2 e graad LAGER ONDERWIJS Beste leerkracht, Binnenkort woont u met uw klas een OORcollege van defilharmonie bij. Om goed voorbereid naar het concert te komen bieden wij graag deze lesmap aan. Voor de leerlingen maakten we een apart invulformulier. Wil u graag meerdere exemplaren, dan kan u deze downloaden op www.defilharmonie.be/lesmap. De lesmap bestaat uit drie delen. Het eerste deel is een voorstelling van de orkestinstrumenten. In het tweede deel leren de leerlingen een orkestwerk beluisteren en in het derde deel gaan uw leerlingen zelf aan de slag. De luisterfragmenten kan u downloaden op www.defilharmonie.be/luisterfragmenten. Neem zeker een kijkje op onze kidsite: www.defilharmonie.be/kid. Een aantal van onze OORcolleges verschenen ook als luisterboekje bij uitgeverij Lannoo. Veel plezier! defilharmonie Het Orkest Met het kwartetspel worden volgende eindtermen bereikt: 1.2. De leerlingen kunnen in omgang met anderen respect en waardering opbrengen. 1.9. De leerlingen kunnen ongelijk of onmacht toegeven, kritiek beluisteren en eruit leren. 2. De leerlingen kunnen in functionele situaties een aantal verbale en niet-verbale gespreksconventies naleven. 3. De leerlingen kunnen samenwerken met anderen, zonder onderscheid van sociale achtergrond, geslacht of etnische origine. We brainstormen eerst met de hele klas over orkestinstrumenten. Laat de leerlingen alle instrumenten die ze kennen opnoemen en noteer deze op het bord. Zien we hier verschillende instrumentenfamilies verschijnen? Kunnen we de orkestinstrumenten onderverdelen in snaarinstrumenten, houten blaasinstrumenten, koperen blaasinstrumenten en slagwerk? Verdeel de leerlingen in 4 groepjes. Elk groepje krijgt één instrumentenfamilie toegewezen. De leerlingen zullen een fiche per instrument uit hun familie moeten samenstellen. Onze kidsite www.defilharmonie.be/kid kan hen hierbij helpen. De fiche moet volgende gegevens bevatten: Instrumentenfamilie Naam instrument Afbeelding Eigenschappen 1. Uit wat voor materiaal is het instrument gemaakt? 2. Hoe wordt het instrument bespeeld? 3. Hoeveel van deze instrumenten zitten er in het orkest? 4. Hoe klinkt dit instrument? 1 1
www.defilharmonie.be Als de fiches klaar zijn, kan u ze kopiëren en per vier leerlingen kwartet spelen. Hierbij de spelregels: Doel Door slim te spelen worden zoveel mogelijk setjes van vier kaarten (kwartetten) verzameld. Door goed op te letten bij andere beurten kan de leerling achterhalen wie welke kwartetkaarten heeft. Degene met de meeste kwartetten wint. Voorbereiding Alle kaarten worden onder de vier spelers verdeeld. De kaarten worden in de hand genomen en niet aan de andere spelers getoond. Het spel Een willekeurige speler begint. Wie aan de beurt is, vraagt aan een van de andere spelers een kaart die hij/zij niet heeft. Dit moet wel een kaart zijn van een kwartet waarvan de leerling zelf minimaal één kaart in de hand heeft. De leerling noemt de naam van het kwartet (instrumentenfamilie) en vraagt naar het instrument uit dit kwartet dat hij/zij wil hebben. Als de ondervraagde speler die kaart heeft, dan moet hij/zij deze afgeven en mag de leerling doorgaan met kaarten vragen. Dit mag hij vragen aan dezelfde of een andere speler. Heeft een speler de gevraagde kaart niet, dan is de beurt van de leerling voorbij en is de laatst ondervraagde speler aan de beurt. Wie een setje van vier kaarten heeft, roept Kwartet! en legt de vier bij elkaar horende kaarten voor zich neer op tafel. Het spel is afgelopen wanneer alle kwartetten compleet zijn. Variant voor twee spelers: Bij het verdelen van de kaarten kunnen kaarten aan een blinde stapel verdeeld worden. Het spel verloopt zoals hierboven beschreven, maar als iemand een kaart vraagt die niet gegeven kan worden, krijgt hij/zij een kaart van de blinde stapel als afsluiting van de beurt. 2
