Inhoudsopgave. Les 1: De kolonisatie van de VS 2. Les 2: Topografie van de VS en Noord-Amerika 7. Les 3: Klimaten in de VS; Welke klimaten zijn er?

Vergelijkbare documenten
Opdrachten bij Weer en klimaat. (Tekstboek en de ELO) Temperatuurverschillen op aarde.

Opdrachten bij Weer en klimaat. (Tekstboek en de ELO) Temperatuurverschillen op aarde.

Klimaten VS vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Samenvatting Aardrijkskunde Weer en Klimaat hoofdstuk 3

Uiteenzetting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1 Multicultureel Amerika

Spreekbeurt Aardrijkskunde De Verenigde Staten: land van migranten

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1

Aardrijkskunde samenvatting H2: Klimaat: is een beschrijving van het gemiddelde weer over een periode van 30 jaar.

Soms moet de lucht omhoog omdat er een gebergte ligt. Ook dan koelt de lucht af. Er ontstaan wolken en neerslag. Dit is stuwingsregen.

2 Landschapszones op aarde SO 1

e-book: gebonden versie: e-book: gebonden versie: Chris Oxlade

Werkstuk Aardrijkskunde Binnenlandse migratie in de VS

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 3.1 t/m 3.4

De Geo. 3 havo/vwo Aardrijkskunde voor de onderbouw. Antwoorden hoofdstuk 1. eerste druk

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1, les 1,2,3

Samenvatting Aardrijkskunde 4 en 5. Inhoudsopgave. Tekstsamenvatting Pagina 2 t/m 5 Basisboek Pagina 6 t/m 7. 1 P a g e

Klimaat is een beschrijving van het weer zoals het zich meestal ergens voordoet, maar ben je bijvoorbeeld in Spanje kan het ook best regenen.

Samenvatting Aardrijkskunde 4.1 t/m 4.6

5,3. Samenvatting door een scholier 1646 woorden 7 oktober keer beoordeeld. Aardrijkskunde

- 2 noordzuid liggende berggebieden: de Appalachen in het oosten en de RockyMountains (en kustgebergtes) in het westen.

4,7. Begrippenlijst door een scholier 297 woorden 15 januari keer beoordeeld. Aardrijkskunde

7,5. Samenvatting door Anne 867 woorden 12 april keer beoordeeld. Aardrijkskunde. paragraaf 2. klimaten wereldwijd.

Het soort weer dat een land tijdens een lange periode heeft. Gebied in de wereld waar het klimaat overal hetzelfde is.

Werkstuk Aardrijkskunde Binnenlandse migratie in de VS

Opdrachten bij Weer en klimaat. (Tekstboek en de ELO) Temperatuurverschillen op aarde.

Opgave 3 Opbouw en afbraak van de Schotse Hooglanden

7.4. Boekverslag door E woorden 24 september keer beoordeeld. Aardrijkskunde

5,5. Definities: Samenvatting door een scholier 1591 woorden 25 juni keer beoordeeld. Aardrijkskunde

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2

H2: Europa, verenigd of versnipperd?

Opdrachten bij Weer en klimaat. (Tekstboek en de ELO) Temperatuurverschillen op aarde.

9,2. Antwoorden door een scholier 1786 woorden 1 april keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Oefentoets hoofdstuk 3

Examen VWO. aardrijkskunde. tijdvak 2 donderdag 23 juni 13:30-16:30 uur. Bij dit examen hoort een bijlage. Gebruik De Grote Bosatlas, 54e druk.

Samenvatting Aardrijkskunde Verenigde Staten (paragraaf extra)

Een les met WOW - Temperatuur

Een les met WOW - Temperatuur

Nieuwsbrief. september 2018 CONTACT...10 INHOUDSTAFEL

Er zijn veel verschillende landschappen in Amerika. Zie figuur 3 en 4 op blz. 8 en 9. En opdracht 5 en 6 uit je werkboek.

Klimaten hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Ongeveer twee eeuwen geleden trokken de kolonisten dwars door Amerika

4 Leven in een koud gebied

Eenmaal binnen trokken de kolonisten naar het westen. De westelijke grens van het bewoonde gebied wordt de frontier genoemd.

7,4. Samenvatting door een scholier 2345 woorden 11 november keer beoordeeld

Samenvatting Aardrijkskunde HD 1 multicultureel Amerika + basisboek

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2

1 Kun je aan planten zien wat je aan moet?

Examen VWO. aardrijkskunde. tijdvak 2 dinsdag 18 juni uur. Bij dit examen hoort een bijlage.

Eindexamen aardrijkskunde oud progr vwo I

Bestudeer de bronnen 1 en 2 uit het bronnenboekje die bij deze opgave horen.

Samenvatting Aardrijkskunde H.2 tot paragraaf 8

2. STEDEN IN DE VERENIGDE STATEN

Wat is Meteorologie?

Aanwezigheid van industrie kun je op twee manieren, op industrieel en op geografisch vlak, onderzoeken en verklaren.

Hoe komen de verschillende klimaten op Aarde tot stand?

Weerkaarten VS vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Examen VWO. aardrijkskunde. tijdvak 1 donderdag 26 mei uur. Bij dit examen hoort een bijlage. Gebruik De Grote Bosatlas, 54e druk.

Examen VWO. aardrijkskunde. tijdvak 1 vrijdag 17 mei uur. Bij dit examen hoort een bijlage. Gebruik De Grote Bosatlas, 54e druk.

Klimaten VS VMBO-T. Mariele Nijzing. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Toets_Hfdst2_WeerEnKlimaat

Examen HAVO. aardrijkskunde. tijdvak 1 donderdag 27 mei uur. Bij dit examen hoort een bijlage.

Examen VWO. aardrijkskunde. tijdvak 1 vrijdag 28 mei uur. Bij dit examen hoort een bijlage.

