vzw COPRO asbl Dit pdf bestand bevat alle beschikbare talen van het opgevraagde document

vzw COPRO asbl Dit pdf bestand bevat alle beschikbare talen van het opgevraagde document Ce fichier pdf reprend toutes langues disponibles du document demandé This pdf file contains all available languages of the requested document Dieses PDF-Dokument enthält alle vorhandenen Sprachen des angefragten Dokumentes

COPRO vzw Onpartijdige Instelling voor de Controle van Bouwproducten Z.1 Researchpark - Kranenberg 190-1731 Zellik 02 468 00 95 info@copro.eu BTW BE 0424.377.275 02 469 10 19 www.copro.eu KBC 426-4079801-56 TOEPASSINGSREGLEMENT TRA 55 COPRO Versie 4.0 04-05-2012 TOEPASSINGSREGLEMENT VOOR POLYMEERGEMODIFICEERDE BITUMEN VOOR DE WEGENBOUW Goedgekeurd door de Adviesraad PmB op 04-05-2012. Bekrachtigd door de Raad van Bestuur op 11-12-2012. COPRO 2012

INHOUD Voorafgaande noten 3 Definities, referenties, en afkortingen 3 Art. 1 TOEPASSINGSGEBIED 4 Art. 3 KEURINGSINSTELLINGEN 5 Art. 4 CONTROLELABORATORIA 5 Art. 5 ZELFCONTROLE 5 Art. 5.2 Productie-installaties 5 Art. 5.3 Laboratorium voor zelfcontrole 6 Art. 5.4 Kalibraties en ijkingen 6 Art. 5.6 Technisch dossier 6 Art. 5.7 Controleschema's 7 Art. 5.8 Werkboeken 9 Art. 5.9 Controleregisters 9 Art. 6 PRODUCTIDENTIFICATIE EN GEBRUIK VAN HET CERTIFICATIELOGO 10 Art. 8 EXTERNE CONTROLE 10 Art. 8.2 Controlebezoeken 10 Art. 8.3 Controleproeven 11 Art. 10 INLEIDEND BEZOEK EN TOELATINGSPERIODE 12 Art. 10.2 Toelatingsperiode 12 Art. 10.3 Zelfcontrole tijdens de toelatingsperiode 12 Art. 10.5 Externe controle tijdens de toelatingsperiode 12 Art. 11 VERGUNNINGSVERLENING EN CERTIFICAAT 13 Art. 11.5 Wijziging van de vergunning 13 Art. 13 FINANCIEEL STELSEL 13 Art. 13.1 Financieel reglement 13 BIJLAGE A: Definitie van equivalent polymeer 14 BIJLAGE B: Overzichtslijst proeffrequenties industriële zelfcontrole 15 BIJLAGE C: Controleproeven 16 BIJLAGE D: Flowsheet reproduceerbaarheid 17 BIJLAGE E: Model van aangifteformulier 19 Document COPRO: TRA55 Toepassingsreglement voor polymeergemodificeerde bitumen Versie 4.0 d.d. 04/05/2012 2/19

Voorafgaande noten Dit toepassingsreglement vult de bepalingen aan van het reglement voor productcertificatie in de bouwsector CRC 01. Behalve wat betreft de in dit document vermelde aanvullingen zijn de artikels van het reglement voor productcertificatie CRC 01 van toepassing. Onderhavige artikels verwijzen naar de nummers van de artikels van het reglement voor productcertificatie. De vergunninghouder verbindt er zich toe om de bepalingen van de cursief gedrukte tekst na te leven, maar in principe dient hij dit niet aan de keuringsinstelling voor te leggen. Het certificatiecomité kan, in geval van niet-conformiteit of andere problemen, opleggen dat de vergunninghouder aantoont dat hij zijn verplichtingen naleeft. Definities, referenties, en afkortingen Definities Laboratoriummonster Monster voor de laboratoriumproeven (definitie van de EN 58). Equivalent polymeer Zie bijlage A. Initiele typetest PmB Product Recept Type Complete set van proeven of andere procedures beschreven in de technische specificaties om de prestaties van productiemonsters, representatief voor het product, te bepalen voor de gespecificeerde karakteristieken. Polymeergemodificeerde bitumen. In dit reglement wordt een product gedefinieerd als een gemodificeerd bitumen volgens éénzelfde recept. Elk product dient een aparte commerciële benaming te hebben. In éénzelfde recept: - is de tolerantie op het percentage polymeer -0,0%/+0,5% ten opzichte van het vooropgestelde percentage, - mag het polymeer niet vervangen worden door een ander polymeer (andere formule) maar wel door een equivalent polymeer, - is het basisbitumen van dezelfde klasse (als de productie-eenheid van het basisbitumen verschilt beslist de PmB-fabrikant of hij beschouwt dat het een nieuw recept betreft). Een PmB is van een ander type van zodra minstens één van de gespecificeerde karakteristieken verschilt. Document COPRO: TRA55 Toepassingsreglement voor polymeergemodificeerde bitumen Versie 4.0 d.d. 04/05/2012 3/19

Referenties CRC 01 LOGO 01 NBN EN 12597 Reglement voor productcertificatie in de bouwsector Reglement voor het gebruik van het COPRO-logo en de verwijzing naar het COPRO-merk Bitumen en bitumineuze bindmiddelen - Terminologie NBN EN ISO 4259 Aardolieproducten Bepaling en toepassing van gegevens over nauwkeurigheid van beproevingsmethoden RNR 03 Reglementaire nota voor ijking, kalibratie en verificatie TAR 01 COPRO-Partijkeuringstarief TAR 02 Financieel stelsel in het kader van het merk van overeenkomstigheid COPRO TRA 54 Toepassingsreglement voor bitumen voor de wegenbouw Afkortingen TRA Art. 1 TOEPASSINGSGEBIED Toepassingsreglement voor het gebruik en de controle van het COPRO- of BENOR-merk voor een specifiek product Art. 1.1.1 Dit toepassingsreglement is van toepassing op de verlening van de vergunning voor het gebruik van het COPRO-certificaat van overeenkomstigheid en het COPROcertificatielogo van overeenkomstigheid aan bitumen, gemodificeerd door polymeren gebruikt in de wegenbouw. De certificatie van gemodificeerde bitumen door toevoeging van polymeren kan gebeuren voor elk product dat het voorwerp uitmaakt van minstens een van de volgende documenten: - het SB 250, - het CCT, Qualiroute, - het TB 2011, - een bijzonder bestek, - een Ministeriële Omzendbrief, - een bijzondere geschreven overeenkomst tussen de vergunninghouder en COPRO. De vergunninghouder specificeert zijn productengamma aan de hand van een door de certificatie-instelling gewaarmerkte technische fiche voor ieder gecertificeerd product. Deze technische fiche wordt jaarlijks geactualiseerd en maakt integrerend deel uit van het certificaat. Document COPRO: TRA55 Toepassingsreglement voor polymeergemodificeerde bitumen Versie 4.0 d.d. 04/05/2012 4/19

