Aandelen wereld (LC) Eurozone Duitsland Italië Euro inflatie linked obligaties Euro IG niet-staat Global High Yield ( hedged) EMD HC ( hedged) EMD LC (unhedged) Grondstoffen (USD) Achmea Investment Management - Investment Strategy Investment Highlights week 51 & 52 Datum: 2 januari 2017 Veerkracht 2016 gaat de geschiedenisboeken in als een politiek tumultueus jaar waarbij de meeste beleggingscategorieën wel in het groen eindigden. De westerse economieën zijn vooralsnog bestand tegen alle onrust van de afgelopen maanden. De economische groei in zowel de Verenigde Staten als in Europa was in 2016 gematigd positief en vrij stabiel. De macro-economische cijfers in de laatste twee weken van 2016 passen in dit beeld. De Amerikaanse economische groei over het derde kwartaal werd licht naar boven bijgesteld en de vertrouwenscijfers duiden op aanhoudende economische expansie, ook in Europa. Opvallend is de sterke stijging van het consumentenvertrouwen na de Amerikaanse presidentsverkiezing. Vooral in de Verenigde Staten tekent zich inmiddels het reflatiescenario duidelijk af. De financiële markten toonden veerkracht in 2016. Na een slechte start voor risicovollere beleggingen, sloten de meeste beleggingscategorieën het jaar toch met een positief rendement af (grafiek 1). De afgelopen twee weken stegen vooral de vastrentende categorieën in waarde. In 2017 zijn de risico s vooral politiek van aard. Ook de divergentie in beleid tussen de Fed en de ECB zal een belangrijk thema zijn (grafiek 2). Daarnaast sudderen de problemen in de Europese bankensector voort. Voor Kerst mislukte een privaat reddingsplan voor de Italiaanse bank Monte dei Paschi. Deze bank zal waarschijnlijk staatssteun krijgen. Belangrijkste Economische data week 51 & 52 Amerikaans consumentenvertrouwen stijgt Duitse ondernemers positief < Lees verder op pagina 2> Overig Nieuws week 51 & 52 Problemen Italiaanse bankensector sudderen voort Bank of Japan laat beleid ongewijzigd < Lees verder op pagina 3> Ontwikkelingen financiële markten week 51 & 52 Financiële markten gingen rustig het jaar uit Aandelenmarkten consolideren Vastrentende waarden in de plus < Lees verder op pagina 4> Vooruitblik op week 1 Inkoopmanagersindices wereldwijd Arbeidsmarktdata Verenigde Staten Grafiek 1 Positieve jaarrendementen in 2016 20% 1 10% 0% - Grafiek 2 3-maandsswaprente en ingeprijsde verwachting (stippellijn) 2,0% 1, 1,0% 0, 0,0% VS YTD 2016 Eurozone -0, dec-12 dec-14 dec-16 dec-18 Tabel 1 Selectie economische cijfers week 51 & 52 Act. Exp. Prev. VS: BBP-groei Q3 3, 3,3% 3,2% VS: Markit PMI comp. 53,7 N/B 54,9 VS: PCE deflator (j-o-j) 1,4% 1, 1,4% VS: PCE defl. kern (j-o-j) 1,6% 1,7% 1,8% VS: Consumentenvertr. 113,7 109,0 109,4 DLD: IFO index 111,0 110,6 110,4 EZ: Consumentenvertr. -5,1-6,0-6,2 JP: Inflatie (CPI, j-o-j) 0, 0, 0,1% JP: Kerninflatie (CPI, j-o-j) 0,1% 0,1% 0,2% Act. = Actual = meest recente cijfer, Exp. = Expectation = marktverwachting, Prev. = Previous = cijfer vorige periode Achmea Investment Highlights