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1

Klimaten vs vmbo-t. Mariele Nijzing. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Samenvatting Aardrijkskunde samenvatting aardrijkskunde de geo H1 havo/vwo

Winterspelen in Vancouver, Canada

Les 5: Factoren van weer en klimaat

Meander. Aardrijkskunde WERKBOEK

Ten noorden van de evenaar ligt het noordelijk halfrond. Ten zuiden daarvan het zuidelijk halfrond.

Examen VWO. aardrijkskunde. tijdvak 2 dinsdag 17 juni uur. Bij dit examen hoort een bijlage. Gebruik De Grote Bosatlas, 53e druk.

DE WERELD VAN DE GROTE STAD

PERIODESCHRIFT AARDRIJKSKUNDE EUROPA EN DE WERELD

Het onderdeel van aardrijkskunde dat zich bezighoudt met de bevolkingsomvang en de bevolkingssamenstelling wordt demografie genoemd.

Hoogteverschillen in Europa

Thema 5 Weer en klimaat

Klimaatgrafieken hv123

Toets_Hfdst2_WeerEnKlimaat

4,9. Samenvatting door een scholier 1689 woorden 21 november keer beoordeeld. Aardrijkskunde

5,8. Samenvatting door een scholier 2061 woorden 23 oktober keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Buitenland - vmbo/t/havo klas 1 - Hoofdstuk 1

Ontwerp Paper 2 Bijlage 4

Achter het correctievoorschrift is een aanvulling op het correctievoorschrift opgenomen.

Examen HAVO. aardrijkskunde. tijdvak 2 dinsdag 17 juni uur. Bij dit examen hoort een bijlage. Gebruik De Grote Bosatlas, 54e druk.

De Geo. 3 hv Aardrijkskunde voor de onderbouw. Antwoorden hoofdstuk 1. 1ste druk


Samenvatting Aardrijkskunde H1 Zuid-Afrika en Argentinië

Eindexamen aardrijkskunde vmbo gl/tl II

Klimaatgrafieken hv123

Voorbeeld toetsen aardrijkskunde

6,5. Werkstuk door Een scholier 2067 woorden 31 maart keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Hoofdvraag en deelvragen

5,2. Werkstuk door een scholier 751 woorden 2 juni keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inhoudsopgave:

Eindexamen aardrijkskunde oud progr vwo I

Voorronde Nationale Aardrijkskunde Olympiade 2019

klas: toezicht: lokaal: vakleerkracht: 3 STWB BELLM 3 STWC BELLM Vraag 1: Vul de letters aan van dit éénvoudig kaartje ( noteer ze rechts )

Samenvatting door een scholier 2012 woorden 13 november keer beoordeeld. Aardrijkskunde. B 24 breedteliggingen en temperatuur

De Geo. 1 hv Aardrijkskunde voor de onderbouw. Antwoorden hoofdstuk ste druk

8,9. Samenvatting door een scholier 1242 woorden 29 oktober keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Hoofdstuk 1 paragraaf 1. veelkleurig Zuid-Afrika

De Geo. 1 th Aardrijkskunde voor de onderbouw. Antwoorden hoofdstuk ste druk

Examen VWO. aardrijkskunde. Gebruik De Grote Bosatlas, 54e druk. tijdvak 1 donderdag 24 mei uur. Bij dit examen hoort een bijlage.

De eerste immigranten: Engelsen aan de Oostkust: 13 koloniën (overzees gebied), bestuurt door Engeland.

Toets_Hfdst6_BevolkingEnRuimtelijkeInrichting

Werkblad:weersverwachtingen

Transcriptie:

0

1 Inhoudsopgave blz Les 1: De kolonisatie van de VS 2 Les 2: Topografie van de VS en Noord-Amerika 7 Les 3: Klimaten in de VS; Welke klimaten zijn er? 10 Les 4: Klimaten in de VS; Waarom vind je die klimaten daar? 15 Les 5: Klimaten in de VS; oefenopdrachten 22 Les 6: Migratie in de VS 27 Les 7: Afro-Amerikanen en Hispanics 32 Les 8: De Amerikaanse stad 38 De genoemde kaartnummers zijn die uit de 54 e druk. Tussen haakjes staan de verwijzingen naar de bladzijden in de 53 e druk.

Les 1: De kolonisatie van de VS. Op 14 mei 1607 gingen drie kleine scheepjes met Engelse kolonisten voor anker in de rivier de James in het huidige Virginia. Zij stichtten daar de nederzetting Jamestown. De kolonisten, mensen die een gebied in gebruik nemen alsof het hun eigen land is, waren niet de eerste die zich daar vestigden, want zij gingen wonen in een klein en zich snel uitbreidend Indiaans rijk dat Tsenacomoco heette. Volgens de Britse geograaf Williams waren de oostelijke wouden van Noord-Amerika in 1600 zelfs dichter bevolkt dan de dichtbevolkte gebieden van West-Europa. Tussen 1607 en 1624 bracht Engeland meer dan zevenduizend mensen naar Virginia, waarvan acht op de tien mensen omkwamen. Ondanks honger, ziekten en financiële rampen bleven de immigranten komen. Rond 1650 werd het indiaanse rijk Tsenacomoco hoofdzakelijk nog bewoond door Europeanen. De Amerikanen noemen de grens van permanente bewoning door de kolonisten de frontier. Figuur 1 laat zien dat na een moeizaam begin de frontier in een hoog tempo naar het westen is verschoven. Figuur 1 2 Bron: De Grote Bosatlas 52 e druk Tussen 1800 en 1920 kwamen er meer dan 30 miljoen Europese migranten bij. Een migrant is iemand die zijn vaderland verlaat om zich permanent ergens anders te vestigen. De overheid nam verschillende maatregelen om de kolonisatie te versnellen. Zo werd in 1852 de Homestead Act aangenomen. In deze wet stond dat mensen onder bepaalde voorwaarden gratis een stuk grond van 64 hectare van de staat konden krijgen. Ook kregen spoorwegmaatschappijen gratis een strook land van 10-20 mijl aan weerszijden van nieuwe spoorlijnen in eigendom. Hierdoor werd het voor spoorwegmaatschappijen interessant om nieuwe spoorlijnen aan te leggen. De ontdekking van goud in de meest westelijke staat Californië veroorzaakte een massale immigratie. Met name Chinezen vestigden zich massaal in Californië. In 1851 woonden 25 duizend Chinezen in Californië. In 1861 waren dat er 61 duizend. De uitgifte van de grond gebeurde zoveel mogelijk via een vast patroon.

