VERSLAG VOORBESPREKING Effecten kredietcrisis en huidige recessie op het gemeentelijk beleid 21 april 2009 Samenvattend verslag van de openbare voorbespreking van de gemeenteraad van de gemeente Wijk bij Duurstede Gespreksleider Griffier Leden PvdA VVD CDA GroenLinks SP PCG BurgerBelangen Nu Portefeuillehouders Ambtelijke ondersteuning Gasten Notulist de heer A. Dennebos mevrouw M.A.C. van Esterik de heer L.J.R.A. Bergsma de heer J.C. Bloemheuvel de heer F. Hoving de heer J.W.F. van der Laag de heer W.P.C.M. Lucassen mevrouw S. van Ee-Reedijk de heer drs. R.W. Peek de heer drs. J.B. Smudde de heer J.W.M. Balvers mevrouw C.C.M. van Kappel mevrouw W.A.J. Kosterman de heer J. Brouwer de heer G.J. de Heus de heer J. Marchal de heer W.G. Smit mevrouw A. Boer de heer J.A.G. Burger de heer ir. H. Muis mevrouw W. van de Werken de heer Van der Linden, WS Cothen mevrouw E. Muis-Priester, OKW de heer G. Nellestein, Volksbelang mevrouw J.M. Kiep-de Jongh notulistenbureau Leeuwenburgh Vendrig Verslag voorbespreking Effecten kredietcrisis en huidige recessie, 21 april 2009 1
Beeldvorming 2 e fase De gespreksleider opent de voorbespreking, heet iedereen hartelijk welkom en stelt ten behoeve van de publieke tribune de aanwezigen voor. Hij biedt vervolgens gelegenheid tot inspreken. Mevrouw Muis spreekt in als voorzitter van de Ondernemers Kring Wijk bij Duurstede en vraagt aandacht voor het zeer grote aantal Zelfstandigen Zonder Personeel (ZZP'ers) in de gemeente. De OKW wil vooral een gesprekspartner zijn van de gemeente en draagt als aanvulling op het 10 punten plan van de gemeente een eigen 7-punten plan aan. Tot op dit moment lijkt de crisis in Wijk bij Duurstede mee te vallen. De grote groep ZZP ers komt officieel niet in de werkloosheidscijfers voor. Als de huidige situatie blijft voortduren, moet deze groep wellicht aanspraak maken op een uitkering. Zij schetst vervolgens het 7-punten plan dat de OKW in het kader van proactief zijn heeft opgesteld bestaande uit: Tweerichtingencontact (regulier direct contact, arbeid waarborgen en stimuleren en het oprichten en faciliteren van een Wijkse Banenpool en gemeentelijke regeling voor landelijke arbeidstijdverkorting), Duurzaamheid (duurzaam en energiezuinig ondernemen mogelijk maken), Aanbesteden (maak overheidsaanbestedingen mkb-vriendelijk), Baten en Lasten (bevries lokale lasten en versnel de eigen factuurbetaling), Publiek Private Samenwerking (intensiveer de PPS), Promotie Bedrijventerreinen (actieve promotie van Wijk bij Duurstede als bedrijfslocatie). De heer Bloemheuvel (PvdA) vraagt of overleg met het midden en kleinbedrijf in een hogere frequentie een oplossing biedt. Mevrouw Muis vindt de huidige frequentie prima. Daarnaast is er ook nog overleg met de bedrijfscontactpersoon of met ambtenaren bij specifieke zaken. De heer Nellestein spreekt in namens Volksbelang. Het marktdenken is ver doorgeschoten. De markt is gespannen en de vraag naar nieuwbouw groeit. Projectontwikkelaars hebben belang bij schaarste. Gemeente calculeren in toenemende mate ook residueel. De kavelprijzen van sociale huurwoningen blijven stijgen. Woningbouwcorporaties hebben daardoor te maken met rendementen die lager zijn dan de rente die moet worden betaald aan de geldverschaffer. De situatie voor sociale koopwoningen is nog gekker te noemen. Van corporaties wordt verwacht dat zij deze woningen tegen de marktwaarde kopen, daarvoor lenen en vervolgens met 25% korting aan bewoners verkopen. Hij vraagt zich af wat er eigenlijk mis is met huren. Hij gaat in op markthuren met huurprijzen die meer in de richting gingen van de