De technische fiche vermeldt minstens: - de productie-eenheid en identificatienummer, - de benaming van het product overeenkomstig de documenten vermeld in artikel 1.1.1 van dit reglement, - de toepasselijke keuringsdocumenten, - de commerciële benaming van het product, - de versie van technische fiche, - de specificaties van het product volgens de toepasselijke keuringsdocumenten, alsook de proefmethoden en voor de frequente proeven de jaarlijkse gemiddelden. - informatieve gegevens: - weerstand tegen veroudering RTFOT: elastisch herstel na verharding, - DSR (15 C,10 Hz; 52 C,1,6 Hz), - BBR (hoogste kritische temperatuur), - dynamische viscositeit bij temperaturen vanaf 135 C tot 180 C per stap van 15 C, - aanbevolen mengtemperatuur van het asfalt voor de voorbereiding van proefstukken verdicht met behulp van de gyratorpers (eventueel temperatuursinterval), - aanbevolen verdichtingstemperatuur (= mengtemperatuur 10 C), - omstandigheden waarin het product moet worden opgeslagen: niet te overschrijden temperatuur, - het % oplosbaarheid van het PmB met opgave van het ter controle te gebruiken solvent. Technische fiches worden aangemaakt en geraadpleegd via http://extranet.copro.eu. Art. 1.1.2 De COPRO-certificatie voor gemodificeerd bitumen is een vrijwillige productcertificatie. Indien er een geharmoniseerde EN-norm van toepassing is, wordt het COPROcertificaat slechts uitgereikt nadat de fabrikant voldaan heeft aan alle reglementaire bepalingen betreffende de CE-markering. Art. 3 KEURINGSINSTELLINGEN Art. 3.1.2 De lijst met aangeduide keuringsinstellingen kan worden geraadpleegd op de website van COPRO (website: www.copro.eu). Art. 4 CONTROLELABORATORIA Art. 4.1.2 Een actuele lijst van de aangeduide laboratoria kan worden geraadpleegd op de website van COPRO (website: www.copro.eu). Art. 5 ZELFCONTROLE Art. 5.2 Art. 5.2.1 Productie-installaties De fabrikant legt de productiemiddelen, de productieparameters en de grondstoffen vast om te komen tot een conform product. De productie-installaties moeten overeenkomen met de eisen die hij stelt in zijn technisch dossier. Document COPRO: TRA55 Toepassingsreglement voor polymeergemodificeerde bitumen Versie 4.0 d.d. 04/05/2012 5/19

Art. 5.3 Art. 5.3.1 Art. 5.3.2 Art. 5.4 Art. 5.4.1 Laboratorium voor zelfcontrole De monsternemingen gebeuren volgens EN 58, de monstervoorbereiding volgens NBN EN 12594. Het intern laboratorium voor zelfcontrole moet minstens beschikken over de meet- en beproevingsuitrusting voor volgende proeven: - indringing (NBN EN 1426), - verwekingspunt ring en kogel (NBN EN 1427), - dynamische viscositeit bij 135 C (NBN EN 13302, NBN EN 13702-1 of -2), - en in voorkomend geval elastisch herstel bij 25 C (NBN EN 13398). Voor de volgende proeven voor zelfcontrole kan de fabrikant eventueel beroep doen op de controleapparatuur van een extern laboratorium (volgens de toepasselijke proefmethodes). - breekpunt Fraass (NBN EN 12593), - kracht-ductiliteit bij 5 C (NBN 13589, gevolgd door EN 13703), - vlampunt (NBN EN ISO 2592 C.O.C), - veroudering R.T.F.O.T.(NBN EN 12607-1), - D.S.R. (NBN EN 14770), - B.B.R. (NBN EN 14771). Kalibraties en ijkingen Elk laboratorium is permanent verantwoordelijk voor de goede werking en de controles, kalibraties en ijkingen van zijn materieel en zijn controle-, meet-, en beproevingsuitrusting. De reglementaire bepalingen voor deze controles, kalibraties en ijkingen zijn opgenomen in de reglementaire nota RNR 03. Art. 5.6 Art. 5.6.3 Technisch dossier In aanvulling op de bepalingen van CRC 01 bevat het technisch dossier de volgende gegevens: - het schema voor de controle van de grondstoffen, van de productie, en van de eindproducten, - het schema van de voorzieningen voor controle van het transport (bv. contractuele voorzieningen, ingangscontroles), - het schema met de corrigerende maatregelen, - iedere toegestane afwijking op het reglement, - elk aanvullend gegeven volgens de bepalingen van dit reglement. Elke wijziging of aanpassing van het technisch dossier moet worden goedgekeurd door de certificatie-instelling. Document COPRO: TRA55 Toepassingsreglement voor polymeergemodificeerde bitumen Versie 4.0 d.d. 04/05/2012 6/19

Art. 5.7 Art. 5.7.1 Controleschema's Controle van de grondstoffen: De controle op het bitumen wordt uitgevoerd volgens de frequenties van TRA 54. Voor andere producten stelt de fabrikant de uit te voeren analyses vast. De BENOR- of COPRO-gecertificeerde grondstoffen worden vrijgesteld van controle van de gecertificeerde kenmerken, voor zover een leveringsbon met vermelding van de BENOR- of COPRO-certificatie de levering vergezelt. In dit geval beperkt de controle zich tot een visueel nazicht van de grondstoffen en tot het nazicht van hun identificatie en de overeenkomstigheid van de in deze documenten vermelde gegevens met de geleverde hoeveelheden. Voor grondstoffen waarvoor geen BENOR- of COPRO-certificatie mogelijk is, kan dezelfde vrijstelling als voor BENOR- of COPRO-gecertificeerde grondstoffen worden bekomen, op voorwaarde dat ze worden geleverd met een ander keuringscertificaat of met een partijkeuringsattest en mits schriftelijke toelating door de certificatie-instelling. Anders worden deze geanalyseerd volgens de eisen van de fabrikant van het PmB. Controle van de productie: De productie wordt door de fabrikant gecontroleerd volgens een door hem voorgesteld en door de certificatie-instelling aanvaard controleplan met criteria en aard en frequenties van de controles van de productieparameters. Het controleplan omvat minstens het volgende: - de gebruikte grondstoffen, - de effectieve dosering van de grondstoffen, - de mengtijd en -temperatuur, - de berekening van de uitgevoerde correctie, - de eventuele andere productieparameters. De beheersing van het productieproces wordt aangetoond door middel van een beheerste variabiliteit van de proeven viscositeit en verwekingspunt ring en kogel. (cf. volgende paragraaf). Controle van de eindproducten: Een laboratoriummonster dient genomen te worden van elke tank vóór het product verbruikt of geleverd wordt. Van zodra er nieuwe productie wordt toegevoegd dient een nieuw laboratoriummonster genomen te worden vooraleer het product verbruikt of geleverd wordt. De minimale frequenties zijn weergegeven in bijlage B en zijn van toepassing voor alle gecertificeerde producten. De resultaten van indringing, verwekingspunt ring en kogel, dynamische viscositeit en elastisch herstel dienen gekend te zijn binnen de 2 werkdagen na de levering/gebruik. Om de beheersing van het productieproces aan te tonen is de afspraak dat binnen eenzelfde receptuur de variaties in viscositeit en verwekingspunt ring en kogel beperkt dienen te zijn: - voor de dynamische viscositeit is de range maximaal 300 mpa.s (verschil tussen hoogste en laagste toelaatbare waarde), - voor wat betreft het verwekingspunt ring en kogel is de maximale range 25 C (laagste toelaatbare waarde blijft uiteraard de waarde van de specificatie). De fabrikant specificeert de interne specificaties volgens voorgaande regels. Document COPRO: TRA55 Toepassingsreglement voor polymeergemodificeerde bitumen Versie 4.0 d.d. 04/05/2012 7/19

