Duurzaamheidsverslag 2012

Bouwgroep Dijkstra Draisma Duurzaamheidsverslag 2012 Duurzaamheidsverslag conform de MVO - Prestatieladder Eisma Milieuconsultancy 4-12-2013

Inhoud Voorwoord... 3 1. Bedrijfsprofiel Bouwgroep Dijkstra Draisma... 5 1.1. Begrip in de bouw... 5 1.2. Bouwgroep Dijkstra Draisma... 5 1.3. Vestigingen... 5 1.4. Houtkonstruktie Hogedijken / TIFA... 6 1.5. Dijkstra ontwikkeling te Bolsward... 6 1.6. Onderscheiding met collega bouwbedrijven... 6 1.7. Stakeholdermanagement... 6 2. Bedrijfsstrategie en bedrijfsprincipes... 9 2.1. Missiestatement... 9 2.2. Klanttevredenheid... 9 2.3. Klantgerichtheid... 10 2.4. Personeel... 10 2.5. Arbozaken... 10 3. Kerncijfers en jaaroverzicht 2012... 11 4. BGDD en Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen... 12 4.1. MVO... 12 4.2. Andere certificaten... 12 5. Business case Design & Build project... 12 6. Milieu... 14 6.1. Energieverbruik... 14 6.2. Waterverbruik... 15 6.3. Koel- en koudemiddelen... 15 6.4. Afvalwaterlozingen... 15 6.5. Afvalmanagement... 16 6.6. Wagenpark... 17 6.7. Carbon footprint... 18 6.8. Methode... 19 1

7. Onze medewerkers... 20 7.1. Personeel in cijfers... 20 7.2. Diversiteit... 20 7.3. Verzuim... 21 7.4. Opleiding... 21 7.5. Verloop medewerkers... 21 8. Social Return... 23 9. GRI - tabel... 24 2

Voorwoord In maart 2013 heeft Bouwgroep Dijkstra Draisma hierna te noemen BGDD, zich kunnen certificeren voor de MVO prestatieladder 3. Wij zijn er trots op dat wij dit als één van de enkele bouwers in Nederland hebben bereikt. Als familiebedrijf is Maatschappelijk verantwoord ondernemen altijd al belangrijk geweest, maar nu is dat ook nog eens objectief erkend. Een onderdeel van het certificaat MVO prestatieladder 3 is een Co2 Footprint. Deze Footprint toont onder andere welke ontwikkelingen we momenteel doormaken en wat ons doel voor 2014 is, onder andere op het gebied van afvalstromen, brandstof- en energieverbruik. BGDD doet dit in de vorm van dit duurzaamheidsverslag. BGDD heeft de ambitie om te groeien, duurzamer en groen te worden, want wij weten als geen ander dat daar veel winst te behalen is, zo ook financieel voor onze klanten maar ook voor onszelf. Ook Social Return en BREEAM zijn inmiddels bekende begrippen binnen ons bedrijf. Veel van deze duurzame projecten zijn in 2012 en 2013 van start gegaan of zelfs al opgeleverd. Hierin hebben we grote stappen gezet en een eigen invulling gegeven aan dit nieuwe werken. Duurzaam en Social Return Gemeente Hoogkarspel Drechterland zal in dit verslag verder uitgelicht worden. Dit project zullen wij onder de BREEAM Excellent opleveren. BGDD laat met dit duurzame project duidelijk zien MVO hoog in het vaandel te hebben. Door Social return plaatsingen. Maar ook door het stimuleren van het woonwerkverkeer om op de fiets te komen in plaats van de auto, hiervoor zijn speciaal douches beschikbaar op de bouwplaats. Verder in dit verslag zult u nog meer over dit project kunnen lezen. BGDD werkt ook mee aan een project te heten: Wijkbedrijf Bilgaard te Leeuwarden, waarbij een klusbedrijf is opgezet voor werkeloze mensen uit de wijk met verschillende achtergronden. Dit klusbedrijf kan door bewoners van het project, maar ook door ons ingeschakeld worden voor kleine hand- en spandiensten, tegen een vergoeding. Duurzaam ondernemen betekent voor ons ook investeren in onze eigen medewerkers en gebouwen. Zo bieden wij onze eigen medewerkers cursussen en trainingen aan die bij de ontwikkeling van hun functie passen. Maar zo denken wij ook mee over omscholing bij mensen die beperkt zijn geraakt of niet meer werkzaam kunnen zijn in hun oude functie. BGDD is bezig met een lichtplan en heeft mede door deze footprint onderzoek gedaan naar het reduceren van de CO 2 uitstoot m.b.t. het wagenpark en energiebesparingen bij onze gebouwen en projecten. Zo starten wij bijvoorbeeld de cursus het nieuwe rijden in 2014 voor onze medewerkers. Ons doel? Het brandstofverbruik met 10% per jaar verminderen. BGDD heeft haar wagenpark in dit verslag ook verder uitgelicht en houdt rekening met de energielabels bij het vervangen en aanschaffen van nieuwe auto s. 3

Daarnaast heeft BGDD in kaart gebracht hoe zij met afvalverzameling omgaat en werkt zij met 14001 gecertificeerde afvalverzamelaars. Op de bouwplaatsen wordt het afval dan ook keurig gescheiden in aparte containers. BGDD werkt ook met duurzaam hout en levert op vele projecten FSC en PEFC hout. Kortom 2012 en nu ook 2013 zijn voor BGDD jaren met grote ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Stakeholders Zo gaat BGDD ook het dialoog met haar stakeholders aan om het duurzaam ondernemen te structureren. Dit houdt in dat wij op de hoogte willen zijn van wat men in- en extern van ons verwacht, zodat wij open blijven staan voor ontwikkelingen en in gesprek blijven met onze klanten en eigen medewerkers. Plannen voor de toekomst Tot slot is de samenwerking met onze maatschappelijke partners en onze eigen medewerkers een belangrijk aandachtspunt. Samen zijn wij onderdeel van een groter geheel en daarom effectiever. Daarom willen wij in 2013 en 2014 ook weer nieuwe samenwerkingsverbanden aangaan en onze bestaande relaties goed onderhouden. BGDD heeft veel plannen ten aanzien van duurzaamheid bij haar projecten, wij willen innovatief zijn en maatschappelijk verantwoord ondernemen als kern houden. Wij gaan hiervoor in het jaar 2014 via het nieuwe duurzaamheidsverslag over het jaar 2013 weer meer inzichtelijk maken. Met vertrouwen in een duurzame toekomst wensen we onszelf maar met name ons MVO team veel succes bij de meting van onze resultaten en bij de uitwerking van onze nieuwe doelen. Biense Dijkstra 4

