Businessopzet Stichting DFMopGlas Rev 0.15 concept voor gemeente Terkaple 24 juni 2015 1. Inleiding 2. Mission Statement 3. Doel van de onderneming 4. Korte samenvatting Plan van aanpak 5. Financiën 6. Organisatie 1. Inleiding Onderhavig dokument bevat de aanpak van Stichting DFMopGlas voor de realisering en exploitatie van een glasvezelinfstractuur in gemeente De Friese Meren. Dit dokument is in eerste aanleg opgesteld als aanvraag van financiering van het het eerste deel van de vraagbundelingsfase. Tegelijkertijd wil de stichting met dit dokument aangeven op welke wijze de stichting het doel wil bereiken, welke stappen inmiddels gezet zijn, hoe de aanpak eruit ziet en hoe het businessmodel in elkaar zit. Het uiteindelijke businessplan op basis waarvan financiering gezocht zal worden, is nog in ontwikkeling. Niet alleen vraagt dit nader onderzoek, vooral van belang is hoe de resultaten van de vraagbundelingsfase eruit zullen gaan zien. 2. Mission Statement: Stichting DFMopGlas komt voort uit burgerinitiatief tot realisering van een glasvezelinfrastructuur in de dorpen en buitengebieden rondom het Tjeukemeer. Na overleg met gemeente De Friese Meren is aansluiting gezocht met de ambities van de gemeente en is de idee ontstaan de haalbaarheid te onderzoeken van een plan op basis van een aantal uitgangspunten een glasvezelinfrastructuur te realiseren voor de hele gemeente De Friese Meren. Op grond daarvan is de navolgende missie tot stand gekomen: De Stichting DFMopGlas heeft als doelstelling om alle bedrijven en instellingen in de gemeente de Friese Meren te voorzien van een glasvezelverbinding, welke gerealiseerd en geëxploiteerd zal worden tegen een marktconform tarief, waarbij er een vrije keuze is voor een serviceprovider. 1
Uit de eerste onderzoeken blijkt dat deze doelstelling te realiseren is, maar dat dat alleen kan op basis van een solidariteitsprincipe. Bewoners van witte, grijze en zoveel mogelijk ook zwarte gebieden zullen gezamenlijk moeten inzien dat een eigen glasvezelinfrastructuur in alle opzichten voor de toekomst van de gemeenschap van belang is. Om zicht te krijgen hoe de belangstelling is, zal de Stichting zich in eerste plaats moeten richten op de vraagkant. Vraagbundeling is dan ook de eerste fase waarop de Stichting zich richt. Na gebleken voldoende belangstelling volgt de fase van realisering, exploitatie en beheer. Deze fasen vormen een onderneming die niet door de Stichting zelf gedaan zullen worden. De Stichting zal hiertoe een coöperatie oprichten. De leden van de coöperatie zijn de bewoners/bedrijven/instellingen met een aansluiting. Hoe de coöperatie er in definitieve vorm uit zal moeten zien wordt uiteindelijk ook door deze leden bepaald. De Stichting zal echter wel zorgen voor de eerste aanzet en toezien op een aantal waarborgen. Onderhavig plan bevat echter om die reden nog niet een detaillering van de coöperatieve onderneming. 2
3. Doel van de onderneming: Gelezen bovenstaande is gekomen tot de volgende doelstelling en taak van de Stichting DFM op Glas: De Stichting DFMopGlas heeft tot doel kennis te vergaren en alle benodigde voorbereidingen te treffen om te komen tot een inventarisatie van draagvlak die benodigd is voor een een economisch verantwoorde exploitatie van een glasvezelnetwerk in gemeente De Friese Meren. De Stichting DFMopGlas heeft tevens de volgende doelstellingen: de benodigde voorbereiding te treffen en daadwerkelijke oprichting in gang te zetten van de Coöperatie DFMopGlas, die de realisatie en exploitatie van het glasvezelnetwerk voor haar rekening gaat nemen. de taak de Coöperatie te besturen tot het moment dat de aanleg van het glasvezelnetwerk (per deelgebied) is voltooid en in vervolg beheerd en geëxploiteerd gaat worden. na voltooiing van het glasvezelnetwerk of deelgebied daarvan, zorg te dragen voor het installeren van een regulier bestuur voor de Coöperatie. om na de oprichting van de Coöperatie toezicht te houden op het juridische eigendom van de door de Coöperatie geëxploiteerde glasvezel infrastructuur. 3
