Projectbeschrijving Dijkherstel fase 1 West Zeeuws-Vlaanderen Maart 2009
Inhoudsopgave 1. Algemeen...3 2. Aanleiding...3 3. Doelstelling...3 5. Randvoorwaarden...4 6. Overzicht Dijkherstel 1 e fase...4 6.1 Tragel-west, incl. aansluiting Scherpbier, 500 m¹ + 100 m¹...5 6.2 Austerlitzdijk / Diomedeweg, totaal ca. 900 m¹...6 6.3 Nieuveltweg, ca. 550 m¹...8 6.4 Kleine Boomdijk, ca. 400 m¹ (Staatsbosbeheer)...9 6.5 Oosthavendijk, ca. 150 m¹...10 6.6 Westhavendijk, ca. 150 m¹...11 6.7 Zuiddijk, ten noordoosten van Sluis, 900 m¹...12 6.8 Resumerend...13 7. Aandachtspunten / Algemeen / Afbakening...14 8. Bijlagen...14 Projectbeschrijving Dijkherstel fase 1, West Zeeuws-Vlaanderen Pagina 2 van 18
1. Algemeen De gebiedscommissie West Zeeuws-Vlaanderen heeft zich het herstellen van verdwenen dijken ten doel gesteld. In het Gebiedsplan Natuurlijk Vitaal, Gebieds Gerichte Aanpak West Zeeuws-Vlaanderen is het zichtbaar maken van dragers en structuur van het landschap opgenomen als operationeel doel. Dijken zijn landschappelijk en recreatief aantrekkelijk. Het initiatief om in West Zeeuws- Vlaanderen een aantal verdwenen binnendijken te herstellen wordt in deze projectbeschrijving verwoord. DLG voert het project in opdracht van Provincie Zeeland uit. Gedeputeerde Staten van Zeeland hebben de 3 e uitvoeringsmodule van het gebiedsplan Natuurlijk Vitaal goedgekeurd. Als gevolg daarvan is het benodigde budget beschikbaar. 2. Aanleiding De 3 e uitvoeringsmodule bevat de planonderdelen: - Landbouw (kavelruilprojecten) - Natuur - inrichten nieuwe EHS + EHS recreatienatuur - Landschap - dijkherstel 1 e fase In totaal gaat het om ca. 10 km verdwenen dijken, die deels binnen de Ecologische Hoofd Structuur (EHS) en deels op landbouwpercelen gelegen zijn. In deze 1 e fase zijn dijken opgenomen die binnen de EHS vallen. De benodigde gronden zijn reeds verworven. De terreinen zijn eigendom van, en worden beheerd door het Stichting Het Zeeuwse Landschap of Staatsbosbeheer. Diverse (natuurontwikkelings-) projecten hebben een positieve grondbalans. Dat betekent veelal dat de ondergrond overblijft. Die is onbruikbaar voor toepassing bij kavelverbetering in de landbouw, maar prima geschikt voor toepassing in een dijklichaam. Bij het werk met werk maken resulteert het hergebruik van deze vrijkomende grond in een functionele toepassing elders. In deze 1 e fase is het beoogd doel het benutten van het bestaande gronddepot in de Willem Leopoldpolder nabij Retranchement. Bij een 2 e fase van geplande te herstellen dijken kunnen grondoverschotten van verschillende oorsprong worden benut: - Aanleg rioleringen (Gemeenten) - Infrastructuur (Rijkswaterstaat) - Baggerspecie (Waterschap) - Natuurontwikkelingsprojecten (Provincie Zeeland) 3. Doelstelling Het herstellen en inrichten van verdwenen historische binnendijken. Deze fase 1 bestaat uit een 7-tal dijkvakken: Projectbeschrijving Dijkherstel fase 1, West Zeeuws-Vlaanderen Pagina 3 van 18