Art. 5.7.2 Controle van de opslag van producten: Temperatuur en duur van de opslag van elk eindproduct worden vastgelegd en doorlopend gecontroleerd zodat degradatie van de producten vermeden wordt. In geval van verlengde opslag (> 1 week) dienen er proeven van verwekingspunt ring en kogel uitgevoerd te worden, zodat er op het ogenblik van de levering van het product een recent resultaat ( 1 week) beschikbaar is. Controle van het transport van producten: Wanneer de vergunninghouder voor het transport instaat dient hij de nodige stappen te voorzien om degradatie van het vervoerde product te vermijden. Maatregelen bij niet-conforme controleresultaten: Grondstoffen, fabricage en eindproducten: De fabrikant legt een door de certificatie-instelling goed te keuren controleschema voor, waarin de corrigerende maatregelen opgesomd worden, die toegepast worden in het geval van niet-conforme controleresultaten. Belangrijk hierbij is, dat ook bevoegdheden en verantwoordelijkheden vastgelegd worden. Indien een beproevingsresultaat niet conform is, treft de fabrikant eventueel de nodige maatregelen om de niet-conformiteit te verhelpen. Er wordt een nieuw monster genomen, waarop dezelfde proef wordt uitgevoerd als deze die aanleiding heeft gegeven tot het niet-conforme beproevingsresultaat. Het beproevingsresultaat van het nieuw monster is doorslaggevend. Indien dit eveneens niet conform is, stelt de fabrikant een onderzoek in naar de oorzaken van de tekortkomingen en bakent hij, desgevallend op basis van aanvullende controles en proeven, het twijfelachtige productiedeel af. Naargelang de ernst van de vastgestelde tekortkomingen, gaat de fabrikant over tot de afkeuring van het afgebakende productiedeel of treft hij de passende maatregelen om aan de tekortkomingen te verhelpen. In het geval dat niet-conforme producten geleverd zijn, brengt de fabrikant de keuringsinstelling onmiddellijk op de hoogte van de genomen maatregelen. Nazicht van de beheersing van het productieproces (zie ook punt 5.7.1 controle van de grondstoffen): in geval dat er viscositeitsresultaten buiten de vooropgestelde range liggen (intern vastgelegde range om de beheersing van het productieproces aan te tonen) dient de fabrikant minstens de conformiteit van het verwekingspunt ring en kogel van deze partij aan te tonen. Voor het verwekingspunt ring en kogel, is er slechts een tegenproef nodig indien het resultaat niet conform is (specificatie vermeld op de technische fiche). In ieder geval zoekt de fabrikant de oorzaak van deze afwijkingen en registreert hij de resultaten van dit onderzoek. In functie van de afwijkingen, van de frequenties van deze afwijkingen en de resultaten van dit onderzoek, beslist het certificatiecomité of de beheersing van het productieproces voldoende aangetoond is. Fabricage-uitrusting: De fabrikant gaat na, of de geregistreerde gegevens in overeenstemming zijn met de in het technisch dossier gestelde eisen. Indien de gegevens niet overeenstemmen, neemt hij de nodige maatregelen om onmiddellijk aan de tekortkomingen te verhelpen. Meet- en beproevingsuitrusting: Van elke tekortkoming, vastgesteld aan de meet- en beproevingsuitrusting, gaat de fabrikant onmiddellijk de invloed na op de resultaten van de proeven van zelfcontrole. Document COPRO: TRA55 Toepassingsreglement voor polymeergemodificeerde bitumen Versie 4.0 d.d. 04/05/2012 8/19

Art. 5.7.3 Art. 5.8 Art. 5.8.1 Art. 5.9 Art. 5.9.2 Indien uit dit nazicht blijkt, dat de overeenkomstigheid van de eindproducten met de norm niet gewaarborgd is, neemt de fabrikant onmiddellijk de passende maatregelen en verwittigt hij tezelfdertijd de keuringsinstelling. Afwijkingen met betrekking tot de controleschema's De certificatie-instelling kan, op voorstel van de fabrikant en mits beschrijving in het technisch dossier, toestaan dat de voorgeschreven controleschema's en/of proefmethodes gedeeltelijk worden vervangen door alternatieve controleschema's en/of proefmethodes, op voorwaarde dat: - het controleniveau van de alternatieve schema's gelijkwaardig is met dat van de referentieschema's, - de correlatie tussen de alternatieve proefmethodes en de referentiemethodes gekend is en periodiek wordt nagezien, - de overeenkomstigheid van de producten met de norm gewaarborgd blijft, zonder dat de betrouwbaarheid verlaagd wordt. Werkboeken De schikking en de presentatie gebeuren in onderling overleg met de keuringsinstelling. Indien de fabrikant voor de zelfcontroleproeven een beroep doet op een extern laboratorium, worden de verslagen van dit laboratorium als werkboek beschouwd. Controleregisters De controleregisters bevatten minstens de volgende gegevens: Register van de grondstoffen: Dit register bevat voor alle gecertificeerde grondstoffen de geleverde hoeveelheden, de kopieën van de leveringsbonnen in chronologische volgorde, de specificaties en eventuele beproevingsresultaten. Register van de fabricage: Voor elk te produceren product bevat dit register de initiële test, een productiefiche, de geproduceerde hoeveelheden, de aangebrachte correcties ten opzichte van de productiefiche in functie van de uitgevoerde controles, de plaats en stockagevoorwaarden van elke productie. Beproevingsregister: In dit register worden alle goede en slechte controleresultaten die betrekking hebben op het eindproduct en de maatregelen genomen bij niet-conforme proefresultaten geregistreerd. In dit register en/of de werkboeken dienen de volgende gegevens minstens vermeld te zijn: datum monsterneming, datum uitvoering proef, laborant. Dit register bevat tevens voor elk product de initiële type test. Indien de fabrikant voor de zelfcontroleproeven een beroep doet op een extern laboratorium, worden de resultaten bekomen door dit laboratorium ten laatste 5 werkdagen na het bekend zijn van de resultaten ingeschreven in de registers. Register van de voorraad: Dit register bevat voor alle leverbare producten de beschikbare stock en de stockageplaats. Register van de leveringen: Dit register bevat een afschrift van alle leveringsbonnen van eindproducten, alsook een maandelijkse overzicht van de geleverde hoeveelheden per product. Document COPRO: TRA55 Toepassingsreglement voor polymeergemodificeerde bitumen Versie 4.0 d.d. 04/05/2012 9/19

