de route naar energiezuinige ziekenhuizen de kracht van ziekenhuisconcepten Rien Trouborst 3 oktober 2013
presentatie 1. introductie djga 2. actuele thema s in ziekenhuizen 3. terminal concept 4. Deventer Ziekenhuis: ziekenhuisconcept (ruimtelijk en energie) 5. vastgoed-concept vs. terminal-concept 6. lessons learned
1. introductie djga
organisatie ont werp team ont werp team ont werp team architect directeuren ont werp team architectuur bouwkunde interieur architectuur constructie kenniscentrum architectuur 3D visualisatie con cept team ont werp team ont werp team ont werp team kenniscentrum interieur architectuur constructie bouwkunde specifieke disciplines architectuur 3D visualisatie conceptvorming
locaties Onderwijs Onderwijs voortgezetonderwijs 47 47 basisonderwijs basisonderwijs43 43 30 50 Gezondheidszorg zorg ziekenhuizen 50 ziekenhuizen onderwijs 30 psychiatrie psychiatrie cultuur en maatschappij universiteitsziekenhuizen 10 10 HBO onderwijs HBO onderwijs 10 10 overig zorg overig zorg 10 10 cultuur cultuur en en maatschappij 70 70 kantoor-/bedrijfsgebouwen 30 30 Overig Overig zorg zorg onderwijs onderwijs cultuur cultuur en en maatschappij 6% 6% 83% 83% 7% 7%
DHA
St. Antonius Ziekenhuis Utrecht
Bernhoven
Antoni van Leeuwenhoek Nederlands Kanker Instituut Amsterdam
UZ Leuven
Kinderziekenhuis Prinses Elisabeth - UZ Gent
2. actuele thema s
innovatie UZ Leuven Ziekenhuis
welbevinden NKOC AvL - Nederlands Kanker Instituut Amsterdam
Christelijk College Nassau-Veluwe, Harderwijk flexibiliteit Uitbreiding en verbouw 187.001/10/2009 docenten werkplekken wisselruimten individueel/ invidueel/samen samen werken werken docenten werkplekken wisselruimten concentratieplekken ontmoeten ontmoeten In dit model zijn de stijgpunten, toiletten en schachten vaste elementen. Rondom deze stijgpunten zijn de lockers verdeeld. De instructieruimten en flexruimten zijn als transparante blokken vrij in de ruimte geplaatst. Hierdoor ontstaat er een continue tussenruimte. In de ontstane open, gedifferentieerde ruimte zijn de concentratiewerkplekken, de overlegplekken en ontspanningsruimtes verdeeld, iedere plek met een eigen karakter. Sommige plekken zijn echte overlegplekken of plekken om individueel te werken, andere plekken zijn juist weer bedoeld om te ontspannen. Doordat iedere groep leerlingen zijn eigen specifieke wensen heeft, wat tijdens de workshop nog eens extra duidelijk werd, is het van belang dat er flexibiliteit in de inrichting is opgenomen. De inrichtingselementen zijn vaste items. Maar de plek en de hoeveelheid waarin ze toegepast worden kan per thuisbasis verschillen. Er is een aantal bouwstenen die naar smaak en wens kunnen worden toegepast. Zo ontstaat er een eenheid binnen het gebouw, en toch eigenheid voor de verschillende thuisbases. Christelijk College Nassau-Veluwe Harderwijk verdieping met vier thuisbases verdieping met vier thuisbases trappen toiletten lockers wisselruimten instructie docentenwerkplekken concentratieplekken individueel/samen werken groepsgewijs overleggen ontmoeten
duurzaam Deventer Ziekenhuis st Antonius Utrecht St Antonius Nieuwegein Bernhoven Healthcampus Knokke
financiering & investering Scholen van Morgen Flanders Response: The Schools of Tomorrow Initiative A Public-Private Partnership established June 2010 AG RE BNP Paribas Fortis 50% 50% PMV AGIOn 50% 50% FScholen nv School Invest nv Banking Consortium led by BNP Paribas Fortis 75% - 1 share 25% + 1 share Project Managers AG RE COPiD Design Teams General Contractors DBFM Scholen van Morgen nv School Boards Context Deliverables Organization Output 4
