Working 9 5: hart voor je werk of werk voor je hart? Workshop CarVasZ congres De Reehorst, Ede 21 november 2014 Elly Vos, Mental Coaching Venlo Registerpsycholoog NIP / Arbeid & Gezondheid ellyvos@planet.nl tel. 06 48 31 61 42 1
Doel van deze workshop: kennismaken met het krachtenveld waarin de hartpatiënt kan komen wanneer hij terugkeert naar zijn werk, na een ziekenhuisopname. Situatie belichtend vanuit: - de Wet Verbetering Poortwachter; - de Richtlijn Hartrevalidatie, met betrekking tot de werkhervatting; - de persoonlijkheid en copingstijl van de patiënt/werknemer; - praktische tips voor de hulpverleners betreffende signalering en begeleiding naar de werkhervatting. 2
Definities van de gebruikte begrippen - de Wet Verbetering Poortwachter; - de Multidisciplinaire Richtlijn Hartrevalidatie, met betrekking tot de werkhervatting; - de persoonlijkheid en copingstijl van de patiënt/werknemer; - praktische tips voor de hulpverleners betreffende signalering en begeleiding naar de werkhervatting. 3
Wet Verbetering Poortwachter Wet van 29 november 2001. Doel: - verbetering van de procesgang in het eerste ziektejaar, - regels voor de ziekmelding en reïntegratie van werknemers, - de loondoorbetalingsverplichting van de werkgever. Inhoud: deze wet geeft normen voor inspanningen van werkgevers, werknemers en arbodiensten om werkhervatting door zieke werknemers te bevorderen; het uwv moet toetsen of er voldoende aan re-integratie is gedaan. Actoren in dit veld: - Bedrijfsarts - Werkgever - Werknemer 4
Multidisciplinaire Richtlijn Hartrevalidatie Nieuwste versie in 2011 verschenen. Inhoud: adviezen met betrekking tot - fysiek herstel - psychisch herstel; - leefstijlbevordering; - sociale participatie. 5
Patiënten en naasten Soorten patiënten: Overmoedige patiënt Patiënt met stress, type A-gedrag Sombere, piekerende patiënt Reële patiënt, schommelende stemming Naasten van de patiënt: Partner, kinderen: wat hebben zij gezien, meegemaakt? hoe is het gebeurde in hun beleving achtergebleven? 6
De verschillende periodes waarin we WvP, Richtlijn HR, patiënt en naasten gaan volgen: 1. Tijdens opname in het ziekenhuis 2. Tijdens de hartrevalidatie 3. Bij de nacontroles (na de hartrevalidatie) Per periode gaan we kijken wat van er speelt of van belang is betreffende - WvP, - Richtlijn HR, patiënt/werknemer en naasten - Tips voor de hulpverleners rondom de patiënt, in die periode. 7
Periode 1: Opname in het ziekenhuis WvP: Wanneer de patiënt een betaalde baan heeft: niet alleen patiënt, maar in het kader van de WvP: een zieke werknemer. Dag 1: ziekmelding Werknemer (of diens familie) meldt zich bij werkgever. Werkgever meldt werknemer ziek bij de bedrijfsarts of arbodienst. De bedrijfsarts of arbodienst neemt dan contact op met werknemer. Week 6: Probleemanalyse WIA Als werknemer bijna 6 weken ziek is: 1 e gesprek met de bedrijfsarts of arbodienst. Doel: vaststellen van de belastbaarheid van de werknemer. Dit heet de Probleemanalyse WIA. Werkgever houdt dossier bij met daarin alle afspraken die gemaakt zijn over de re-integratie. Tijdens de re-integratie kan werkgever de hulp inroepen van een re- integratiebedrijf. Week 8: Plan van aanpak WIA Werkgever en werknemer maken uiterlijk in de achtste week dat hij ziek is een Plan van aanpak WIA. Hierin staat wat werkgever en werknemer samen gaan doen om ervoor te 8 zorgen dat werknemer zo snel mogelijk weer aan het werk kan.