4. Korte samenvatting (aanloop naar) algeheel Plan van aanpak Om een beeld te krijgen van de te zetten stappen hechten we eraan eerst in te gaan op de werkzaamheden die sinds januari 2015 in gang zijn gezet. Deze afgelopen periode zien we als de opstartfase en vormen de basis voor de ideevorming en de haalbaarheid van de uiteindelijke businesscase. Daarna wordt uiteengezet hoe de beoogde uitrol van het plan verdeeld in fasen verloopt. Deze fase verlopen in tijd en praktijk echter niet volg ordelijk, maar gedeeltelijk parallel. Dat heeft alles te maken met de omvang van het gebied en het feit dat tussen vraagbundeling en feitelijke realisering niet veel tijd mag liggen. Fase 1: Opstartfase : vanaf het eerste initiatief tot moment van opstart vraagbundeling Fase 2: Vraagbundelingsfase: het volledig doorlopen van de vraagbundeling en tegelijkertijd voorbereidingen voor (financiering van) realisatie Fase 3: Vraagbundeling omzetten naar realisatie van glasvezelinfrastructuur en voor beheer en exploitatie oprichten van de Coöperatie DFM. Algemene overwegingen m.b.t. de lokale economie. Een belangrijke overweging bij de keuze voor een cooperatief systeem is, om er voor te zorgen dat de burger (mits daarin geinteresseerd) meer zeggenschap krijgt over de aangeboden informatie, maar ook dat een aanmerkelijk deel van de abonnementskosten in de regionale economie blijven, ipv dat dat wegstroomt naar een paar grote bedrijven in de Randstad of zelfs het buitenland. Die lijn willen we ook doortrekken, door, daar waar mogelijk of mogelijk gemaakt moet worden, lokale bedrijven een rol krijgen bij de vraagbundeling, onderhoud en beheer. Denk aan reclame bedrijven, drukwerk, maar ook het inrichten en trainen van de witgoed/radio en installatie bedrijven als informatie en servicepunt. Het betekend voor hen een nieuwe kans op het leggen van klantencontacten op basis van hun lokale aanwezigheid. Een tweede bijdrage aan de lokale economie van het glasvezelnetwerk, is het gratis beschikbaar stellen van een aansluiting en internetabonnement aan publieke onderwijsinstellingen, dorpshuizen en een aantal verenigingen in het gebied. Fase 1: De opstart Eind 2014 komt vanuit de dorpen Oosterzee, Echtenerbrug, Lemmer, Vegelinsoord, Snikzwaag, Broek en Terkaple-Akmarijp een groep belangstellenden bijeen die sneller internet wil in genoemde dorpen. Uit dit bewonersinitiatief wordt een kerngroep geformeerd die zich gaat verdiepen in het fenomeen glasvezelnetwerk, waarbij o.a. kennis ingebracht wordt door Opennet Nederland. Op basis van de eerste kennisopbouw blijkt bredere, onafhankelijke informatievergaring wenselijk. Deels kan dit worden ingevuld via de kwartiermaker glasvezelinitiatieven van de provincie Drenthe. 4
Ook wordt informatie ingewonnen bij de gemeente De Friese Meren. Deze toont zich enthousiast over dit burgerinitiatief en stelt een ervaren medewerker ter beschikking van de kerngroep. Op basis van de ingewonnen informatie wordt een fasering aangebracht in de aanpak. Onderscheid wordt gemaakt tussen de fase van verkenning van de belangstelling (vraagbundelingsfase) en de fase van realisatie en exploitatie van de infrastructuur. Voor de eerste fase neemt de kerngroep de taak op zich om alle voorbereidingen te treffen om te komen tot een concrete vraagbundeling: Er wordt bij de besturen van plaatselijke belangen draagvlak gevraagd voor het initiatief; er wordt een website