vastgoedbeheer & onderhoud Scholen van Morgen
specialisatie en satelliet ziekenhuizen
3. terminal-concept
concepten van breitfuss -model tot... breitfuss model ruimtelijke kwaliteit, uitzicht sint franciscus gasthuis, rotterdam lievensberg ziekenhuis, bergen op zoom dubbel kruis model verbindende route, daglichtinval nieuwegein st. antonius
concepten...tot terminal - model passage-model straat-model terminal-model verbindende route en verblijf verbindende route en verblijf alles onder één dak, front back office type st. antonius ziekenhuis, nieuwegein st. antonius ziekenhuis, nieuwegein deventer ziekenhuis ziekenhuis knokke - heist ziekenhuis knokke - heist
4. Deventer Ziekenhuis ziekenhuisconcept (ruimtelijk en energie)
locatie
vierstromen-model
duurzaam bouwen demonstratieproject van de Europese Unie Integraal ontwerp: architectonisch + technisch installatieontwerp (inclusief duurzaamheid) = EPC: 0.67 en Greencalc: 212 Deventer Ziekenhuis demonstratieproject van EU Besparing ruim 45% t.o.v. gemiddelde van de ziekenhuizen, gebouwd in de laatste 10 jaren Terugverdientijd: max. 5 jaar 6de energiearme gebouw van Nederland (2005) Milieu-index = 212
duurzaam bouwen energietechniek Koude warmte opslag in de bodem Vrije koeling direct uit de WKO installatie (10 C 12 C) Warmtepompen (COP: 4,5 tot 5,2) HR pieklastketels Terugwinning van warmte en koude All air klimaatsysteem
duurzaam bouwen materialisatie vegetatie dak dak vrij van installaties zonwering houten kozijnen
flexibiliteit Deventer Ziekenhuis, 377 bedden
flexibiliteit gecombineerde spreek-onderszoek kamer wachten patientengang spreekuur balie tuin, terras, daglicht doktersgang daglicht patio interne trap naar stafgebied wachten patientengang tuin, terras, daglicht
flexibiliteit staflaag
flexibiliteit
flexibiliteit
flexibiliteit
flexibiliteit huidige situatie
flexibiliteit toekomstige krimp
flexibiliteit toekomstige groei
5. vastgoed-concept vs. terminal-concept
hoven vastgoed-model schillenmethodiek Maaseik Gemini Bernhoven Ziekenhuis, 500 bedden Ziekenhuis Maas en Kempen, 243 bedden Gemini Ziekenhuis, 200 bedden Hot floor Hot floor Bureaux/Policlinique Hot hotfloor Bureaux/Policlinique polikiniek Hôtel hotel Usine diensten Extension toekomstige futureuitbreiding Fonction externe externe functie Bureaux/Policlinique Hôtel Usine Extension future Fonction externe Hôtel Usine Extension future Fonction externe
vastgoed-model schillenmethodiek logistiek, facilitair en medische ondersteuning consult hotel met zorgfaciliteiten Bernhoven, 500 bedden hotel gebouw hot floor hoofdentree & publieke zone onderzoek
vastgoed-model schillenmethodiek Bernhoven
vastgoed-model schillenmethodiek Bernhoven
en vergelijking modellen vastgoed-model dit model benadert het ziekenhuis vanuit een efficiënt vastgoed beheer; de exploitatie en het vastgoedbeheer zijn belangrijke parameters bij het ontwerp terminal-model bij deze matrix-structuur is er veel verkeersruimte waardoor er gemakkelijker wisselende clusters gemaakt kunnen worden Hot floor Bureaux/Policlinique
vastgoed-model je betaalt alleen wat je gebruikt Maaseik polikiniek hotfloor diensten hotel
6. lessons learned
well-being AZ Jan Portaels Vilvoorde