1. Bedrijfsprofiel Bouwgroep Dijkstra Draisma 1.1. Begrip in de bouw Bouwgroep Dijkstra Draisma, hierna te noemen BGDD, is één van de grootste bouwbedrijven van Noord Nederland. Vanuit Dokkum en Bolsward werken onze betrokken medewerkers aan de meest uiteenlopende bouwprojecten. De opgeleverde gebouwen bewijzen dat wij ons vak verstaan en de tevreden opdrachtgevers en eindgebruikers bevestigen dat. Begrip in de bouw, BGDD heeft het, is het en toont het. 1.2.Bouwgroep Dijkstra Draisma Korte lijnen, gedreven medewerkers en een persoonlijk betrokken directie en managementteam, dat is waar BGDD voor staat. BGDD onderscheidt zich door heldere communicatie, een praktische aanpak en innovatieve oplossingen zonder het vakmanschap uit het oog te verliezen. Bouwen volgens afspraak, daar kunt u bij ons op vertrouwen. Wij houden ons aan het budget, leveren volgens plannen en garanderen kwaliteit. Dankzij onze onuitputtelijke ervaring en daadkrachtige werkwijze zijn wij niet meer weg te denken in de bouwwereld en is uw opdracht bij ons in goede handen. BGDD is een bouwonderneming die de voordelen van groot combineert met de slagvaardigheid van klein. Door samen te werken waar het kan en specialismen te bewaren waar het moet, realiseert BGDD projecten van elke omvang. Grote woning en utiliteitsbouwprojecten van Europees niveau maar ook klein nieuwbouw -, onderhoud -, verbouw -, renovatie en restauratiewerk. Diverse opdrachten, steeds weer uitgevoerd in dezelfde hoge kwaliteit. Verdeeld over de twee vestigingen in Dokkum en Bolsward werken er bij BGDD circa 228 medewerkers. Samen staan deze werknemers voor een totaalpakket aan kwalitatief hoogstaande producten en diensten op bouwkundig gebied. Een aantal centrale diensten ondersteunen de vestigingen op het gebied van directievoering, Kwaliteit Arbo en Milieu (KAM), personeel en organisatie, materiaalvoorziening, administratie en automatisering. BGDD bestaat in grote lijnen uit de volgende vestigingen/onderdelen: 1.3.Vestigingen BGDD beschikt over twee vestigingen, in Dokkum en Bolsward die zich beide toeleggen op grote en kleine bouwprojecten in de Bouw en Utiliteitssector (B&U). Daarnaast is BGDD gespecialiseerd in kleine nieuwbouw en verbouwopdrachten, renovatie- en restauratieprojecten en verbouw- en onderhoudswerk voor particulieren. Ook werken we nauw samen met of in opdracht van woningcorporaties. Daarbij heeft de BGDD de beschikking over haar eigen materieeldienst en houtskeletbouw fabriek (Houtkonstruktie Hogedijken / Timmerfabriek (TIFA). Het werkgebied van de BGDD omvat globaal het gebied boven de grote rivieren en de Waddeneilanden, 5

waarbij in het laatste geval nauw wordt samengewerkt met het (zelfstandige) bouwbedrijf Tj. Dijkstra Vlieland. Figuur 1: Vestigingen Dokkum en Bolsward 1.4.Houtkonstruktie Hogedijken / TIFA Houtkonstruktie Hogedijken is gevestigd te Dokkum. De afdeling Houtkonstruktie is opgebouwd uit de houtskeletbouw en de timmerfabriek. De timmerfabriek maakt deuren en kozijnen terwijl de houtskeletbouw zich bezig houdt met het maken van gehele (prefab) geraamtes. 95% van de productie is voor eigen te realiseren projecten. 1.5.Dijkstra ontwikkeling te Bolsward Dijkstra Ontwikkeling ontwikkelt, coördineert en realiseert groot- en kleinschalige bouwprojecten. Dit zowel in de bedrijfs- en industriebouw als in de woning- en recreatiebouw. Meestal gebeurt dit in opdracht van of samen met andere partijen, waaronder beleggers, woningcorporaties en overheden. 1.6.Onderscheiding met collega bouwbedrijven BGDD heeft bij veel architecten en ontwikkelaars een naam als solide aannemer die graag wil bouwen. Als BGDD zijn we flexibel in de markt, zijn goed in samenwerkingsverbanden en innovaties. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een eigen materieeldienst, timmerfabriek en prefab houtconstructie. Ook beschikt de BGDD al vele jaren over een vaste kern van medewerkers, onderaannemers en leveranciers, dat is de steunpilaar van ons bedrijf en hiermee waarborgen we een groot stuk van de kwaliteit van onze onderneming. Kwaliteit is en blijft daarbij een vanzelfsprekend uitgangspunt bij alles wat we doen waarbij veel aandacht wordt besteed aan opleiding en training en overige aspecten in de bouw. Veelzijdigheid is de kracht van onze organisatie en daarmee heeft BGDD alles in huis voor tevreden opdrachtgevers. 1.7.Stakeholdermanagement Als belangrijk onderdeel van de MVO prestatieladder heeft BGDD een stakeholder analyse uitgevoerd. Door deze analyse heeft de organisatie een beter inzicht gekregen in de belanghebbende stakeholders van BGDD. Door dit verbeterde inzicht kan de BGDD in de toekomst nog beter omgaan met de interne en externe stakeholders van de organisatie. 6

