RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEIT VAN VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE IN 2014 IN DE GEMEENTE Hof van Twente Plaats : Goor Gemeentenummer : 1735 Onderzoeksnummer : 278130 Datum onderzoek : 29 september 2014 Datum vaststelling : 28 januari 2015
Pagina 2 van 15
INHOUDSOPGAVE VOORWOORD.......................................... 5 1 INLEIDING............................................ 6 2 VVE IN DE GEMEENTE HOF VAN TWENTE....................... 8 3 CONCLUSIES.......................................... 14 Pagina 3 van 15
Pagina 4 van 15
VOORWOORD In de periode 2007-2012 heeft de Inspectie van het Onderwijs een landelijke bestandsopname uitgevoerd naar de kwaliteit van voor- en vroegschoolse educatie (vve). Daarna is het signaalgestuurde toezicht op vve in werking getreden. Het signaalgestuurde toezicht vve begon eind 2013 met het versturen van digitale vragenlijsten naar de 315 middelgrote en kleine gemeenten. Voor de 37 grote gemeenten is er tot en met 2015 een apart monitortraject. Op basis van een analyse van de digitale vragenlijsten is besloten om in middelgrote en kleine gemeenten waar risico s ten aanzien van de uitvoering van de wettelijke vve-verplichtingen lijken te bestaan, een onderzoek uit te voeren. Het onderzoek is uitgevoerd in de tweede helft van 2014. Dit rapport beschrijft in hoeverre de gemeente Hof van Twente in 2014 voldoet aan de eisen ten aanzien van vve en welke veranderingen hebben plaatsgevonden ten opzichte van de bestandsopname. De hoofdinspecteur primair onderwijs en speciaal onderwijs, Dr. A. Jonk Pagina 5 van 15
1 INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar het gemeentelijke beleid ten aanzien van voor- en vroegschoolse educatie (vve) in de gemeente Hof van Twente in 2014. De aanleiding van het onderzoek is het mogelijk bestaan van risico s ten aanzien van het voldoen aan wettelijke eisen ten aanzien van voor- en vroegschoolse educatie in deze gemeente. De basis van het onderzoek is een digitale vragenlijst die de gemeente heeft ingevuld. De inspectie heeft deze vragenlijst geverifieerd aan de hand van de aangeleverde documenten en de toelichting daarop in een gesprek met betrokkenen van de gemeente. Vervolgens heeft de inspectie de eisen met betrekking tot het vve-beleid beoordeeld en de veranderingen ten opzichte van de bestandsopname in beeld gebracht. Het signaalgestuurde toezicht op de vve-locaties maakt nog geen deel uit van dit onderzoek. De inspectie start na de zomer van 2014 met het signaalgestuurde toezicht op vve op de locaties. De signalen van de GGD zijn leidend om te bepalen welke peuterspeelzalen en kinderdagverblijven met voorschoolse educatie worden bezocht. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Analyse van de beantwoorde digitale vragenlijst in relatie tot de bevindingen tijdens de bestandsopname. Analyse van aanvullend opgevraagde informatie in relevante beleidsdocumenten van de gemeente. Een gesprek met de betrokken beleidsambtenaar over het vve-beleid van de gemeente. Beoordeling van vve-beleid van de gemeente Hof van Twente. Toezichtkader Als basis voor de beoordeling gelden de beoordelingscriteria toezichtkader vooren vroegschoolse educatie voor gemeenten, zoals die te vinden zijn op: www.onderwijsinspectie.nl > onderwijssectoren > voor- en vroegschoolse educatie. Pagina 6 van 15
Opbouw rapport Hoofdstuk 2 geeft een beeld van het vve-beleid op gemeentelijk niveau. Daar wordt ingegaan op de ontwikkeling van de gemeente sinds de bestandsopname (paragraaf 2.1) en op de door de gemeente aangeleverde vve-documenten (paragraaf 2.2). Tenslotte geeft de inspectie in dit hoofdstuk een oordeel over het gemeentelijke vve-beleid (paragraaf 2.3). Hoofdstuk 3 bevat de conclusies over het vve-beleid in de gemeente Hof van Twente. Pagina 7 van 15