Register van de meet- en beproevingsuitrusting: Dit register bevat: a) de controle-, ijkings- en kalibratieresultaten van de productie-, meet- en beproevingsapparatuur, b) de ijkings- en kalibratiecertificaten van deze apparatuur. Art. 6 PRODUCTIDENTIFICATIE EN GEBRUIK VAN HET CERTIFICATIELOGO Art. 6.1.1 Voor de COPRO-gecertificeerde producten die in België worden geleverd vermelden de leveringsdocumenten minstens de volgende gegevens: - naam van de vergunninghouder, - de productie-eenheid en identificatienummer, - de laadplaats, -tijd en -datum, - de benaming van het product overeenkomstig de documenten vermeld in artikel 1.1.1 van dit reglement, - een éénduidige verwijzing van het product bv. code van de betreffende technische fiche, commerciële benaming, - de commerciële benaming van het product, - de hoeveelheid, - de verwijzing naar de COPRO-certificatie (zie logoreglement LOGO 01). Indien de benaming van het product overeenkomstig de documenten vermeld in art. 1.1.1 niet op de leveringsdocumenten vermeld wordt, dient een technische fiche meegegeven te worden waar die benaming wel aanwezig is. Art. 8 EXTERNE CONTROLE Art. 8.2 Art. 8.2.5 Controlebezoeken In principe is er één controlebezoek per 1000 ton. Het minimum aantal controlebezoeken is 4 per jaar. Het maximum aantal controlebezoeken is beperkt tot 8 per jaar. Om het de keuringsinstelling mogelijk te maken de controlebezoeken te organiseren zal, bij discontinue productie, de fabrikant - op eenvoudig verzoek van de keuringsinstelling - de productiedata via e-mail, fax of telefoon meedelen. Document COPRO: TRA55 Toepassingsreglement voor polymeergemodificeerde bitumen Versie 4.0 d.d. 04/05/2012 10/19

Art. 8.3 Controleproeven Art. 8.3.1 De controleproeven zijn bestemd voor het controleren van de overeenkomstigheid, de betrouwbaarheid en de reproduceerbaarheid van de resultaten. Art. 8.3.2 Aantal monsternemingen voor controleproeven: zie bijlage C. Art. 8.3.3 De monsternemingen voor de controleproeven geschieden volgens de keuze van de keuringsinstelling. Elke bemonstering omvat vijf monsters tezelfdertijd ontnomen. Eén monster wordt beproefd in het productielaboratorium in aanwezigheid van de afgevaardigde van de keuringsinstelling en een ander wordt beproefd in het controlelaboratorium. De drie andere monsters worden verzegeld en bewaard bij de fabrikant en dienen voor eventuele bijkomende controles van de reproduceerbaarheidstest cfr. punt 8.3.8.3. De reservemonsters dienen minstens 6 maanden bewaard te worden na de monsterneming (zonder tegenbericht). Art. 8.3.8 Beoordeling van de resultaten De fabrikant faxt of mailt de resultaten van de controleproeven die de afgevaardigde van de keuringsinstelling niet kon bijwonen naar de keuringsinstelling, van zodra deze gekend zijn. Art. 8.3.8.1 Overeenkomstigheidstest: Alle interne resultaten van het laboratorium voor zelfcontrole worden vergeleken met de eisen vermeld op de technische fiche. Indien de resultaten niet-overeenkomstig zijn, zijn de bepalingen van art. 5.7.2 van toepassing. Er wordt onmiddellijk een nieuw monster genomen in aanwezigheid van de keuringsinstelling. De proef die aanleiding gaf tot niet overeenkomstigheid wordt opnieuw uitgevoerd in aanwezigheid van de keuringsinstelling. In dit geval kan een bijkomend bezoek van de keuringsinstelling noodzakelijk zijn (aangerekend aan de vergunninghouder aan partijkeuringstarief). Het beproevingsresultaat van dit nieuwe monster is doorslaggevend. Indien dit niet voldoet, beslist het certificatiecomité over de te geven gevolgen. Art. 8.3.8.2 Betrouwbaarheidstest: De betrouwbaarheidstest dient om statistisch te onderzoeken of de resultaten (indringing en verwekingspunt ring en kogel) van de bijgewoonde proeven passen in de reeks van resultaten van de industriële zelfcontrole. De betrouwbaarheidstest wordt uitgevoerd op de proefresultaten van het eerste deelmonster van de bemonstering in het kader van de periodieke controleproeven bekomen in het bijzijn van de keuringsinstelling. De betrouwbaarheid wordt getest aan de hand van de volgende vergelijking: k = XS r s n m Document COPRO: TRA55 Toepassingsreglement voor polymeergemodificeerde bitumen Versie 4.0 d.d. 04/05/2012 11/19

Art 8.3.8.3 Waarin: k = de betrouwbaarheidsfactor, X S = resultaat bijgewoonde proef, r m = gemiddelde van de laatste XX proeven, s n = standaardafwijking van de laatste XX proeven. Wanneer de waarde van k groter is dan Y,YY, besluit men dat de betrouwbaarheidstest niet voldoet. In het geval dat de betrouwbaarheidstest niet voldoet dient de fabrikant de reden van dit falen te onderzoeken (normaliteit van de statistische reeks, ). Het certificatiecomité beslist op basis van de resultaten van het onderzoek of er een extra bezoek vereist is voor een herhaling van de betrouwbaarheidstest. Dit extra bezoek wordt aangerekend aan partijkeuringstarief. Reproduceerbaarheidstest: Voor zover de reproduceerbaarheid van de proefmethode bekend is (zie betreffende normen), wordt de reproduceerbaarheid van de beproevingsresultaten nagegaan door een reproduceerbaarheidstest uit te voeren. De reproduceerbaarheidstest is gebaseerd op de NBN EN ISO 4259 7.2. De flowsheet is opgenomen in bijlage D. De tegenproeven hebben enkel betrekking op de eigenschappen waarvoor de resultaten niet reproduceerbaar zijn. Alle kosten van monsterneming, transport en beproeving zijn ten laste van de vergunninghouder. Art. 10 INLEIDEND BEZOEK EN TOELATINGSPERIODE Art. 10.2 Toelatingsperiode Art. 10.2.3 De duur van de toelatingsperiode bedraagt minimum 10 productiedagen en maximum 1 jaar. De duur van de proefperiode is verder afhankelijk van de tijd die de fabrikant nodig heeft om aan alle bepalingen van onderhavig reglement te voldoen. Art. 10.3 Zelfcontrole tijdens de toelatingsperiode Art. 10.3.1 Tijdens de toelatingsperiode wordt de industriële zelfcontrole uitgevoerd zoals tijdens de vergunningsperiode. De proeffrequentie: zie bijlage B. Art. 10.5 Externe controle tijdens de toelatingsperiode Art. 10.5.1 Tijdens de toelatingsperiode wordt de externe controle uitgevoerd zoals tijdens de vergunningsperiode. Het minimum aantal bezoeken voor een toelatingsperiode is 2. Frequentie van controleproeven: zie bijlage C. Enkel conforme proeven (cfr. 8.3.8) komen in aanmerking. Document COPRO: TRA55 Toepassingsreglement voor polymeergemodificeerde bitumen Versie 4.0 d.d. 04/05/2012 12/19