Onze stakeholders worden op verschillende wijzen betrokken en geïnformeerd door BGDD. Om in contact te blijven zijn er verschillende vormen van communicatie, denk hierbij aan de website van de BGDD (www.bgdd.nl), vragenlijsten met daarin de MVO indicatoren. De grotere stakeholders uit de hieronder genoemde stakeholdergroepen worden persoonlijk benaderd voor een overleg of gesprek. Stakeholders Strategische samenwerkingsverbanden Professionele relaties Branchedeskundige kennis instituten Directie Overheid Klanten Concurrentie Investeringsdeskundigen/ Financiële instellingen Leveranciers Werknemers en Interne klanten Maatschappij organisatie vrijwilligers Algemeen publiek Media Hoe wij in dialoog gaan Vragenlijsten met de belangrijkste MVO indicatoren Vragenlijsten met de belangrijkste MVO indicatoren Persoonlijk overleg met belangrijke bedrijven Website Boekje MVO BGDD Overleg binnen BGDD Website Boekje MVO BGDD Website Vragenlijsten met de belangrijkste MVO indicatoren Website Website Vragenlijsten met de belangrijkste MVO indicatoren Persoonlijk overleg met belangrijke bedrijven Website Boekje MVO BGDD Jaarlijks overleg Intruductie nieuwe medewerkers Website Website Projectbord Start bouwbrief Website Boekje MVO BGDD Voor een groot gedeelte van de stakeholders van BGDD is het van belang dat de organisatie economisch succesvol is en ook blijft, uiterzonderingen hierin zijn bv. concurrentie, algemeen publiek en de media. Voor BGDD is het van belang dat zij goede contacten onderhouden met verschillende stakeholders als strategische samenwerkingsverbanden, directie, werknemers en interne klante, maar ook leveranciers en de overheid. Daarnaast geven de stakeholders een duidelijk beeld hoe er in de maatschappij over BGDD wordt gedacht. Voor BGDD is het van belang om de voor BGDD belangrijkste stakeholders tevreden te houden, maar ook te betrekken op de organisatie zodat dezen elkaar verder kunnen versterken. Belangrijke thema s binnen het MVO beleid van BGDD, welke betrekking kunnen hebben op stakeholders, zijn o.a. arbeidsomstandigheden en voolwaardig werk, mensenrechten, eerlijk zaken doen, consumentenaangelegenheden, milieu, grondstoffen, energie en emissies. Voor BGDD is het van belang om deze thema s te evalueren met haar stakeholders. 7

Werknemers van BGDD zijn werkende aan een consitente balans tussen BGDD en haar stakeholders. 8

2. Bedrijfsstrategie en bedrijfsprincipes 2.1.Missiestatement De volgende missiestatement wordt door BGDD gehanteerd: BGDD biedt totale bouwoplossingen op het gebied van werken, wonen en recreatie. Door continue proces- en productinnovatie levert BGDD hoge kwaliteit tegen concurrerende tarieven. Wij doen dat op maatschappelijk verantwoorde wijze met begrip voor mens en milieu. Door onze aansprekende projecten zijn wij een begrip in de bouwwereld. Maar dat begrip gaat ook van ons uit. Wij bouwen voor onze opdrachtgevers, niet voor onszelf. Om dat goed te kunnen doen is het nodig begrip te hebben en te tonen. Daar geven wij met zijn allen invulling aan en vergroten deze cirkel van invloed en maken daarmee het verschil. Stem bewust verwachtingen met elkaar af, neem initiatief (wees proactief), handel zelf in plaats van het te laten gebeuren, ga uit van hetgeen je wilt bereiken, maak je eigen keuzes en draag bewust de consequenties. Naast deze missiestatement vind BGDD het belangrijk dat de door haar geleverde producten voldoen aan de huidige wet- en regelgeving en dat deze op een gebruiksvriendelijke en veilige manier kunnen worden ingezet bij haar stakeholders. Hiervoor heeft de BGDD enkele bedrijfsprincipes waar zij veel waarde aan hechten. 2.2.Klanttevredenheid Klanttevredenheid is een belangrijk aspect voor BGDD, mede doordat de markt hectisch en dynamisch is, is er veel concurrentie. Door een goede klanttevredenheid te bewerkstelligen zijn we minder gevoelig voor de bovengenoemde aspecten en willen wij zorg dragen voor klantenbinding / goodwill bij onze stakeholders. Dit betekent dat de BGDD zich wil onderscheiden in de markt door klantgericht en klant specifiek in te spelen op de behoeften van de klanten. Waarbij de medewerkers van BGDD de belangrijkste schakels zijn. De BGDD vindt het dan ook belangrijk dat de medewerkers op elk niveau binnen het bedrijf betrokken zijn bij het productieproces. 9

2.3.Klantgerichtheid Kwaliteit van de organisatie en productie wordt door ons als van levensbelang gezien voor de continuïteit van het bedrijf. Dit blijkt onder andere uit de het feit dat BGDD klant tevredenheid onderzoeken houdt en deze vervolgens binnen het team evalueert en rapporteert. 2.4.Personeel De betrokkenheid van de medewerkers vergroten we door ze te betrekken bij ontwikkelingen binnen de organisatie. We voeren een actief personeelsbeleid, waarbij we rekening houden met de MVO aspecten en de eisen uit de geldende Wet- en regelgeving. Dit actieve personeelsbeleid blijkt uit het feit dat BGDD jaarlijks functioneringsgesprekken voert met haar werknemers, daarnaast worden er BHV en VCA opleidingen gegevens, maar ook zijn geïnstrueerde Arbo instructies en een VGM Beleid. Medewerkers welke door een ongeval of ziekte hun functie niet meer kunnen uitoefenen zullen via een eerste of tweede spoor worden gere-integreerd. Voor meer informatie over de opleidingen en cursussen van BGDD voor haar werknemers verwijzen wij u naar Hoofdstuk 7: Onze medewerkers. 2.5.Arbozaken Aan de hand van een risico-inventarisatie hebben we de (Arbo-) knelpunten binnen het bedrijf en onze bedrijfsprocessen inzichtelijk gemaakt. De knelpunten die op het wettelijk vlak zijn geconstateerd worden op een zo kort mogelijke termijn opgelost. De punten welke als wenselijk worden beschouwd komen aan de orde wanneer de directie dit aangeeft, wanneer dit door de medewerkers als een verbetering wordt gezien of wanneer de geldelijke middelen dit toestaan. Het werken aan een continue verbetering van het bedrijfsproces en /of alle aanverwante zaken op het gebied van Kwaliteit, Arbo en Milieu is een interne eis van BGDD. 10

