gemeente : AALTEN postcode + plaats : 7091 DC Dinxperlo straat + huisnr. : Industriestraat ongenummerd (op de hoek van de Industriestraat en de Anholtseweg) naam object : bescherming : Gemeentelijk monument eigenaar/gebruiker(s) : Bernhard ten Brinke BV kadastrale gegevens : oorspr. functie huidige functie : fabriekspand : leegstaand bouwjaar : volume onder schaaldak 1945-1955 architect : onbekend bouwstijl/type : zakelijke baksteenarchitectuur; wederopbouw beschrijver : Gelders Genootschap (drs. D. Rackham) datum beschr. : 18-02-2010/ aangepast 25-01-2011 datum foto : 11-02-2010 bronnen : opmerking: : Pand beschreven vanaf de straat pand aangeduid als Industriestraat ongenummerd B Industriestraat GELDERS GENOOTSCHAP 1 SECTOR CULTUURHISTORIE
Typering Industrieel pand, daterend uit de vroege wederopbouw, waarbij moderne technieken (schaaldak van gewapend beton) met traditionalistische vormgeving (met name noordelijke zijgevel) is gecombineerd. Schaaldaken worden in de wederopbouwperiode regelmatig toegepast. De traditie van gewapend betonnen daken gaat in Nederland terug tot de jaren tien van de twintigste eeuw. J.G. Wiebenga was ingenieur die door heel Nederland werd betrokken bij de bouw van met name bedrijfspanden (maar ook woonhuizen) waarbij gewapend beton een belangrijke rol speelde. De Wiebengahal te Maastricht, gebouwd in 1912 als onderdeel van de Mosa-fabrieken, is één van de oudste voorbeelden waarbij gewapend beton in het algemeen en een schaaldak in het bijzonder werd toegepast. Vroege voorbeelden in Gelderland zijn de Cenakelkerk in Heiligland Stichting (J.G. Wiebenga, 1913-1915) en de Splendorfabriek te Nijmegen (C. van Pothoven, 1927). Historie en ligging: Het pand is gelegen op de hoek van de Industriestraat en de Anholtseweg. Het maakt deel uit van het grote bedrijfscomplex Tretford. Het hoofdvolume van Tretford bestaat uit een groot blok met tien sheddaken uit de jaren dertig, waar in de loop der jaren in meerdere stadia volumes naast of tegen zijn gebouwd. Het zuidelijk deel van het terrein omvat de kleinschaligere bebouwing. Ook hier een paar ondiepe volumes met sheddak en een volume onder zadeldak. Dit laatste volume lijkt het begin van het bedrijf op deze locatie te vormen. De westelijke topgevel van dit pand is voorzien van een rijke baksteenornamentering in de topgevel. Het pand is echter grotendeels verdwenen achter latere bebouwing die tegen het pand is opgetrokken. Het pand, samen met het volume op de hoek van de Industriestraat en Anholtseweg nagenoeg onaangetast. Historisch kaartmateriaal toont dat op deze locatie, ten zuiden van het centrum en nabij de grens met Duitsland al aan het eind van de negentiende eeuw bebouwing stond: een klein vierkanten volume. Deze situatie bleef hetzelfde tot ongeveer de jaren twintig. Op een plattegrond uit 1929 zien we dat de het vierkanten volume is verdwenen en dat er een aantal volumes is opgetrokken: een groot volume, bestaande uit een vierkanten gebouw (het gebouw met de rijk geornamenteerde topgevel) en een lange (productie)ruimte; de hal die langs en parallel aan de Anholtseweg lag (het te beschermen volume); een rechthoekig volume ten noorden van deze hal en een klein bouwblok ten westen van deze hal. De Industriestraat bestond destijds nog niet. In de jaren dertig breidt het complex fors uit (de volumes met de sheddaken). Een aantal kleinere volumes verdwijnt, evenals de op de oudere kaart zichtbare langgerekte hal:. Tegen de langs de weg gelegen hal wordt aan de noordzijde een klein gebouw opgetrokken. Op een plattegrond uit 1955 blijkt dat het bedrijf is doorontwikkeld (uitbreiding van de shedhallen ). Hierop zien we ook dat het volume met schaaldak is opgetrokken. Tevens is op deze kaart voor het eerst de Industriestraat opgetekend, waardoor de bedrijfspanden uit 1920-1925 en 1945-1955 een prominente positie in het straatbeeld van Dinxperlo vormen: introductie van het industriële erfgoed dat langs de Anholtseweg, Industriestraat en Weverstraat is GELDERS GENOOTSCHAP 2 SECTOR CULTUURHISTORIE