WOZwaarde. Hij roept op te stoppen met deze marktbenadering en uit te gaan van een kostprijs van een woning met een redelijke winstopslag. Men moet zich hierbij richten op duurzame kwaliteit. Volksbelangen heeft een heleboel initiatieven op stapel staan waarbij geen projectontwikkelaars nodig zijn. Bestuurlijk moeten en knopen worden doorgehakt en prioriteiten worden gesteld. Hij refereert aan vervangende nieuwbouw. De gemeente kan deze bewoners perspectief bieden door snel een aantal knopen door te hakken en gebruik te maken van de expertise van Volksbelang. De gespreksleider schetst het doel van de bespreking. De raad spreekt verder op basis van de vorige besprekingsronde. De raad wordt in de gelegenheid gesteld om aanbevelingen toe te voegen of weg te laten, waarna één en ander kan worden doorvertaald naar de Kadernota. De Verslag voorbespreking Effecten kredietcrisis en huidige recessie, 21 april 2009 2
besluitvorming vindt plaats tijdens de behandeling van de Voorjaarsnota, Kadernota, Begroting 2010 en de meerjarenbegroting. Hij biedt gelegenheid tot het stellen van vragen. Mevrouw Van Ee (CDA) refereert aan de projecten die op stapel staan. De heer Nellestein deed het advies om te versnellen. Zij vraagt of hiermee niet het gevaar van een vacuüm ontstaat waarin er geen activiteiten zijn. De heer Nellestein kan dit beamen, maar op dit moment wordt er helemaal niets gebouwd. Als de gemeente echt op gang is met het bouwen, is de crisis waarschijnlijk voorbij. De heer Bloemheuvel (PvdA) informeert of de wachttijden voor woningzoekenden oplopen. De heer Nellestein zegt dat dit niet het geval is. Er is wel een verhuiswens en een groeiende behoefte aan huurwoningen. De reactietijd op advertenties in de woonkrant bedroeg in 2007 42 maanden, in 2008 21 maanden. Er lijkt sprake te zijn van een meer kwalitatieve vraag. De heer Smit (BurgerBelangen Nu) verwijst naar het bedrijfsonroerend goed waar een enorme stijging in de gevraagde huur is waar te nemen. Hij vraagt hoe dit zit met huurwoningen. Er wordt niets verkocht, maar mensen moeten toch wonen. De heer Van der Linden geeft aan dat dit erg verschilt per woning. De heer Nellestein vult aan dat er geen toename is van het aantal woningzoekenden. Er is wel een toename in het aantal actieve woningzoekenden waar te nemen. De heer Peek (CDA) refereert aan het in stand houden van de werkgelegenheid. Hij vraagt welke van de zeven punten het meest heilzaam is om deze in stand te houden. Mevrouw Muis merkt de promotie van het bedrijventerrein aan als erg belangrijk en daarnaast het opzetten van een Wijkse banenpool. Zij wil graag veel publiciteit geven aan de bedrijventerreinen. De heer Van der Laag (VVD) verwijst naar de Wijkse banenpool en vraagt of het werkgeversservicepunt daar een rol in zou kunnen spelen en één en ander financieel zou kunnen ondersteunen. Mevrouw Muis geeft aan dat men hen een convenant is gesloten. De contacten zijn gelegd. Mevrouw Van Kappel (GroenLinks) begrijpt dat de Wijkse banenpool geëffectueerd kan worden en vraagt wat er nu nog moet gebeuren voordat één en ander een feit is. Mevrouw Muis antwoordt dat er op dit moment geen bedrijven zijn in het Wijkse die personeel over hebben. Mevrouw Kosterman (GroenLinks) verwijst naar de landelijke arbeidstijdverkorting met gemeentelijke regeling waar om verzocht wordt. Er wordt gesproken over een loonkostensubsidie naar voren halen maar het probleem doet zich nog niet voor. Mevrouw Muis geeft aan dat een aantal zaken nu nog niet aan de orde is, maar er is wel wat aan de hand. Binnen de Wijkse ondernemers zijn op dit moment geen faillissementen en is er Verslag voorbespreking Effecten kredietcrisis en huidige recessie, 21 april 2009 3