Art. 11 VERGUNNINGSVERLENING EN CERTIFICAAT Art. 11.5 Art. 11.5.1 Wijziging van de vergunning Uitbreiding van de vergunning. De proeffrequenties voor uitbreiding zijn vermeld in bijlage B. Art. 13 FINANCIEEL STELSEL Art. 13.1 Financieel reglement Art. 13.1.1 De volgende tarieven zijn van toepassing (zie ook TAR 02): De basisprijs voor de productiebijdrage bedraagt 2,24/ton PmB voor het jaar 2002. Indien reeds een COPRO-bijdrage betaald wordt voor het basisbitumen wordt het tarief van het PmB verminderd met de bijdrage voor het bitumen. Voor de 20e van iedere maand deelt de vergunninghouder de geleverde hoeveelheden polymeergemodificeerde bindmiddelen in de voorafgaande maand, aan de certificatieinstelling mee. Dit gebeurt aan de hand van een aangifteformulier (model bijlage E aan dit toepassingsreglement). De facturatie van de productiebijdrage gebeurt maandelijks. Indien op het einde van het administratief jaar blijkt, dat de totale productie van PmB op jaarbasis de 4000 ton niet bereikt, wordt het laatste factuurbedrag verhoogd, zodanig dat op jaarbasis een minimum productiebijdrage voor 4000 ton PmB wordt bereikt. Als er voor eenzelfde productie-eenheid verschillende vergunningen zijn uit de reeks 54, 55, 56 en 57 (bitumineuze bindmiddelen) en minstens voor één van de vergunningen de minimum productie bereikt wordt, wordt er geen bijkomende productiebijdrage gevraagd, maar betaalt de vergunninghouder de proefkosten van de controleproeven die niet gedekt worden door de productiebijdrage. In tegenstelling tot de regels beschreven in het financieel stelsel (TAR 02) zijn de kosten met betrekking tot de controleproeven tijdens de vergunningsperiode voor de rekening van de certificatie-instelling (uitzondering cfr. vorige paragraaf). De kosten voor de verplaatsingen naar het buitenland zijn ten laste van de vergunninghouder. Document COPRO: TRA55 Toepassingsreglement voor polymeergemodificeerde bitumen Versie 4.0 d.d. 04/05/2012 13/19

BIJLAGE A: Definitie van equivalent polymeer Polymeer van het type SBS Polymeren kunnen als equivalent worden beschouwd als de in de tabel opgenomen eigenschappen binnen het toegestane verschil vallen. Eigenschap Toegestaan verschil Mogelijke proefmethode Opmerking Samenstelling copolymeer: gehalte aan styreen Mediane waarde (typische waarde ) 1 % (absoluut) ASTM D5775 Ruimtelijke structuur: Lineair / radiaal / Zelfde ruimtelijke structuur GPC (Gel permeatie chromatografie) Oliegehalte (oil extended SBS) Mediane waarde 1 % (absoluut) ASTM D5774 Moleculaire massa gedefinieerd via de viscositeit bij 25 C van een 5,23 (of 25) gewichtsprocent oplossing in tolueen de mediane moleculaire massa (typische waarde) 10 % (relatief) ASTM D445 Opgelet: waarden mogen slechts vergeleken worden indien ze bekomen werden met dezelfde gewichtsprocente oplossing. Indien minstens één van de karakteristieken niet binnen het toegestane verschil valt of niet gekend is, kunnen de polymeren niet als equivalent beschouwd worden. Andere Polymeren dan SBS Indien een fabrikant voor een ander type polymeer dan SBS ook gebruik wil maken van equivalentie dient hij technisch te verantwoorden hoe hij deze equivalentie beoordeelt. Document COPRO: TRA55 Toepassingsreglement voor polymeergemodificeerde bitumen Versie 4.0 d.d. 04/05/2012 14/19

BIJLAGE B: Overzichtslijst proeffrequenties industriële zelfcontrole PRODUCTGROEP PROEVEN (1) INLEIDINGSPERIODE UITBREIDINGSPERIODE MACHTIGINGSPERIODE MINIMALE FREQUENTIE MINIMALE FREQUENTIE MINIMALE FREQUENTIE NIEUW POLYMEERBITUMEN 1. Indringing 1/200T; 5/ product 1/ product (3) 1/200T/type of 1/laboratoriummonster; 1/ maand/type 2. Verwekingspunt Ring en Kogel (2) (6) 1/laboratoriummonster of 1/100T; 5/ product 3. Elastisch herstel bij 25 C (indien gespecificeerd) 1/ product (3) 1/laboratoriummonster of 1/100T/type; 1/ maand/type 1/200T; 5/ product 1/ product (3) 1/200T/type; 1/ jaar/type 4. Breekpunt FRAASS 1/3000T; 3/ product 1/ product (4) 1/3000T/type; 1/ jaar/type 5. Kracht-ductiliteit bij 5 C 1/3000T; 3/ product 1/ product (4) 1/3000T/type; 1/ jaar/type 6. Dynamische viscositeit bij 135 C (2) 1/laboratoriummonster of 1/100T; 5/ product 1/ product (3) 1/laboratoriummonster of 1/100T/type; 1/ jaar/type 7. Weerstand tegen veroudering: RTFOT 1/ product 1/ product (4) 1/jaar/type Massaverandering Resterende indringing Verhoging verwekingspunt Elastisch herstel 8. DSR (15 C/10Hz; 52 C/1,6 Hz) 1/ product (5) 1/ product (5) 2/jaar 9. BBR 1/ product (5) 1/ product (5) 2/jaar 10. Vlampunt 1/ jaar/product (5) 1/jaar/product (5) 1/jaar/type (1): Enkel voor de voor het betrokken product gecertificeerde eigenschappen, (2) : Naar keuze wordt viscositeit en/of verwekingspunt ring en kogel 1/ laboratoriummonster uitgevoerd, (3) : Proeven uit te voeren op de eerste 5 producties, (4) : Proeven uit te voeren op de eerste 3 producties, (5) : Monsters dienen verstuurd te zijn vooraleer machtiging op het product verleend wordt (zolang er geen eis is dienen de resultaten nog niet gekend te zijn), (6) : Opvolging van de conformiteit van het verwekingspunt ring en kogel in geval van langdurige opslag (zie punt 5.7.1 controle van de opslag). Document COPRO: TRA55 Toepassingsreglement voor polymeergemodificeerde bitumen Versie 4.0 d.d. 04/05/2012 15/19

