kopieerblad Woordenschat 7.2 1 Voelt de zon overal even warm aan? 1 helder als er buiten veel licht is en er geen wolken zijn de vlakte een grondgebied dat groot en plat is weerkaatsen licht of geluid terugkaatsen de evenaar de onzichtbare grens tussen het noorden en het zuiden van de aardbol de neerslag regen, hagel of sneeuw 2 noordelijk de waterval zuidelijk de evenaar regen hagel neerslag palmboom Het was een heldere dag, dus nam ik mijn regenpak mee. Het witte doek weerkaatste het zonlicht. Gemiddeld is het in Nederland 35 ºC. De evenaar loopt door Zuid-Amerika, Afrika en Azië. Landinwaarts waait het meestal harder dan aan zee. 4 eigen antwoord 5 Het was een heldere dag. We liepen over de vlakte en konden naar alle kanten heel ver kijken. Er was alleen niet veel te zien. Er waren geen bomen en bergen en er liepen geen dieren. De weg was kaarsrecht en ging nergens omhoog of omlaag. Alleen helemaal in de verte zagen we wat heuvels. gemiddeld temperatuur neerslag vlakte helder zon landinwaarts weerkaatsen 40
kopieerblad Woordenschat 7.3 2 Waar vind ik het centrum van Europa? 1 de goederen spullen om te verkopen de mijn een gang diep onder de grond waar steenkool of andere stoffen worden opgegraven de regering de mensen die een land besturen In de mijn hebben ze veel last van de zon. Vergaderen doe je helemaal alleen. Suiker is een grondstof voor snoep. Hagelslag verkopen is handelen. Een bestuur bestaat meestal uit kinderen. de grondstof onbewerkt materiaal waarmee producten worden gemaakt het milieu de omgeving waarin mensen, dieren en planten leven 2 het besluit de mijn het bestuur de beslissing 4 In Nederland zijn niet genoeg grondstoffen voor alles wat de fabrieken maken. Daarom is economische samenwerking met andere landen heel belangrijk. Nederland koopt en verkoopt grondstoffen en goederen aan andere landen. Dat heet handelen. Natuurlijk moeten havens en vliegvelden dan goed bereikbaar zijn. de mijn de steenkool de grondstof de regen economisch de goederen handelen het milieu bereikbaar de lidstaten de regering vergaderen 41
kopieerblad Woordenschat 7.4 3 Wanneer wordt een dorp een spookdorp? 1 bewerken de grond van een stuk land klaarmaken om er iets op te laten groeien de bevolking de mensen die in een land, gebied of plaats wonen de streek het gebied de verbinding weg of spoorlijn van de ene naar de andere plek verbouwen iets op een stuk land laten groeien 2 de druif het graan de olijf de streek Als het graan rijp is, gaat de boer het oogsten. Alleen fabrieken kunnen iets produceren. Parijs ligt erg afgelegen. Als je op een steile helling naar beneden fietst, ga je heel langzaam. Een streek is hetzelfde als een gebied. 4 In de zomervakantie ben ik in Spanje geweest. De streek waar we kampeerden, was heel mooi. Er waren heuvels en steile bergen. De camping lag heel afgelegen en de verbinding met het dorp was slecht. We waren daardoor wel een uur onderweg naar het dorp. bewerken oogsten verbouwen vertrekken afgelegen de bergen het graan het spookdorp de bevolking de snelweg de spoorlijn de verbinding 42
kopieerblad Woordenschat 7.5 4 Kan een werelddeel krimpen? 1 aanleggen iets maken, iets bouwen krimpen kleiner worden onderhouden zuinig op iets zijn, het netjes houden en op tijd laten repareren iets plannen een plan voor iets maken een route uitstippelen precies bedenken hoe je ergens naartoe gaat 2 het geld de lening het milieu de subsidie de file de verbinding de verkeersopstopping het natuurgebied Een veerboot vaart de hele tijd heen en weer. Een goed onderhouden weg zit vol gaten. Het is lastig als een verbinding betrouwbaar is. Oost-Europa moet de leningen weer terugbetalen. Zakenmensen gaan naar Londen vanwege de toeristische attracties. 4 In Oost-Europa willen de mensen graag betere verbindingen. Er zijn wel wegen, maar die zijn vaak niet goed onderhouden. Ze moeten dus nieuwe wegen en spoorlijnen aanleggen. Dat kost veel geld, maar gelukkig krijgen ze leningen en subsidies van de Europese Unie. Een nieuwe weg maak je niet zomaar. Dat is veel werk dat je goed moet plannen. het hoofdkantoor de trein de veerboot het vliegtuig onderhouden organiseren plannen uitstippelen 43