Vertrouwen in de lift This new administration hates weak, unproductive, socialist people and policies, and it admires strong, cando, profit makers. ( ) The shift from the past administration to this administration will probably be even more significant than the 1979-82 shift from the socialists to the capitalists in the UK, US, and Germany.". Ray Dalio van Bridgewater over het team van Trump Economische groei Q3 naar boven bijgesteld De macro-economische cijfers van de laatste twee weken van 2016 bevestigden het reflatoire beeld voor de Amerikaanse economie. Vertrouwensindicatoren zijn overwegend gunstig. De inkoopmanagersindices duiden op aanhoudende groei de komende maanden in zowel de industrie als de dienstensector. Het consumentenvertrouwen steeg verder in december tot het hoogste niveau sinds 2001 (zie grafiek 3). De uitslag van de verkiezingen heeft het consumentenvertrouwen een extra duwtje in de rug gegeven. De groei van de Amerikaanse economie over het derde kwartaal werd naar boven bijgesteld. De groei bedraagt nu 3, in het derde kwartaal (annualised); 0,3%-punt hoger dan de vorige schatting. De opwaardering werd veroorzaakt door de hogere consumentenbestedingen. De diverse data over de huizenmarkt verraste overwegend positief. Zowel de bestaande als de nieuwe huizenverkopen kwamen boven verwachting uit en de huizenprijzen stegen in een gematigd tempo. Het inflatiecijfer (PCE deflator) kwam in november lager uit dan verwacht. Jaar-op-jaar bedroeg de inflatie 1,4%. De kerninflatie ligt hoger op 1,6%. Al met al heeft de uitslag van de verkiezingen geleid tot een hoger consumentenvertrouwen en verwachten de markten een bedrijfsvriendelijk beleid van Trump. Duitse ondernemers positief De hoeveelheid Europese macro-economische cijfers in de laatste weken van het jaar was zeer beperkt. De Duitse IFO index, een maatstaf voor ondernemersvertrouwen, verraste positief. De index kwam uit op 111; het hoogste niveau sinds 2014 (zie grafiek 4). Vooral de inschatting van de huidige situatie verbeterde ten opzichte van vorige maand. Het consumentenvertrouwen in Europa steeg in december ten opzichte van de maand ervoor. In Nederland kwam de economische groei over het derde kwartaal uit op 2,4% jaar-op-jaar. Dit was gelijk aan de verwachting. sprake van een stijging van 1,. De detailhandelsverkopen stegen met 0,2% maand-op-maand en dit was boven verwachting. Grafiek 3 Consumentenvertrouwen VS stijgt verder Consumentenvertrouwen Conference Board 160 140 60 40 20 0 dec-99 dec-02 dec-05 dec-08 dec-11 dec-14 Grafiek 4 Duitse ondernemers positief 130 110 90 Duitsland IFO ondernemersvertrouwen Duitsland IFO huidige situatie Duitsland IFO verwachtingen 70 dec-06 dec-08 dec-10 dec-12 dec-14 dec-16 Grafiek 5 Lage Japanse inflatie Japan inflatie (CPI) Japan kerninflatie (CPI) 4% 3% 2% 1% 0% -1% -2% -3% jan-07 jan-09 jan-11 jan-13 jan-15 Japanse kerninflatie onder druk Deflatoire krachten blijven drukken op de Japanse economie. In november bedroeg de kerninflatie 0,1% jaar-op-jaar (zie grafiek 5). De headline inflatie ligt wat hoger, maar nog steeds ruim onder de doelstelling van de centrale bank. De groei van de industriële productie kwam licht lager uit dan verwacht. Maand-op-maand was Achmea Investment Highlights 2/5
Problemen Italiaanse bankensector Non dico troppo capitalizzata, dico iper-capitalizzata. Pier Carlo Padoan, Italiaans minister van Economie denkt dat de noodlijdende bank Monte dei Paschi hypergekapitaliseerd is als er 8,8 miljard aan nieuw kapitaal bijkomt. Lagarde veroordeeld voor nalatigheid IMF-directeur Christine Lagarde is door de Franse rechtbank veroordeeld wegens nalatigheid. Het betrof een zaak uit het verleden toen Lagarde minister van Financiën en Economische Zaken was. Volgens de rechtbank heeft ze toen zorgeloos en haastig