BIJLAGE C: Controleproeven PRODUCTGROEP PROEVEN INLEIDINGSPERIODE FREQUENTIE MACHTIGINGSPERIODE JAARFREQUENTIE NIEUW POLYMEERBITUMEN 1. Indringing 1/ product, minimum 5 1 tot 8 (1) 2. Verwekingspunt Ring en Kogel 1/ product, minimum 5 1 tot 8 (1) 3. Elastische herstel bij 25 C (indien gespecificeerd) 1/ product 1 4. Breekpunt FRAASS 1/ product 1 5. Kracht-ductiliteit bij 5 C 1/ product 1 6. Weerstand tegen veroudering: RTFOT Massaverandering Resterende indringing Verhoging verwekingspunt 1/ product 1 7. Vlampunt 1/ product 1 - (1) # monsternemingen = # controlebezoeken cfr. 8.2.5 Document COPRO: TRA55 Toepassingsreglement voor polymeergemodificeerde bitumen Versie 4.0 d.d. 04/05/2012 16/19

BIJLAGE D: Flowsheet reproduceerbaarheid (eerste 2 monsters) intern resultaat XS controleresultaat XR abs (XS-XR) > R Nee of of Ja (3e en 4e monster) min 3 interne resultaten: gemiddelde MS min 3 controleresultaten: gemiddelde MR (3e monster) min 3 interne resultaten: gemiddelde MS (4e monster) min 3 controleresultaten: gemiddelde MR Ja abs (MS-XR) > R Ja abs (XS -MR) > R abs (MS-MR) > R2 Nee Nee Nee Reproduceerbaarheid OK Ja Nee (5e monster) min 3 resultaten 2de controlelaboratorium: gemiddelde ME verschil tussen gemiddelde dat het meest afwijkt en het gemiddelde van de andere gemiddelden moet vergeleken worden met R3 verschil > R3 Ja reproduceerbaarheid niet OK oorzaak dient onderzocht te worden door betrokken labo Document COPRO: TRA55 Toepassingsreglement voor polymeergemodificeerde bitumen Versie 4.0 d.d. 04/05/2012 17/19

Intern resultaat = resultaat zelfcontrole Controleresultaat = resultaat externe controleproef R = reproduceerbaarheid van de proefmethode volgens de Europese norm of volgens door adviesraad COPRO aanvaarde ringanalyse r = herhaalbaarheid van de proefmethode volgens de Europese norm of volgens door adviesraad COPRO aanvaarde ringanalyse k 1 = het aantal resultaten van het interne laboratorium k 2 = het aantal resultaten van het eerste controlelaboratorium k 3 = het aantal resultaten van het tweede controlelaboratorium k = het aantal resultaten van het laboratorium met het meest afwijkend gemiddelde R R R 2 1 1 = R² r²(1 ) 2k1 2k 2 R 1² 2 3 = + R4² 6 r² 1 1 1 1 = R² (3 ) ) en R1 = R² r²(1 ) 3 k1 k2 k3 k 4 Document COPRO: TRA 55 Toepassingsreglement voor polymeergemodificeerde bitumen Versie 4.0 d.d. 04/05/2012 18/19

BIJLAGE E: Model van aangifteformulier COPRO vzw Onpartijdige Instelling voor de Controle van Bouwproducten 1731 ZELLIK, Z.1 Researchpark, Kranenberg 190. 02 468 00 95 02 469 10 19 info@copro.eu Afdeling BTW BE 0424.377.275 KBC 426-4079801-56 CERTIFICATIE AANGIFTE van de leveringen van polymeergemodificeerde bitumen Datum Fabrikant Identificatienummer - - Productieplaats Maand 1 GELEVERDE HOEVEELHEID Product Geleverde hoeveelheid [ton] Tarief ( / ton) Totaal 2 OPMERKINGEN Naam Handtekening Document COPRO: TRA 55 Toepassingsreglement voor polymeergemodificeerde bitumen Versie 4.0 d.d. 04/05/2012 19/19

COPRO asbl Organisme impartial de Contrôle de Produits pour la Construction Z.1 Researchpark - Kranenberg 190-1731 Zellik 02 468 00 95 info@copro.eu TVA BE 0424.377.275 02 469 10 19 www.copro.eu KBC 426-4079801-56 REGLEMENT D'APPLICATION TRA 55 COPRO Version 4.0 4-05-2012 REGLEMENT D'APPLICATION POUR BITUME MODIFIE PAR DES POLYMERES UTILISE DANS LA CONSTRUCTION ROUTIERE Approuvé par le Conseil Consultatif PmB le 04-05-2012. Entériné par le Conseil d Administration le 11-12-2012. COPRO 2012

SOMMAIRE Notes Préliminaires 3 Définitions, références et abréviations 3 Art. 1 DOMAINE D'APPLICATION 4 Art. 3 ORGANISMES D'INSPECTION 5 Art. 4 LABORATOIRES DE CONTROLE 5 Art. 5 AUTOCONTROLE 5 Art. 5.2 Installations de production 5 Art. 5.3 Laboratoire d'autocontrôle 6 Art. 5.4 Etalonnages et vérifications 6 Art. 5.6 Dossier technique 6 Art. 5.7 Schémas de contrôle 7 Art. 5.8 Carnets de travail 9 Art. 5.9 Registres de contrôle 9 Art. 6 IDENTIFICATION DES PRODUITS ET UTILISATION DU LOGO DE CERTIFICATION 10 Art. 8 CONTROLE EXTERNE 10 Art. 8.2 Visites de contrôle 10 Art. 8.3 Essais de contrôle 11 Art. 10 VISITE PRELIMINAIRE ET PERIODE PROBATOIRE 12 Art. 10.2 Période probatoire 12 Art. 10.3 Autocontrôle en période probatoire 12 Art. 10.5 Contrôle externe en période probatoire 12 Art. 11 LICENCE ET CERTIFICAT 13 Art 11.5 Modification de la licence 13 Art. 13 REGIME FINANCIER 13 Art. 13.1 Règlement financier 13 ANNEXE A : Définition de polymère équivalent 14 ANNEXE B : Résumé fréquences d'essais autocontrôle industriel 15 ANNEXE C : Essais de contrôle 16 ANNEXE D : Organigramme reproductibilité 17 ANNEXE E : Modèle de formulaire de relevé 19 Règlement d'application pour bitume modifié par des polymères Document COPRO : TRA 55 2/19 Version 4.0 du 04-05-2012