geen arbeidstijdverkorting. Het bedrijventerrein is opgeleverd. Het gaat ook om mensen die hier wonen, maar elders werken. Daartoe zijn enkele voorstellen gedaan om te onderzoeken. De aanvraag voor de subsidie moet wel gedaan worden voor het geval men wel in scenario 3 komt en het toch nodig heeft. De heer Balvers (GroenLinks) vraagt wie de Wijkse banenpool gaat faciliteren. Mevrouw Muis antwoordt dat dit nog niet helemaal geconcretiseerd is. De heer Marchal (PCG) vindt dat de banenpool gecombineerd moet worden met scholing en herscholing en vraagt of deze link ook gelegd wordt. Mevrouw Muis verwijst naar Wijk in bedrijf waar men kennis kan maken met de Wijkse bedrijven. Mevrouw Van Kappel (GroenLinks) informeert wie de subsidie moet aanvragen. Mevrouw Muis antwoordt dat dit de initiatiefnemer is. Dat kan bijvoorbeeld de gemeente zijn. De heer Smudde (CDA) vraagt of er al acties worden ondernomen om subsidies binnen te halen. Wethouder Burger zegt dat een aantal subsidiemogelijkheden interessant is. Het onderwijs krijgt direct bedragen beschikbaar krijgen om de schoollokalen gezonder te maken. Sommige bedragen waren vooruit geschoven en worden nu eerder gegeven. Het is aan het schoolbestuur om hier een beslissing over te nemen. Met name in gemeenten met grote aantallen werkzoekenden wordt samen met het UWV een aanvraag gedaan voor de banenpool. Het gaat dus om een groep mensen die op korte termijn op straat komt te staan. Het zou dom zijn om deze mensen te laten afvloeien. De heer Smit (BurgerBelangen Nu) interrumpeert dat er wel een teruggang wordt voorzien voor Wijk bij Duurstede. Wethouder Burger vervolgt dat de omstandigheden per gemeente en per regio heel verschillend kunnen zijn. Het I-deel van de gemeente gaat omhoog. Het Rijk betaalt deze uitkeringen. Wijk bij Duurstede betaalt in een dergelijk geval hooguit 200.000 meer. De heer Smit (BurgerBelangen Nu) geeft aan dat er 100.000 is meer begroot bij de uitgaven. Dit houdt in 1 mln. meer aan uitkeringen in Wijk bij Duurstede. Dat is een aanzienlijke stijging van de werkloosheid. Wethouder Burger benadrukt dat het maximaal 180.000 tot 200.000 extra is, wat er ook gebeurt. Dit risico is ingeboekt. Wat er ook elders in Nederland gebeurt, deze regeling geldt. Mensen in Wijk bij Duurstede zijn niet zo zeer werkzaam in de sectoren waar de klappen vallen. Er wordt actief gekeken waar de werkzoekenden geplaatst kunnen worden. De crisis biedt ook kansen. Het is goed om contacten te hebben met het Wijkse bedrijfsleven om samen de kansen te bezien. Waar kan gericht gebruik gemaakt worden van de subsidies. Als het Stookerterrein twee jaar langer blijft liggen, kost dit de gemeente geld. De Provincie zou Verslag voorbespreking Effecten kredietcrisis en huidige recessie, 21 april 2009 4
leningen moeten verstrekken tegen 0% rente om hierop in te spelen en de zaken op gang te helpen. De heer Hoving (PvdA) vraagt of er aandacht is voor jongeren die van school komen. Hij vraagt voorts of de Wet investering in jongeren versneld ingevoerd wordt. Wethouder Burger zegt dat de jongeren perspectief moeten houden en in dat opzicht wordt hierbij aangesloten. Wethouder Boer vult aan dat er extra geïnvesteerd wordt in het voorkomen van voortijdig school verlaten. Jongeren moeten gekwalificeerd naar de arbeidsmarkt geleid worden. Mevrouw Muis geeft aan dat via Wijk in bedrijf speeddates met ondernemers georganiseerd zullen gaan worden. Er wordt overlegd met scholen, studenten en ondernemers of dit op 16 mei a.s. een eerste