gehandeld. Ondanks de veroordeling krijgt ze geen straf en geen strafblad. Lagarde is momenteel met haar tweede termijn bezig bij het IMF in Washington. Ze gaat niet in hoger beroep en deze veroordeling heeft geen gevolgen voor haar functie bij het IMF. Bank of Japan laat beleid ongewijzigd De Bank of Japan (BoJ) laat het monetaire beleid ongewijzigd. Het opkoopprogramma en de yield curve control worden gehandhaafd en de beleidsrente blijft constant op -0,1%. BoJ-voorzitter Kuroda gaf aan dat het nog te vroeg is om het over het verhogen van de doelstelling van de lange rente te hebben. De economische verwachtingen werden wel naar boven bijgesteld, maar de inflatiedoelstelling blijft voorlopig uit zicht. Japanse aandelen reageerden positief op dit nieuws en de Japanse yen gaf terrein prijs. Problemen Italiaanse bankensector sudderen voort De problemen bij de Italiaanse banken houden aan. De sector zucht onder de grote hoeveelheid slechte leningen. Dat de bank Monte dei Paschi in zwaar weer zat, was bekend. Maar de problemen zijn (weer) groter dan gedacht. Volgens de ECB heeft deze bank bijna 9 miljard nodig in plaats van 5 miljard. Voor Kerst mislukte een privaat reddingsplan. De Italiaanse overheid is nu bereid te helpen en wil 20 miljard vrijmaken voor de herkapitalisatie van de zwakste banken in het land. Echter, overheidssteun is volgens Europese regels niet toegestaan. Bij een herstructurering (resolution) moeten obligatiehouders meebetalen. Daarom wordt aangestuurd op een preventieve herkapitalisatie om de obligatiehouders, vaak Italiaanse spaarders, te ontzien. Dit kan echter alleen als de bank solvabel is. En hier verschillen de meningen over. De handel in het aandeel Monte dei Paschi werd stilgelegd. Dit jaar is het aandeel met bijna 90% gedaald (zie grafiek 6). op 30 december in korte tijd 1,6% meer waard ten opzichte van de Amerikaanse dollar zonder dat hier een duidelijke reden aan ten grondslag lag (zie grafiek 7). Handelaren spraken over een mystery move die mogelijk veroorzaakt werd door handelsalgoritmes of het activeren van stop loss-niveaus bij lage liquiditeit. Na deze spike normaliseerde de wisselkoers weer. Grafiek 6 Aandeel Monte dei Paschi in zwaar weer 60 40 20 0 jan-16 mrt-16 mei-16 jul-16 sep-16 nov-16 Grafiek 7 Spike in de euro/dollar wisselkoers Bron: Bloomberg BANCA MONTE DEI PASCHI SIENA Lage liquiditeit tegen het einde van het jaar Zoals gebruikelijk daalt de liquiditeit op de financiële markten tegen het einde van het jaar. Soms leidt dit tot opmerkelijk uitslagen. Zo ook vorige week. De euro werd Achmea Investment Highlights 3/5
Positieve rendementen in 2016 De totaalrendementen van de meeste beleggingscategorieën waren positief in 2016 (zie grafiek 1). Vooral de risicovollere beleggingen behaalden aantrekkelijke rendementen onder aanvoering van de vastrentende categorieën high yield en schuldpapier uit opkomende markten (EMD LC). De wereldwijde aandelenmarkten kenden per saldo een goed jaar ondanks de slechte start en alle politieke onrust. Maar ook het totaalrendement op eurostaatsobligaties was positief. Italiaanse staatsobligaties bleven wel achter bij de staatsobligaties uit de kernlanden. Aandelenmarkten consolideren In de laatste weken van 2016 consolideerden de aandelenmarkten de winst van het jaar. Over het hele jaar bezien liet de Amerikaanse aandelenmarkt het hoogste totaalrendement noteren. Aandelen