ontwikkeld, gekoppeld aan social media, er wordt een aanvang gemaakt met een businessplan om inzicht te krijgen in de haalbaarheid en kosten van de vraagbundeling, er wordt nagedacht over een organisatiemodel etc. De kerngroep verdiept zich tegelijkertijd in een uitgebreide gebiedsanalyse, om inzicht te verkrijgen in de werkelijke kosten die gemoeid zijn met de aanleg, en om te kijken hoe deze aanleg gefaseerd uitgevoerd kan worden en op welke wijze de investeringskosten overeenkomstig de uitgangspunten (marktconform t.o.v. aanbod in grotere kernen en open net structuur) terugverdiend kunnen gaan worden. Fase 2: Vraagbundelingsfase Op dit moment (begin juni 2015) is de gebiedsanalyse in een afrondende fase, er is een strategie om de vraagbundeling uit te gaan voeren, er ligt een globaal businessplan waarin de kosten genoemd zijn die de groep denkt te maken om van de vraagbundeling een succes te maken. Inmiddels is er niet alleen zicht op de kostenstructuur, maar is er vanuit de groep ook zicht op de te verwachtten tijdsdruk die vanaf het moment van start van eerste vraagbundeling en alle vervolg daarop, gemoeid zal gaan. Zowel deze tijdsinzet als de kostenstructuur nopen tot een professionaliseringsslag, wil de vraagbundeling een succes worden. Ervaring met Glasvezelinitiatieven elders geeft aan dat zowel in de opstartfase als exploitatie fase al snel gedacht moet worden aan 1,5 tot 2 Fte. In de kostenparagraaf wordt hierop nader ingegaan. Omdat er nu een financiering moet komen voor opstart van de de vraagbundeling en om de stap naar een coöperatie mogelijk te maken, moet de Stichting DFMopGlas zijn opgericht. (NB Onderhavig plan zich op de financiering van eerste activiteiten van de Stichting. waarbij ter minimalisering van de risico s) binnen de vraagbundeling een extra fasering is opgenomen, zie hierna) 5
Vraagbundeling start in gebieden die vanuit de gebiedsanalyse een efficiënte, logische samenhang hebben. Het heeft de voorkeur te starten waar de scoringskansen het hoogste zullen zijn. Maar er zullen ook gebieden zijn met een risico op minder goede resultaten. Dit heeft direct gevolg voor het uiteindelijke businessmodel en de uitgangspunten die daarbij als wenselijk gehanteerd worden (marktconforme prijzen, afschrijvingstermijn etc) Tussen vraagbundeling en realisatie moet in verband met risico van weglekken van draagvlak, een overzichtelijk termijn zitten. Deze termijn is ook onderdeel van het aanbod in kader van de vraagbundeling. Kortom: wie een handtekening zet, moet er ook op kunnen rekenen dat de realisatie een feit wordt wanneer het beoogde percentage aan vraag gehaald wordt. Wanneer de vraagbundeling start, dan moet de realiseringstrein ook meteen gaan rijden, alsook de exploitatie uitgevoerd worden (als het er ligt, wil men het ook gebruiken..) Fase 2 gaat derhalve automatisch over in fase 3 Om beter zicht te krijgen op wat er in concreto aan praktische zaken gaat spelen, en om kosten en menskracht zoveel mogelijk beperkt te houden is het onze opzet met de opstart van de eerste vraagbundeling tegelijkertijd -op basis van de uitkomsten uit de vraagbundelingsfase - de haalbaarheid van de realisatie van een operationeel glasvezelnetwerk in 2 pilotgebieden. Dit operationele netwerk is de eerste schakel waaraan de overige toekomstige gebieden geknoopt worden. De uiteindelijke doelstelling is de gehele gemeente DFM te verglazen. Ieder gebied vraagt echter zijn eigen specifieke benadering. Naast de pilotgebieden willen we ons eerst richten op overige buitengebied en daarna de kernen. Deze laatste vragen een andere benaderingsaanpak (niet via PB) en er is daar sprake van concurrerende marktpartijen. Ook de kostenstructuur zal anders zijn. Opgedane ervaring in het