1. Tragel west (ten westen van Tragel): ca. 500 m¹ + 100 m¹ Scherpbier 2. Austerlitzdijk / Diomedeweg: ca. 900 m¹ 3. Nieuveltweg (zuid van Oostburg Groote Gat): ca. 550 m¹ 4. Kleine Boomdijk (noord van St. Kruis): ca. 400 m¹ 5. Oosthavendijk (noord van Draaibrug): ca. 200 m¹ 6. Westhavendijk (Hannekenswerveweg): 150 m¹ 7. Zuiddijk (oost van Sluis): 900 m¹ Totaal: ca. 3.650 m¹. Doelstelling bij herstel en inrichting zijn het vorm geven aan de reconstructie en recreatief medegebruik mogelijk maken in de vorm van wandelpaden. Omliggende landbouwpercelen mogen geen overlast ondervinden van de aan te leggen dijken. Alle dijkvakken zijn in het bezit van Stichting Het Zeeuws Landschap (HZL), met uitzondering van Kleine Boomdijk: Staatsbosbeheer. In de voorbereiding is voor de geplande dijken uitgegaan van een historisch principeprofiel. - Voetbreedte: 15 m¹ - Dijkhoogte: 3 m¹ - Kruinbreedte: 2 m¹ - Taluds gem. 1 : 2, breed ca. 6 m¹: landzijde steiler, zeezijde flauwer Het voorgaande resulteert in: ca. 25 m³ grond benodigd per strekkende meter dijk. Dus voor 1 km te herstellen dijk is 25.000 m³ grond nodig en een oppervlakte van 1,5 ha. In hst. 6 worden de profielen per dijkvak nader toegelicht. 4. Randvoorwaarden Relevante randvoorwaarden: - De desbetreffende percelen moeten in eigendom en gebruiksvrij zijn op het moment van start uitvoering. - De Gemeente en Provincie moeten diverse vergunningen zoals aanleg - en ontgrondingvergunning afgeven. - De reeds aanwezige natuurwaarden moeten gespaard blijven dan wel moeten er mitigerende maatregelen opgenomen zijn in het bestek om schade te beperken of te voorkomen. - De waterhuishouding van het gebied moet in een gesprek met het Waterschap Zeeuws Vlaanderen afgestemd zijn waarna deze organisatie de ontheffing op de Keur kan afgeven. - Over het project wordt met de streek gecommuniceerd dmv persberichten en persoonlijke gesprekken met aanwonende. 5. Overzicht Dijkherstel 1 e fase De volgende dijken worden hersteld: 1. Tragel-west: ca. 500 m¹ + 100 m¹ - aansluiting Scherpbier 2. Austerlitzdijk / Diomedeweg: ca. 900 m¹ Projectbeschrijving Dijkherstel fase 1, West Zeeuws-Vlaanderen Pagina 4 van 18
3. Nieuveltweg: ca. 550 m¹ 4. Kleine boomdijk: ca. 400 m¹ 5. Oosthavendijk: ca. 150 m¹ 6. Westhavendijk (Hannekenswerveweg): ca. 150 m¹ 7. Zuiddijk, ca. 900 m¹ Dijk 6 en 7: toegevoegd op voorstel HZL. Inventarisatie per dijktraject Hierna volgt een beschrijving / inventarisatie per dijklocatie. In deze beschrijving zijn de bevindingen en voorstellen meegenomen, zoals besproken in het projectteam. 5.1 Tragel-west, incl. aansluiting Scherpbier, 500 m¹ + 100 m¹ Algemene beschrijving: Dit dijktraject kenmerkt zich door een heel duidelijk missend deel. Het inpassen, aan de hand van de aan weerszijde aanwezige dijkprofielen is eenvoudig. Er is voldoende ruimte voor handhaving van een schouwstrook voor onderhoud van de aanliggende watergang. De bestaande dijkvoetbreedte zal worden aangehouden. Het westelijk dijkdeel, nabij Scherpbier, dat nog in particulier bezit is, zou het dijktracé en een mogelijke wandelroute completeren. Getracht wordt dit deel door middel van kavelruil te verwerven. Het te realiseren wandelpad is gepland aan de voet van de dijk. Overstapjes dienen te worden aangebracht. Het betreft een laarzenpad, ivm het aanwezige vee niet voor honden toegankelijk. Foto 5.1.1.: Tragel-west Projectbeschrijving Dijkherstel fase 1, West Zeeuws-Vlaanderen Pagina 5 van 18