uit de Opkomende Markten stegen ook in waarde, maar leverden een gedeelte van de winst in na de verkiezingswinst van Trump. Europese aandelen sloten het jaar met winst af ondanks de tegenvallende winstontwikkeling, het politieke tumult en de aanhoudende problemen in de Italiaanse bankensector. Daling renteniveaus in 2016 Tegen het einde van het jaar daalde de Duitse kapitaalmarktrente weer na de stijging die in het begin van het vierde kwartaal werd ingezet. Over het hele jaar gemeten is nog steeds sprake van een daling van de renteniveaus. De Duitse 10-jaarsrente daalde per saldo van 0,63% naar 0,21% in 2016. Ook de renteniveaus van staatsobligaties met een kortere looptijd daalden verder. In Italië was sprake van een lichte rentedaling in de laatste weken van het jaar. Echter, gedurende 2016 was per saldo sprake van een stijging van de Italiaanse 10- jaarsrente. Deze steeg van 1,60% naar 1,82%. Dit neemt niet weg dat het totaalrendement op eurostaatsobligaties, ondanks de historisch lage rente, gemiddeld genomen boven de 3% lag in 2016. De swaprente daalde ook in 2016. De hele rentetermijnstructuur verschoof omlaag (zie grafiek 8). Kredietobligaties winnaar van 2016 Kredietobligaties sloten het jaar in stijl af. In de laatste weken werd een positief rendement behaald, waardoor het totale jaarrendement verder opliep. Het totaalrendement op schuldpapier uit opkomende landen in lokale valuta (EMD LC) bedroeg meer dan 13% in 2016. Zowel een daling van de renteniveaus als ook een per saldo lichte appreciatie van de opkomendemarktenvaluta s resulteerden in dit rendement. Maar ook high yield kende een goed jaar. Nadat begin 2016 de risicoopslag stevig opliep, normaliseerde deze gedurende de rest van het jaar. De risico-opslag van schuldpapier uit opkomende landen in harde valuta (EMD HC) daalde ook (zie grafiek 9). Het totaalrendement van deze categorie liep de laatste maanden wat terug vanwege de sterke stijging van de Amerikaanse kapitaalmarktrente. De categorie niet-staatsobligaties (non-sovereign) noteerde een plus van bijna 3, in 2016. Bedrijfsobligaties profiteerden van de opkoopwoede van de ECB, die zich sinds juni ook uitstrekt tot deze beleggingscategorie. Daling olieprijs gestuit De beleggingscategorie grondstoffen eindigde het jaar in de plus. Hiermee is de daling van afgelopen jaren eindelijk gestuit. Het OPEC-besluit om de olieproductie in te perken speelde hierbij een belangrijk rol. Ook andere grondstoffen, zoals de industriële metalen, wisten de weg omhoog te vinden. De laatste weken liep de olieprijs verder op. Een vat Brent olie kost nu ruim $56 per vat en sloot daarmee op het hoogste niveau van het jaar. Brits pond de gebeten hond De laatste maanden valt vooral de kracht van de Amerikaanse dollar op. Sinds de verkiezing van Trump wint de greenback terrein en komt pariteit met de euro in zicht. De EUR/USD wisselkoers schommelt nu rond de 1,05. Over heel 2016 valt vooral de depreciatie van het Britse pond op en dat heeft alles te maken met de uitslag van het Brexit-referendum. Ten opzichte van de euro daalde het Britse pond met circa 14% in 2016. Grafiek 8 Swaprentes dalen 2,0% 1, 1,0% 0, 0,0% -0, 3M1J 5J 10J 15J 20J 25J 30J 35J 40J 45J 50J Grafiek 9 Risico-opslagen omlaag 8% 7% 6% 4% 3% 31-12-2015 30-12-2016 Risico-opslag GHY 2% dec-15 feb-16 apr-16 jun-16 aug-16 okt-16 dec-16 Risico-opslag EMD HC Achmea Investment Highlights 4/5