Notes Préliminaires Ce règlement d'application est complémentaire aux conditions du Règlement de certification de produits dans le secteur de la construction CRC 01. Mis à part les précisions mentionnées dans ce document, les articles du Règlement de certification de produits CRC 01 sont d'application. Les articles ci-dessous se rapportent aux numéros des articles du Règlement de certification de produits. Le texte en italique concerne les dispositions que le licencié s engage à respecter, mais qui ne doivent en principe pas être présentées à l organisme d inspection. Le comité de certification peut imposer, dans des cas de non-conformité ou autres problèmes, que le licencié démontre qu il respecte ses engagements. Définitions, références et abréviations Définitions Echantillon de laboratoire Essai de type initial PmB Echantillon destiné aux essais de laboratoire (définition de la EN 58). Set complet d essais ou autres procédures décrites dans les spécifications techniques pour déterminer les performances d échantillons de production représentatif du produit pour les caractéristiques spécifiées. Bitume modifié par des polymères. Polymère équivalent Voir annexe A. Produit Dans ce règlement un produit est défini comme un bitume modifié produit selon une même recette. Chaque produit doit avoir une dénomination commerciale différente. Recette Dans une même recette : - la tolérance sur le pourcentage de polymère est de - 0,0%/+0,5% par rapport au pourcentage prévu, - le polymère ne peut être remplacé par un autre polymère (autre formule), mais peut l être par un polymère équivalent, - le bitume de base est de la même classe (si l unité de production du bitume de base diffère, le fabricant de PmB détermine s il considère qu il s agit d une nouvelle recette). Type Un PmB est considéré comme un type différent dès qu une caractéristique spécifié diffère. Document COPRO : TRA 55 Règlement d'application pour bitume modifié par des polymères Version 4.0 du 04-05-2012 3/19

Références CRC 01 LOGO 01 NBN EN 12597 NBN EN ISO 4259 RNR 03 TAR 01 TAR 02 TRA 54 Règlement de certification de produits dans le secteur de la construction Règlement d'usage du logo COPRO et des références à la marque COPRO Bitume et liant bitumineux Terminologie Produits pétroliers Détermination et application des valeurs de fidélité relatives aux méthodes d essai Note réglementaire pour vérification, étalonnage et calibrage Tarif pour les réceptions par lot COPRO Règlement financier dans le cadre de la marque de conformité COPRO Règlement d'application pour les bitumes pour la construction routière Abréviations TRA Art. 1 Règlement d'application d'usage et de contrôle de la marque COPRO pour un produit particulier DOMAINE D'APPLICATION Art. 1.1.1 Le présent règlement d'application est d'application pour l'octroi de la licence d'usage du certificat COPRO de conformité et du logo de certification COPRO de conformité pour les bitumes modifiés par des polymères utilisés dans la construction routière. La certification des bitumes modifiés par l'ajout de polymères peut avoir lieu pour tout produit faisant l'objet d'au moins un des documents suivants : - le CCT Qualiroute, - le SB 250, - le CCT 2011, - un Cahier Spécial des Charges, - une Circulaire d'un Ministère, - une convention écrite particulière entre le licencié et COPRO. Le licencié spécifie sa gamme de produits à l'aide d'une fiche technique authentifiée par l'organisme de certification pour chaque élément certifié. Cette fiche technique est actualisée annuellement et fait partie intégrante du certificat. Règlement d'application pour bitume modifié par des polymères Document COPRO : TRA 55 4/19 Version 4.0 du 04-05-2012

Art. 1.1.2 La fiche technique mentionne au moins : - l'unité de production et numéro d'identification, - la dénomination du produit conformément aux documents mentionnés en article 1.1.1 de ce règlement, - norme ou les cahiers des charges d'application, - la dénomination commerciale du produit, - la version de la fiche technique, - les spécifications du produit conformément aux documents mentionnés en article 1.1.1 de ce règlement ainsi que les méthodes d essais, et pour les essais fréquents les moyennes annuelles, - données informatives : - résistance au vieillissement RTFOT : retour élastique après vieillissement, - DSR (15 C, 10 Hz ; 52 C, 1,6 Hz), - BBR (température critique la plus élevée), - viscosité dynamique par pas de 15 C, de 135 C à 180 C, - température de malaxage de l asphalte conseillée pour la préparation des échantillons compactés à la presse giratoire (éventuellement un fuseau de températures), - température de compactage de l asphalte conseillée (= température de malaxage 10 C), - conditions de stockage du produit : température à ne pas dépasser, - le % de solubilité ainsi que le solvant à utiliser pour le contrôle. Les fiches techniques sont établies et consultables via http//extranet.copro.eu. La certification COPRO pour les bitumes modifiés par des polymères est une certification produit volontaire. Pour les bitumes modifiés pour lesquelles une norme EN harmonisée est d application, le certificat COPRO n est délivré qu après que le fabricant ait répondu à toutes les dispositions réglementaires concernant le marquage CE. Art. 3 ORGANISMES D'INSPECTION Art. 3.1.2 La liste des organismes d'inspection désignés est disponible sur le site web de COPRO (site web : www.copro.eu). Art. 4 LABORATOIRES DE CONTROLE Art. 4.1.2 Une liste à jour des laboratoires désignés est disponible sur le site web de COPRO (site web : www.copro.eu). Art. 5 AUTOCONTROLE Art. 5.2 Art. 5.2.1 Installations de production Le fabricant détermine les moyens de production, les paramètres de production et les matières premières pour obtenir un produit fini conforme. Les installations de production doivent correspondre aux exigences fixées dans le dossier technique. Document COPRO : TRA 55 Règlement d'application pour bitume modifié par des polymères Version 4.0 du 04-05-2012 5/19

Art. 5.3 Art. 5.3.1 Art. 5.3.2 Art. 5.4 Art. 5.4.1 Laboratoire d'autocontrôle Le prélèvement des échantillons est effectué selon la NBN EN 58, la préparation des échantillons selon la NBN EN 12594. Le laboratoire d'autocontrôle interne doit au moins disposer des équipements de mesure et d'essai, pour exécuter les essais repris ci-dessous : - pénétrabilité (NBN EN 1426), - température de ramollissement Bille et Anneau TBA (NBN EN 1427), - viscosité dynamique à 135 C (NBN EN 13302, NBN EN 13702-1 ou -2), - et le cas échéant retour élastique à 25 C (NBN EN 13398). Pour les essais d'autocontrôle repris ci-dessous, le fabricant peut éventuellement faire appel aux équipements de contrôle d'un laboratoire externe (selon les méthodes d'essais d'application). - point de fracture FRAASS (NBN EN 12593), - Force-ductilité à 5 C (NBN 13589 suivi par EN 13703), - Point éclair C.O.C ( NBN EN ISO 2592), - vieillissement R.T.F.O.T.(NBN EN 12607-1), - D.S.R (NBN EN 14770), - B.B.R. (NBN EN 14771). Etalonnages et vérifications Chaque laboratoire est en permanence responsable pour le bon fonctionnement ainsi que les contrôles, étalonnages et vérifications de ses appareils et de son équipement de contrôle, de mesure et d essai. Les dispositions réglementaires pour ces contrôles, étalonnages et vérifications sont reprises dans la note réglementaire RNR 03. Art. 5.6 Art. 5.6.3 Dossier technique En plus des dispositions du CRC 01, le dossier technique contient les données complémentaires suivantes : - un schéma pour le contrôle des matières premières, de la production et des produits finis, - le schéma des dispositions pour le contrôle du transport (p.e. dispositions contractuelles, contrôles à l entrée), - un schéma avec les mesures correctives, - toute dérogation à ce règlement préalablement approuvée, - toute donnée complémentaire conformément aux dispositions de ce règlement. Chaque modification ou adaptation du dossier technique doit être approuvée par l'organisme de certification. Règlement d'application pour bitume modifié par des polymères Document COPRO : TRA 55 6/19 Version 4.0 du 04-05-2012