Resumé dijkbeschrijving en controlepunten: Eigendom / pachtsituatie: HZL, meerjarige pachtovereenkomst (-2014). Deel west: wordt mogelijk verworven door DLG. Beplanting: Geen aanwezig, en is niet gepland. Beheersprogramma: Geen Programma Beheer. Recreatief medegebruik: Wandelroute: onderlangs de volledige dijk met overstapjes. Verkeersveiligheid: Geen bijzonderheden. Zicht omwonenden: Geen direct belanghebbenden. Situatie Waterschap: Schouwmogelijkheden blijven voldoende gewaarborgd. Inrichtingsmaatregelen / uitvoeringsaspecten: Grondwerk Gemiddeld zal er ter plaatse van de dijkkruin ca. 3,0 m¹ grond worden opgebracht. Voetbreedte is gemiddeld ca. 20 m¹, bij Scherpbier 15 m¹. Beplanting Er worden geen bomen gerooid. Er is geen nieuwe beplanting voorzien. Beheer: De dijk kan middels een pachtovereenkomst weer worden uitgegeven voor begrazing. Afrastering: Zoveel als mogelijk wordt bestaande afrastering gehandhaafd. Bij een totaallengte van 600 m¹ kan er op dit traject naar schatting ca. 17.500 m³ grond worden verwerkt. 5.2 Austerlitzdijk / Diomedeweg, totaal ca. 900 m¹ Algemene beschrijving: Austerlitzdijk, ca. 600 m¹: De Austerlitzdijk is vlak en breed, en is een hooi- en graasweide voor de schaapskudde. Een deel van de dijk is beplant met een dubbele rij bomen, alleen het deel zonder bomen wordt uitgevoerd. Het terrein valt onder het Programma Beheer, bloemdijk. De dijk wordt 1 maal per jaar gehooid en daarna nabeweid door de schaapskudde. Foto 5.2.1.: Austerlitzdijk Projectbeschrijving Dijkherstel fase 1, West Zeeuws-Vlaanderen Pagina 6 van 18
Diomedeweg, 300 m¹: Dijktraject is een wachtweide voor de schaapskudde. Foto 5.2.2.: Diomedeweg Resumé dijkbeschrijving en controlepunten: Eigendom / pachtsituatie: Austerlitzdijk: HZL, Hooi- en weideland schaapskudde. Wordt 1 maal gehooid en daarna nabeweid. Diomedeweg: wachtweide schaapskudde Beplanting: Wordt in deze fase niet uitgevoerd. Beheersprogramma: Diomedeweg, Austerlitzdijk en Maagdenbergweg: Programma Beheer = Bloemdijk. Recreatief medegebruik: Wandel- en ruiterroutes op schouwpad: toegankelijk houden. Verkeersveiligheid: I.v.m. schaapskudde rasters: belangrijk punt van aandacht: drukke polderweg. Zicht omwonenden: Geen direct belanghebbenden. Situatie Waterschap: Voldoende ruimte voor schouwen: een schouwpad aan de noordzijde wordt gereserveerd. Diversen: Afstemming met beheerder schaapskudde. Inrichtingsmaatregelen / uitvoeringsaspecten: Grondwerk Gemiddeld zal er ter plaatse van de dijkkruin ca. 3,0 m¹ grond worden opgebracht, 2,0 m¹ ter plaatse van de Diomedeweg. De voetbreedte is gemiddeld ca. 15, respectievelijk 10 m¹. Beplanting Er worden geen bomen gerooid. Er is geen nieuwe beplanting voorzien. Projectbeschrijving Dijkherstel fase 1, West Zeeuws-Vlaanderen Pagina 7 van 18