kopieerblad Woordenschat 7.6 5 Hoe verhuis je een berg? 1 zich vertakken zich in meer wegen, takken of stromen splitsen de beek een ondiep en smal riviertje de schade alles wat stuk is gegaan de dam soort dijk dwars door een rivier of een kanaal De puntige stenen worden glad geschuurd door de gletsjer. Bij een splitsing vertakt de weg zich in meerdere wegen. Het kolkende water gaat langzaam vooruit. Een olifant kun je op vijf meter afstand met het blote oog niet zien. Een wild stromende rivier kan van alles met zich meesleuren. kolken snel in het rond stromen 2 de beek de dam ondiep smal dwarrelen kolken meesleuren verwoesten 4 Door de vele regen veranderde de rustige beek in een kolkende rivier. Takken, bomen en stenen werden met het water meegesleurd. Bruggen en wegen werden verwoest. De schade was enorm. 5 dwarrelen zich vertakken meesleuren dwarrelen de kleideeltjes de rivier schuren de gletsjer de rotswand schuren zich vertakken 44
kopieerblad Woordenschat 7.7 6 Waarom maken we niet alles in Nederland? 1 het frame de buizen van een fiets de scheepsbouw het bouwen van schepen het staal een soort heel hard ijzer de textiel stoffen en alles wat daarvan is gemaakt Een planning is een soort werkschema. Staal kun je heel gemakkelijk buigen. In een chemische fabriek worden fietsen gemaakt. Als ergens veel fabrieken sluiten, stijgt de werkloosheid. Scheepsbouw vind je vooral hoog in de bergen. verwerken iets gebruiken om er iets anders van te maken 2 de mijn het ijzererts de textiel uitgeput het frame de fiets het staal het voedingsmiddel 4 In de industrie worden grondstoffen verwerkt tot producten. Zo maken ze in een chemische fabriek plastic van aardolie. In de textielindustrie worden van wol, katoen en aardolie kleren en handdoeken gemaakt. In de papierindustrie wordt hout verwerkt tot papier. In de scheepsbouw gebruiken ze staal om schepen van te maken. de scheepsbouw de tomaat verwerken het voedingsmiddel de aardolie de chemische fabriek het plastic de werkloosheid 45
kopieerblad Woordenschat 7.8 7 Kun je reizen in de tijd? 1 automatisch als een ding zelf iets kan doen of als iets vanzelf gaat bepalen vaststellen, zeggen wat er moet gebeuren de opbrengst de oogst van een stuk land telen het verbouwen van bijvoorbeeld groenten of fruit de werkgelegenheid de mogelijkheid om mensen betaald werk te geven 2 aaneengesloten de ruilverkaveling samenvoegen de seizoenarbeider Door mechanisatie in de landbouw komt er meer werkgelegenheid. Door ruilverkaveling ontstaan grote aaneengesloten stukken land. Seizoenarbeiders werken vooral in autofabrieken. Groente telen is hetzelfde als groente verbouwen. In de tijd van het communisme bepaalde de staat wat de boeren moesten verbouwen. 4 de/zijn opvolger samenvoegen de opbrengst de akker de opbrengst de staat telen de druiven plukken de opvolger de seizoenarbeider automatisch bepalen koeien melken de landbouwmachine 46
kopieerblad Woordenschat 7.9 8 Kunnen grenzen verschuiven? 1 bezetten een stuk land inpikken en er de baas spelen de mengelmoes dingen of mensen door elkaar die erg van elkaar verschillen de politiek alles wat te maken heeft met het regeren van een land Een ander land bezetten leidt meestal tot oorlog. Smokkelen is verboden. Een voormalige kerk wordt niet meer als kerk gebruikt. De politiek is hetzelfde als de politie. Een kind kan ook een land erkennen. smokkelen stiekem spullen van het ene naar het andere land meenemen 4 eigen antwoord de staat een gebied met een eigen bestuur 2 een land erkennen de staat uitroepen tot voordelig de grens smokkelen verboden voormalig de mengelmoes de politiek de regering de staat de oorlog de ruzie smokkelen uit de hand lopen 47