Werkgroep Oldambt
In het open landschap van Oldambt is de geschiedenis nog zichtbaar. Als je er oog voor hebt en de kenmerken kunt herkennen laat het zich lezen als een boek. De Dollard is daarbij een factor van grote betekenis. Deze uitloper van de Waddenzee is in de geschiedenis meerdere keren van vorm en grootte veranderd en deze bewegingen hadden grote gevolgen voor de inwoners van het Oldambt. Oude dijken en wierden die nog steeds in het landschap aanwezig zijn, vormen de stille getuigen van de strijd die tegen het steeds weer opkomende water is gevoerd. Kolken laten zien dat de kracht van de natuur zich heeft laten gelden. De laatste decennia is het landschap van Oldambt esthetisch en biologisch sterk verarmd. In het beste geval zijn veel van de elementen alleen voor het geoefende oog zichtbaar, maar vaak zijn ze geheel verdwenen. De belevingswaarde van het landschap voor de gemiddelde bezoeker zou aanzienlijk verhoogd kunnen worden door de historische elementen zichtbaarder en onderscheidender te maken. Vanuit toeristisch oogpunt wordt het, op het eerste oog zo lege, blikveld veel boeiender als we binnen de monotone landbouwlandschappen historische elementen herkenbaar maken. Het landschap krijgt daarmee letterlijk en figuurlijk meer diepte. Alleen voor de oppervlakkige kijker is het Oldambt plat en leeg. Voor de natuur en de biodiversiteit is er een verbeterslag te maken. De natuurontwikkeling is eenzijdig. Er is nog zoveel kwaliteit te winnen en de kolken vormen daarin een prachtige kans. Dit project richt zich dan ook op het herstellen en herkenbaar maken van kolken in het landschap van Oldambt, omdat kolken een wezenlijk onderdeel zijn van de ontstaansgeschiedenis.
Kolken zijn restanten van dijkdoorbraken, in ons gebied veroorzaakt door het woelige water van de Dollard. IVN Bellingwedde werkgroep Oldambt is een project gestart, waarin zij van al deze kolken wil vastleggen wat de huidige staat ervan is.
In 1961 tekende ir. De Smet voor de universiteit Wageningen de hiernaast afgebeelde kaart. De blauwe stippen op de kaart markeren plekken, waarvan toen bekend was dat er kolken waren of waren geweest. Uiteindelijk willen we het verhaal van elk van de stippen op de kaart kennen. De kennis die we opdoen zal worden gebundeld in een boek en op een website. Van de verdwenen kolken willen we weten wanneer ze zijn gedempt en of de huidige gebruiker, vaak een boer, op de een of andere manier nog kan merken dat de kolk er ooit is geweest. Archiefonderzoek zal een wezenlijk onderdeel zijn van het project. Daarnaast willen vaststellen of er argumenten zijn om de kolk weer te openen en of dat een realistische optie is.
De laatste jaren is er een wijdverbreide misvatting ontstaan over het oorspronkelijke beeld van het Oldambster landschap. De grootschalige inrichting is pas sinds de jaren zestig ontstaan als gevolg van de ingrijpende ruilverkavelingen. Daarvoor waren de brede vergezichten gevuld met dijkjes, sloten, watertjes en hagen. Helaas is dat heden ten dage nauwelijks nog zichtbaar. Dat maakt het belang van het behoud van de kolken nog groter.
Van de nog bestaande kolken, we hebben er tot nu toe 27 gevonden, en de daarbij horende dijken, willen we de aanwezige natuurwaarden inventariseren en ook het historische verhaal vastleggen. Bovendien moet in samenspraak met de eigenaren en beleidsmakers een landschappelijke visie op kolken worden gevormd. Verder moet duidelijk worden waarin een kolk zich als biotoop onderscheidt. Inmiddels is duidelijk dat een groot aantal kolken in een bedroevende staat zijn, maar ook dat qua biotoop geen twee kolken gelijk zijn. Samen met de eigenaar willen we een plan van aanpak maken en binnen het project willen we twee kolken herstellen. Verder worden vanuit het project een publicatie en een website gemaakt. Deze laatste komt beschikbaar voor een ieder die, bijvoorbeeld voor een toeristische route, gebruik wil maken van de informatie die we hebben opgedoken. We onderzoeken de mogelijkheden om samen met Duitse gelijkgestemden een project te starten waarin alle Dollardkolken aan beide zijden van de grens worden gekoppeld in een verhaal.
IVN, Instituut voor Natuureducatie en Duurzaamheid, is een landelijke organisatie die mensen bij de natuur betrekt. Ons idee is dat kennis van en betrokkenheid bij de natuur, duurzaam handelen stimuleert. Daarom laten wij jong en oud de natuur dichtbij beleven. We verbinden hen met groene initiatieven rond natuur en maatschappelijke thema s zoals voeding, gezondheid en energie. Op scholen, in Nationale Parken en in hun eigen buurt zijn zo n twintigduizend vrijwilligers actief in 170 lokale IVN afdelingen. Jaarlijks organiseren zij talloze excursies, cursussen, wandelingen, tentoonstellingen en lezingen. Door deze laagdrempelige en educatieve activiteiten maakt een groot aantal mensen kennis met de natuur. De voormalige afdeling Oldambt heeft zich aangesloten bij de buren van Bellingwedde en vormt sindsdien een werkgroep binnen die afdeling. Voor meer informatie over onze activiteiten, lid of donateur worden, ga naar: www.ivn.nl/afdeling/bellingwedde of mail ivn-bellingwedde@live.nl
Het project wordt mede ondersteund door: