Streekpact Limburg 2014-2019 Executive Summary Inhoud RESOC LIMBURG...2 Decretale achtergrond...2 WEGWIJS IN HET STREEKPACT 2014-2019...3 Streekpact en SALK...3 Structuur van het Streekpact 2014-2019...3 Kritische succesfactoren...4 AMBITIES 4 kwadranten...5 1. Leren leidt tot werken...5 2. De economische motor voor Limburg...6 3. Ruimte voor Limburg...8 4. Leven en beleven in Limburg...9 START!... 11 11 maart 2014 p.1
RESOC LIMBURG Het regionaal sociaal-economisch overlegcomité (RESOC) Limburg organiseert het overleg tussen de sociale partners, de gemeentebesturen en het provinciebestuur betreffende de socio-economische streekontwikkeling. Het RESOC Limburg is als volgt samengesteld: - 8 vertegenwoordigers afgevaardigd door de steden en gemeenten die lid zijn van ERSV Limburg - 8 vertegenwoordigers aangesteld door de Provincieraad - 8 vertegenwoordigers van de werkgeversorganisaties, verdeeld als volgt: Voka Kvk Limburg (4) Boerenbond (1) UNIZO-Limburg en VKW-Limburg (3) - 8 vertegenwoordigers van de werknemersorganisaties, verdeeld als volgt: ACV (5) ABVV (2) ACLVB (1) Decretale achtergrond De hoofdopdracht die het RESOC van Vlaanderen krijgt toebedeeld, is het opstellen van een streekpact. Het decreet betreffende de erkende regionale samenwerkingsverbanden (ERSV), de sociaal-economische raden van de regio (SERR) en de regionale sociaal-economische overlegcomités (RESOC) (7 mei 2004) bepaalt dat volgende elementen minstens voorzien moeten zijn in het streekpact: - Een gemeenschappelijke probleemanalyse op het vlak van de sociaal-economische ontwikkeling van de regio, met bijzondere aandacht voor de kansengroepen op de arbeidsmarkt. - De langetermijnstrategie inzake de sociaal-economische ontwikkeling van de regio, waarbij een evenwicht vooropstaat tussen economie en werkgelegenheid en waarbij, in de gevallen dit nuttig of nodig is, aandacht uitgaat naar aanpalende beleidsdomeinen zoals ruimtelijke ordening en mobiliteit, leefmilieu, welzijn en onderwijs. Het streekpact wil een referentie- en toetsingskader zijn voor acties van onder andere ERSV en POM, partnerorganisaties van ERSV en POM, andere socio-economische actoren en de Vlaamse overheid. Na vaststelling door het RESOC dient het streekpact te worden bekrachtigd door de gemeenteraden en de Limburgse provincieraad. 11 maart 2014 p.2
WEGWIJS IN HET STREEKPACT 2014-2019 Streekpact en SALK Het streekpact 2014-2019 bouwt voort op bestaande visies, plannen en initiatieven die opgesteld zijn voor en door Limburg. Uiteraard kan het streekpact 2014-2019 niet losstaan van het Strategisch Actieplan Limburg in het Kwadraat, met looptijd 2014-2020. Het streekpact onderschrijft de gemaakte strategische keuzes in het uitvoeringsplan van het SALK (juli 2013), zowel wat betreft de acht speerpuntsectoren 1 als de randvoorwaarden opgenomen in de Limburgse zeshoek 2. Maar het streekpact heeft een breder actiedomein dan het SALK. Het is dus nodig om ook hiervoor een strategische langetermijnvisie te ontwikkelen, zodat de acties gebundeld en met meer kracht en focus geïmplementeerd worden. Het streekpact wil de socio-economische, complementaire visie zijn, met een focus op heel Limburg en haar vijf streken. Structuur van het Streekpact 2014-2019 De basis van het Limburgse streekpact wordt gevormd door twee assen, die leiden tot vier kwadranten: - Individu (iedere Limburger) Collectief (Limburg) - Economie Omgeving Binnen ieder kwadrant werden specifieke prioriteiten bepaald: - Kwadrant I: laaggeschoolden, jongeren, speerpuntsectoren en streken - Kwadrant II: kmo s en speerpuntsectoren SALK - Kwadrant III: eco-efficiëntie 3 - Kwadrant IV: lage inkomens, ouderen en kinderarmoede 1 Maakindustrie; logistiek & mobiliteit; vrijetijdseconomie en beleving; energyville; creatieve economie, ICT & digitale media; land-, tuinbouw en fruitteelt, bouw (Limburg CO2-neutraal); zorginnovatie, bio- en medtech 2 Duurzame jobs creëren, beter opleiden, doelgericht innoveren, ruimter exporteren, sterker ondernemen en gericht ontsluiten centraal staan community formation en interregionale samenwerking. 3 Eco-efficiëntie is een bepaalde vorm van milieuzorg en slaat kort gezegd op 'het creëren van meer economische waarde met min der milieu-impact' of 'meer doen met minder'. 11 maart 2014 p.3
De keuzes zijn gebaseerd op een analyse van de socio-economische kerncijfers van onze provincie. Verder werden deze keuzes besproken met het brede werkveld en afgetoetst aan de beleidsdocumenten op Europees, federaal, Vlaams en Limburgs niveau. Binnen de vier kwadranten identificeren we telkens verschillende domeinen. Kritische succesfactoren Om van het streekpact een succes te maken, moeten er twee kritische succesfactoren aanwezig zijn: - bestuurs- en daadkracht, - vermarkting van Limburg. Beide elementen zijn doorslaggevend om de vooropgestelde ambities te realiseren. Onder bestuurskracht verstaan we het samen innemen van standpunten, om vervolgens als één stem vanuit niveau Limburg te communiceren richting de hogere beleidsniveaus. Daadkrachtig handelen betekent dan weer besluitvaardig en (pro-)actief inspelen op verschillende ontwikkelingen. Niet alleen nadenken en plannen, maar vooral ook actie ondernemen. Om een sterkere aantrekkingskracht uit te oefenen op potentiële investeerders, bezoekers, inwoners moet Limburg haar troeven nog beter vermarkten. Daarom moeten alle Limburgers samen willen werken aan een nog betere versie van onze provincie. Bovendien slaagt een vermarkting enkel als de provincie zich schaart achter een eenduidig en duidelijk Limburgs imago over alle beleidsdomeinen en sectoren heen. De socio-economische basis hiervoor wordt uitgewerkt in dit streekpact. 11 maart 2014 p.4
AMBITIES 4 kwadranten Per domein worden ambities geformuleerd, SMART 4 -doelstellingen bepaald en acties van Limburgse actoren aangereikt. Voor een volledig overzicht verwijzen we graag naar het streekpact zelf. In deze executive summary verzamelen we de ambities per kwadrant. 1. Leren leidt tot werken Prioriteit: laaggeschoolden, jongeren, speerpuntsectoren en streken De ambitie voor Limburg is de optimale benutting van ons menselijk potentieel, die gekenmerkt wordt door een optimale schoolloopbaan voor alle Limburgse kinderen, door een toegankelijke arbeidsmarkt, ook voor jongeren en laaggeschoolden, en door een efficiënte afstemming tussen het onderwijs en de arbeidsmarkt. Onderwijs Een onderwijswereld waarin alle Limburgse jongeren gelijke kansen krijgen, ongeacht een eventuele sociaal kwetsbare of kansarme achtergrond. Een sterk verbeterde perceptie van technisch onderwijs en zoveel mogelijk contact met techniek tijdens de schoolcarrière. Een continue begeleiding bij het maken van studiekeuzes, indien mogelijk richting technische opleidingen, speerpuntsectoren en knelpuntberoepen. Goed geïnformeerde en betrokken ouders die hun kinderen optimaal begeleiden en wiens inkomen een minder belangrijke rol speelt in het onderwijsniveau van hun kinderen. 4 Specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdgebonden 11 maart 2014 p.5
Arbeidsmarkt Gemotiveerde Limburgse jongeren met de juiste attitude duurzaam tewerkstellen, door een sterke toenadering tussen werkgevers en werknemers. Werk werkbaarder te maken: de externe en interne factoren die mensen hinderen om (meer) te werken minimaliseren. Het potentieel van de decreten en het protocol sociale economie ten volle benutten, zodat sociale economie een gevestigde waarde blijft in Limburg. Een verhoogde pendelarbeid over de gemeenten- en provinciegrenzen heen. Afstemming onderwijs-arbeidsmarkt Verhoogde aandacht voor de competenties van mensen, zowel in het onderwijs als op de arbeidsmarkt. Een arbeidsmarkt die aangepast is aan de noden van jongeren en laaggeschoolden om ervaring op te doen. Ondernemerschap: meer nieuwe ondernemingen met focus op het arrondissement Tongeren en een verbeterde perceptie ten opzichte van ondernemen. 2. De economische motor voor Limburg Prioriteit: kmo s en speerpuntsectoren SALK Limburg wil tegen 2020 een optimaal ondernemersklimaat ontwikkeld hebben voor Limburgse kmo s. Een klimaat waarin ondernemers minder knelpunten tegenkomen, ze de bestaande knelpunten samen aanpakken en waar starters een goede voedingsbodem vinden voor hun nieuwe 11 maart 2014 p.6
onderneming. Innovatie en export zijn belangrijke aandachtspunten in alle ondernemingen en community formation is een vanzelfsprekendheid. De business cases voor de speerpuntsectoren van het SALK zijn voor 90% geïmplementeerd in 2020. Sectoren Het streekpact onderschrijft integraal de ambitie van het Strategisch Actieplan in het Kwadraat (SALK). De hierin gedefinieerde sectoren zijn: maakindustrie; logistiek & mobiliteit; vrijetijdseconomie en beleving; energyville; creatieve economie, ICT & digitale media; land-, tuinbouw en fruitteelt; bouw (Limburg CO 2-neutraal) en zorginnovatie, bio- en medtech. Ondernemingen Een ondernemersklimaat waarin ondernemers beduidend minder tijd besteden aan het wegwerken van substantiële en langdurige knelpunten dan aan ondernemen zelf. Limburgse bedrijven meer aandacht laten besteden aan en vaker laten kiezen voor Limburgse opvolging. Limburg als innovatieve regio, zowel wat betreft processen, concepten, ontwikkelingen als commercialiseren. Dit komt onder andere tot uiting in een stijgend aantal patent- en octrooiaanvragen. Limburg als dé voorbeeldregio voor community formation en de positieve invloed ervan op economisch vlak. Een strategisch exportbeleid in alle Limburgse ondernemingen integreren, waardoor alle mogelijke diversificaties geoptimaliseerd worden. Stijging van het aantal Limburgse starters. 11 maart 2014 p.7
3. Ruimte voor Limburg Prioriteit: eco-efficiëntie 5 Limburg ambieert het doelmatig en duurzaam gebruik en inrichting van de bestaande bedrijventerreinen die voldoende aantrekkelijk zijn voor binnen- en buitenlandse investeerders. Bovendien is de uitbouw van een duurzaam, multimodaal verkeers- en vervoersmodel voor personen en goederen essentieel. Daarnaast moet de provincie een duurzame energieproductie en consumptie vooropstellen en streven naar een doeltreffende en duurzame benutting van de beschikbare ruimte. Ruimte en mobiliteit Doelmatig en duurzaam gebruik en inrichting van de bestaande en nieuwe bedrijventerreinen die voldoende aantrekkelijk zijn voor binnen- en buitenlandse investeerders. Uitbouw van een duurzaam, multimodaal verkeers- en vervoersmodel voor personen en goederen in Limburg. Leefmilieu Stimuleren van duurzame energieproductie en consumptie bij ondernemingen, lokale besturen en particulieren. Verstedelijken De beschikbare Limburgse ruimte doeltreffend en duurzaam benutten. 5 Eco-efficiëntie is een bepaalde vorm van milieuzorg en slaat kort gezegd op 'het creëren van meer economische waarde met minder milieu-impact' of 'meer doen met minder'. 11 maart 2014 p.8
4. Leven en beleven in Limburg Prioriteit: lage inkomens, ouderen en kinderarmoede Limburg wil duurzame en betaalbare woon- en thuiszorgvoorzieningen voorzien voor mensen met een lager inkomen en voor ouderen. Elke Limburgse gemeente stelt een zorgstrategisch plan op. Daarnaast moeten ouderen, kinderen en (ex-)psychiatrische patiënten (jongeren en ouderen) kwalitatieve, betaalbare en innovatieve zorgvoorzieningen in de nabijheid van hun woonomgeving kunnen hebben. Bovendien streeft de regio naar samenwerking rond en clustering van infrastructuur inzake sport, cultuur en toerisme, en naar schaalvergroting om grotere evenementen binnen te halen. Iedereen en zeker mensen in armoede en ouderen moeten toegang hebben tot verenigingsleven en laagdrempelige ontmoetingsplaatsen. Wonen en zorg Duurzame en betaalbare woonvoorzieningen voor mensen met een lager inkomen. Innovatieve en betaalbare thuiszorgvoorzieningen voor ouderen. Energiezuinige en aangepaste woningen voor ouderen. Samen (be)leven Elke Limburgse gemeente heeft een zorgstrategisch plan. Kwalitatieve, betaalbare en innovatieve woonzorgvoorzieningen voor ouderen. Kwalitatieve en betaalbare kinderopvang, zowel voor- als naschools en tijdens de vakanties. Kwalitatief, betaalbaar en innovatief zorgaanbod voor (ex-) psychiatrische patiënten (jongeren en ouderen) in de nabijheid van hun woning. 11 maart 2014 p.9
Samenwerking rond en clustering van infrastructuur en evenementen inzake sport, cultuur en toerisme. Schaalvergroting om grotere evenementen op het vlak van sport en cultuur binnen te halen. Toegang tot verenigingsleven en laagdrempelige ontmoetingsplaatsen voor iedereen en zeker voor mensen in armoede en voor ouderen. 11 maart 2014 p.10
START! Het opmaken en indienen van het streekpact 2014-2019 mag geen eindpunt zijn. Integendeel, het is de start van zes jaar gefocust werken om de ambities en doelstellingen geformuleerd in dit streekpact te realiseren. Evenmin is dit streekpact een afgewerkt product waar de komende jaren niets meer aan veranderd kan worden. Een streekpact blijft een work in progress. Wat houdt dit concreet in? Wat zijn de volgende stappen voor het streekpact? In de eerste plaats willen we samen met de Limburgse actoren een optimale clustering van acties verkrijgen. Als Limburg de ambitieuze doelstellingen die in dit streekpact zijn opgenomen, wil realiseren, moeten we samenwerken en onze krachten bundelen. Tegelijkertijd ontstijgt het streekpact het provinciale niveau en moeten de nodige inspanningen geleverd worden om alle relevante en beslissende beleidsniveaus te betrekken, om zo de slaagkansen van het streekpact te vergroten. Vervolgens is een prioritering van de acties nodig. Op welke acties willen we de komende twee jaar prioritair inzetten en hoe kan het RESOC de trekkers en actoren hier optimaal in ondersteunen? Alleen op die manier zetten we echt stappen vooruit. Vanaf 2014 bieden de meerjarenplannen die de steden en gemeenten moeten opmaken in het kader van de beleids- en beheerscyclus de mogelijkheid om het streekpact verder te verfijnen en te verdiepen op streekniveau. Bovendien zal dit de opportuniteiten voor intergemeentelijk samenwerken ook duidelijker in kaart brengen. Tot slot is het absoluut nodig om eind 2016 een evaluatie op te maken. Welke acties hebben we gerealiseerd, welke niet en waarom? Welke lessen kunnen we hieruit trekken? Hoe kunnen deze acties gedissemineerd worden naar andere streken, steden, actoren,..? Deze tussentijdse evaluatie biedt eveneens de mogelijkheid om bijkomende, aanvullende en nieuwe acties te formuleren, zodat de te bewandelen weg duidelijk is en het doel helder blijft. 11 maart 2014 p.11