Bij het indelen van de grond ging men uit van een opvallend punt in het landschap, waardoor men een noord-zuid- en oost-westlijn trok als basis voor de indeling van land in kavels. Evenwijdig aan deze twee lijnen tekende men om de zes mijl (=1,6 km) andere lijnen in. Op deze manier ontstonden vierkanten van zes bij zes mijl. Deze vierkanten werden weer verder onderverdeeld. Figuur 1 laat zien dat het kolonisatiefront een onregelmatig verloop heeft, waarbij kolonisten soms minder aantrekkelijke gebieden oversloegen om ze pas later in bezit te nemen. De kolonisatie van Noord-Amerika ging ten koste van de indianen. De meeste indianen zijn ondergebracht in reservaten. Volgens de volkstelling van 1860 waren er in dat jaar circa 200.00 indianen. In 2010 was dit aantal gegroeid tot 3,2 miljoen. Dat is ongeveer 1% van de bevolking van de Verenigde Staten. Figuur 2 3 Bron: De Grote Bosatlas 52 e druk

Maak de vragen. Nakijkbladen staan op de ELO.. Noteer de juiste en volledige antwoorden in je werkboek 4 1. Zie figuur 1. Beredeneer hoe de vindplaatsen van goud het opschuiven van het kolonisatiefront heeft versneld. Gebruik figuur 2 voor de vragen 2 t/m 5 Figuur 2 laat een groot aantal natuurlijke hindernissen zien die het opschuiven van de frontier bemoeilijkte. 2. Noem vier natuurlijke hindernissen. Aan de plaatsnamen is te zien welke Europese landen een rol speelden bij de kolonisatie van de V.S.. 3. Welke drie landen? Schrijf achter elk land een voorbeeld van een plaatsnaam. Land Voorbeeld van een plaatsnaam Gebruik het internet 4. Geef 3 voorbeelden van Nederlandse plaatsnamen en schrijf de staat er achter waar die plaats ligt. Plaatsnaam Ligt in de staat.

5 Figuur 3: Louisiana op de kaart. Bron: http://nl.city-usa.net/bigger-cities-louisiana.html bron: http://www.reisfotoboek.nl/louisiana/home.html Aan Louisiana (zie figuur 3) is duidelijk te zien welke vorm van transport de Fransen vooral gebruikten bij de kolonisatie. 5. Welke vorm van transport gebruikten de Franse kolonisten toen vooral? In 1803 hebben de Fransen Louisiana verkocht aan de Verenigde Staten. Door deze aankoop werd de stad New Orleans een onderdeel van de Verenigde Staten. 6. Beredeneer met behulp van atlaskaartnummer 189B ( 53e druk 173B) waarom New Orleans voor de handel V.S. zo belangrijk was. Gebruik atlaskaartnummer 191F ( 53 e druk 175F) en andere kaarten over bijvoorbeeld klimaat en landschap. De ligging van de indianenreservaten vertonen opmerkelijke overeenkomsten in geografisch opzicht. 7. Geef drie overeenkomsten ontleend aan de atlas.

6 Gebruik atlaskaartnummer 191F ( 53e druk 175F) en andere kaarten. Lees ook nog eens de tekst bovenaan blz 2 door. In de periode 1700-1900 vond er in de Verenigde Staten een omkering van het geografisch spreidingspatroon patroon van de indianen plaats. 8. Beschrijf deze omkering en geef de verklaring voor deze omkering. 9. Beschrijf kort de gebeurtenissen bij Wounded knee in zowel 1890 als in 1973. Gebruik Google.

Les 2: Topografie van de VS. Figuur 5: topografie van de VS 1. 7 1-Vul onderstaande cijfers, letters enz. op de juiste plaats op de kaart hierboven in. Steden 1 New York 2 Los Angeles 3 Chicago 4 Washington / Baltimore 5 San Francisco 6 Philadelphia 7 Boston 8 Detroit 9 Dallas 10 Houston 11 Atlanta 12 Miami 13 Seatlle 14 Phoenix 15 Minneapolis/St Paul 16 New Orleans Staten A New York B Illinois C Georgia D Florida E Texas F Arizona G Nevada H Californië I Oregon Gebergten (cirkel) I Appalache II Ozark Plateau III Rocky Mountains IV Sierra Nevada V Coast Range Wateren a Mississippi b Colorado c Grote Oceaan d Atlantische Oceaan e Golf van Mexico

2-Gebruik de atlas a-schrijf dwars met grote letters op de kaart de volgende gebergten op de juiste plaats: Appalachen, Ozarkplateau, Rocky Mountains, Great Basin, Sierra Nevada, Cascade Range en Coast Range. Baken deze gebieden ook globaal af met een lijn. b-teken globaal de Mississippi in met de zijrivieren de Missouri en de Ohio. Zet de naam erbij. c-schrijf op de kaart de volgende namen op de juiste plaats: Mexico, Canada, Groenland, Alaska, Grote of Pacifische Oceaan en Atlantische Oceaan. Figuur 6: Topografie van de VS 2 8

9 3-Reliëf in de VS. Zet de juiste namen achter de nummers. Kies uit: Centrale vlakte, Great Basin (Grote Bekken), Coastal Range (kustgebergte), Kustvlakte, Great Plains (prairies), Sierra Nevada Rocky Mountains, Appalachen, Ozark Plateau, Central Valley Figuur 7: Reliëf in de VS: dwarsdoorsnede. West Oost LEGENDA 1 6 2 7 3 8 4 9 5 10