aanzet zou kunnen krijgen. De heer Bloemheuvel (PvdA) refereert aan meer overleg met het mkb en het optimaal gebruik maken van subsidies. Hij vraagt of het lukt binnen de ambtelijke capaciteit om dit georganiseerd te krijgen. Wethouder Boer antwoordt dat deze initiatieven ambtelijke capaciteit vragen bij het omzetten in tastbare plannen en uitvoeringstrajecten. De druk op de organisatie vormt hierbij een knelpunt. Het is zaak om dit soort initiatieven om te zetten in goede plannen. De scholen moeten bijvoorbeeld na ontvangst van de subsidies in overleg met de ambtenaren. De heer Van der Laag (VVD) refereert aan de subsidiemogelijkheden. Hij wijst op een manier van benadering in het verleden en verzoekt een subsidioloog aan te trekken om deze subsidies ook daadwerkelijk binnen te halen. Wethouder Boer geeft aan dat er inmiddels iemand is die zich hiermee bezighoudt. De heer Bergsma (PvdA) verwijst naar de woorden van de heer Nellestein om projecten te versnellen. De gemeente doet haar best om projecten te realiseren, maar hij voelt hier toch een verschil en vraagt of de gemeente kan versnellen. Wethouder Muis verwijst naar de Hoogstraat. Er is een aantal jaren gewerkt aan de visie voor de lange blokkade. Dit loopt nu. Er moet goed gekeken worden welke projecten met prioriteit door de procedures geloodst worden om de bouwstoom op gang te helpen. De heer De Heus (SP) informeert naar het project op de Steenstraat dat snel opgepakt kan worden. Wethouder Muis antwoordt dat er hard gewerkt wordt om één en ander snel door de procedures heen te helpen, maar er moet wel oog blijven voor de kwaliteit. De heer Nellestein vult aan dat dit een voorbeeld is. Eind vorig jaar werd de bouwaanvraag fase 1 ingediend. Het project is met de buurt doorlopen en vervolgens vindt Welstand het niet mooi. Verslag voorbespreking Effecten kredietcrisis en huidige recessie, 21 april 2009 5
De heer De Heus (SP) vindt het vreemd dat een project dat zo breed gedragen wordt vertraagd kan worden door Welstand. De heer Smit (BurgerBelangen Nu) had begrepen dat Wijk bij Duurstede Welstand aan de kant zou zetten. Wethouder Muis zegt dat er geen sprake is van het afschaffen van Welstand. Er zijn plannen om burgerleden deel te laten nemen aan Welstand. Ook de Hoogstraat is een voorbeeld in dit kader. Procedures moeten op elkaar afgestemd worden. De afdeling RO heeft lange tijd gekampt met onderbezetting. Hij gaat er vanuit dat nu de interne afstemming beter zal zijn en dat er gekomen wordt tot een continue bouwstroom. De heer Marchal (PCG) verwijst naar de woorden van de heer Nellestein die aangaf dat de gemeente calculeert als een projectontwikkelaar. Hij vraagt hoe het anders georganiseerd kan worden. De heer Nellestein antwoordt door te stoppen met marktbenadering met betrekking tot sociale woningbouw. Sociale koop kan alleen maar als de grond wordt afgewaardeerd. De banken hebben risicovolle leningen moeten afwaarderen. Mensen die met grond hebben gespeculeerd moeten ook afwaarderen. De grond zou ook in erfpacht ondergebracht kunnen worden. De heer Van der Laag (VVD) verwijst naar de grondexploitaties en kijkt naar de vrijvallende locaties in verband met de multifunctionele onderwijsaccommodaties waar de grondexploitaties zijn opgehoogd. Als deze bedragen naar beneden bijgesteld worden heeft de gemeente een fors probleem in de financiering van deze onderwijslocaties. De heer Nellestein begrijpt dit. Hij verwijst naar De Engk waar ambities geformuleerd zijn. De uitgaven moeten voor een belangrijk deel opgebracht worden uit grondopbrengsten. In de visie op de Engk is een