Beheer: Afrastering: De dijk kan middels een pachtovereenkomst worden uitgegeven voor begrazing. Zoveel als mogelijk wordt bestaande afrastering gehandhaafd. Bij een totaallengte van 900 m¹ kan er op dit traject naar schatting 16.500 m³ grond worden verwerkt. 5.3 Nieuveltweg, ca. 550 m¹ Algemeen: Deze dijk, welke deels nog te zien is (in het weiland uitgevlakt) is een voormalige liniedijk, onderdeel van de Staats-Spaanse Linies. Op deze locatie is het herstel van de Nieuwveltschans gepland (in het kader van de Staats- Spaanse Linies). Het project Dijkherstel zal hierop aansluiten. In overleg met HZL wordt het herstel van de dijk zacht uitgevoerd: d.w.z. ophoging tot max. 1 m¹ op het huidig maaiveld met een flauw talud aan de weidekant / noordzijde. Foto 5.3.1.: Nieuveltweg Resumé / controlepunten: Eigendom / pachtsituatie: Beplanting: Beheersprogramma: Recreatief medegebruik: Verkeersveiligheid: Zicht omwonenden: Verpacht. Geen beplanting op dijkprofiel of in omgeving aanwezig. Programma Beheer. Geen inrichtingsmaatregelen. Geen bijzonderheden. Met betrokkenen zijn persoonlijke keukentafelgesprekken gevoerd. Projectbeschrijving Dijkherstel fase 1, West Zeeuws-Vlaanderen Pagina 8 van 18
Situatie Waterschap: Mogelijk kan een in onbruik geraakt greppeltje worden gedempt. Verder geen bijzonderheden. Inrichtingsmaatregelen / uitvoeringsaspecten: Grondwerk Gemiddeld zal er ter plaatse van de dijkkruin max. 1,0 m¹ grond worden opgebracht. Voetbreedte is gemiddeld ca. 15 m¹. Beplanting Er worden geen bomen gerooid. Er is geen nieuwe beplanting voorzien. Beheer: Afrastering: De dijk kan in het huidige beheersprogramma blijven. Zoveel als mogelijk wordt bestaande afrastering gehandhaafd, deze zal deels moeten worden herplaatst. Bij een totaallengte van 550 m¹ kan er op dit traject naar schatting 8.250 m³ grond worden verwerkt. 5.4 Kleine Boomdijk, ca. 400 m¹ (Staatsbosbeheer) Algemene beschrijving: De Kleine Boomdijk is eigendom van Staatsbosbeheer, en is gesitueerd in het recent gerealiseerde natuurontwikkelingproject Kleine Kruiskreek. Aan de westzijde is al een deel van de verdwenen dijk opnieuw aangelegd. Foto 5.4.1.: Kleine Boomdijk Resumé dijkbeschrijving en controlepunten: Eigendom / pachtsituatie: Staatsbosbeheer, het terrein wordt verpacht voor begrazing. Beplanting: Niet aanwezig en niet gepland. Projectbeschrijving Dijkherstel fase 1, West Zeeuws-Vlaanderen Pagina 9 van 18
Beheersprogramma: Recreatief medegebruik: Verkeersveiligheid: Zicht omwonenden: Situatie Waterschap: Niet bekend. Geen inrichtingsmaatregelen. Geen bijzonderheden. Geen direct belanghebbenden. Schouwmogelijkheden veranderen niet. Inrichtingsmaatregelen / uitvoeringsaspecten: Grondwerk Gemiddeld zal er ter plaatse van de dijkkruin ca. 3,0 m¹ grond worden opgebracht. Voetbreedte is gemiddeld ca. 15 m¹. Beplanting Er worden geen bomen gerooid. Er is geen nieuwe beplanting voorzien. Beheer: De dijk kan middels een pachtovereenkomst worden uitgegeven voor begrazing. Afrastering: Zoveel als mogelijk wordt bestaande afrastering gehandhaafd, deze zal deels moeten worden herplaatst. Bij een totaallengte van 400 m¹ kan er op dit traject naar schatting 8.000 m³ grond worden verwerkt. 5.5 Oosthavendijk, ca. 150 m¹ Algemeen: Hier zijn hier eerder historische dijken hersteld. Het ontbrekende deel kan nu gerealiseerd worden. Wel is hier beplanting (jonge knotpopulieren) op het tracé aanwezig. Foto 5.5.1.: Oosthavendijk Projectbeschrijving Dijkherstel fase 1, West Zeeuws-Vlaanderen Pagina 10 van 18