10 Les 3: Klimaten in de VS De indeling van Köppen. Door de enorme uitgestrektheid van het land komen in de Verenigde Staten vele klimaten (zie figuur 8) voor. Omdat de noordelijk gelegen staat Alaska ook bij de Verenigde Staten behoort, wordt bij de behandeling van de klimaten van de Verenigde Staten het Noord-Amerikaanse continent als uitgangspunt genomen. Het Noord-Amerikaanse continent ligt tussen de 25 graden (Florida) tot 72 graden noorderbreedte. (Alaska) Door de ligging op die breedte komen in Noord-Amerika alle klimaten van het Köppensysteem (B51) voor. Niet alleen de geografische breedte speelt een rol, maar ook de andere klimaatfactoren: hoogteligging (B36), land- zeeverdeling (B37), wind- en zeestromen (B38 en B39) en ligging van gebergten (B40). Met name de ligging van de gebergten heeft verhoudingsgewijs veel invloed op de klimaten in Noord-Amerika. De westelijke gebergten als Coast Range, Sierra Nevada, Cascade Range en Rocky Mountains lopen van het noorden naar het zuiden, waardoor de invloed van de Grote Oceaan in het westen beperkt wordt tot een relatief smalle kuststrook. Een ander gevolg van de noord-zuid ligging van de Rocky Mountains is dat in de zomer warme vochtige wind uit het zuiden en oosten ver in het continent kan doordringen. In de winter daarentegen kan droge en koude lucht uit het hoge noorden ver naar het zuiden tot zelfs de Golf van Mexico binnendringen. De koude winden uit het noorden en de warme winden uit het zuiden hebben ook een sterke invloed op het weer in het middengebied van de V.S.. De ene dag kan het in de lente bijna zomer zijn met 20 graden, terwijl een dag erna het weer hartje winter kan zijn als er een noordenwind opsteekt. In de zuidwestelijke staten Nevada, Arizona, Utah en New Mexico hebben de gebergten een grote invloed op het klimaat, omdat die door hun noord-zuid ligging ervoor zorgen dat deze staten in de regenschaduw liggen. In deze staten overheersen woestijn- en steppeklimaten. Door de gebergten blijft de invloed van de Grote Oceaan beperkt tot een smalle kuststrook 1-Vul m.b.v. de Bosatlas 54 e druk de legenda in. Kies uit: Cf warme zomer / Cf koele zomer / Cs / EH / BS / BW / As / Df koele zomer / Df warme zomer Figuur 8: Klimaten in de VS

11 2-Bestudeer B51, 52 en 53. De klimaatindeling van Köppen. 2-a-Welke 5 hoofdklimaten zijn er volgens Köppen? Noteer de naam achter de letter het type klimaat. A B C D E Gematigde zeeklimaten 2-c-Noteer kort de kenmerken (temperatuur / neerslag / vegetatie) van de volgende klimaten: Af = Aw = BW = BS = Cf = Cs = D =

12 ET = EH = 3-Welk klimaat wordt er afgebeeld in de volgende klimaatgrafieken?... Figuur 9: klimaatgrafieken

Figuur 10: Welke foto is gemaakt op de steppe? A B C 13 4-Welke foto uit bovenstaande reeks is gemaakt op de steppe? Leg uit waarom je dat denkt. Doe dat door ook te vertellen waarom de andere foto s niet op de steppe gemaakt kunnen zijn. 5-Plak bij de punten A t/m D een foto die iets kenmerkends laat zien van het klimaat op die plaats. A Figuur 11: Foto bij een klimaatgebied D B C

14 A = B = C= D =

15 Les 4: Klimaten in de VS Verklaar de verschillende klimaten. Als in het weerbericht wordt gesproken over de temperatuur, dan wordt altijd de temperatuur van de lucht bedoeld. Die temperatuur wordt gemeten in een weerhut, zoals hiernaast op de foto. Klik in de ELO in de foto van de weerhut voor meer informatie over het meten van de temperatuur. Figuur 12: weerhut 1-a-Op welke drie zaken moet je letten als je buiten een thermometer op gaat hangen? 1 2 3 1-b-Wat betekent de afkorting K.N.M.I.? 2-Bestudeer B32. Wat zijn de 5 temperatuurfactoren? 1 2 3 4 5 4-a-Invalshoek van de zon; breedteligging en seizoenen. 3-Bestudeer B34. Aan de polen wordt het niet warm omdat de zonnestralen hier heel schuin invallen. Noem twee redenen waarom schuin invallende zonnestralen minder warmte afgeven dan recht invallende zonnestralen. 1 2

4-a-Bestudeer B35. Beschrijf bij beide tekeningen het verband tussen de invalshoek van de zon en de temperatuur. 4-b-Verklaar bij beide tekeningen het verband tussen de invalshoek van de zon en de temperatuur. B 16 V Figuur 13: Invalshoek van de zon Figuur 14: Invalshoek + weg door atmosfeer 5-Zet de juiste woorden onder de beide tekeningen. Kies uit: Juni / januari / Zon schijnt loodrecht op de steenbokskeerkring / Zon schijn loodrecht op de kreeftskeerkring / Pooldag op de Noordpool / Pooldag op de Zuidpool. Figuur 15: Invalshoek van de zon in januari en juni

17 4-b-Hoogteligging; hoe hoger, hoe kouder. 7-Bestudeer B36. Hoogteligging en temperatuur. Vul de tekst correct in: Zonnestralen vallen door de op het aardoppervlak. Daardoor wordt het warm. Het opgewarmde aardoppervlak gaat uitstralen. De verwarmt de atmosfeer/dampkring. De dampkring wordt dus van verwarmd. Hoe je komt, des te het wordt. Als je 1.000 m stijgt wordt het ⁰C kouder. 8-In het dal op de tekening hierboven is het vandaag 20 C. Bereken nu voor ieder ballonnetje de temperatuur die wordt aangewezen. (zet je berekening er bij) Figuur 16: hoogteligging en temperatuur 8-b- In het dal staan naaldbomen. Staat deze berg dan op hoge of op lage breedte. Leg uit waarom je dat denkt.