duur, frivool gebouw bedacht dat moet worden voorzien van dure koopappartementen waar nauwelijks vraag naar is. Wellicht is de opbrengst hier te ambitieus ingeschat. Hier zou gekozen worden voor een iets meer sobere bouw. Mevrouw Van Kappel (GroenLinks) vraagt of de grondspeculanten hun verlies moeten nemen. De heer Nellestein denkt dat dit nationaal een probleem is. De heer Smit (BurgerBelangen Nu) zegt dat in projectbegrotingen opbrengsten veel te hoog gewaardeerd worden. Men moet de ogen openen en alles nogmaals bezien. Wil je op een goedkope manier de woningbouw stimuleren, verkoop dan grond aan de woningbouwverenigingen of geef grond uit in erfpacht en laat woningbouwverenigingen op een betaalbare manier bouwen. De heer Bloemheuvel (PvdA) vraagt hoe een woning die 30 jaar meegaat in de boeken staat bij een woningbouwvereniging en verder of de woningbouwvereniging bereid is om de winst te delen met de gemeente. De heer Nellestein geeft aan dat er altijd iemand kan komen die meer biedt voor de grond, maar waarschijnlijk zal er dan na 15 jaar voordat de grote kosten komen uitgepond worden. Het is de vraag met wie de gemeente zaken doet, met de woningbouwvereniging of met een Verslag voorbespreking Effecten kredietcrisis en huidige recessie, 21 april 2009 6
partij die voor een korte tijd langs komt. Hij verwijst naar het volkshuisvestingsfonds dat ingericht zou kunnen worden voor sociale huurwoningen. Hij roept op te focussen op de goedkope huursector. Er kan met elkaar gedeeld worden op basis van vooraf afgesproken parameters. De heer Van der Linden vult aan dat er door woningbouwverenigingen veel VPB betaald moet worden wat de huurders moeten opbrengen. Er kan bijna niet gebouwd worden met een onrendabele top. De heer De Heus (SP) verwijst naar locaties die gesloopt zullen worden. Hij kan zich voorstellen dat eerst de makkelijke locaties gekozen worden en dat de andere locaties tijdelijk gerenoveerd worden. De heer Nellestein denkt steeds 50 jaar vooruit. Bekeken wordt of renoveren een alternatief is. Bij al deze projecten is dit reeds afgewogen. Betreffende bewoners weten dat hun woning vervangen wordt maar hebben geen zekerheid of en wanneer één en ander ook daadwerkelijk gerealiseerd wordt. Er moet ergens begonnen worden met bouwen. Hij stelt voor bij de drieslag te beginnen. De heer De Heus (SP) neemt aan dat er ook woningen zijn die gerenoveerd moeten worden en vraagt of lokale bedrijven het onderhoud uitvoeren. De heer Nellestein antwoordt dat het dagelijks onderhoud wordt gedaan door een firma uit Culemborg die heel veel werknemers uit Wijk bij Duurstede heeft. Installaties worden verzorgd door lokale bedrijven. In een tijd van crisis moet men loyaal blijven aan elkaar. De heer Van der Linden geeft aan dat voor hen hetzelfde geldt. Plaatselijk gaat voor de regio. De heer Brouwer (SP) verwijst naar de factsheets van de VNG en de daar genoemde opties en vraagt of het college subsidies gaat aanvragen naar aanleiding hiervan met lokale aanbesteding. Wethouder Muis zegt dat Wijk bij Duurstede meedoet aan duurzaam bouwen. Bij de stimuleringsregeling lokaal klimaatbeleid is het koploper bij de Provincie. Hiervoor is ambtelijke capaciteit vrijgemaakt. De heer Brouwer (SP) begrijpt dat luchtkwaliteit van scholen de aandacht van het college heeft. Wethouder Muis antwoordt dat deze gelden rechtstreeks aan de scholen toegekend worden. De scholen kunnen samen met de gemeente bekijken hoe dit aangepakt wordt. De heer Bloemheuvel (PvdA) zegt dat de subsidies voor 70 tot 80% bij de corporaties terechtkomen. Het Rijk is nog bezig met deze regeling. Hij vraagt of de woningbouwverenigingen hier wat in zien. De heer Van der Linden ziet uiteraard voordelen voor de bewoners. Als de overheid de budgetten inkrimpt moet het kostenplaatje bekeken worden. Verslag voorbespreking Effecten kredietcrisis en huidige recessie, 21 april 2009 7