Achmea IM - Investment Strategy Postadres Postbus 866 3700 AW Zeist Bezoekadres Handelsweg 2 3707 NH Zeist www.achmeainvestmentmanagement.nl Chief Strategist - Wim Barentsen willem.barentsen@achmea.nl Auteurs: Alex van den Berg - Senior Strategist alex.van.den.berg@achmea.nl Maurice Geraets - Senior Strategist maurice.geraets@achmea.nl Coen van de Laar - Senior Strategist coen.van.de.laar@achmea.nl Frank van Weegberg - Senior Strategist Disclaimer Achmea Investment Management B.V. ( Achmea IM ) heeft de informatie in dit document met zorg samengesteld. De informatie is alleen bestemd voor gekwalificeerde beleggers en/of professionele beleggers zoals bedoeld in de Wet op het financieel toezicht (Wft). Dit document is of bevat (i) geen aanbod of uitnodiging om financiële instrumenten te kopen, te verkopen of te verhandelen, (ii) geen beleggingsaanbeveling of beleggingsadvies, (iii) geen juridisch, fiscaal of ander advies. Achmea IM raadt u af een (beleggings)beslissing uitsluitend te baseren op de informatie in dit document. Raadpleeg in voorkomende gevallen een juridisch, fiscaal of andere adviseur. Achmea IM is niet aansprakelijk voor schade die het gevolg is van zo n (beleggings)beslissing. De informatie in dit document is (mede) gebaseerd op informatie die Achmea IM van betrouwbaar geachte informatiebronnen heeft verkregen. Achmea IM garandeert niet de betrouwbaarheid van die bronnen en de juistheid en volledigheid van de van die bronnen verkregen informatie. De informatie in dit document is puur informatief en u kunt daaraan geen rechten ontlenen. Alle informatie is een momentopname, tenzij uitdrukkelijk anders is aangegeven. Het verstrekken van dit document na de oorspronkelijke publicatiedatum is geen garantie dat de hierin opgenomen informatie op die latere datum nog juist en volledig is. Achmea IM heeft het recht om deze informatie zonder aankondiging te wijzigen. Het noemen van rendementen op beleggingen in dit document dient uitsluitend als uitleg en toelichting. Achmea IM spreekt daarmee geen verwachting uit over het rendement of koersverloop van die beleggingen. De waarde van uw belegging kan fluctueren en in het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. U mag de informatie in dit document alleen voor eigen persoonlijk gebruik kopiëren. U mag de informatie niet overnemen, vermenigvuldigen, distribueren of openbaren zonder schriftelijke toestemming van Achmea IM. Alle informatie (teksten, foto s, illustraties, grafisch materiaal, handelsnamen, logo s, woord- en beeldmerken) blijft eigendom van of in licentie bij Achmea IM en wordt beschermd door auteursrecht, merkenrecht en/of intellectueel eigendomsrecht. Er worden geen rechten of licenties overgedragen bij gebruik van of toegang tot deze informatie. frank.van.weegberg@achmea.nl De auteurs van de Achmea Investment Highlights rouleren wekelijks over de afdeling Investment Strategy. De auteur van deze week: Maurice Geraets Uitgegeven door: Achmea Investment Management B.V., statutair gevestigd te Zeist en kantoorhoudende te Zeist (Handelsregister nr. 159537). Achmea IM is geregistreerd bij de Autoriteit Financiële Markten ("AFM") in Amsterdam als een beheerder van beleggingsinstellingen als bedoeld in artikel 2:65a Wft en is onder deze vergunning bevoegd tot het verlenen van de beleggingsdiensten als opgenomen in het door de AFM gehouden register. Achmea Investment Highlights 5/5