18 4-c-Verdeling land-water; de matigende invloed van de zee. 9-a-Bestudeer B37. Welke twee redenen voor het temperatuurverschil tussen land en water worden er in het clipje op de ELO genoemd? 9-b-Klik in de ELO bij Kennen en kunnen op de toelichting bij het onderwerp soortelijke warmte. Waarom warmt zeewater niet zo snel op? 9-c-Klik in de ELO bij Kennen en kunnen op de toelichting bij het onderwerp verdampingswarmte. Waarom warmt zeewater niet zo snel op? (m.a.w. verliest veel warmte) 10-De matigende invloed van de zee. Vul de tekst op de juiste wijze in. Kies uit: warmer / kouder / warmer / aanlandige / koele / warme / kustgebied / landinwaarts. In de zomer is het land dan de zee. Een wind brengt dan de relatief zeelucht naar het kustgebied. Verder landinwaarts is het dan in het kustgebied. In de winter is het land dan de zee. Een AANLANDIGE wind brengt dan de relatief zeelucht naar het kustgebied. Verder is het KOUDER dan in het.

19 11-Zet hiernaast de juiste temperatuur in de drie cirkels. Kies uit: 15 / -3 / 1 / 5 / -18 Figuur 17: De matigende invloed van de zee 4-d-Aanvoer van warmte en koude van elders; zeestromen en wind. 12-Bestudeer B38 en 39. Bekijk de clipjes op de ELO en zet achter de volgende stellingen: JUIST of ONJUIST. De hoogste maar ook de laagste temperaturen op aarde komen voor op het land. Land warmt sneller op dan water, doordat zonnestralen maar een paar centimeter in de aarde kunnen doordringen en alleen het bovenste laagje verwarmen. In water kunnen de zonnestralen veel dieper komen, en verwarmen dus een veel groter oppervlak. Zeewater warmt niet snel op doordat het continu in beweging is, waardoor het warme water aan het oppervlak steeds wordt gemengd met koud water uit de diepte. In de zomer is het land kouder dan de zee. In de zomer is het land warmer dan de zee. De klimaten op aarde worden voor een belangrijk deel bepaald door de zeestromen. Zeestromen brengen koud water van het noorden naar het zuiden. Zeestromen brengen warm water van de tropen naar de polen. Vanuit de Golf van Mexico stroomt het warme water naar Noord- en West-Europa. Dáár stijgt dan dus de temperatuur van het water. In de winter zorgt de koele wind van zee voor afkoeling aan de kust. Maar als de wind verder het land in waait, warmt ie weer op.

20 4-e-De ligging van gebergten; wel of niet in de luwte?. Figuur 18: De ligging van gebergten; wel of niet in de luwte? 13-Bestudeer B40. Welk gebergte ligt er tussen de volgende klimaatgebieden? Gebruik in de Bosatlas in ieder geval het kaartblad De aarde; klimaatgebieden. Klimaatgebieden Het gematigde zeeklimaat juist ten noorden van San Francisco en het woestijnklimaat ten oosten van San Francisco. Het gematigde zeeklimaat in het dal van de Donau en het landklimaat (warme zomers / koude winters) ten oosten daarvan. Het gematigde zeeklimaat in het westen van Patagonia en de droge klimaten in het oosten van Patagonia Gebergte 14-Gebruik in de Bosatlas het kaartblad Nederland; klimaat. Welke temperatuurfactor veroorzaakt het gevraagde verschil? Egmond aan Zee heeft ijsdagen en Coevorden Dit verschil wordt veroorzaakt door -De gemiddelde jaartemperatuur in Breskens is en in Delfzijl Dit verschil wordt veroorzaakt door -Wat valt je op als je kaart 40 D en E ( BA 53 e druk 47 E en F) met elkaar vergelijkt?

-Gebruik in de Bosatlas 54 e druk de kaart Europa; klimaat, temperatuur in januari. 21 -De gemiddelde juli temperatuur in Stavanger is en in Telemark Dit verschil wordt veroorzaakt door. -Bestudeer B41. Gebruik in de Bosatlas 54 e druk de kaart Europa; klimaat, temperatuur in juli. -Ondanks het verschil in breedteligging hebben Amsterdam, Brussel en Parijs ongeveer dezelfde temperatuur. De isotherm van ⁰C (isotherm = lijn die punten met dezelfde gemiddelde temperatuur verbindt) loopt van noord naar zuid langs deze plaatsen. Dat deze plaatsen ondanks het verschil in breedteligging ongeveer dezelfde gemiddelde temperatuur hebben komt door -Gebruik in de Bosatlas het kaartblad Nederland; klimaat, windsnelheid en richting. -In Nederland komt de wind meestal uit het -Harde wind komt in Nederland meestal uit het

22 Les 5: Klimaten in de VS; oefenopdrachten. Teken in onderstaande kaart: -De westenwinden, de koude poollucht en de warme tropische lucht. -Het gematigd zeeklimaat aan de westkust. -De droge gebieden in de regenschaduw van de gebergten -Tornado alley -De gebieden die getroffen worden door hurricanes. Figuur 19: Weersverschijnselen in Noord-Amerika. De Rocky Mountains hebben een grotere invloed op de klimaten van de V.S. dan de Appalachen. 1-Geef hiervoor twee oorzaken af te leiden uit de atlas.

23 Figuur 20: Klimaten en zeestromen in Noord-Amerika. Gebruik atlaskaart 222 ( 53e druk kaart 196) In de legenda van figuur 20 worden met de cijfers 1 t/m 11 de verschillende klimaten in de V.S. aangegeven. 2 Noteer de cijfers 1 tot en met 11 onder elkaar op je antwoordblad en schrijf er de juiste letters van het klimaatsysteem van Köppen achter. (maximaal 2 letters) 1 5 9 2 6 10 3 7 11 4 8 Gebruik de atlas en de figuur hierboven 3-Beschrijf de invloed van de Labradorstroom op het noordoostelijk deel van het Amerikaanse continent.