Resumé / controlepunten: Eigendom / pachtsituatie: Beplanting: Beheersprogramma: Recreatief medegebruik: Verkeersveiligheid: Zicht omwonenden: Situatie Waterschap: HZL, pachtsituatie: deels niet verpacht. Aanwezig, jonge knotpopulieren. Geen. Geen inrichtingsmaatregelen. Bestaande wandelroute in directe omgeving is aanwezig. Geen bijzonderheden. Keukentafelgesprek heeft plaats gevonden.. Geen bijzonderheden. Inrichtingsmaatregelen / uitvoeringsaspecten: Grondwerk Gemiddeld zal er ter plaatse van de dijkkruin ca. 3,0 m¹ grond worden opgebracht. Voetbreedte is gemiddeld ca. 15 m¹. Beplanting Er worden deels bomen gerooid: rij zeezijde blijft staan. Beheer: De dijk kan middels een pachtovereenkomst worden uitgegeven voor begrazing. Afrastering: Zoveel als mogelijk wordt bestaande afrastering gehandhaafd, deze zal deels moeten worden herplaatst. Bij een totaallengte van 150 m¹ kan er op dit traject naar schatting 3.000 m³ grond worden verwerkt. 5.6 Westhavendijk, ca. 150 m¹ Algemeen: Deze dijk is afgevlakt, de basis is nog duidelijk aanwezig. Bij het opbrengen van grond zullen de knotpopulieren blijven staan. De dijk wordt verpacht voor begrazing. Foto 5.6.1.: Westhavendijk Projectbeschrijving Dijkherstel fase 1, West Zeeuws-Vlaanderen Pagina 11 van 18
Resumé / controlepunten: Eigendom / pachtsituatie: Beplanting: Beheersprogramma: Recreatief medegebruik: Verkeersveiligheid: Zicht omwonenden: Situatie Waterschap: HZL, de dijk wordt verpacht. Aanwezig, jonge knotbomen,- 10 jaar, in goede staat. Geen. Geen inrichtingsmaatregelen. Wandelroute is aanwezig. Geen bijzonderheden. Er is één belanghebbende waarmee een keukentafelgesprek is gevoerd. Geen bijzonderheden. Inrichtingsmaatregelen / uitvoeringsaspecten: Grondwerk Gemiddeld zal er ter plaatse van de dijkkruin tussen de bomen ca. 1,5 m¹ grond worden opgebracht. Voetbreedte is gemiddeld ca. 10 m¹. Beplanting Niet rooien. Beheer: De dijk kan middels een pachtovereenkomst worden uitgegeven voor begrazing. Afrastering: Zoveel als mogelijk wordt bestaande afrastering gehandhaafd, deze zal deels moeten worden herplaatst. Bij een totaallengte van 150 m¹ kan er op dit traject naar schatting 1.500 m³ grond worden verwerkt. 5.7 Zuiddijk, ten noordoosten van Sluis, 900 m¹ Dit tracé is in eigendom van HZL. Hier is dijkherstel mogelijk. De aanwezige bomen (iepen) zijn in slechte conditie, er waaien regelmatig diverse bomen om door de bekende entproblematiek. Kaalslag wordt voorkomen door de iepen aan de landzijde te rooien en de iepen aan de wegzijde te sparen. Foto 5.7.1.: Zuiddijk Projectbeschrijving Dijkherstel fase 1, West Zeeuws-Vlaanderen Pagina 12 van 18
Resumé / controlepunten: Eigendom / pachtsituatie: Beplanting: Beheersprogramma: Recreatief medegebruik: Verkeersveiligheid: Zicht omwonenden: Situatie Waterschap: HZL, verpacht. Dubbele rij iepen. Programma Beheer: Bloemdijk. Wandelroutes / wandelpad op kruin nieuwe dijk is in ontwerp opgenomen. Problematiek van regelmatig omwaaiende iepen: slechte ent. Geen direct belanghebbenden. Inventariseren iom waterschap. Inrichtingsmaatregelen / uitvoeringsaspecten: Grondwerk Gemiddeld zal er ter plaatse van de dijkkruin max. 2,5 m¹ grond worden opgebracht. Voetbreedte is gemiddeld ca. 12 m¹. Beplanting Eén rij iepen wordt gespaard: wegzijde. De andere rij bomen wordt gerooid. Er is geen nieuwe beplanting voorzien. Beheer: Afrastering: De dijk kan in het huidige beheersprogramma blijven. Zoveel als mogelijk wordt bestaande afrastering gehandhaafd, deze zal deels moeten worden herplaatst. Bij een totaallengte van 900 m¹ kan er op dit traject naar schatting 18.000 m³ grond worden verwerkt. 