3. Kerncijfers en jaaroverzicht 2012 Onderstaand een samenvatting van de meest relevante duurzaamheidsgegevens. In de voorgaande en volgende hoofdstukken geven we meer inzicht in ons beleid, onze prestaties en onze ambities voor de toekomst. Totaal geldende voor locaties Dokkum en Bolsward Opbrengsten 96 Mln. Euro Werknemersbestand BGDD Aantal werknemers 228 Personen Percentage mannelijke werknemers 91 % Percentage vrouwelijke werknemers 9 % Percentage fulltime werknemers 89 % Percentage part-time werknemers 11 % Percentage ziekteverzuim mannelijke werknemers 3,14 % Percentage ziekteverzuim vrouwelijke werknemers 7,38 % Milieu BGDD Elektriciteitsverbruik locaties 368.742 kwh Elektriciteitsverbruik projecten 991.296 kwh Gasverbruik locaties 54.350 M 3 Waterverbruik locaties 804 M 3 CO 2 Uitstoot gasverbruik 99,19 Ton CO 2 Uitstoot wagenpark (incl. heftrucks) 350,93 Ton CO 2 Uitstoot elektriciteit huisvesting 167,77 Ton CO 2 Uitstoot elektriciteit projecten 451,04 Ton Afvalmanagement BGDD Totale hoeveelheid afval 3.198.163 Kg Totale hoeveelheid afval (in volumes) 15.551,78 M 3 Specificatie naar afval soort in paragraaf 6.5 Meest ingekochte producten en diensten in 2012 1. Installatiebedrijven Euro 2. Dienstverleners m.b.t. betonwerken/ bewapening Euro 3. Bouwmaterialen (Hout en diversen) Euro 4. Schilderbedrijven Euro 5. Bedrijven m.b.t. sloopwerk, grondwerk, terreinverharding ed. Euro 6. Staalconstructies/ geveldragers Euro 7. Prefab betonelementen Euro 8. Dak en gevelbekleding Euro 9. Plafond- en wandsystemen Euro 10. Aluminium -, kunststof- en houtenkozijnwerken Euro 11

4. BGDD en Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen 4.1.MVO Voor de BGDD, als groeiend familiebedrijf, is Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) altijd erg belangrijk geweest. Hierdoor is er ook gekozen voor de slogan Begrip in de bouw. MVO staat immers voor begrip. Begrip voor de mensen, begrip voor het milieu en begrip voor de effecten van onze werkzaamheden. Om dit kracht bij te kunnen zetten heeft de directie het voornemen gehad om het bedrijf te certificeren voor de MVO - prestatieladder. Dit certificaat is behaald op 30-05-2013 voor Niveau 3 van de MVO - Prestatieladder. De BGDD heeft gekozen voor certificering voor de MVO - prestatieladder omdat dit certificaat de mogelijkheid geeft om objectief aan te tonen dat het bedrijf staat voor een maatschappelijke betrokkenheid en duurzame ontwikkeling. Voor meer informatie over de MVO - prestatieladder verwijzen wij u naar de website: www.mvoprestatieladder.nl. De MVO - prestatieladder is een managementsysteem voor Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Om elk bedrijf te kunnen bestrijken telt de MVO - prestatieladder 33 indicatoren, onderverdeeld in zeven kernthema s. Deze kernthema s zijn: behoorlijk bestuur, arbeidsomstandigheden en volwaardig werk, mensenrechten, eerlijk zaken doen, consumenten aangelegenheden, milieu en betrokkenheid bij ontwikkeling van de gemeenschap. De Triple P, People, Planet en Profit staan centraal binnen deze kernthema s. BGDD heeft met behulp van de 33 indicatoren in kaart gebracht waar het bedrijf staat ten opzichte van de huidige geldende Wet - en Regelgeving en MVO. Uit deze indicatoren is duidelijk naar voren gekomen dat BGDD MVO hoog in het vaandel heeft staan. Dit blijkt onder andere uit het MVO Inkoopbeleid, stakeholder analyses en duurzaamheidsverslag. 4.2.Andere certificaten Naast het behalen van een certificaat ten behoeve van het Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen heeft de BGDD nog meer certificaten. Dit geld voor beide vestigingen tenzij anders vermeld. VCA, VCA HKH, ISO 9001, MVO Prestatieladder, SKH-FSC-COC Certificaat BGDD, Erkend Leerbedrijf Fundeon, Erkend Leerbedrijf Ecabo, Erkend Leerbedrijf HKH, medewerker Richard de Boer is in het bezit van een BREEAM Certificaat, Lidmaatschap Bouwend Nederland, Milieucertificaat GP Groot (duurzaam afvalmanagement), SKH Houten Gevelelementen (concepten 1 & 2 HKH), Erkend Leerbedrijf Bouwradius Kennis Centrum: Middenkaderopleiding bouwkunde ontwerp, uitvoering, beheer, Assistent uitvoerder en Timmerkracht en Vakkracht houtskeletbouw en primaire timmerkracht en bouwplaats assistent timmerman en leerwerktraject timmeren (2005). 12