24 Figuur 21: Klimaatgrafieken De temperatuurgrafiek van New York (zie figuur 21) heeft een ander verloop dan die van De Bilt in Utrecht. 4-Geef twee oorzaken voor het verschil in zomertemperatuur. Ga in je antwoord uit van New York. New York ligt op ongeveer dezelfde breedte als Madrid. Je zou daarom verwachten dat de winters in De Bilt kouder zouden zijn dan in New York (zie figuur 5). 5-Leg met behulp van de atlaskaart 222 ( 53e druk 196) het verschil in wintertemperatuur uit tussen de Bilt en New York. Ga in je antwoord uit van de Bilt. Figuur 22: Breedteligging van de VS

25 Figuur 23: Klimaatgrafieken van 4 plaatsen in de VS De klimaatgrafieken van figuur 23 hebben in willekeurige volgorde betrekking op de plaatsen: - Atlanta (Georgia) - Dallas (Texas) - Los Angeles (Californië) - Phoenix (Arizona) 6-Schrijf de letters A, B, C en D van de klimaatgrafieken onder elkaar op je antwoordblad en zet achter elke letter de naam van de bijbehorende plaats. Gebruik de atlas voor de ligging van de plaatsen. Gebruik atlaskaart 193A ( 177A 53e druk) 7-Welke staat heeft de meeste tornado s? Geef tevens de oorzaak dat daar veel tornado s voorkomen.

26 Gebruik atlaskaart 193D ( 177D 53e druk) 8-Leg uit waarom Nevada weinig last heeft van tornado s. Gebruik atlaskaart 193E ( 177E 53e druk) 9-Beschrijf de verandering in windsnelheid van Katrina van de kust landinwaarts. Geef tevens de oorzaak van de verandering. Gebruik atlaskaart 193F ( ) 177F 53e druk 10-Welk soort technische maatregelen zou het aantal slachtoffers van een orkaan als Katrina kunnen verminderen?

Les 6: Migratie in de VS. In 2011 had de V.S. ruim 314 miljoen inwoners. Dat is zes keer zoveel als 130 jaar geleden. Ter vergelijking: in Nederland nam vanaf 1880 de bevolking met een factor 4 toe. Dit verschil komt doordat de V.S. altijd een immigratieoverschot (immigratie overtreft emigratie) heeft gehad. Figuur 24 laat het aantal en het percentage immigranten zien in de periode 1900-2012. Sinds 1970 neemt de immigratie weer sterk toe. We zien dat het aantal immigranten in 2010 twee keer zo groot is als in 1990 en bijna drie keer groter dan in 1980. Het aantal immigranten is nu hoger dan ooit. Figuur 24 laat ook zien dat het percentage van de immigranten van de totale bevolking in 2010 hoger is dan 90 jaar geleden. 1-Bestudeer de grafiek en vul daarna onderstaande tekst in. Figuur 24: Immigranten in de VS; aantal en percentage 1900-2010 27 Let op! Wat staat er op beide verticale assen? Een is iemand die zijn / haar vaderland verlaat om zich 'permanent' in een ander land te vestigen. Een immigratieoverschot wil zeggen dat er sprake is van een migratiesaldo. Het aantal migranten dat de VS is dus groter dan het aantal migranten dat de VS.

28 Het aantal immigranten dat in 1960 de VS binnenkwam bedroeg aantal was % van de toenmalige bevolking. Dat betekent dat de totale bevolking van de VS in 1960 ongeveer mensen bedroeg. Het aantal immigranten dat in 2010 de VS binnenkwam bedroeg Dat was iets meer dan % van de toenmalige bevolking. Dat betekent dat de totale bevolking van de VS in 2010 ongeveer mensen bedroeg. Meltingpot of Saladbowl? Tot na de Tweede Wereldoorlog werden migranten die de V.S. binnenkwamen onderworpen aan het proces van Amerikanisering. Zij dienden zich aan te passen aan de kernwaarden van de Amerikaanse samenleving en ondermeer Engels te leren. De uiteindelijk bedoeling was om te assimileren. Hiermee wordt bedoeld dat de immigranten zich zoveel mogelijk aanpassen en worden aangemoedigd om de cultuur van het land over te nemen. Als symbool van Amerikanisering wordt de term meltingpot (smeltkroes) gebruikt. De verschillende culturen van de immigranten worden omgesmolten tot de dominante Amerikaanse cultuur. Vanaf de jaren zestig is er steeds minder sprake van een meltingpot. Veel migranten behouden hun eigen cultuur. Dit geldt ook voor een groot deel van de succesvolle migranten. Men spreekt nu niet meer van een meltingpot, maar van een salad bowl, een fruitsalade. De bevolking is samengesteld uit verschillende soorten fruit, die als afzonderlijke vruchten herkenbaar blijven. Een aantal factoren zijn verantwoordelijk voor deze verandering. Ten eerste vestigen zich de laatste decennia grote aantallen Hispanics (=Spaanssprekende migranten) in de VS. In 2010 woonden 50,5 miljoen Hispanics in de V.S.. Zij wonen vooral in het Zuidwesten van de V.S, waar het rijke Amerika grenst aan het arme Mexico. Door de sterke concentratie van de Hispanics in de Zuidwestelijke staten kunnen de Hispanics hun cultuur en taal behouden. Ten tweede kunnen migranten door goedkoper vervoer en moderne communicatiemiddelen gemakkelijker in contact blijven met het gebied van herkomst en blijven de netwerken tussen migranten en achterblijvers bestaan. Ten derde accepteert de overheid steeds meer het blijvend naast elkaar bestaan van verschillende culturen.

29 2-Bestudeer de cirkeldiagrammen en bestudeer de tekst op blz 28. Figuur 25: Immigratie naar de VS in 1970 en 2010 naar 2-Geef de definitie van: Pullfactor = Pushfactor = 3-a-Noem twee pullfactoren voor de Europese migranten die voor 1900 naar de VS kwamen. 3-b-Beschrijf de verschillen tussen beide cirkeldiagrammen v.w.b. de immigratie vanuit Europa, Mexico en Azië.