(vervolg periode 1) Richtlijn Hartrevalidatie: Nu niet van toepassing Patiënt: Patiënt herstellend, verwerkend. Toekomstperspectief Familie: Verschillende soorten emoties: geschrokken, opgelucht, bang, bagatelliserend etc. TIPS: - Observeer de stemming van de patiënt en maak deze bespreekbaar met hem - Observeer de stemming van de familie en maak deze bespreekbaar met hen - Observeer of hun stemming reeël is in verhouding tot de situatie van patiënt - In welke mate houdt het gebeurde alle partijen bezig? NB: Dromen? Slecht slapen? Angstig geworden? Flash-backs van het gebeurde? Zo ja: melden bij cardioloog/huisarts (bewaken PTSS) - Heeft iemand patiënt ziekgemeld bij zijn werkgever? 9
Ontslag uit het ziekenhuis WvP: Week 6: Probleemanalyse WIA Als de werknemer bijna 6 weken ziek is: gesprek met de bedrijfsarts of arbodienst. Doel: vaststellen van de belastbaarheid van de werknemer. Dit heet de Probleemanalyse WIA. Werkgever houdt dossier bij met daarin alle afspraken die gemaakt zijn over de reintegratie. Tijdens de re-integratie kan werkgever de hulp inroepen van een reintegratiebedrijf, nu of later in het hersteltraject. Week 8: Plan van aanpak WIA Werkgever en werknemer maken Plan van aanpak WIA. Inhoud: wat gaan werkgever en werknemer samen gaan doen om ervoor te zorgen dat hij zo snel mogelijk weer aan het werk kan? Richtlijn Hartrevalidatie: Cardioloog : verwijsbrief voor de aanmelding bij de Hartrevalidatie. 10
(vervolg: Ontslag) Patiënt: Opgelucht= ok! Over grenzen heengaand? Het gebeurde bagatelliserend? Té stoer ten opzichte van wat er gebeurd is? Angstig, bang om te bewegen, iets te ondernemen. Weinig actief. Stil. Piekerend? Naasten: - Zich enigszins herpakt? - Hoe is het effect van hun gedrag op de patiënt? Remmend? Stimulerend? Is dat gedrag reeël m.b.t. de huidige situatie? TIPS: - Heeft patient al oproep gehad voor bedrijfsarts? Heeft werkgever geïnformeerd? - Heeft cardioloog verwijsbrief geschreven voor de aanmelding bij Hartrevalidatie? - Zijn patiënt en familie zich bewust van hun houding ten opzichte van het gebeurde en van hun huidige gedrag? - Zijn zij bewust geworden van hun stemming t.o.v. het gebeurde? - Is deze stemming reeël t.o.v. het gebeurde? Of té vrolijk? Of té somber, té angstig? - NB: depressieve klachten kunnen verpakt zijn in de vorm van vermoeidheid of bijwerking van medicijnen. LET OP!!!! 11 - Heeft patient en/of familie herbelevingen/dromen over dat wat gebeurd is? (PTSS?)
Periode 2: Hartrevalidatie Poliklinische hartrevalidatie is voor vele diagnosegroepen bewezen effectief en veilig. Voorwaarden voor een effectief poliklinisch hartrevalidatie programma is wel dat het programma wordt uitgevoerd door een multidisciplinair team, bestaande uit artsen, psychologen, maatschappelijk werkenden, diëtisten, fysiotherapeuten, bewegings-agogen en verpleegkundigen. Bewezen gunstige effecten van hartrevalidatie zijn: - toename van inspanningstolerantie - bevorderen van zelfvertrouwen - reductie mortaliteit - reductie van angst en depressie. - toename van zuurstofvoorziening van het hart - beter lipidenprofiel: - daling van totaal cholesterol en LDL - stijging van HDL 12
Uitgangspunten hartrevalidatie: 1. zorg op maat; 2. meerwaarde van groepsverband; 3. meerwaarde van multi- en interdisciplinaire aanpak; 4. afstemming met de zorg binnen, buiten en na de hartrevalidatie. 13
Model voor hartrevalidatie 14
Diagnosegroepen voor hartrevalidatie De richtlijn hartrevalidatie 2004 (NVVC en NHS) geven aan dat de volgende diagnosegroepen in aanmerking komen voor een hartrevalidatieprogramma: 1. Patiënten na een myocardinfarct of acuut coronairsyndroom (ACS). 2. Patiënten met angina pectoris (ook in principe uitbehandelde myocardischemie). 3. Patiënten die een Percutane Coronaire Interventie (PCI) hebben ondergaan. 4. Patiënten na Coronary Artery Bypass Grafting (CABG) of klepchirurgie. 5. Patiënten met een lage belastbaarheid als gevolg van een slechte linkerkamerfunctie. 6. Patiënten na een operatief gecorrigeerde congenitale hartafwijking. 7. Patiënten na een ICD-implantatie (implanteerbare cardioverter en defibrillator) of een pacemakerimplantatie (PM). 8. Patiënten die een harttransplantatie hebben ondergaan. 9. Patiënten met atypische thoracale pijnklachten (hartneurose). 10. Patiënten met gecureerde ritmestoornissen. 15