2 VVE IN DE GEMEENTE HOF VAN TWENTE De gemeente Hof van Twente heeft een digitale vragenlijst ingevuld. Op basis van de antwoorden heeft de inspectie mogelijke risico s gesignaleerd ten aanzien van het voldoen aan wettelijke eisen betreffende voor- en vroegschoolse educatie. De digitale vragenlijst levert informatie over: wel of geen afspraken van de gemeente met de schoolbesturen en de houders over de doelgroepdefinitie, toeleiding, doorgaande lijn en resultaatafspraken; het bereik; de veranderingen bij de aspecten ouderbeleid, integraal vve-programma, externe zorg en interne kwaliteitszorg; het aantal vve-locaties en het aantal locaties waar de GGD tekortkomingen heeft gesignaleerd in het eerste domein (pedagogische praktijk). De beoordeling van het gemeentelijke beleid is gebaseerd op de digitale vragenlijst, opgevraagde gemeentelijke beleidsdocumenten, eventuele aanvullende informatie en het gesprek met de gemeente (zie paragraaf 2.3). Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig. Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren. 2.1 Ontwikkeling van vve in de gemeente Hof van Twente sinds de bestandsopname Naar aanleiding van het inspectierapport in 2012 heeft de gemeente Hof van Twente zich tot doel gesteld om de door de inspectie geconstateerde verbeterpunten naar een voldoende niveau te brengen. De gemeente heeft vooral ingezet op de toeleiding, de doorgaande lijn en de resultaatafspraken. Op die punten is de verbetering ook waargenomen, zodat die onderdelen nu van voldoende niveau zijn. Pagina 8 van 15
Uit het gesprek met de gemeente bleek dat onzekerheid over de aanbieders van vve ervoor gezorgd heeft dat de uitvoering van de verbeteractiviteiten pas na augustus 2014 goed op gang is gekomen. De gemeente geeft de vve-gelden nu aan één stichting, namelijk PSZ Hof van Twente, waarbij men er rekening mee houdt dat de stichting met haar werkzaamheden stopt op 1 augustus 2015. De gemeente stelt, naast het rijksbudget VVE zijnde 54.000, in het jaar 2015 eenmalig eigen, gemeentelijke middelen beschikbaar van 30.000 aan commerciële instellingen die VVE aanbieden. Zij moeten voldoen aan de VVE-eisen en de bepalingen van het gemeentelijk subsidiekader. Met ingang van 1 januari 2016 stelt de gemeente op basis van wet- en regelgeving, beschikbare rijksbudgetten VVE, nieuw VVE-beleid vast. Er zijn 6 peuterspeelzalen in de gemeente Hof van Twente, te weten Kindercentrum Villa Linde Peuterwerk, Kindercentrum Lunet Peuterwerk t Hummelhuuske, KC/Peuterwerk t Hummelhonk, KC/Peuterwerk t Hummelheukske, KC/Peuterwerk De Kletskevertjes en Kindercentrum Eigenwijs Peuterwerk Deze aantallen zijn sinds de bestandsopnamen niet wezenlijk veranderd. 2.2 Lijst met de vve-documenten die de gemeente Hof van Twente heeft aangeleverd VVE Hof van Twente, rapportcijfers (1-1-2014 tot 1-10-2014). (Resultaat)afspraken voor de vve (januari 2015). 2.3 Het gemeentelijk vve-beleid In deze paragraaf geeft de inspectie haar bevindingen weer over het gemeentelijke vve-beleid. Per domein is beschreven op welke punten de inspectie het gemeentelijk beleid en uitvoering als voldoende ( 3 ) beoordeelt, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder ( 2 ) als met ( 1 ) afspraken en op welke punten de gemeente als een voorbeeld voor anderen gezien wordt ( 4 ). De inspectie baseert haar bevindingen op de uitkomsten van de verificatie van de digitale vragenlijst door middel van documentenanalyse en gesprekken met vertegenwoordigers van de gemeente. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van het beeld uit de digitale vragenlijst van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd. Pagina 9 van 15
HET GEMEENTELIJK VVE-BELEID 1 2 3 4 1A1 1A2 1A3 1A4 1A5 1A6 1A7 1A8 1A9 1B 1C Definitie doelgroepkind Bereik Toeleiding Ouders Integraal vve-programma Externe zorg Interne kwaliteitszorg van de voor- en vroegscholen Doorgaande lijn Resultaten Vve-coördinatie op gemeentelijk niveau Systematische evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau DE VVE-CONDITIES 1 2 3 4 2A 2B GGD-rapport Gemeentelijk subsidiekader De inspectie publiceert jaarlijks ook een oordeel over het toezicht dat door de gemeenten op de kinderopvang en peuterspeelzalen wordt uitgevoerd. Voor meer informatie hierover zie www.onderwijsinspectie.nl >onderwijssectoren > Kinderopvang. Toelichting: 1 Verbeterpunten met een afspraak Er zijn geen verbeterpunten met een afspraak. 2 Verbeterpunten 1a4 Ouders De inspectie gaat na of op gemeentelijk niveau concreet beleid is vastgelegd om ouders als partner te betrekken bij het voorkomen van achterstanden bij peuters. Van dergelijk beleid verwachten we dat het is afgestemd op een analyse van de ouderpopulatie en dat het concrete doelen bevat met te Pagina 10 van 15