30 Figuur 26: Herkomstlanden van immigranten in de VS tussen 1800 en 2000. Gebruik figuur 26 6-Geef aan hoeveel procent van de immigranten in 1920 kwam uit de volgende landen: Duitsland: Ierland: Italië : Rond 1920 (zie figuur 26 hierboven) is het patroon van de landen van herkomst anders dan in 2000. 7-Beschrijf het verschil en verklaar hoe dit verschil is ontstaan.

31 De integratie van de immigranten verliep rond 1900 sneller dan rond 2000. 8-Geef twee redenen ontleend aan figuur 26 waarom de integratie van de immigranten rond 1900 sneller verliep dan rond 2000. 9-Welke pushfactor speelde na 1950 een minder grote rol bij de emigratie uit Europa? De immigranten zorgen voor een verhoging van het geboortecijfer in de VS. 10-Geef hiervoor twee oorzaken. 11-Geef twee technologische ontwikkelingen waarom migratie naar de V.S. nu eenvoudiger is dan rond 1900.

Les 7: Afro-Amerikanen en Hispanics. 32 Figuur 27: Afro-Amerikanen in de VS Gebruik figuur 27. 1-a-In welk deel van de V.S. is het percentage Afro-Amerikanen in 1960 het hoogst? Kies uit: Noordwesten, Noordoosten, Zuidwesten of Zuidoosten. Leg uit waarom ze vooral daar woonden. 1-b-Het in vraag 1a bedoelde gebied wordt ook wel de Cottonbelt genoemd. Zoek op wat er met dit begrip wordt bedoeld.

Gebruik figuur 27. In absolute aantallen wonen de Afro-Amerikanen tegenwoordig niet meer in de voormalige Cottonbelt. 1-c-Noem: - twee landsdelen war in 2010 nu veel Afro-Amerikanen wonen. - twee pullfactoren die hierin een belangrijke rol gespeeld hebben. 33

34 2-a-Op de foto staat Rosa Parks. Waardoor werd zij beroemd? Gebruik Google! 2-b-Augustus 1963: Martin Luther King: I have a dream. Vul de tekst van zijn toespraak aan. I have a dream that one day this nation will rise up and live out the true meaning of its creed: "We hold these truths to be self-evident:." I have a dream that one day on the red hills of the sons of and the sons of will be able to sit down together at a table of. I have a dream that one day even the state of, a state, sweltering with the heat of and sweltering with the heat of, will be transformed into an oasis of and justice. I have a dream that my four little children will one day live in a nation where they will but by the content of their. I have a dream today!

35 3-Welke conclusie kun je trekken uit onderstaande grafiek als je kijkt naar de positie van de Afro-Amerikanen? Onderbouw je antwoord met getallen uit de grafiek. Figuur 28: Percentage mensen onder de armoedegrens in de VS naar bevolkingsgroep

36 Figuur 29: Hispanics in de VS 4-In welk deel van de VS wonen volgens de kaart de meeste Hispanics? Kies uit: Noordoost / Zuidoost / Zuidwest / Noordwest. Geef hiervoor de verklaring. 5-Wat is het Tortilla curtain en waarom is het gebouwd? 6-Tussen 1980 en 2009 groeide het aantal Hispanics in de VS van 14,6 miljoen naar 48,8 miljoen. Geef twee verschillende redenen voor deze snelle groei.

37 7-Bekijk de staafgrafieken. 7-a-Met hoeveel procent stijgt het percentage Hispanics in de VS tussen 1970 en 2050? 7-b-Met hoeveel procent daalt het percentage blanken in de VS tussen 1970 en 2050? 7-c-Hoeveel blanken woonden er in 1970 in de VS en hoeveel zullen er in 2050 wonen in de VS? Noteer de berekening! Figuur 30: Bevolkingsgroepen in de VS 8-Zie op de ELO vraag.. Zet de juiste uitspraken onder de grafiek. Geef met pijlen aan waar je dit kunt zien in de grafieken. Figuur 31: Leeftijdsopbouw van Hispanics en not Hispanic blanken in 2010

38 9-a-Zie op de ELO vraag. Zet de juiste begrippen naast dit plaatje van de meltingpot. 9-b-Zie op de ELO vraag.. Waarom werkte de meltingpot op een gegeven moment niet meer?