gebouwd. Volume onder schaaldak Plattegrond en opbouw: Het eenlaags volume is geplaatst onder schaaldak (tongewelf). Het gewelfde dak heeft aan de langsgevels zinken mastgoten. Aan de kopse kant is sprake van een forse overstek, gedragen door fraaie decoratieve klossen, in de vorm van gestileerde voluten. De gevels zijn opgetrokken in baksteen, gemetseld in kruisverband. Of de gevels ook een dragende functie hebben of dat ze puur als gevelbekleding zijn aangebracht, is niet zichtbaar. De voorgevel van het pand is afgewerkt met een cementpleister. De zijgevels zijn voorzien van een gecementeerde plint. Voorgevel: De voorgevel van het pand (de westelijke gevel), is voorzien van een cementpleister. Op de begane grond zijn twee dichtgezette ramen zichtbaar. Deze ramen onder segmentboog zijn herkenbaar aan de afwijkende kleur van de pleisterlaag ter plekke. Of de kozijnen nog aanwezig zijn achter de gevel, is onduidelijk. Op de verdieping zijn twee ramen onder segmentboog zichtbaar. De vensters bevatten stalen zesruits ramen. Linker zijgevel: De linker zijgevel is opgetrokken in baksteen. De gevel is volledig blind. Er zijn geen aanwijzingen die duiden op voormalige ramen die zijn dichtgezet. Achtergevel: De achtergevel is vanaf de straat niet zichtbaar. Rechter zijgevel: De rechter zijgevel is opgetrokken in baksteen. De gevel is middels zes pilasters, waaronder twee hoekpilasters in vijf traveeën ingedeeld. De pilasters verbreden aan de bovenzijde trapsgewijs (in twee stappen), waardoor de suggestie van kapitelen wordt gewekt. Het geveldeel boven de kapitelen kraagt ietwat uit, refererend aan een op zuilen rustend fries. De muurvelden tussen de pilasters worden aan de bovenzijde afgesloten door een uitkragende kopse rollaag. In het tweede, derde en vierde travee zit een gevelopening, geplaatst onder segmentboog (afwisselend strek en twee koppen) en met bakstenen vensterdorpel. De twee noordelijke vensters zijn dichtgemetseld. Het zuidelijke venster bevat een stalen achtruits raam. GELDERS GENOOTSCHAP 3 SECTOR CULTUURHISTORIE
Reden van plaatsing Architectuurhistorische criteria: - Het pand heeft architectuurhistorische waarde als zeldzaam voorbeeld van een volume met schaaldak. - Het pand heeft architectuurhistorische waarde vanwege de esthetica: met name de noordelijke zijgevel - Het pand is een fraai voorbeeld van een volume waar moderne technieken (schaaldak van gewapend beton) en traditionele fabrieksesthetica (zijgevel: representativiteit) elkaar ontmoeten. - Het pand heeft typologische waarde als een bijzonder voorbeeld van een industriële pand uit de vroege wederopbouw: hoogwaardig industrieel erfgoed - Het pand is gaaf behouden. Stedenbouwkundige criteria: - Het pand heeft ensemblewaarde met het aangrenzende volume op de hoek met de Anholtseweg in het bijzonder en de historische industriële architectuur aan de Anholtseweg, Industrieweg en Weverstraat in het algemeen. Algemeen historische criteria: - Het volume heeft historische waarde als onderdeel van het rijke industriële verleden van Dinxperlo. GELDERS GENOOTSCHAP 4 SECTOR CULTUURHISTORIE
Topografische plattegrond uit 1908 van het gebied rond de Anholtseweg. De rode cirkel geeft de locatie weer waar de oorspronkelijke fabriek in circa 1920 wordt gebouwd (bron: www.watwaswaar.nl) Topografische plattegrond uit 1929 van het gebied rond de Anholtseweg. De rode cirkel geeft de oorspronkelijke fabriek van circa 1920 weer pand (bron: www.watwaswaar.nl) GELDERS GENOOTSCHAP 5 SECTOR CULTUURHISTORIE
Topografische plattegrond uit 1936 van het gebied rond de Anholtseweg. De rode cirkel geeft de fabriek in de jaren dertig weer (bron: www.watwaswaar.nl) Luchtfoto van Dinxperlo. De rode cirkel geeft de locatie van het bedrijfspand weer (bron: google earth). GELDERS GENOOTSCHAP 6 SECTOR CULTUURHISTORIE
Industriestraat ongenummerd B: zuidelijke (blinde) zijgevel en voorgevel. Industriestraat ongenummerd B: detail van de voorgevel. GELDERS GENOOTSCHAP 7 SECTOR CULTUURHISTORIE
Industriestraat ongenummerd B: noordelijke zijgevel Industriestraat ongenummerd B: detail van een van de pilasters met kapiteel in de noordelijke zijgevel. Industriestraat ongenummerd B: detail van een van de ramen in de noordelijke zijgevel. GELDERS GENOOTSCHAP 8 SECTOR CULTUURHISTORIE
GELDERS GENOOTSCHAP 9 SECTOR CULTUURHISTORIE