Muziek beluisteren: In de hal van de bergkoning Met deze opdracht worden volgende eindtermen muzische vorming bereikt: 2.1. muziek beluisteren en ervaren, muzikale impressies opdoen uit de geluidsomgeving met aandacht voor enkele kenmerken van de muziek: klankeigenschap, functie/gebruikssituatie. 2.3. openstaan voor hedendaagse muziek, muziek uit andere tijden, andere landen en culturen. 2.4. genieten van zingen en musiceren en dit gebruiken als impuls voor nieuwe muzikale spelideeën of andere aanverwante expressiewijzen. 2.5. vanuit het eigen muzikaal aanvoelen praten over het zingen en het musiceren. 6.1. blijvend nieuwe dingen uit hun omgeving ontdekken. 6.2. zonder vooroordelen naar kunst kijken en luisteren. Het muziekfragment dat we gaan beluisteren is In de hal van de bergkoning uit de Peer Gynt (suite nr. 1) van Edvard Grieg. U kan dit fragment downloaden op www.defilharmonie.be/luisterfragmenten. Tip: meer info over Grieg vindt u op www.defilharmonie.be/grote-meesters. Luister naar het begin van het muziekfragment In de hal van de bergkoning en probeer met je vinger onderstaand schema te volgen. Opgelet voor de herhalingen, elke lijn wordt twee maal gespeeld. Wees erg stil want het muziekfragment begint zachtjes. A B A 2X 2X 2X We luisteren nu naar het hele werk. Beantwoord volgende vragen. Tip: laat de leerlingen eerst de vragen lezen vooraleer je de muziek opzet. Hoeveel keer hoor je het ABA schema? 3x Welke sfeer voel je in het begin en hoe evolueert die naar het einde toe? Aan het begin klinkt het mysterieus. Na een poosje wordt de sfeer grimmiger. Er dreigt gevaar. Op het einde klinkt de muziek erg agressief. Hoe evolueert de klanksterkte? De muziek wordt steeds luider Hoe evolueert de snelheid? De muziek gaat steeds sneller 3
Musiceren: In de hal van de bergkoning Met deze opdracht worden volgende eindtermen muzische vorming bereikt: 2.1. muziek beluisteren en ervaren, muzikale impressies opdoen uit de geluidsomgeving met aandacht voor enkele kenmerken van de muziek: klankeigenschap, functie/gebruikssituatie. 2.3. openstaan voor hedendaagse muziek, muziek uit andere tijden, andere landen en culturen. 2.4. genieten van zingen en musiceren en dit gebruiken als impuls voor nieuwe muzikale spelideeën of andere aanverwante expressiewijzen. 6.1. blijvend nieuwe dingen uit hun omgeving ontdekken. 6.2. zonder vooroordelen naar kunst kijken en luisteren. 6.3. genieten van het muzisch handelen waardoor hun expressiemogelijkheden verruimen. 6.4. vertrouwen op hun eigen expressiemogelijkheden en durven hun creatieve uitingen tonen. 6.5. respect betonen voor uitingen van leeftijdgenoten, behorend tot eigen en andere culturen. Kopieer bijgevoegde grafische partituren zoveel maal als nodig is en hang ze op het bord zodat u het schema van pagina 3 verkrijgt. We klappen de melodie mee. De klappen we zachtjes. De klappen we luid. We maken het wat moeilijker. De klappen we zachtjes. De stampen we met onze 2 voeten op de grond. Nog een beetje moeilijker. We verdelen de klas in twee groepen. Groep 1 klapt zachtjes in de handen met beide voeten op de grond bij de. Veel moeilijker dan het lijkt!, groep 2 stampt We hebben in dit fragment niet enkel bovenstaand schema (de melodie) gehoord, maar ook een stap-klap-ritme als begeleiding. Stappen doe je door zachtjes met beide handen op de tafel te tikken. Klappen doe je uiteraard door beide handen in elkaar te slaan. Opgelet! Niet te luid, zorg dat je de muziek steeds goed kan blijven horen. We oefenen dit eerst op de muziek met de gehele klas. Nu combineren we het bovenstaande schema samen met het stap-klap-ritme. Verdeel de klas in twee groepen. Groep 1 staat in voor de melodie, groep 2 voor het stap-klap-ritme. Een uitdaging! Verdeel de klas in vier groepen. Groep 1 doet de stap, groep 2 de klap, groep 3 klapt zachtjes in de handen op de, groep 4 stampt met beide voeten op de grond bij de Tip: laat de taken van de groepjes (klappen, stappen, melodie, stap-klap-ritme ) roteren doorheen de klasverdeling. 4
www.defilharmonie.be