5. Business case Design & Build project Bij een Design & Build project wordt de energie niet in het bestek gestoken maar in het proces. Deze nieuwe aanbestedingsvorm levert flink wat voordelen op die het eindresultaat ten goede komen. Het voordeel van Design & Build is dat alle partijen opdrachtgevers, ontwerpers, adviseurs en uitvoerenden met elkaar werken en niet naast of na elkaar. Niet de individuele invalshoeken zijn uitgangspunt maar de gezamenlijke doelstelling. Zo wordt op integrale wijze gewerkt aan een optimale oplossing binnen het vooraf overeenkomen budget, een harde deadline en het afgesproken hoge kwaliteitsniveau. Een effectieve manier van samenwerken waarin veel kosten bespaard worden en de meest optimale ideeën boven tafel komen. BREEAM NL Casestudy: Nieuwbouw gemeentehuis Drechterland te Hoogkarspel. In opdracht van de gemeente Drechterland bouwt BGDD het gemeentehuis met een half verdiepte parkeergarage in Hoogkarspel, inclusief 20 jaar onderhoud na de oplevering van het gemeentehuis. Het gemeentehuis kent een Excellent klassering binnen BREEAM-NL, het meetinstrument voor de beoordeling van de duurzaamheid van gebouwen. BGDD fungeert voor deze bouw als dienstverlener voor de totale keten. Dit komt onder andere tot uiting door het feit dat door de BGDD per categorie specifieke maatregelen Figuur 2: Design & Build - project Drechterland zijn getroffen om de ontwikkeling, bouw en exploitatie van het gemeentehuis te verduurzamen. Binnen de gehanteerde criteria van de BREEAM Excellent klassering is er door de BGDD aandacht besteed aan bijvoorbeeld de locatie, ecologie en landschap. Bij de locatiekeuze van het nieuwe gemeentehuis is ervoor gekozen om geen natuurgebied op te offeren. Dit gemeente huis is gerealiseerd op een locatie met lage ecologische en landschappelijke waarde. Binnen de realisatiefase is zal er aandacht worden besteed aan de verduurzaming van de bouwplaats. Denk hierbij aan de mogelijkheden om energie te besparen of het tegengaan van overlast voor omwonenden en het voorkomen van vandalisme en diefstal zodat geen onnodig beroep gedaan hoeft te worden op fossiele brandstoffen. Maar BGDD wil ook een veilige toegang voor medewerkers en bezoekers garanderen. Tevens is er door een deskundig team aandacht besteed aan de toepassing van duurzame energie, groene daktuinen ten behoeve van regenwater, groen rijden en bijvoorbeeld de openbare voorzieningen. Social Return zal binnen dit project een belangrijke rol vervullen, zo zullen er o.a. een ICT-er uit de WW, Catering en Schoonmaakster uit de WWB en een Preventieteam i.c.m. de politie worden ingezet. Voor meer actuele duurzame projecten verwijzen wij u naar onze website www.bgdd.nl. 13

6. Milieu Jaarlijks wordt er wereldwijd steeds meer energie gebruikt terwijl we langzaam door ons beschikbare fossiele brandstoffen heen dreigen te raken. BGDD probeert haar energieverbruik te verlagen om bij te dragen aan een beter milieu én om de energierekening te verlagen. De eerste stap voor dit proces is het in kaart brengen waar en hoeveel energie verbruikt wordt door de BGDD. 6.1.Energieverbruik In de onderstaande tabellen is het totaalverbruik voor aardgas en elektriciteit van alle locaties van BGDD, voor zover bekend weergegeven. Tevens is er gekeken naar het elektriciteitsverbruik van de BGDD tijdens het uitvoeren van haar projecten in 2012. Gasverbruik locaties BGDD 2010 2011 2012 BGDD te Dokkum 27.579 19.241 22.064 M 3 BGDD te Bolsward - - 23.206 M 3 Houtkonstruktie Hogedijken / TIFA te Dokkum 14.772 7.760 9.080 M 3 Loods Hogedijken te Dokkum - - - M 3 Totaal gasverbruik 42.351 27.001 54.350 M 3 Elektriciteitsverbruik locaties BGDD 2010 2011 2012 BGDD te Dokkum 199.634 206.590 215.890 kwh BGDD te Bolsward - - 98.780 kwh Houtkonstruktie Hogedijken / TIFA te Dokkum 76.617 71.426 50.754 kwh Loods Hogedijken te Dokkum - - 3.318 kwh Totaal elektriciteitsverbruik vestigingen 276.251 278.016 368.742 kwh Elektriciteitsverbruik projecten BGDD 2010 2011 2012 Elektriciteitsverbruik projecten - - 991.296 kwh Totaal elektriciteitsverbruik BGDD (incl. projecten) - - 1.360.038 kwh BGDD heeft haar energieverbruiken, gas en elektriciteit, inzichtelijk waarbij er duidelijk onderscheid te maken valt tussen de verschillende onderdelen van de BGDD en de afgeronde projecten. De BGDD maakt gebruik van verschillende energieleveranciers, maar streeft ernaar om in 2013 haar energie af te nemen bij één energieleverancier. Door het terugdringen van het aantal leveranciers kan er meer controle worden gehouden over de energiebehoeftes van de locaties en projecten van de BGDD. Tevens streeft de BGDD naar een verlaging van haar energieverbruik en energierekening, om dit te realiseren is BGDD een onderzoek gestart naar het lichtplan van de locaties, hiervoor heeft BGDD een deskundig bedrijf ingeschakeld om er berekeningen op los te laten. Daarnaast zou er door de 14

BGDD nog gekeken kunnen worden naar de isolaties van de gebouwen, bouwketen en containers op de bouwplaatsen waardoor er eventueel een besparing kan worden behaald op het gasverbruik van de organisatie. 6.2.Waterverbruik In de onderstaande tabel is het totaalverbruik voor water van alle locaties van BGDD, voor zover bekend weergegeven. Waterverbruik locaties BGDD 2012 BGDD te Dokkum 307 M 3 BGDD te Bolsward 321 M 3 Houtkonstruktie Hogedijken / TIFA te Dokkum 176 M 3 Loods Hogedijken te Dokkum - M 3 Totaal waterverbruik 804 M 3 Uit onderzoek is gebleken dat BGDD gebruik maakt van toiletten met kleine spoelingen om ook aan op het waterverbruik in de toiletten te besparen. Daarnaast zijn er waterbesparende voorzieningen aanwezig en wordt het water met speciaal water gewassen. 6.3.Koel- en koudemiddelen Binnen BGDD zijn de volgende typen koelmiddelen in de aangegeven hoeveelheden aanwezig. Deze koelmiddelen dragen bij aan de Carbon Footprint van de organisatie en zijn verwerkt in de paragraaf Carbon Footprint. Type koudemiddel Dokkum Bolsward Koudemiddel R22 (in kg) 1810kgCO2/kg Koudemiddel R404a (in kg) 3920/kg Koudemiddel R507 (in kg) 3985/kg Koudemiddel R407c (in kg) 1775/kg Koudemiddel R410a (in kg) 2090/kg Koudemiddel R134a ( in kg) 1430/kg Totale hoeveelheid koudemiddelen (in kg) Kg Kg Kg Kg Kg Kg Kg 6.4.Afvalwaterlozingen Uit onderzoek is gebleken dat er binnen BGDD, voor alle locaties, geen afvalwaterlozingen plaatsvinden op manieren anders dan op het regulieren riool. 15