vastgoed model AZ Jan Portaels Vilvoorde CURE/CARE PUBLIC huidige situatie inbreiden uitbreiden
Spoedafdeling Statische verwarming langs de perimeter ±4 w/h Via de verluchting = gekoelde verluchting zonder individuele naregeling per lokaal Operatiekwartier Via downflowplenum Via downflowplenum Via downflowplenum 1 2 3 luch luchtbehandeling CSA, labo, apotheek Via luchtbehandeling Intensieve luchtbehandeling ± 8 w/h nearly zero energy AZ Jan Type Portaels comfortbehandeling Vilvoorde per zone Via luchtbehandeling warmteproductie dry-coolers voorzieningen: smart-grid ready flexibele technische installaties (overdimensionering) nieuwe Trias Energetica 4 5 6 luchtbehandeling luchtbehandeling Zonering van de luchtbehandelingseenheden 1 - energie vraag beperken 2 - hernieuwbare energie opwekken op locatie 3 - hernieuwbare energie van buiten locatie 80 panelen voor zonneboiler 1875 PV-zonnepanelen - 450kWp legionellabestrijding op lage temperatuur daglichtstructuur en aanwezigheidsdetectie betonkernactivering verpleegafdelingen mobiele zonwering (individueel regelbaar) klimaat plafond poly en kantoren energierecuperatie lucht warmtekrachtkoppeling ijsstockage = koude buffer + Phase Change Material warmte buffer 350m 3 recuperatietank regenwater 120 st geothermische putten (BEO) 43
optimale vorm Knokke Healthcampus
well-being Knokke Healthcampus
nearly zero energy Knokke Healthcampus
Zorgcampus Knokke Duurzaamheid 9855/02/2009 Atrium nearly zero energy Knokke Healthcampus Luchtstromen in het atrium zorgen voor ventilatie en klimaatregeling zomer - dag: het doek is gesloten: zon buiten en koelte binnen zomer - dag: het doek is gesloten: zon buiten en koelte binnen zomer - nacht: het doek is gesloten:warmte binnen en koelte buiten zomer - nacht: het doek is geopend: natuurlijke nachtventilatie winter winter - - dag: dag: het het doek doek is geopend: is geopend: natuurlijke natuurlijke verwarming verwarming door zonlicht door zon winter - nacht: het doek is geopend: natuurlijke nachtventilatie winter - nacht: het doek is gesloten: warmte binnen, koelte buiten fig. 4
CASE: MAAK EEN BESTAAND ZIEKENHUIS DUURZAMER condities bestaand ziekenhuis: - betonnen kolomstructuur - metselwerk gevels - dubbelglas met lage isolatiewaarde - verwarming door radiatoren - koeling door lucht - gespecialiseerd ziekenhuis - oriëntatie noord-zuid DENK AAN: - gebouwschil - technische installaties - medische apparatuur - thermisch comfort niveau - mogelijkheden hernieuwbare energie - vastgoedbeheer EU action plan 2020 nearly zero energy buildings De Europese richtlijn Energieprestatie van gebouwen legt de Europese lidstaten op dat eind 2020 alle nieuwe gebouwen bijna-energieneutraal dienen te zijn. Voor overheidsgebouwen geldt deze verplichting vanaf eind 2018. Acties en maatregelen dienen ondernomen te worden om een toename van het aantal bijna-energieneutrale gebouwen te realiseren, zowel voor nieuwe als bestaande gebouwen. Het doel is een besparing op de totale energievraag van 20%. WORKSHOP EU nearly zero energy buildings defenitie: een gebouw met een zeer hoge energieprestatie, zoals vastgesteld volgens de Energy Performance of Buildings 2010/31, (EPBD). De dichtbij nul liggende of zeer lage hoeveelheid energie die is vereist, dient in zeer aanzienlijke mate te worden geleverd uit hernieuwbare bronnen, en dient energie die ter plaatse of dichtbij uit hernieuwbare bronnen wordt geproduceerd te bevatten.