Art. 5.7 Schémas de contrôle Art. 5.7.1 Contrôle des matières premières : Le contrôle du bitume est réalisé selon les fréquences du TRA 54. Pour les autres matières premières le fabricant détermine les analyses à effectuer. Les matières premières certifiées BENOR ou COPRO sont exemptes de contrôle des caractéristiques certifiées, pour autant qu un bon de livraison mentionnant la certification BENOR ou COPRO, accompagne chaque livraison. Dans ce cas, le contrôle se limite à une vérification visuelle des matières premières et à une vérification de leur identification et de la conformité des données mentionnées dans ces documents au sujet des quantités fournies. Pour des matières premières pour lesquelles la certification BENOR ou COPRO n est pas possible, la même exemption que pour les matières premières certifiées BENOR ou COPRO peut être obtenue, à condition que la fourniture soit accompagnée d un autre certificat de contrôle ou d une attestation de réception par lot et moyennant l autorisation écrite de l organisme de certification. Sinon celles-ci sont à contrôler selon les exigences du fabricant du PmB. Contrôle de la production : La production est contrôlée suivant un plan de contrôle qui reprend les critères, la nature et les fréquences des contrôles des paramètres de production, et que le fabricant soumet à l'approbation de l'organisme de certification. Ce plan de contrôle mentionne au moins : - les matières premières utilisées, - le dosage effectif des matières premières, - la température et la durée de malaxage, - les calculs de correction apportés, - les éventuels autres contrôles de paramètres de production. La maîtrise du processus de production est démontrée au moyen de la variabilité maîtrisée des essais de viscosité et de point de ramollissement bille et anneau (voir paragraphe suivant). Contrôle des produits finis : Un échantillon de laboratoire doit être prélevé de chaque cuve ou bac, une fois que la production est terminée, avant livraison ou utilisation du PmB. Dès que l on rajoute une production il y a lieu de prélever un nouvel échantillon de laboratoire avant livraison ou utilisation du PmB. Les fréquences d essais minimales reprises en annexe B sont d'application pour chaque produit certifié. Les résultats de pénétrabilité, de TBA, de viscosité dynamique et de retour élastique doivent être connus endéans les deux jours ouvrables après la livraison/l utilisation du PmB. Afin de démontrer la maîtrise du processus de production, il a été convenu que les variations en viscosité et en température de ramollissement bille et anneau doivent être limitées : - pour la viscosité dynamique, la largeur du fuseau est maximum 300 mpa.s (différence entre la valeur la plus élevée et la valeur la plus basse), - en ce qui concerne le point de ramollissement bille et anneau, la largeur du fuseau est au maximum 25 C (la valeur la plus basse autorisée reste évidement la valeur de la spécification). Le fabricant spécifie les spécifications internes suivant les règles précédentes. Document COPRO : TRA 55 Règlement d'application pour bitume modifié par des polymères Version 4.0 du 04-05-2012 7/19

Contrôle du stockage des produits : La température et la durée de stockage de chaque produit fini doivent être définies et contrôlée de manière continue afin d'éviter toute dégradation. En cas de stockage prolongé (> 1 semaine) des essais de point de ramollissement bille et anneau doit être réalisés afin de disposer d un essai conforme récent ( 1 semaine) lors de la livraison du produit. Contrôle du transport des produits : Au cas où le licencié se charge du transport il doit prendre les mesures nécessaires pour éviter une dégradation du produit transporté. Art. 5.7.2 Mesures à prendre en cas de résultats de contrôle non conformes : Matières premières, production et produits finis : Le fabricant présente un schéma de contrôle à faire approuver par l organisme de certification, dans lequel il énumère les mesures correctives qui sont appliquées en cas de résultats de contrôle non conforme. Il est important de préciser les compétences et responsabilités de chacun. Lorsqu un résultat d essai individuel est non conforme, le fabricant prend les mesures nécessaires pour remédier à la non-conformité. Un nouvel échantillon est prélevé; on réalisera sur celui-ci le même essai que celui qui a donné lieu à un résultat d essai non conforme. Le résultat d essai du nouvel échantillon est déterminant. Si celui-ci est également non conforme, le fabricant tentera de déterminer les causes des défaillances et il délimitera la partie de production douteuse, le cas échéant sur base de contrôles et essais supplémentaires. Selon la gravité des défaillances constatées, le fabricant refuse la partie de production délimitée ou prend les mesures adéquates pour remédier aux défaillances. Dans le cas où des produits non-conformes auraient été livrés, le fabricant informe immédiatement l'organisme d'inspection des mesures qu'il a prises. Vérification de la maîtrise du processus de production (voir aussi point 5.7.1 contrôle des produits finis) : en cas de résultat de viscosité hors du fuseau (fuseau interne pour démontrer la maîtrise du processus de production) le fabricant doit au moins démontrer la conformité du point de ramollissement Bille et Anneau du lot testé. Pour le point de ramollissement Bille et Anneau, un contre-essai est uniquement nécessaire si le résultat est non conforme (spécification mentionnée sur la fiche technique). En tous cas le fabricant recherche l origine de ces écarts et enregistre les résultats de cet examen. En fonction des écarts, de la fréquence de ces écarts et des résultats de cet examen, le comité de certification décide si la maîtrise du processus de production est suffisamment démontrée. Equipements de production : Le fabricant vérifie si les données enregistrées sont conformes aux exigences imposées dans le dossier technique. Si les données enregistrées ne correspondent pas, il prend les mesures appropriées afin de remédier immédiatement aux défaillances. Equipements de mesure et de contrôle : Le fabricant contrôle immédiatement l'influence de chaque défaillance, constatée aux équipements de mesure et de contrôle, sur les résultats des essais de l autocontrôle. Règlement d'application pour bitume modifié par des polymères Document COPRO : TRA 55 8/19 Version 4.0 du 04-05-2012