verwachten resultaten. Na de bestandopname is er het ouderbeleid op gemeentelijk niveau niet gewijzigd. Om die reden blijft deze indicator een verbeterpunt. 1a7 Interne kwaliteitszorg In de beoordeling van de kwaliteit van het gemeentelijk vve-beleid, gaat deze indicator over de wijze waarop in de gemeente afspraken met de vveinstellingen zijn gemaakt over de wijze waarop ze hun eigen kwaliteit evalueren, verbeteren en borgen. In het vorig onderzoek dat de inspectie deed in de gemeente Hof van Twente, werd deze indicator als een verbeterpunt aangemerkt en dat is ook nu het geval. 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau Op gemeentelijk niveau zijn alleen afspraken gemaakt over een jaarlijkse VVEmonitor gericht op het in kaart brengen van de resultaten van VVE. Uit de vragenlijst blijkt er niet jaarlijks op gemeentelijk niveau de afspraken over VVE geëvalueerd worden. Daarom ontbreekt een rapportage waarin de verbeterpunten benoemd worden. De systematische evaluatie en het opstellen en uitvoeren van verbeterpunten om de kwaliteit van vve in Hof van Twente te verhogen, blijft daarom een verbeterpunt. 3 Voldoende 1a1 Definitie doelgroepkind De gemeente Hof van Twente hanteert de volgende doelgroepdefinitie voor peuters: het opleidingsniveau van beide ouders/verzorgers is maximaal LBO/VBO, praktijkonderwijs of VMBO basis- of kaderberoepsgerichte leerweg (gewichtenregeling). De taalontwikkeling is nog niet voldoende volgens het van Wiechen ontwikkelingsonderzoek. Deze definitie voldoet aan de criteria die de inspectie stelt voor een voldoende. Uit de monitor blijkt dat 31 peuters geplaatst worden op grond van het eerste criterium, twee peuters op grond van het tweede criterium en twee peuters vanwege criterium 1 en 2. 1a3 Toeleiding In de gemeente Hof van Twente zijn afspraken gemaakt met JGZ Twente over de toeleiding. De JGZ hanteert het zogenaamde Van Wiechenschema om de ontwikkeling van 0-4-jarigen te volgen. De gemeente geeft in de vragen lijst aan Pagina 11 van 15
geen zicht te hebben op het non-bereik van doelgroeppeuters. De uitvoering van de toeleidingsactiviteiten wordt jaarlijks geëvalueerd. Daarmee is de toeleiding ten opzichte van de bestandsopname verbeterd en krijgt nu het oordeel voldoende. 1a5 Integraal VVE-programma In het gemeentelijk beleid is geregeld dat de voorschoolse instellingen eenaanbod hebben dat voldoet aan artikel 5 van het Besluit basisvoorwaarden kwaliteit voorschoolse educatie. Bij dit programma (Kaleidoscoop) hoort een volginstrument waarmee de ontwikkelingen van de peuters op het gebied van taal, rekenen, sociaal-emotionele en motorische ontwikkeling worden geobserveerd en geregistreerd. Ook in 2012 voldeed deze indicator. De inspectie betrekt hierbij in haar oordeel of bij het vve-programma ook een volgsysteem in gebruik is. Daarmee kan immers het educatief aanbod dat de instellingen verzorgen, af worden gesteld op de ontwikkelingen van de kinderen. 1a6 Externe zorg De gemeente heeft de inzet van externe zorgstructuren in een procedure vastgelegd. 1a8 Doorgaande lijn In de gemeente Hof van Twente zijn afspraken gemaakt over het gebruik van een overdrachtsformulier en een warme overdracht bij doelgroepkinderen. Uit de vragenlijst blijkt verder dat op de andere punten gemeentelijk beleid ook van de grond is gekomen. Het ontbreekt alleen nog aan afspraken over de vvecoördinatie tussen de voor- en de vroegschool. 1a9 Resultaten De gemeente Hof van Twente heeft in een document vastgesteld wat de resultaten ten aanzien van vroegschoolse educatie moeten zijn. In een bijlage staat welke vaardigheden de kinderen aan het eind van groep 2 op de vakgebieden Taal en Rekenen-wiskunde moeten beheersen. Dit document, waarover met de schoolbesturen overeenstemming bestaat, wordt binnenkort ter ondertekening voorgelegd. Ook zijn afspraken met de schoolbesturen (en de scholen) gemaakt over het aanleveren van deze informatie aan de gemeente. Daarmee wordt indicator 1a9 als voldoende beoordeeld. 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau Bij de VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau gaat het zowel om de sturing als om de uitvoerende coördinatie. De sturing vindt doorgaans plaats in het kader van het LEA-overleg (locatie educatieve agenda). In de gemeente Hof van Pagina 12 van 15