5.8 Resumerend In het gronddepot van de Willem-Leopoldpolder is voldoende grond beschikbaar om voorgestelde dijkvakken te realiseren. Transportroutes zullen in overleg met de wegbeheerders worden bepaald. In principe is bij een historische dijk de landkant steil en de waterkant flauw. Het is wenselijk om, indien beschikbaar, in ieder geval de bovenlaag van de dijken schrale grond toe te passen, d.w.z.: het dijklichaam opgebouwd uit zavelige lichte klei, geheel afgedekt met een zandige en licht zavelige toplaag van 0,3 m¹. Op alle locaties worden beperkt zitbankjes etc. in het ontwerp opgenomen. Totaal benodigde grond, naar schatting, per locatie: 1. Tragel-west, ca. 500 m¹ + 100 m¹ aansluiting Scherpbier : 17.500 m³ 2. Austerlitzdijk / Diomedeweg, ca. 900 m¹ : 16.500 m³ 3. Nieuveltweg, ca. 550 m¹ : 8.250 m³ 4. Kleine Boomdijk, ca. 400 m¹ : 8.000 m³ 5. Oosthavendijk, ca. 150 m¹ : 3.000 m³ 6. Westhavendijk, ca. 150 m¹ : 1.500 m³ 7. Zuiddijk, ca. 900 m¹ : 18.000 m³ Totaal te verwerken grond : 72.750 m³ Projectbeschrijving Dijkherstel fase 1, West Zeeuws-Vlaanderen Pagina 13 van 18
6. Aandachtspunten / Algemeen / Afbakening Mede naar aanleiding van voorgaande hoofdstukken zal er in het te volgen traject in het bijzonder aandacht worden geschonken aan: - DLG draagt samen met HZL en Staatsbosbeheer zorg voor een juiste tijdelijke onderbreking van de pacht en beheerpakketten. - Als opdrachtgever treedt op Provincie Zeeland, als adviseur de Gebiedscommissie West Zeeuws-Vlaanderen. De opdracht is verstrekt aan Dienst Landelijk Gebied Zeeland met als financiers: - ILG - Plattelands Ontwikkelings Programma (EU) - Nationaal Landschap Provincie - Natuur Compensatie Westerschelde Deze financiers hebben ieder een aandeel van 25 %. Verder betrokken partijen zijn: - Het Zeeuwse Landschap - Staatsbosbeheer - Natuurbeschermingsvereniging t Duumpje - Voortgangscommissie NCW - Gemeente Sluis - Waterschap Zeeuws Vlaanderen Daarnaast zijn de gemeente Sluis, Provincie Zeeland en het Waterschap Zeeuws- Vlaanderen betrokken voor diverse vergunningen en ontheffingen en HZL en SBB in verband met het eindbeheer. De dagelijkse organisatie is in handen van Dienst Landelijk Gebied. Inrichtings- en uitvoeringsaspecten: - Herstel dijken met lichte zandige grond. Zandige / schrale grond te verwerken in bovenlaag zuidzijde. - De gerealiseerde dijken worden ingezaaid met streekeigen gedorst zaaigoed, dit in overleg met de eindbeheerder. - Voor wat betreft de schaapskudde is een gefaseerde uitvoering gewenst i.v.m. verlies aan begraasbare delen. 7. Bijlagen - Bijlage 1: Schetsen dijkprofiel, principedoorsneden - Bijlage 2: Overzichtskaart, 1 blz. A3-formaat Projectbeschrijving Dijkherstel fase 1, West Zeeuws-Vlaanderen Pagina 14 van 18
Projectbeschrijving Dijkherstel fase 1, West Zeeuws-Vlaanderen Pagina 16 van 18
Projectbeschrijving Dijkherstel fase 1, West Zeeuws-Vlaanderen Pagina 17 van 18