De heer Bloemheuvel (PvdA) begrijpt dat de fiscale mogelijkheden onvoldoende zijn. De heer Van der Linden moet de fiscale mogelijkheden nog bekijken omdat deze nog niet duidelijk zijn op dit moment. Wethouder Burger vult aan dat op dit moment de uitwerking wordt opgesteld voor de diverse regelingen. De gemeenten zijn aan zet en volgen hoe de regelingen gaan uitvallen. De gemeente wordt ook getroffen door de crisis en moet ombuigen. Aan de ene kant wil men vroegtijdig investeren en aan de andere kant moet er wellicht personeel uit. Het is zoeken naar een balans hierin. Het is niet zo dat je alleen maar extra geld krijgt, er wordt ook een verhoogd risico gelopen. Als voorbeeld noemt hij extra taken bij de WMO zonder extra middelen. De heer Nellestein geeft aan dat hij ervaring heeft opgedaan met een subsidie van VROM die gewoon kwam te vervallen. Dit betekende een hogere uitgavenpost. Hij werkt niet subsdiegedreven en bekijkt het totaal van huur en energielasten waar de investeringsbeslissingen op gebaseerd worden. Een eventuele subsidie is mooi meegenomen. Mevrouw Van Kappel (GroenLinks) vraagt of de maatregelen van het kabinet tot doel hebben het bewerkstelligen van marktwerking. De scholen krijgen ook een positie op de markt die wellicht niet strookt met de ideologie van een woningbouwcorporatie en zorgt voor conflicterende belangen. Wethouder Burger zegt dat dit zo is bij de regelingen die nu voorstaan. Dit geldt bijvoorbeeld wel bij vermarkting van de zorg. De eigen verantwoordelijkheid van instellingen wordt geprikkeld. Hij onderschrijft de woorden van de heer Nellestein om gewoon te doen wat men moet doen en vooral het gezonde verstand te gebruiken. De heer Van der Laag (VVD) refereert aan het beeld met subsidieregelingen aan de ene kant en bezuinigingen aan de andere kant. Hij verwijst naar het antwoord van het college op vragen van de PCG over de extra kapitaallasten bij het naar voren halen op de gemeentelijke begroting, gecombineerd met de berichten uit Den Haag dat de bezuinigingen in 2011 voor een groot deel ten laste worden gebracht van provincies en gemeenten. Hij vraagt of de gemeente hier serieus rekening mee moet houden in de meerjarenbegroting. Wethouder Burger bevestigt dit. Dat wordt op dit moment gedaan. Door de hand op de knip te houden, kunnen zaak echter ook kapot gemaakt worden. De heer Van der Laag (VVD) is groot voorstander van het gebruiken van het gezonde verstand. Hij vraagt of de wethouder inschat dat de reserves voldoende ruimte bieden om dit op te vangen. Wethouder Burger antwoordt dat het college vandaag bezig is geweest met de Kadernota. Daarnaast speelt de aframing van de grote projecten waardoor een heleboel franje geschrapt moet worden. Wellicht trekt de economie over twee jaar wel weer aan. Het college heeft oog voor de maatschappelijke effecten. Hij schrikt soms van de bureaucratie om plannen rond te krijgen. Het is zoeken naar evenwicht en kijken naar de noden van de bevolking en het bedrijfsleven. De kleine succesjes zijn waar men het nu mee moet doen. Verslag voorbespreking Effecten kredietcrisis en huidige recessie, 21 april 2009 8