buitengebied kan daar belangrijke bijdrage aan succes leveren. Het businessmodel wordt daarom opgedeeld in twee exploitatiemodellen: de exploitatie van een glasvezelinfrastructuur van alleen het buitengebied van de gemeente DFM, respectievelijk een exploitatie met buitengebied inclusief de kernen. In het buitengebied ligt de grootste noodzaak en ook uitdaging van de kerngroep. Een glasvezelinfrastructuur in de grotere kernen vraagt een andere aanpak en ook de kostenstructuur zal anders zijn. Doelstelling is derhalve dat het door de Stichting te realiseren netwerk ook zonder de economisch aantrekkelijke kernen Joure, Balk en Lemmer, kan worden gerealiseerd en economisch kan renderen. Fase 3 : Deze fase behelst de ondernemingsfase: financiering, aanbesteding, realisatie, exploitatiehoewel het qua onderwerp een ander fase is, zal deze fase deels al opgepakt moeten worden tijdens fase 2. Als fase 2 volgens plan (ver-)loopt, dan ziet de vervolgaanpak er globaal als volgt uit: 6
Wanneer in de pilotgebieden met de aanleg wordt gestart, zal de coöperatie opgericht moeten zijn. Afhankelijk van het aantal leden (en ter keuze van de leden) zal nagegaan moeten worden hoe de coöperatie definitief organisatorisch vorm krijgt (ledenraad, raad van toezicht, directiemodel etc). De coöperatie zal de financiering van de gehele aanleg en exploitatie van de glasvezelinfrastructuur aangaan, de offerteaanvragen voor de aanleg en onderhoud van het glasvezelnetwerk, gesprekken en contracten afsluiten met serviceproviders, beheer, koppeling met het grote internet etc. Ook de contacten en contracten met leden vraagt specifieke aandacht Als gesteld zullen fase 2 en 3 tegelijkertijd gaan lopen. Op dit moment zijn er in den lande slechts beperkte ervaringen met operationele coöperaties en zeker niet cooperaties op basis van de uitgangspunten en (potentiële) omvang als beoogd wordt in De Friese Meren. Om te voorkomen dat de trein gaat rijden, maar jammerlijk tot stilstand komt op onvoorziene obstakels, wordt voorgesteld een aantal go - no go momenten in te bouwen, die we in de strategie hierna zullen voorstellen. Strategie van de vraagbundeling Doelgroepbenadering en inkomsten voor Plaatselijk Belangen: de plus op de coöperatie. Om van de vraagbundeling een succes te maken hebben we gekeken hoe we de bewoners het beste kunnen benaderen. Ons inziens moet dat een participatie boodschap zijn: bewoners van - in eerste instantie- het buitengebied moeten het belang van glasvezel voor de toekomst zien, dit belang met elkaar delen en zich verantwoordelijk voelen dit met en voor elkaar te willen realiseren: Hoe groter de participatiegraad wordt, des te gunstiger blijven de condities voor de exploitatie van de eigen coöperatie. Het benaderen van alle bewoners in het buitengebied is normaliter een kostbare aangelegenheid. Forse kostenbesparing kan worden bereikt door de bewoners te benaderen via bestaande lokale verenigingen. De verenigingsgezindheid is van oudsher in de kleine kernen groot en met name de verenigingen voor Plaatselijk Belang hebben veel kennis van de wensen van inwoners hebben alle contactgegevens en kunnen de bewoners met een minimum aan kosten benaderen en motiveren. Dit scheelt enorm in de voorfinanciering, maar gaat vooral ook de conversie verhogen. Tegenover de inzet van PB staat een beloning! De PB zullen voor hun werkzaamheden een vergoeding krijgen uit het abonnementsgeld van de deelnemers, over een bepaalde periode. We gaan uit van 1 euro per maand, per deelnemer, over een periode van 3 of 5 jaar, mits er een bepaald percentage deelnemers gehaald wordt. Om het succes zo optimaal mogelijk te laten zijn, wordt bij of namens elk PB iemand uit de plaatselijke gemeenschap opgeleid om de eerstelijns vragen te beantwoorden. Deze mensen worden de lokale ambassadeur voor DFMopGlas. Algehele presentaties en presentatiemateriaal etc neemt de Stichting DFMopGlas voor haar rekening. Het PB faciliteert de bijeenkomsten en zorgt, mede omwille van de eigen inkomsten, dat er ook daadwerkelijk door de inwoners een intentieverklaring 7
getekend wordt. Uiteraard staat de Stichting met raad en daad klaar: alles met maximale samenwerking. Waar nodig zal de stichting (evt met de ambassadeurs) aanvullend keukentafelgesprekken voeren, bijvoorbeeld wanneer het aantal leden van PB sterk afwijkt van het aantal bewoners. Maar ook voor bewoners die aanvullend vragen hebben of geremd lijken in de groep hun vragen te stellen. Pilotgebieden als try out (Jaap) Een van de cruciale activiteiten om te komen tot een exploitabel glasvezelnetwerk, is het vergaren van voldoende deelnemers, een echt succesvolle vraagbundeling. Om nu een soort veiligheidsklep in te bouwen, een meetpunt in de hele route van ontwikkeling tot een werkend glasvezelnetwerk, maken we van de vraagbundeling in de pilotgebieden een try-out, om het hele systeem van startende promotie tot aan de handtekening te kunnen toetsen en testen. De motivering en rekening houdend met: we vasthouden aan onze intentie om na de zomer te willen starten met de vraagbundeling, we delen op dit punt de zorg van de gemeente, dat de grote marktpartijen ons reeds volgen en we het momentum nu niet moeten verliezen dat een optimale start cruciaal is voor het slagen van ons initiatief als de eerste start geen succes wordt, we alle vervolgstappen niet hoeven te maken we voor ons zelf en de gemeente als tijdelijke geldschieter een try out kunnen gaan maken we concluderen dat een gebied als rondom Vegelinsoord, waar men bijna 100 % lid is van PB een andere benadering moet hebben dan b.v. Oosterzee waar dat percentage aanmerkelijk lager ligt we ook moeten kijken naar de mogelijkheden en kosten die gepaard gaan bij het sterk gefaseerd aanleggen van het netwerk, m.a.w. een gebied moet ook beheersmatig een bepaalde omvang hebben we deze week richting gemeente aan moeten geven hoe gemaakte en te maken kosten voor vervolgstappen er uit zien, waarbij tegelijkertijd zicht gegeven wordt op de aanpak voor het geheel. Dit om budget vrij te krijgen voor verdere voorbereiding. Motivatie om de vraagbundeling voor de gehele gemeente in 3 stukken te knippen: 1. een try out vraagbundeling in 2 pilotgebieden, die bij positief resultaat een lokaal glasvezelnetwerk mogelijk moeten maken, ook als dan besloten wordt niet verder te gaan met het initiatief om reden van een oneigenlijk grote inspanning, risico oid. 8
2. een vraagbundeling in het buitengebied van onze gemeente 3. een vraagbundeling in de 3 kernen, te weten: Joure, Lemmer en Balk. Met de bovenstaand beschreven methode leggen we onszelf de druk op om toe te werken naar een harde startdatum voor de vraagbundeling, waarbij we dan inzicht moeten hebben in: de kostenstructuur en exploitatie model van de pilot gebieden de kostenstructuur en expoitatie model voor het hele buitengebied DFM inzicht moeten hebben of de uitrol van de vraagbundeling in de pilotgebieden significant is voor het gehele buitengebied 9
5. Kostenstructuur De financiering van de gehele operatie kan opgeknipt worden in 2 stukken, nl. het deel vanaf de start van de stichting tot aan de start van de activiteiten van de coöperatie (de vraagbundelingsfase). En het tweede is het deel vanaf de oprichting van de coöperatie een feit is, omdat deze ook de laatste gebieden vanaf vraagbundeling en de gehele begeleiding en uitrol van het netwerk voor haar rekening kan nemen. Wanneer het proces gaat lopen zoals verondersteld, dan zullen de kosten van vraagbundeling van een aantal gebieden, meegenomen kunnen worden in de (financiering) van de exploitatie van reeds aangelegde gebieden. Voor de opstart van de vraagbundeling is een voorfinanciering nodig, waar geen enkele zekerheid tegenovergesteld kan worden. Immers, er zal nog moeten blijken of de doelstelling in de pilotgebieden gehaald gaat worden. Voor dit deel van de financiering zouden we graag een beroep doen op de gemeente. Voor de vraagbundelingsfase in zijn geheel is een kostenopzet gemaakt. Gezien de wens tot een go no go moment te kunnen komen, is - als gesteld- het voorstel de vraagbundeling aan te vangen met een try out fase. Dat maakt ook dat de verwachte kosten van de vraagbundeling in eerste instantie, waar mogelijk, beperkt kunnen worden tot de try out gebieden. Bijgaand is een overzicht toegevoegd met de verwachte kosten die we denken dat gemaakt moeten worden om de vraagbundeling in de try out gebieden een succes te laten worden. Pas na gebleken succes zal de kostenstructuur voor vervolg van de de vraagbundeling definitief gemaakt kunnen worden (en wellicht al mogelijk deel worden van de totale financiering). NB De vraagbundeling van de grote kernen, Joure, Balk en Lemmer, is een andere tak van sport, waarbij we vooral geholpen worden doordat we dan vanuit een werkend netwerk onze services aan kunnen gaan bieden. De financiering hiervan kan plaats vinden vanuit de coöperatie. Zoals nu berekend is, komt het totaal van de kosten van de vraagbundeling in de try out gebieden, inclusief een vergoedingen structuur aan de trekkers (kerngroepleden). De inzet gaat evenwel in deze fase reeds aan inzet op basis van vrijwilligheid voorbij. Het totaal van de begroting van kosten voor deze fase komt daarmee op 61.230,--. Dit bedrag is inclusief de reeds gemaakte kosten voor de gebiedsanalyse door Evert Blansjaar (ad 12.000,-). ook de kosten van de afgelopen maanden (vergaderkosten) zijn in dit overzicht meegenomen. Deels behelst het overzicht initiële kosten die in een vervolg fase niet meer gemaakt hoeven te worden. 10
Management Vanuit de kerngroep hebben Voorzitter Jaap Bosma en secretaris Anja Rombout zich bereid verklaard boven vrijwillige inzet uitgaande werkzaamheden uit te willen voeren voor de vraagbundeling in de try out fase. De kerngroep heeft daarmee ingestemd. Waar daar nodig, zullen zij expertise in moeten kunnen huren om de plannen en voortgang te kunnen toetsen en/of onderbouwen. Dit betreft deels de techniek, maar ook accountants goedkeuring voor de financiering en juridisch advies voor het inrichten van de coöperatie en de contracten met leveranciers en afnemers. Voor de uren van is een tarief opgevoerd van 65,-/uur. Dit betreft alleen de werkzaamheden die buiten de reguliere vrijwilligers bijdrage aan de initiatief groep/stichting vallen, zoals de vergaderingen en onderling overleg. Organisatie De stichting DFM op Glas wordt opgericht door 2 leden van de initiatiefgroep, Anja Rombout als secretaris en Jaap Bosma als voorzitter. De overige leden van de initiatiefgroep, te weten: Guus Verhoef, Leo van der Plaat, Peter Holkema, Oane Mink, Bert Veenstra en Hessel Zijlstra zullen een bewakende en indien nodig een aanvullende rol krijgen. Na de try out fase onder Stichting DFMop Glas, zal vanuit de Stichting de uiteindelijke structuur vormgegeven moeten worden: de Stichting richt de coöperatie op met bijbehorende coöperatiestructuur. Voor de feitelijke uitvoering daarvan stelt de coöperatie een professioneel management aan dat op verantwoordelijkheden en resultaten kan worden afgerekend. Dit management zal vanuit de exploitatie van de coöperatie bekostigd moeten worden. Namens de initiatief groep DFMopGlas, Anja Rombout Jaap Bosma 11
12