7,4. Samenvatting door een scholier 2345 woorden 11 november keer beoordeeld

Transcriptie

1 Samenvatting door een scholier 2345 woorden 11 november ,4 35 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Terra Aardrijkskunde 3.1 Wat is een verklarende aardrijkskundige vraag? Een aardrijkskundige vraag zoekt naar een verklaring voor het ontstaat of de ontwikkeling van verschijnselen in een gebied. Bij dit soort vragen moeten natuurlijk de WAAR (welk gebied) en het WAT (welk verschijnsel) terug te vinden zijn. Je kunt zoeken naar een verklaring voor: 1. een algemeen kenmerk of algemene regel. (Waarom zijn droge gebieden op aarde meestal dunbevolkt?) 2. overeenkomsten tussen verschijnselen of gebieden. (Waarom vind je aan de oosten de westkust van de Verenigde Staten geen indianenreservaten?) 3. verschillen tussen verschijnselen of gebieden. (Waarom gaan indianen tegenwoordig eerder wonen in de grote stad dan in een reservaart?) 4. verbanden tussen verschijnselen of gebieden. (Waarom liggen indianenreservaten in het droge en lege deel van de Verenigde Staten?) Hoe beantwoord je een verklarende vraag? Om een verklarende vraag te beantwoorden zet je eerst dezelfde drie stappen als bij een beschrijvende vraag. Stap 1: Waar ligt het gebied? Stap 2: Om welk verschijnsel gaat het? Stap 3: Hoe is dat verschijnsel in dat gebied? Daarna zoek je een verklaring. Stap 4: Waarom is dat in het algemeen zo? (Je gaat op zoek naar een regel over dit verschijnsel die algemeen geldend is.) Stap 5: Klopt die algemene regel ook voor het door jou onderzochte gebied? Vervang vraag 4 & 5 als je niet genoeg weet over het betreffende verschijnsel of als er geen algemene regel geld voor dat verschijnsel door waarom is dat zo in dat gebied? Kies bij stap 4 & 5 een invalshoek. (natuurlijk, fysisch, economisch, cultureel, politiek.) Denk goed na over die invalshoek bij het geven van een verklaring. Je kan ook meerdere invalshoeken gebruiken bij het geven van een antwoord Pagina 1 van 5

2 Welke verschillen zijn er in natuurlijke omstandigheden? Opvallend is het verschil tussen de oostelijke en de westelijke helft van de VS. In de oostelijke helft komen vooral landklimaat en zeeklimaat voor (onthoud: oost = land, zee), met voldoende neerslag voor de landbouw. Grote delen van de westelijke helft staan bekent om droogte. Er valt wel neerslag langs de westkust en in gebergtes. (west = droogte, neerslag langs westkust en in gebergtes) Alle vijf de landklimaten zijn te vinden in de verenigde staten. (landklimaat, zeeklimaat, tropisch klimaat, droogklimaat, koud klimaat.) Dit hebben ze vooral te danken aan de specifieke ligging van Alaska en Hawaii. De Westelijke helft heeft meer reliëf. Dat wil zeggen dat het land daar hoger is. Verschillen in klimaten komen door verschillen in breedteligging, hoogteligging en aanvoer van lucht uit andere gebieden of van zee. Zonder Hawaii en Alaska blijkt dat het grootste deel van de VS tussen de 25 en 50 graden NB ligt, een afstand van ongeveer 2500 km. Hoe lager de breedte, hoe warmer het is. In het westelijke deel van de VS liggen meerdere hoge bergketens (Rocky Mountains). Veel van deze bergen bereiken hoogtes van 4000+, vandaar de aanwezigheid van het koude klimaat. De droge klimaten in de VS zijn vooral een gevolg van het ontbreken van zee-invloed. (droge klimaten lijzijde van de gebergteketens) Noordelijke en Zuidelijke winden worden niet gehinderd door het reliëf en kunnen juist wel goed doordringen. De aanvoer van lucht uit andere gebieden hangt naast de ligging van gebergtes, vooral af van verschillen in luchtdruk. BRON 7: in gebieden waar lucht daalt, ontstaan hogedrukgebieden. Door deze dalende lucht valt hier meestal weinig neerslag. De dalende lucht stroomt aan het aardoppervlak weg in een draaiende beweging rond het hoge druk gebied. De lucht draait op het noordelijk halfrond rechtsom. (onthoud: dalende lucht = hoge druk weinig neerslag weinig neerslag, lucht draait rechtsom) Lagedrukgebieden ontstaan door stijgende lucht. Hier is veel bewolking en een grote kans op neerslag. Aan het aardoppervlak stroomt op het noordelijk halfrond lucht linksom naar het lagedrukgebied. (onthoud: stijgende lucht = lage druk veel bewolking en grote kans op neerslag, lucht draait linksom) Als het boven land koud is, daalt de lucht. Dan krijg je een hoge luchtdruk. (onthoud: koud dalende lucht = hoge luchtdruk) Als het boven land warm is, stijgt de lucht. (logisch, want warme lucht stijgt op) Hierdoor ontstaat een lage luchtdruk. De warme lucht komt vanuit Mexico het land in. (onthoud: warm stijgende lucht = lage luchtdruk) Blizzards zijn zeer koude noordelijke winden. (komen in de winter vanuit Canada) Orkaan: zeer krachtige ronddraaiende wind met veel bewolking, zware buien, hevig onweer en in het midden een oog, waar het onbewolkt is en waar weinig wind is. (vanaf 117 km/h, meest voorkomend aan het einde van de zomer.) Tropische orkanen ontstaan vooral boven oceanen in gebieden tussen zo n 10 en 30 graden breedte. Orkanen die boven de Atlantische Oceaan ontstaan Caribisch gebied zuid- en oostkust van de VS. (VS Hurricanes, Indische Oceaan cyclonen, ten oosten van Azië tyfoons) Wat wordt er bedoeld met een motor die de orkanen versterken? Veel orkanen ontstaan aan het einde van de zomer, wanneer het zeewater warm is. Daardoor ontstaat er een Pagina 2 van 5

3 verdamping en stijgt de lucht op. In deze stijgende lucht zal op grotere hoogte de waterdamp gaan condenseren. Deze warmte zorgt ervoor dat er nog meer lucht gaat opstijgen. Daarom spreekt men van een motor die de orkaan versterkt. Wanneer neemt de kracht van een orkaan af? Als de orkaan boven land is, valt de sterke verdamping en dus ook de extra condensatiewarmte weg. Tornado: wervelwind, slurf onder een wolk, kleiner dan een orkaan maar hogere windsnelheden tot wel 500 km/h, ontstaan in zware buienwolken, meest in zware onweersbuien. (vooral in gebieden met warme lucht aan het aardoppervlak en koude, droge lucht op grotere hoogte) Hoe ontstaat een tornado? Warme lucht aan de aardoppervlak kan met een enorme snelheid stijgen, hierdoor ontstaat een lage drukgebied waar lucht langs de grond naartoe stroomt. Er ontstaat een rotatie of draaiing van lucht. Een krachtige rotatie vormt een tornado. De slurf van een tornado is 10 tot 1500 meter breed en zuigt als een grote stofzuiger alles op wat hij tegenkomt. Tornado s komen veel voor in de Tornado Alley. 3.3 Indianen: oorspronkelijke bewoners van Amerika. De rest van de bevolking is dus eigenlijk allemaal buitenlands. We kunnen grotere groepen bewoners van de VS indelen op basis van hun herkomstgebieden. 1. Europeanen: Vestigde zich opzoek naar vrijheid of betere bestaansmogelijkheden. Een derde van de bevolking in de VS stamt af van Europa. Vooral mensen uit de wat armere Zuid- en Oost Europese landen. De regering voerde strengen immigrantenwetten in om de toeloop te verminderen. 2. Hispanics: Later kwamen steeds meer mensen uit andere gebieden naar de Verenigde Staten, onder meer uit Latijns Amerika en Azië. (latino s of hispanics) Een hispanic is een inwoner van de VS die geboren is in Latijns Amerika, of de generaties ervoor. De meeste zijn afkomstig uit Spaanssprekende buurlanden van de VS, zoals Mexico, Cuba of Puerto Rico. Meestal zijn het economische vluchtelingen, soms illegaal aanwezig. Werken meestal in de lager betaalde banen. 3. Aziaten: In dezelfde tijd als hispanics. Voor een deel zijn het politieke vluchtelingen of kinderen van Amerikaanse soldaten die vochten in oorlogen in Azië. Gemiddeld werkzijnde in beter betaalde banen dan hispanics. 4. Zwarte Afrikanen: de meeste immigranten verhuisden vanwege slechte omstandigheden in hun eigen land. (wel uit vrije wil) Dat gold niet voor de negerslaven uit Afrika. De meeste van hun werden naar Amerika gebracht om te werken op katoenplantages in het zuidoosten. Ook wel zwarte of Afro-Amerikanen genoemd. Waarom is er ongelijke verspreiding van de bevolking in de VS? De meeste mensen wonen in het gebied waar ze werken. Migranten verhuizen vooral naar gebieden waar veel werk is. Veel immigranten gaan wonen in gebieden dicht bij hun land van herkomst. Mensen vestigen zich graag in een gebied waar al veel van hun landgenoten zijn. Dat noem je het sneeuwbaleffect. Wat betekend melting pot? Mensen uit verschillende culturen integreren tot één culturele groep. Dat gold niet voor de nog aanwezige indianen en ook niet voor de slaven en hun nakomenlingen. Vanaf 1900 werkte de omsmelting via de smeltkroes minder goed. De nieuwe migranten kwamen vooral uit gebieden Pagina 3 van 5

4 zoals: Italië, Rusland, China of Cuba, waar de cultuur streek afwijkt van de Amerikaanse. Veel van deze groepen gingen bij elkaar wonen in verschillende wijken. (om gewoontes en taal langer vast te kunnen houden) Vooral in grote steden vind je Etnische wijken. Minder integratie, maar meer segregatie. Soms leid deze scheiding tot gettovorming. Getto s zijn etnische achterstandwijken, waar bewoners weinig contact hebben met andere bevolkingsgroepen. VS nu > culturele samenleving. Grote groepen mensen met verschillende culturele achtergrond leven samen in de VS met behoud van eigen cultuur. Geen melting-pot maar meer een salad-bowl: een verscheidenheid aan culturen binnen één land. Er wordt begrip en respect voor elkaars cultuur gewenst. Vooral onder hispanics, zwarten en indianen komt veel armoede voor. Blanken en aziaten hebben gemiddeld hogere opleidingen en beter betaalde banen. Ook is er sprake van vooroordelen, vreemdelingenhaat en etnisch geweld. Maar er is zeker ook intergratie. Toename van welvaart, betere opleidingen en beter betaald werk versnelt die ontwikkeling. 3.4 Hoe kun je nou macht van een land meten? Vooral de economie wordt daarvoor gebruikt: Je kunt op aarde verschillende economische machtsblokken onderscheiden. VS is één van de belangrijkste leden van de club van grootste industrielanden plus Rusland, de G-8. De drie grootste economische blokken zijn de VS, de Europese Unie en Japan. Samen met Canada en Mexico hebben de VS de NAFTA opgericht: een gemeenschappelijke markt, met een vrije handel tussen deze landen, zonder belasting op de invoer. De economische kracht van de VS merk je ook als je let op bedrijven. De grootste multinationale ondernemingen komen uit de VS. Multinationals zijn zeer grote ondernemingen met vestigingen in vele landen. (McDonald s, Coca Cola.) Multinationals hebben grote invloed op de wereldeconomie. De economie in de VS profiteert van een grote interne afzetmarkt dankzij veel inwoners en veel koopkracht. In tegenstelling tot andere landen hebben de VS de laatste 150 jaar geen oorlogsgeweld meer gekend. Naast dit alles geldt dat de VS altijd al een land is geweest met veel natuurlijke mogelijkheden: veel delfstoffen en grote gebieden geschikt voor landbouw. Nadelen: het land gebruikt een heleboel energie. Voor productie van goederen zijn enorme hoeveelheden grondstoffen nodig. VS is de politieagent van de wereld. Als ergens op aarde onrust tussen of binnen landen bestaat, blijkt vaak hun politieke en militaire macht. Ook in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties (VN) of United Nations Organization (UNO) is een organisatie van bijna alle landen op aarde, die onder meer als doel heeft de wereldvrede te bewaren. Hoofdkantoor staat in New York. Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO/NATO), een militair bondgenootschap dat als doel heeft de vrijheid en de veiligheid van lidstaten te verzekeren met behulp van politieke of militaire middelen, voeren de VS de boventoon. EXTRA Wat een is megapolis? Pagina 4 van 5

5 Letterlijk: zeer grote stad. Figuurlijk betekend het een groot aaneengegroeid stedelijk gebied. (Boswash, Chicpitts, Sansan.) Immigranten en veel zwarte uit het zuidoosten verhuisde veel naar de grote steden. Wat zijn suburbs? De voorsteden, die via grote wegen verbonden waren met het centrum van de stad. Later volgde een suburbanisatie. (mensen verhuizen van stad naar de kleinere plaatsen in de omgeving van die stad) Suburbs waren beter bereikbaar, er was minder criminaliteit en minder stedelijk verval dan in het stadscentrum. Wat zijn edge cities? Steden aan de rand van nog grotere steden. Echte autosteden. Vooral welvarende blanken wonen hier. Het noordoosten is nog steeds het economisch kerngebied van de VS. Meeste banen in de industrie en dienstensector, daar zit de regering en zijn hoofdkantoren & universiteiten. Oorzaken om van het noordelijke helft naar het westelijke helft te verhuizen: Belangrijk voor elk bedrijf is een gunstige vestigingplaats. Oude gebieden kunnen te maken hebben met de wet van remmende voorsprong: de voorsprong die men had door als eerste te zijn, gaat verloren door de veroudering van bedrijven of slechte infrastructuur. Bovendien zijn steeds meer zogenaamde foot-loose bedrijven: bedrijven die niet gebonden zijn aan vestigingsfactoren als diep vaarwater of aanwezigheid van grondstoffen. Ook ontwikkelingen op wereldschaal hebben grote invloed op een internationaal gericht land als de VS. De opkomst van gebieden rond de Grote Oceaan en de relatieve achteruitgang van het oude Europa heeft geleid tot een global shift: een verschuiving van het economisch zwaartepunt in de wereld. Opkomende gebieden langs de Grote Oceaan heten de Pacific Rim. Soms verhuizen bedrijven dan ook naar een ander deel van de VS of zelfs naar het buitenland. Wat is Snow Belt en wat is Sun Belt? Snow belt is het gebied waar het in de winter heel erg koud kan zijn en Sun Belt wordt gebruikt voor het zuidelijke deel van de VS: een gebied waar veel mensen vanwege het prettige klimaat graag willen wonen. Groeipolen: steden die liggen buiten de grote stedelijke gebieden en die recent een snelle economische groei hebben doorgemaakt. (Atlanta met Coca Cola, Seattle met Boeiing en Microsoft) In het noordelijke helft zijn veel banen weggegaan, maar er zijn ook veel nieuwe, kennisgericht banen bijgekomen. De hoofdkantoren voor een groot deel gebleven in steden als Washington en New York. Regering in de VS in Washington D. Binnen de VS is Californië op allerlei terreinen de grootste: aantal inwoners, media- en high-tech-industrie, toerisme, landbouwopbrengsten per hectare. Onderdeel van de Sun Belt. Het prettige woon- en werkklimaat trekt veel mensen en bedrijven. Mede door zijn ligging trekt Californië ook zeer veel migranten uit het buitenland, onder meer uit Mexico. Pagina 5 van 5