Twente is dat op orde. De coördinatie ligt bij de gemeente. Jaarlijks vindt overleg plaats met de schoolbesturen, houders van vve-peuterspeelzalen en houders van kinderdagverblijven. 2a GGD-rapport De gemeente heeft geregeld dat de GGD de basiskwaliteit van de voorscholen beoordeelt inclusief het domein voorschoolse educatie. Als gemeente met een A- status voldoet zij tevens aan de wettelijke minimum eisen voor de uitvoering van het toezicht op en de handhaving van kinderopvang. 2b Gemeentelijk subsidiekader Het gemeentelijk subsidiekader is beschreven in het beleidsdocument "Raadsbesluit Wet OKE". In het document (Resultaat) afspraken voor de vve staat nu ook expliciet vermeld dat leidsters en andere beroepskrachten met betrekking tot vve daartoe geschoold dienen te zijn. Dat is een verbetering ten opzichte van de bestandsopnamen en daarmee is deze indicator (2b) voldoende. 4 Voorbeeld voor anderen 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen Onder bereik wordt verstaan het aantal kindplaatsen dat beschikbaar moet zijn voor doelgroepkinderen. Dit wordt (jaarlijks) vastgesteld op basis van 75% van het aantal gewichtenleerlingen in de gemeente in de leeftijd van 4 en 5 jaar. Uitgaande van de gegevens van de scholen in gemeente Hof van Twente hebben 32 kleuters (4- en 5-jarigen) een gewicht. Dit betekent dat minimaal 24 vveplaatsen nodig zijn. Uit het document VVE Hof van Twente, rapportcijfers blijkt dat er 35 kindplaatsen worden bezet door peuters in de leeftijd van 19 44 maanden. Daarmee voldoet de gemeente aan alle zes gestelde criteria. Om die redenen is indicator 1a2 een voorbeeld voor anderen. Pagina 13 van 15
3 CONCLUSIES De inspectie heeft op het niveau van de gemeente het beleid voor de voor- en vroegschoolse educatie in de gemeente Hof van Twente beoordeeld. Dit vanwege mogelijke risico s ten aanzien van de uitvoering van wettelijke eisen betreffende voor- en vroegschoolse educatie. Conclusies gemeentelijk vve-beleid De gemeente Hof van Twente is een gemeente met veel (kleine) kernen. De gewichtenleerlingen zijn verspreid over een tiental basisscholen. Het budget voor onderwijsachterstandenbeleid ligt op 54.000,00. Binnen de mogelijkheden probeert de gemeente aan de wettelijke eisen te voldoen. Naast de rijksbijdrage voor VVE, zijnde 54.000, stelt de gemeente in 2015 eenmalig 30.000 beschikbaar voor VVE bij commerciële instellingen. Daarbij krijgen instellingen die voldoen aan de subsidie-eisen een bedrag per doelgroeppeuter uitgekeerd. Dat geeft ook andere aanbieders de kans om vve te verzorgen. Uit het onderzoek blijkt dat de gemeente Hof van Twente zich op de wettelijke eisen heeft verbeterd ten opzichte van de bestandsopname in 2012. Veel van het nieuwe beleid is vastgesteld na augustus 2014 en de uitvoering zal ook in de eerste helft van 2015 verder gestalte krijgen. De inspectie ziet op onderdelen nog mogelijkheden voor verdere verbetering van het vve-beleid. Het is daarbij van belang om de eventuele nieuwe vve-aanbieder(s) te betrekken bij de verdere verbetering van het vve-beleid. Verbeterafspraken Geen Verbeterpunten 1A4 Ouders 1A7 Interne kwaliteitszorg voor- en vroegscholen 1C Systematische evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau Voldoende oordelen 1A1 Definitie doelgroepkind 1A3 Toeleiding 1A5 Integraal vve-programma 1A6 Externe zorg 1A8 Doorgaande lijn Pagina 14 van 15
1A9 Resultaten 1B Vve-coördinatie op gemeentelijk niveau 2A GGD-rapporten 2B Gemeentelijk vve-subsidiekader Voorbeelden voor anderen 1A2 Bereik Vervolgafspraken: Signaalgestuurd toezicht: de inspectie zal begin 2015 opnieuw een vragenlijst sturen naar de middelgrote en kleine gemeenten en een inschatting maken van mogelijke risico s. Tevens worden daarbij de uitkomsten van eventuele locatieonderzoeken meegenomen. Op grond van de analyses wordt opnieuw bekeken in welke gemeenten in 2015 een onderzoek plaatsvindt. De gemeente Hof van Twente stuurt voor 1 mei 2015 het mede door de schoolbesturen ondertekende document resultaten naarde inspectie. Pagina 15 van 15