6.5.Afvalmanagement De afvalstoffen van de BGDD mogen alleen worden afgevoerd door bedrijven welke in het bezit zijn van de vereiste vergunningen. Binnen de BGDD zijn er drie hoofdgroepen afvalstoffen te onderscheiden: afvalstromen op de bouw, werkplaats en op kantoor. Afvalstromen op de bouw worden in eerste instantie gecoördineerd door de uitvoerder ter plekke. Echter wordt er al bij het bestellen van materialen rekeningen gehouden met het milieu, door de juiste hoeveelheden en op afmetingen te bestellen, waardoor er minder afval ontstaat. Op de bouwplaats wordt er tevens aan afvalscheiding gedaan, zo wordt puin en niet chemisch afval in verschillende containers verzameld en opgehaald. Het chemisch afval wordt ook gescheiden opgeslagen in tonnen en later opgehaald door erkende afvalverwerkers. Het afval op de werkplaats wordt net als de afvalstromen op de bouw ingezameld in verschillende containers en verwerkt door de daarvoor erkende gecertificeerde afvalverwerkers. De afvalstromen van kantoor, zoals klein chemisch afval van de printers wordt verzameld en teruggestuurd naar de fabrikant. Overig klein chemisch afval gaat naar de werkplaats en wordt daar volgens de geldende procedures verwerkt. BGDD heeft inzichtelijk waar welk afval wordt geproduceerd en heeft hiervan ook de hoeveelheden geproduceerd afval. Afvalsoort Gewicht (kg) Volume (m 3 ) Bedrijfsafval 2.080 45 B&S afval 129,82 B-glas 5.560 11 Hout 62,46 B-hout 236.327 1.720 Bouw en sloopafval 1.824.424 10.930 Dakrenovatie-afval vermengd met bsa 13.770 79 EPS 1000 ltr. knapzak (10 kg) 440 27 Folie, gemengd/bont 5.020 174 Gasbeton/cellenbeton 32.250 62 Gips 31.490 132 Harde kunststoffen (PVC-PE-PP) 1.880 20 IJzer (licht, k1) 15.920 87 Ongesorteerd verfafval 1208 & 249 Papier/karton 24.060 596 Puin (< 70 cm) 973.100 1.024 Puin (> 70 cm) 17.140 16 16

Puin 91,50 Riet 3.920 80 Spuitbussen 309 Volume afval (< 50 kg per m 3 ) 9.016 265 Totale hoeveelheid afval 3.198.163 15.551,78 6.6.Wagenpark Het wagenpark van BGDD heeft een grote invloed op de Carbon Footprint van de organisatie. In de onderstaande tabel is inzichtelijk gemaakt welke locatie, Dokkum of Bolsward. Daarnaast welke in het bezit zijn van een energielabel en de brandstoftypes van de voertuigen. Wagenpark BGDD Wagenpark Dokkum, Brandstoftype: Diesel Wagenpark Bolsward, Brandstoftype: Diesel Energielabel Hoeveelheid Afstand (in km) Liters Energielabel Hoeveelheid Afstand (in km) Liters A 9 35.532 15.343 A 5-12.622 B 6-4.940 B 1-2.373 C 6 29.026 11.174 C 10 223.954 15.609 D 6 50.480 10.628 D 2 59.189 3.363 E 3 53.780 5.599 E 4 90.676 5.571 F 1-1.117 F - - - Euro 5 14 253.051 35.292 Euro 5 5 124.176 11.204 Onbekend 30 440.296 38.589 Onbekend 16 281.909 19.610 Totaal 75 862.165 122.682 Totaal 43 779.904 70.352 Wagenpark Dokkum, Brandstoftype: Benzine Wagenpark Bolsward, Brandstoftype: Benzine B 1-960 D 1 - Totaal 1-960 Totaal 1 - Voor de optimalisatie van de inzet van het wagenpark maakt de BGDD gebruik van een GPS systeem waarbij er gekeken wordt naar de inzet van welke voertuigen op welke bouwplaats. Doormiddel van dit systeem probeert de BGDD invloed uit te oefenen op het aantal te rijden kilometers voor de werknemers. Voor de werknemers welke in de buurt wonen van de vestigingen Dokkum en Bolsward is er een fietsplan, waardoor de BGDD haar medewerkers stimuleert om op de fiets naar het werk te komen. 17

De nieuwste voertuigen zijn voorzien van een energiezuinige Euro5 motor, of Blue-motion technieken. Wanneer er nieuwe voertuigen worden aangeschaft kijkt BGDD naar de beste en nieuwste technieken gekeken op het gebied van zuinigheid, uitstoot en naar het Energielabel van de te kopen voertuigen. BGDD heeft haar gegevens met betrekking tot haar wagenpark inzichtelijk en streeft er naar dit in 2014 nog inzichtelijker te krijgen Hierdoor zal er door BGDD een aanvullend onderzoek worden gedaan, waarbij er meer aandacht besteed gaat worden aan het energielabel van het voertuig, gereden kilometers per jaar en het eventueel het aantal getankte liters brandstof. Op beide vestigingen heeft de BGDD enkele heftrucks te rijden, hierbij gaat het om heftrucks welke rijden op gasolie of propaan. Heftruckpark BGDD Heftrucks Dokkum, Brandstoftype: Propaangas Heftrucks Bolsward, Brandstoftype: Propaangas Aantal Hoeveelheid (in liters) Aantal Hoeveelheid (in liters) 2 2029,1 1 1415,8 Heftrucks Dokkum, Brandstoftype: Gasolie Heftrucks Bolsward, Brandstoftype: Gasolie Aantal Hoeveelheid (in liters) Aantal Hoeveelheid (in liters) 1 930,7 1 622,4 6.7.Carbon footprint Carbon footprint staat synoniem voor CO 2 -voetafdruk of CO 2 -emissie inventaris. Het is een maat voor de uitstoot van CO 2 als gevolg van het gebruik van fossiele brandstoffen in het verkeer, luchtvaart, transport, productie van elektriciteit, verwarming et cetera. BGDD heeft een Carbon footprint voor haar milieu gerelateerde activiteiten gemaakt aan de hand van conversiefactoren uit het CO 2 Prestatieladder model. Bij het opstellen van deze Carbon footprint is er gekeken naar de energiestromen uit Scope 1 Directe uitstoot en Scope 2 Indirecte uitstoot. CO 2 uitstoot BGDD Energiestromen Energieverbruik CO 2 uitstoot Dokkum Energieverbruik CO 2 uitstoot Bolsward Scope 1 Directe emissies BGDD Gasverbruik 31.144 m 3 58,92 Ton 23.206 m 3 40,27 Ton Brandstofverbruik wagenpark 862.165 km 176,74 Ton 779.904 km 163,98 Ton Brandstofverbruik propaanheftrucks 2029,1 liter 3.10 Ton 1415,8 liter 2,17 Ton Brandstofverbruik 930,7 liter 2.96 Ton 622,4 liter 1.98 Ton 18

gasolieheftrucks Koudemiddelen - - - - Scope 2 Indirecte emissies BGDD Elektriciteitsverbruik vestigingen 269.962 kwh 122,83 Ton 98.780 kwh 44,94 Ton Elektriciteitsverbruik projecten 991.296 kwh 451,04 Ton Totale CO 2 - uitstoot 1.068,93 Ton 6.8.Methode Het duurzaamheidsverslag voor BGDD is voortgekomen uit meerdere gesprekken en bezoeken aan deskundige medewerkers op beide vestigingen, daarnaast is er een gesprek gevoerd met de directie van BGDD. Voor de belangrijkste gegevens, hoofdstuk 6 en 7, is er een onderzoek gedaan waarbij BGDD de benodigde informatie heeft verstrekt. Deze beschikbare informatie is geanalyseerd en verwerkt tot de gebruikte gegevens voor het duurzaamheidsverslag. Voor het verzamelen van deze gegevens is er gekeken naar de jaaroverzichten over 2012, betreffende elektriciteit, gas, water, afval en wagenpark. Binnen het wagenpark is er gebruikgemaakt van een gemiddelde brandstofprijs voor het berekenen van de hoeveelheid literbrandstof. Wanneer er aannames zijn gedaan is dit tekstueel verwoord binnen elke paragraaf. Voor het opstellen van de Carbon Footprint is er gebruikgemaakt van de CO 2 - Prestatieladder van de SKOA. Als richtlijn voor het gehele duurzaamheidsverslag is er gebruik gemaakt van de Global Reporting Initiative 3.1. Voor de GRI Tabel verwijzen wij u naar hoofdstuk 9 van dit duurzaamheidsverslag. 19

7. Onze medewerkers BGDD streeft naar een veilige en inspirerende omgeving waarin de medewerkers hun vaardigheden verder kunnen ontwikkelen, zodat zij op hun beurt weer kunnen bijdragen aan de verdere ontwikkeling en groei van de organisatie. 7.1.Personeel in cijfers In 2012 is het personeelsbestand van BGDD met 18,57 % afgenomen ten opzichte van 2011. Waren er in 2011 nog 280 werknemers, waren dit er in 2012 nog 228 werknemers. De bouwsector wordt traditioneel door mannen gedomineerd en een verbetering van de seksediversiteit is dan ook een flinke uitdaging. Vrouwen worden bij BGDD serieus genomen in hun vak, dat laat niet weg dat er binnen de BGDD een grote meerderheid aan mannen werkt. Voor meer inzicht zie Kerncijfers en Jaaroverzicht in Hoofdstuk 3. 7.2.Diversiteit De procentuele verdeling van mannelijke versus vrouwelijke werknemers binnen BGDD laat zien dat er een kleine toename zit in het percentage werkzame vrouwen. Waren er in 2011 nog 20 vrouwen ten opzichte van 260 mannen werkzaam, zijn het er in 2012 21 vrouwen ten opzichte van 207 mannen, wat resulteert in een toename van het aantal werkzame vrouwen binnen de BGDD van 2% over een jaar. De procentuele verdeling van fulltime versus parttime binnen BGDD in 2012 laat zien dat het aantal fulltime werkzame werknemers de overhand heeft binnen de organisatie. Slecht 11%, wat overeenkomt met 24 werknemers ten opzichte totaal aantal van 228 werknemers, parttime werkzame werknemers binnen BGDD. 20

Een verdeling naar het geslacht per leeftijdscategorie laat zien dat deze categorieën door de mannelijke werknemers van de BGDD sterk zijn vertegenwoordigd. 7.3.Verzuim BGDD laat over het algemeen een dalend verzuim zien. Waar het verzuim percentage voor de mannen in 2010 nog op 3,68% lag, ligt het in 2012 op 3,14%. Voor de vrouwen is er in 2012 een uitschieter te noteren van 7,38%. Dit komt onder andere door het feit dat er in 2012 een aantal zwangerschappen zijn geweest. Verzuimpercentage BGDD 2010 2011 2012 Mannen 3,68 3,25 3,14 Vrouwen 2,64 0,27 7,38 7.4.Opleiding Binnen BGDD wordt met opleiding bedoeld: Alles wat een medewerker op een hoger niveau brengt. Wij realiseren ons dat de kwaliteit van de door ons geleverde producten direct afhankelijk is van de vaardigheden en opleidingen van de betrokken medewerkers. Waar nodig, krijgt iedere medewerker een opleiding die nodig is voor het vervullen van zijn of haar functie. Dit kan ook een opleiding zijn welke intern wordt verzorgd, hierbij wordt de medewerker begeleid door een daarvoor aangewezen ervaren persoon binnen de organisatie. 7.5.Verloop medewerkers Nieuwe medewerkers worden ingewerkt voor de functie waarvoor deze zijn aangenomen. De benodigde opleidingen en cursussen worden genoteerd op het opleidingsplan, dat jaarlijks wordt opgesteld. Het opleidingsplan wordt jaarlijks geëvalueerd in de directiebeoordeling. De opleidingsbehoefte wordt bepaald aan de hand van de gestelde functie-eisen en vaardigheden zoals genoemd in de functieprofielen. Van iedere werknemer is een registratie aanwezig van de gevolgde opleidingen, werkervaring en vaardigheden. De volgende tabel geeft het verlooppercentage weer. Verlooppercentage medewerker BGDD 2010 2011 2012 21

