden af te voeren IJsselmeerwater. Op termijn ontkomt men niet aan een hoger peil in het IJsselmeer. Zie ook Toerzeilen 164: De toekomst van het IJsselmeer en Toerzeilen 169: Waterhuishouding in Het Natte Hart. (Schuttevaer, 11 augustus 2001). Begin 2002 wordt begonnen met de aanleg van het randmeer voor het eiland Wieringen. Zie ook TZ 173 en 176. Niet alleen heeft het toeristische waarde voor de waterrecreatie, het kan ook een bijdrage leveren aan de waterberging (zie TZ 164: De toekomst van het IJsselmeer), terwijl ook ca. 15% van de in de Ecologische Hoofdstructuur vastgelegde verbindingsroutes voor planten en dieren wordt gerealiseerd. In tegenstelling tot sommige berichten wordt het meer zoet, niet zout. (Verenigde Noordhollandse Dagbladen, 2 oktober, 13 november 2001). Het Plassenschap Loosdrecht verleent sinds 1 januari van dit jaar voorrang aan partyschepen en de overige beroepsvaart bij de Mijndense sluis. Het KNWV stelt dat dit in strijd is met het BPR en heeft een beroepsprocedure aangespannen bij de Bezwarencommissie van het Plassenschap. Deze heeft evenwel de eis op formele gronden afgewezen. Het KNWV stapt nu naar de rechter. (Schuttevaer, 8 september 2001). Marina jachtwerf Numansdorp is vernieuwd en uitgebreid. Komend voorjaar zullen er 190 ligplaatsen beschikbaar zijn. Er is ook een nabijgelegen golfbaan. (Waterkampioen/Uitkijk, 12 oktober 2001). Na het baggeren van de buitengeul van de haven van Oude Tonge in 1998 wordt nu de binnengeul van 1,70 m naar 2,10 m gebracht. Er komen ook nieuwe sanitaire voorzieningen en een nieuw havenkantoor. (Schuttevaer, 11 augustus 2001). Van de stadshaven van Goes worden de kademuren gerestaureerd. Het werk wordt in twee fasen uitgevoerd. De eerste duurt tot en met april 2002, de tweede van oktober 2002 tot en met april 2003. De haven is dan gesloten. Jachthaven De Werf blijft gewoon open. (Waterkampioen/Uitkijk, 31 augustus 2001). De provincie Zeeland en vier kustgemeenten hebben bezwaar aangetekend tegen het plan van de Belgische energiemaatschappij Electrabel om een windmolenpark te bouwen voor de Belgische kust, ca.15 km van Westkapelle. Dit project bestaat uit vier fasen van elk 100 MW (50 turbines). Om de visuele impact van de 110 m hoge molens te verminderen worden zij grijsblauw geschilderd. Er bestaat vooralsnog onvoldoende duidelijkheid over de gevolgen 20