Inhoud Programma Hartrevalidatie - fysieke trainingen - ademhalings- en ontspanningsoefeningen - individuele begeleiding door maatschappelijk werk. - individuele psychologische begeleiding - cursus Hart voor gezondheid/r.e.t. (Relationele Emotionele Therapie (stressmanagement)) - begeleiding door diëtist; individueel of in groepen - informatiebijeenkomsten (t.a.v. gezonde voeding, risicofactoren, hartziekten ) - begeleiding bij werkhervatting - begeleiding bij stoppen met roken - begeleiding door ergotherapeut Intake: basis voor revalidatieprogramma op maat. Duur: 2-3 maanden. Frequentie van de trainingen kan variëren van twee tot vier keer per week; afhankelijk van de belastbaarheid en de bij patiënt gestelde doelen. Op basis van het risicoprofiel: intensieve, individuele of groepsgewijze interventie, gericht op preventie. 16
Effecten volgen hartrevalidatieprogramma Bewezen effectief en veilig. Voorwaarden voor een effectief programma: uitvoering door een multidisciplinair team, (artsen, psychologen, maatschappelijk werkenden, diëtisten, fysiotherapeuten, bewegings-agogen en verpleegkundigen). Bewezen gunstige effecten van hartrevalidatie zijn: - toename van inspanningstolerantie - toename van zelfvertrouwen - reductie mortaliteit (30% minder kans op overlijden aan hartproblemen) - reductie van angst en depressie - toename van zuurstofvoorziening van het hart - beter lipidenprofiel: - daling van totaal cholesterol en LDL, stijging van HDL - 50% minder kans op ziekenhuisopname bij mensen met ernstige hartklachten - hogere kwaliteit van leven - snellere terugkeer naar werk. 17
Zoveel goede effecten, maar - Het programma wordt niet altijd aangeboden door de cardioloog: 1/3 van de potentiële kandidaten doorloopt het - Geldgebrek van ziekenhuizen: geen revalidatieprogramma kunnen aanbieden aan alle hartpatiënten die het nodig hebben - Verkeerd beeld van de patiënten bij hartrevalidatie (niet nodig, alleen maar fitness) - Afstand van patiënt tot revalidatiecentrum - Kwaliteit niet altijd hetzelfde - Werkhervatting blijkt niet altijd besproken te worden tijdens de HR, en ook niet altijd gestart TIP: - Check bij de cardiologen of deze de patiënt regelmatig doorverwijzen naar hartrevalidatie 18
TIPS rondom hartrevalidatie: Check of patiënt hartrevalidatie heeft gehad. Wijs cardioloog op het belang van de hartrevalidatie: 30% van de patiënten een depressieve stoornis, 10% ontwikkelt een ernstige angststoornis. Hartrevalidatie is bewezen effectief om zowel sterfte als deze klachten te verminderen. Werkhervatting tijdens de hartrevalidatie laten starten! Met bedrijfsarts opbouwplan maken in uren/taken, afgestemd op de mogelijkheden vd werknemer Bij depressieve klachten: patiënt naar hartrevalidatie!! 19
Periode 3: Nacontroles WvP: - iedere 6 weken contact met werkgever inzake werkhervatting - Bij 52 weken ziekte: eerstejaarsevaluatie, UWV controleert inspanningen afgelopen ziektejaar. Hartrevalidatie: - check of deze doorlopen is. Is t nú nodig? Dan verwijzing via cardioloog. Patiënt: - hoe beleeft deze zijn ziekte- en herstelproces? Familie: - hoe beleven de naasten het ziekte- en herstelproces van de patiënt? Hebben zij 20 knelpunten in het omgaan met het proces?
vervolg Periode 3: Nacontrole TIPS: Check patiënt op - omgaan met de ziekte (geaccepteerd?), indien nodig: adviseer psychologische begeleiding - herbelevingen inzake doorgemaakte stress, indien nodig: adviseer psychologische begeleiding bij therapeut die EMDR kan toepassen - fysieke capaciteiten/beperkingen, indien nodig, adviseer: beweeggroepen met lotgenoten (zie website Hart en Vaatgroep) - depressieve klachten/angstklachten, indien nodig, adviseer: stressmanagementtraining of verwijzing naar psycholoog - leefstijlgewoonten, indien nodig, adviseer: activiteiten Hart en Vaatgroep op dit gebied - sociale steun, begrip, indien nodig, adviseer: lotgenotencontact, stressmanagementtraining (beide zie website Hart en Vaatgroep) - werkhervatting, indien nodig: via bedrijfsarts mogelijkheid traject met psycholoog van Arbeid en Gezondheid onderzoeken (deze kan bemiddelen in de interactie met werkgever, bedrijfsarts én werknemer/patiënt) - therapietrouw inzake medicijngebruik. Check naasten op - manier van omgaan met de patiënt; 21 - posttraumatische stress.