Les 8: De Amerikaanse stad. Amerikaanse steden zien er over het algemeen heel anders uit dan Europese steden. Belangrijke redenen hiervoor zijn: - de meeste steden in de Verenigde Staten zijn niet oud, waardoor historische centra in de steden ontbreken. Een huis van honderd jaar oud vinden Amerikanen heel oud. - de meeste steden zijn ontworpen voor vervoer per auto. Er is dus veel ruimte voor wegen en parkeren. - de overheid bemoeit zich weinig met sociale woningbouw, zodat in de steden weinig geïnvesteerd wordt in goede huurwoningen voor mensen met een laag inkomen. - de gemeenten in de V.S. zijn voor een zeer groot deel afhankelijk van lokale belastingen. Stedelijke gemeenten met een arme bevolking hebben daarom minder geld te besteden voor voorzieningen als scholen, verenigingen, bibliotheken en sociale voorzieningen. In rijke suburbane gemeenten is het voorzieningenniveau daarentegen hoger, omdat de inwoners meer belasting kunnen betalen. Los Angeles In de stad Los Angeles, die rond 1870 is gesticht, woonden in 2010 3,8 miljoen inwoners en is daarmee na New York de grootste stad van de V.S.. Als je stedelijke omgeving van Los Angeles bij de stad telt, woonden volgens de volkstelling van 2010 in Los Angeles metropolitan area 12,9 miljoen inwoners. In Greater Los Angeles, afgebeeld op atlaskaart 194A (178A 53 e ) wonen in de stedelijke zone van Los Angeles maar liefst 18 miljoen inwoners. Deze stedelijke zone dankt zijn uitgestrektheid aan de enorme suburbanisatie,trek van de bevolking van de stad naar omliggende kleinere plaatsen of het platteland. B145) die daar de afgelopen vijftig jaar heeft plaatsgevonden. L.A. (=Los Angeles) wordt daarom ook wel city of the thousand suburbs genoemd. L.A. heeft geen duidelijk centrum, zoals in de meeste Europese steden. Er komen daar verschillende centra voor binnen het stedelijk gebied. Een aantal van die centra worden Edge Cities genoemd. Dit zijn stedelijke centra met meer dan 500.000 inwoners met eigen winkelcentra, recreatieve voorzieningen en werkgelegenheid. Deze steden zijn voor hun functioneren nauwelijks meer afhankelijk van het hoofdcentrum van L.A.. Vooral de rijkere blanke bevolking van Los Angeles heeft zich gevestigd in de suburbs (=steden / wijken buiten de stad). Hierdoor is in L.A. een sterke ruimtelijke en sociale segregatie (B151)is ontstaan. Met ruimtelijke segregatie (B152 153) wordt bedoeld dat de verschillende bevolkingsgroepen niet gemengd in wijken wonen, maar sterk ruimtelijke gescheiden. Dit leidt tot sociale segregatie als deze groepen mensen weinig of geen contact hebben met elkaar. In de oudere centrale gedeelten van L.A. komen vooral wijken voor waarin arme gekleurde mensen wonen. In deze wijken komen verhoudingsgewijs meer problemen voor op het gebied van wonen, onderwijs, criminaliteit en werkgelegenheid. Door de problemen in deze wijken vertrekken de rijkere mensen naar de suburbs en worden de woningen daarna verhuurd aan arme migranten uit Mexico. 39

1-Bestudeer de tekst. Gebruik ook je basisboek. Noteer de definitie van de volgende begrippen. CBD = 40 Getto = Gated community = Gentrification = Suburbanisatie = edgecity = Ruimtelijke segregatie = Sociale segregatie =

41 2-a-Een model van een stad. Zie B154 en 155. Een model is een sterk vereenvoudigde weergave van de werkelijkheid. Een voorbeeld is het schietschijfmodel. Vul de legenda in. Figuur 32: Schietschijf model van een stad 2-b-Waarom ontstaat dit model? Zie de dia s. Vul de toelichtingen in. Centrale / goedbereikbare plaatsen zijn veel geld waard. Niet iedereen kan zoveel betalen. Buiten de stad is de grond zo goedkoop dat je er akkers van kan maken. Figuur 33: Grondprijs en afstand tot het stadscentrum Een vierkante meter grond is zo duur dat alleen bedrijven die prijs kunnen betalen. Vaak lukt dat ook alleen maar als je die prijs met velen deelt. Dat betekent hoogbouw!

42 2-c-Een realistischer stadsmodel. Neem de toelichting over van de dia. Figuur 34: Een realistische stadsmodel 3-Noem zes kenmerken van een Amerikaanse stad. (Zie het begin van de tekst)

Figuur 35: Los Angeles; inkomen en etnische wijken 43 4-Welke conclusie(s) kun je trekken als je beide kaarten vergelijkt. Ga in je antwoord in op de verschillende bevolkingsgroepen: blanken, Aziaten en Afro-Amerikanen. 5-Zet de juiste begrippen onder de volgende foto s. Kies uit de begrippen van vraag 1

44 Figuur 36: Los Angeles Bestudeer voor de vragen 6 en 7 in het Basisboek B154, B155 en bovenstaande figuren. In steden als Amsterdam, Londen en Parijs ziet het centrum van de stad er heel anders uit dan het centrum van Los Angeles. 6- Geef drie verschillen. 7-Het patroon van wegen en straten afgebeeld op bovenstaande figuren wijkt af van dan van Europese grote steden. Beschrijf hoe het wegenpatroon afwijkt. Geef de oorzaak van het afwijkende wegenpatroon in L.A. 8-Geografen noemen steden als L.A. tapijtsteden. Deze steden rollen hun stedelijke uitbreidingen als een tapijt over hun directe omgeving uit. Voor het milieu heeft deze manier van uitbreiden nadelen. Geef twee nadelen. 9-Het gemiddeld aantal woningen per hectare is in Amerikaanse steden als Los Angeles veel lager dan in Europese steden. Geef hiervoor twee redenen.

Zowel in de centra van Europese grote steden als in die van de Amerikaanse steden wordt de woonfunctie steeds meer verdrongen door andere functies. 10-Leg met behulp van de grafiek bij opdracht 2b (WB blz 41) uit hoe dit komt. 45 De indeling van Los Angeles in vierkanten komt niet overal in het figuur hiernaast voor. 11-Geef: a-twee natuurlijke factoren die dit patroon verstoren. b-drie vormen van infrastructuur die dit patroon verstoren. Gebruik atlaskaart 194 ( 53e druk 178) Los Angeles is een sterk gesegregeerde stad. Blanken en Afro-Amerikanen wonen veelal gescheiden van elkaar in aparte wijken. 12-Beschrijf welk economisch mechanisme de segregatie voor een belangrijk deel verklaard. Gebruik atlaskaart 194A en 194C ( ) 53e druk 178A en 178C 13-Geef twee ruimtelijke kenmerken van gentrification in Los Angeles ontleend aan de atlaskaarten.

46 Gebruik bovenstaande figuur.. 14-Gaat het bij de bevolkingsgrafieken (op de horizontale as) om absolute of relatieve gegevens? Geef een argument voor je keuze. De afgelopen decennia is vooral het aantal Hispanics in L.A. sterk toegenomen door migratie. 15-Uit welk land komen de meeste Hispanics? Niet alleen door migratie is het aantal Hispanics in L.A. sterk toegenomen, maar ook door een andere demografisch factor. 16-Welke demografische factor wordt bedoeld?