Percentage of aantal medewerkers IN 11 14 13 Percentage of aantal medewerkers UIT 1 1 14 22

8. Social Return Al voordat BGDD zich liet certificeren voor de prestatieladder van het Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen, was men binnen de organisatie reeds bezig met het concretiseren van het aspect Social Return voor de BGDD. De BGDD heeft begrip voor de mensen, begrip voor het milieu en begrip voor de effecten van haar werkzaamheden. Social Return wordt toegepast op de door de overheid en semi-overheid gepubliceerde BGDD is zich er degelijk van aanbestedingen. Dit wordt met name toegepast op die bewust dat zij iets moeten werken en diensten waar gemakkelijk Social Return te betekenen voor de maatschappij realiseren is. Social Return on Investment (SROI) is het maken van afspraken door een opdrachtgever met opdrachtnemers over werk en het opdoen van werkervaring voor mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Bij de gunning van opdrachten van overheid of de semi-overheid, conformeert de BGDD zich aan de gestelde eisen van de opdrachtgever. Buiten deze opdrachten houdt BGDD zich ook bezig met het aspect Social Return. BGDD is voornemens de totale besteding voor SROI binnen het eigen bedrijf inzichtelijk te maken. BGDD wil het aspect Social Return on Investment zo breed mogelijk binnen de organisatie inzetten waarbij zij denkt aan: bouw, onderhoud van zowel gebouwen als schoonmaak, catering, beveiliging, PR en de inzet van leerlingen/studenten voor stages. Daarnaast wil de BGDD eventueel werk gaan uitbesteden aan SW-bedrijven of gaan inkopen bij sociale ondernemers. De kandidaten welke in aanmerking komen voor hun deelname in het kader van Social Return worden geworven uit de volgende groepen: WWB, Wajong, SW bedrijven, Nugger s (werkzoekende niet uitkeringsgerechtigden) en leerlingen en studenten. Nevenactiviteiten zoals het geven van workshops, gastcolleges en donatie voor organisaties met maatschappelijk belang worden meegeteld binnen het aspect Social Return. Om te bewerkstelligen dat er zoveel mogelijk samen gewerkt wordt met regionale partijen en een ieder de kans te geven om een onderdeel te worden van het project zal BGDD voordat gestart wordt met de uitvoeringswerkzaamheden een gebiedsanalyse uitvoeren en inventariseren welke partijen zich in de regio bevinden en met welke partijen een eventuele samenwerking mogelijk is. BGDD wil waar mogelijk, doormiddel van hun Social Return programma een participatiemogelijkheid bieden om een praktijkopleiding binnen de organisatie te volgen. 23

9. GRI - tabel Met dit duurzaamheidsverslag voldoen we aan de vereisten van toepassingsniveau, Self Declared, van Global Reporting Initiative 3.1. Dit impliceert dat wij rapporten over profielindicatoren 1.1, 2,1-2.10, 3.1-3.8, 3.10-3.12, 4,1-4.4 en 4.14-4.15. Verder rapporteren wij over minstens 10 prestatieindicatoren uit de categorieën economisch, milieu en sociaal. 1. Strategie en analyse Verwijzing 1.1.Verklaring directie/ RVC over relevantie van duurzame ontwikkeling voor de organisatie en haar strategie p. 2 2. Organisatieprofiel 2.1.Naam organisatie p. 3 2.2.Producten en diensten p. 3 2.3.Operationele structuur p. 3 2.4.Locatie hoofdkantoor p. 3-4 2.5.Landen waarin onderneming actief is p. 3 2.6.Eigendomsstructuur en rechtsvorm 2.7.Afzetmarkten p. 3 2.8.Omvang organisatie p. 8 2.9.Significante organisatorische wijzigingen - 2.10. Onderscheidingen p. 9 3. Reikwijdte en afbakening verslag 3.1.Verslagleggingsperiode 2012 3.2.Datum voorgaande verslag 3.3.Verslagleggingscyclus BV Geen Jaarlijks 3.4.Contactgegevens p. 20 3.5.Proces bepaling inhoud verslag p. 19 3.6.Afbakening jaarverslag 3.7.Specifieke beperkingen reikwijdte jaarverslag Jaarverslag Jaarverslag 3.8.Basis verslaggeving dochters/samenwerkingsverbanden p. 5-6 3.10. Gevolgen herformuleringen - 3.11. Significante wijzingen t.a.v. reikwijdte en afbakening t.o.v. vorige verslagperiodes Geen 3.12. GRI tabel p.21-22 4. Bestuur, verplichtingen en betrokkenheid 4.1.Bestuursstructuur 4.2.Voorzitter hoogste bestuursorgaan/onafhankelijkheid 4.3.Onafhankelijkheid leden enkelvoudig bestuur 4.4.Mechanismen voor aandeelhouders en personeel Jaarverslag Jaarverslag Jaarverslag Jaarverslag 4.14. Lijst van betrokken belanghebbenden p. 4-5 24

4.15. Selectie van belanghebbenden p. 5 Resultaten Verwijzing Economisch EC1 Economische waarden die gegenereerd en gedistribueerd zijn Jaarverslag EC4 Significante steun van een overheid Geen Milieu EN3 Direct energieverbruik p. 9, 12 EN4 Indirect energieverbruik p. 9, 12 EN6 Indirect energieverbruik - EN7 Initiatieven ter verlaging van indirect energieverbruik p. 12 EN16 Totale directe en indirecte emissie van broeikasgassen naar gewicht p. 17 EN17 Andere relevante indirecte emissie van broeikasgassen naar gewicht p. 17 EN22 Totaalgewicht afval naar type en verwijderingsmethode p. 14-15 Sociaal LA1 Totale personeelsbestand p. 9, 18 LA4 Percentage medewerkers dat onder cao valt p. 18 LA7 Letsel, beroepsziekten, uitvaldagen en verzuimcijfers p. 19 25

Colofon Vestiging Bolsward De Marne 120 Postbus 120 8700 AC Bolsward T (0515) 33 40 00 F (0515) 33 40 40 Vestiging Dokkum Bocksmeulen 23 Postbus 200 9100 AE Dokkum T (0519) 22 99 99 26

F (0519) 22 99 90 E info@bgdd.nl 27