De heer Marchal (PCG) heeft dezelfde vragen als de heer Van der Laag. Hij vraagt waarom het college kiest voor scenario 1 in plaats van minimaal voor scenario 2. Bezuinigen is niet gemakkelijk. Wethouder Burger antwoordt dat bij scenario 2 de woningcorporatie en de Ondernemerskring naar huis gestuurd kunnen worden, er kan dan niets meer. De heer Marchal (PCG) is van mening dat voor structurele problemen structureel geld gevonden moet worden, maar de reserves ontbreken. De heer Smit (BurgerBelangen Nu) vult aan dat woningbouwverenigingen bouwvlekken kunnen aanwijzen. Wethouder Burger verwijst naar Langbroek. Als hier wordt geschrapt, wordt er 2 mln. in de begroting geschrapt. Hij wil waken voor te gemakkelijke oplossingen. Alle maatregelen kosten geld. Een banenpool kost geld. De heer Smit (BurgerBelangen Nu) wijst op solvabiliteit en liquiditeit. De heer Nellestein heeft voorbeelden aangeven. De heer Van der Linden heeft ook voorbeelden aangegeven. Door te faciliteren kunnen zonder het aanpassen van de liquiditeit goede zaken gedaan worden. Wethouder Burger gaat met de woningbouwcorporaties zaken doen, maar het is onzin dat dit geen geld kost. De reserves nemen af. Dit kan inhouden dat Cothen geen voorzieningen kan bouwen. De raad wil een nieuwe school en een extra veld voor SVL. Niet alles kan en dan moet men ook nog de reserves op peil zien te houden. De heer Smit (BurgerBelangen Nu) begrijpt dat er aan de lopende projecten niet getornd kan worden. Wethouder Burger hoopt dat er met elkaar een discussie gevoerd kan worden met een zorgvuldig financieel beleid zodat de gemeente niet over de kop gaat. Dit houdt in alle zeilen bijzetten. Niet alles kan en het is ook niet mogelijk om extra te investeren en de boel veilig stellen. Het gaat om de gulden middenweg. De gespreksleider geeft aan dat deze discussie volgt. Het gaat nu om het doen van aanbevelingen. De heer Bloemheuvel (PvdA) informeert of de mee- en tegenvallers worden opgenomen bij de kadernota. Wethouder Burger zegt toe geen enkel besluit te nemen zonder dat dit duidelijk in beeld is gebracht. De heer Lucassen (VVD) is benieuwd hoeveel schoolverlaters er zijn. Hij vraagt voorts naar het aantal zzp ers. Wethouder Boer zegt schriftelijke beantwoording toe op de eerste vraag. Verslag voorbespreking Effecten kredietcrisis en huidige recessie, 21 april 2009 9
Mevrouw Muis vraagt of men weet hoeveel bedrijven er in de gemeente Wijk bij Duurstede zijn. Dit zijn er 1593, waaronder 926 zzp ers of eenmansbedrijven. Dat is 58% De heer Bloemheuvel (PvdA) vraagt of men zich onlangs heeft verenigd. Mevrouw Muis wijst op Be Connected. Het wordt steeds meer een netwerkclub. Zij vervolgt dat 19% zich bevindt in de bouwnijverheid en/of hovenier is. Het aantal werkplekken bedraagt 5709, waarvan 80% zich niet op het bedrijventerrein bevindt. 85% van deze bedrijven telt 1 tot 9 personen. De gemeente is de grootste werkgever binnen Wijk bij Duurstede. 72% van het aantal werkzame personen is werkzaam in Wijk bij Duurstede. De zzp ers behoeven dus echt aandacht. Wethouder Burger wijst op het belang om te knippen in aanbestedingen om kleinere bedrijven een kans te geven. Mevrouw Muis wijst nog op verborgen werkloosheid. De heer Lucassen (VVD) geeft aan dat een deel van deze zzp ers dat is tegen wil en dank. Hij vraagt of er beleid is om voor deze mensen te bemiddelen. Mevrouw Muis verwijst naar de tweedeling van de hoogopgeleide zzp ers en de zzp ers met bus. Vooral de laatste groep behoeft extra aandacht. Wethouder Burger geeft aan dat er bij de sociale dienst met UWV wordt bekeken welke mensen instromen. Zijn ervaring is juist dat de meeste mensen bewust gekozen hebben om voor zichzelf te werken. De heer Smit (BurgerBelangen Nu) geeft aan dat het tot nu toe is gegaan over het benutten van kansen. Hij