Grenzen verleggen in het Waddengebied Maarten Hajer
De Waddenzee versterken: ja, maar hoe? 2
Waar J.C. Bloem niet geldt 3 En dan: wat is natuur nog in dit land? Waddenzee van (inter)nationaal belang Grootste Nederlandse natuurgebied Hoge potentiële natuurwaarde en dito belevingswaarde Regionale leefomgeving
Waddenzee van (inter)nationaal belang 4 Veel functies komen samen: Voedselvoorziening Natuur Recreatie & toerisme Energie Economie Hoe worden functies vervuld? Gescheiden? Verweven? Altijd uitstraling, beïnvloeding (in ruimte en tijd) Diverse confrontaties in het verleden (juridische procedures, uitspraken Raad van State)
Waddengebied: grenzen aan de groei 5 Fysieke grenzen en sociale grenzen Meer toerisme, meer industrie, meer gaswinning, meer visserij Maar ook: Klimaatverandering Demografische krimp Beperkte actuele natuurkwaliteit
Waddenzee Natuurkwaliteit 6 Resultaten Natuurbalans 2008: Natuurkwaliteit ca. 50% (vergeleken met meer natuurlijke situatie) Veroorzaakt door Teveel algen (en nutriënten) Afwezigheid van biobouwers als zeegras en mosselbanken (en gerelateerde fauna) Teloorgang kraamkamerfunctie Ontbreken Bruinvis
Bedreigingen 7 Bodemdaling (gaswinning, zoutwinning, zeespiegelstijging) Visserij (ook op de Noordzee), bodemvisserij (vis, garnalen, mosselen, kokkels) Landschappelijk: openheid (industriële ontwikkelingen kust, windmolens), verbinding met achterland (ontbreken estuariene zone) Druk op toeristische voorzieningen
Hoe nu verder? 8 Natuur Waddenzee dient versterkt te worden (Advies Commissie Meijer, Doel Waddenfonds) Maar hoe af te wegen? Wat moet versterkt worden? En hoe? Afwegingskader is (Haags) buzz-word. Afwegingskader is breder dan vergunningen-protocol Visie nodig voor lange termijn
Drie definities van planning Planning = (A + C)² Articulatie van een visie + Coördinatie van uitvoering en bewaken van centrale gedachte Planning = het denkbaar maken van mogelijke werelden (Hans van der Cammen) Planning is persuasive storytelling about the future (James Throgmorton)
Vier verkenningen 10 People Relaties verkennen Profit Planet : Biodiversiteit Energie en Voedsel Klimaatbestendigheid Recreatief Landschap Relaties verkennen
Kijkrichting Biodiversiteit 11 Aan de rand van de stad begint De Wadden Nationaal Landschap De Wadden Leeuwarden Nationaal Landschap De Wadden Groningen Vaarroutes Vergroten dynamiek Nationaal Park Grens Nationaal Landschap Huidig Herstel Estuariene overgangen
Kijkrichting Biodiversiteit 12 Waddenzee is Werelderfgoed en Nationaal Park (incl. delen eilanden) Bufferzone rond Waddenzee: eilanden en 15 km vastelandskust nationaal landschap Blik gericht naar de parel van het gebied: de Waddenzee, en daarom: Geen scheepvaart, geen visserij, beperkt toegankelijk, geleidelijke overgangen tussen park en bufferzone Bufferzone: geen grootschalige industrie, gericht op streekeigen karakter, versterken Waddenzee, versterken leefbaarheid, recreatie en toerisme
Kijkrichting Biodiversiteit 13 Geleidelijke overgang Vasteland en Waddenzee Zo buitendijks Zo binnendijks
Kijkrichting Biodiversiteit 14 Scores Kijkrichting Biodiversiteit Biodiversiteit ++ Landschap ++ Economie +/- Industriële ontwikkeling -- Recreatie & Toerisme ++ Energie 0
Kijkrichting Energie en Voedsel 15 Aquacultuur Windenergie Snelwegen Scheepsroutes Mosselcultuur Kassen & Aquacultuur
Kijkrichting Energie en Voedsel 16
Kijkrichting Energie & Voedsel 17 Energie en voedselvoorziening Grootschalig: windmolens langs gehele kust Aquacultuur in groot deel van Waddenzee Toerisme op eilanden, gericht op de Noordzee Vastelandskust verregaand geïndustrialiseerd Harde scheiding vasteland en Waddenzee
Kijkrichting Energie & Voedsel 18 Scores Kijkrichting Energie & Voedsel Biodiversiteit -- Landschap -- Economie + Industriële ontwikkeling ++ Recreatie & Toerisme 0/- Energie ++
Kijkrichting Klimaatbestendig 19 Beveiligde gebieden Dynamische morfologie Versterkte dijken rond beveiligde gebieden Wandelende eilanden
Kijkrichting Klimaatbestendigheid 20 Scores Kijkrichting Klimaatbestendigheid Biodiversiteit +/- Landschap ++ Economie 0/+ Industriële ontwikkeling 0 Recreatie & Toerisme + Energie +
Kijkrichting Recreatief Landschap
Kijkrichting Recreatief Landschap Zoek meekoppeling Biodiversiteit Landschap Recreatie Robuuste Natuur Robuust Landschap Faciliteren van voorzieningen Streek-eigen karakter versterken Selectieve meekoppeling met duurzame energie (windmolens daar waar deze landschap versterken: Afsluitdijk, Eemshaven) Recreatie als motor voor een mooi landschap (LNV)
Kijkrichting Recreatief Landschap 23 Scores Kijkrichting Recreatief Landschap Biodiversiteit + Landschap ++ Economie + Industriële ontwikkeling - Recreatie & Toerisme ++ Energie +
Huidige ontwikkelingen 24 Werelderfgoed, Natura 2000 Ontwikkelingen vasteland: o.a. Uitbreiding havens Afvalverbrandingsinstallatie Kolencentrales Kassen Staan los van kwaliteiten Waddenzee Conflicterend beleid: openheid (Nota Ruimte) en plaatsing windmolens (duurzame energiewinning) Kortom: tijd om keuzes te maken
Conclusies: van kijkrichting naar gedeeld verhaal 25 Kijkrichtingen geven uitersten;analyseer kansrijke opties Inschatten van de effecten en de meekoppelingen Een duidelijke keuze leidt tot een sterk imago Bezie fact-regardingness en stakeholderparticipatie in interactie Overweeg de grenzen te verleggen en volg een kern & schil benadering Nationaal Park De Waddenzee Nationaal Landschap De Wadden Leeuwarden: waar het landschap begint