informeert naar de concrete voornemens van de gemeente om het mes in het eigen vlees te zetten. Hij verwijst naar een onderzoek uit het bedrijfsleven over het aanpakken van de crisis. Daarin komen een personeelsstop en het verlagen van het salaris naar voren. Hij roept het college op alle externe adviseurs te schrappen en te gaan voor mensen die om een baan komen vragen. Wethouder Burger geeft aan dat de voorstellen bij de kadernota zich vooral in deze richting bewegen. De gemeente kan makkelijker aan personeel komen op dit moment en kan minder met tijdelijke mensen werken. De heer Smit (BurgerBelangen Nu) roept op hier niet te lang mee te wachten. Hij ziet nog niets concreets van de subsidioloog. De heer Balvers (GroenLinks) verwijst naar de bijstelling van het rentepercentage en informeert naar de argumentatie daarvoor. Wethouder Burger antwoordt dat dit reëel is gezien de ontwikkelingen op dit moment. De langdurige rente zakt langzamer dan werd gehoopt. Het betreft een bancaire crisis. Het gaat om het verstrekken van leningen aan bedrijven die het nodig hebben en mensen die een woning zoeken. Gerenommeerde bedrijven krijgen geen lening terwijl men het huidige pand wil uitbreiden. Dat is een vreemde ontwikkeling. Verslag voorbespreking Effecten kredietcrisis en huidige recessie, 21 april 2009 10
De heer Marchal (PCG) kan zich voorstellen dat de rente incidenteel wordt verlaagd. Hij roept de wethouder op om voorzichtig te zijn en zich niet rijk te rekenen. Mevrouw Van Kappel (GroenLinks) vindt dat de woningbouwcorporaties nogal somber klinken. Zij vraagt of er ook kansen worden gezien. De heer Van der Linden geeft aan dat het gaat om het lenen van geld om te bouwen. Het eigen bezit dat zijn de woningen. Als het Rijk afroomt zijn dat extra gelden voor bijvoorbeeld energiemaatregelen. De huren moeten verhoogd worden om deze kosten te dekken. Hij staat vooraan om te bouwen. Mevrouw Kosterman (GroenLinks) vraagt of er ook een kans is dat de beide woningbouwverenigingen overgaan tot vergaande samenwerking of wellicht een fusie. De heer Nellestein geeft aan dat er steeds meer wordt samengewerkt, maar Cothen is niet Langbroek en ook niet Wijk bij Duurstede. Mevrouw Kosterman (GroenLinks) vult aan dat Culemborg, Geldermalsen en Leerdam ook samengegaan zijn. De heer Van der Linden geeft aan dat deze discussie loopt. Als er voordelen zijn te behalen met samenwerking wordt dit niet nagelaten. Hij is echter wel van mening dat hij iets meer kan betekenen voor Cothen door in zelfstandigheid te bouwen. De gespreksleider biedt nogmaals gelegenheid tot het stellen van vragen. De heer Smudde (CDA) informeert wanneer een volgend scenario in beeld komt. Wethouder Burger antwoordt dat scenario s hulpmiddelen zijn. Als de crisis over een half jaar nog steeds zo is, zullen er stevige maatregelen genomen moet worden. Over een jaar of twee jaar treedt scenario 3 in werking. Veel ontwikkelaars passen nu hun plannen nog niet aan. Hij kijkt goed om zich heen. De heer Marchal (PCG) verwijst naar het onderzoeken van de mogelijkheden genoemd op pagina 9 en verzoekt om een toelichting. Hij adviseert om geen boekhoudkundige trucs toe te passen. Wethouder Burger zegt dat het soms kan helpen om iets naar achteren te schuiven maar daarmee kan een jaar wel overbrugd worden of een investering die niet kan, kan nu wel gedaan worden. Je moet wel oppassen dat je jezelf niet voor de gek houdt. Incidenteel kan het wat lucht geven. De heer Smit (BurgerBelangen Nu) is van mening dat de raad en de burgers ook niet voor de gek gehouden moeten worden. De reële situatie in de boeken van de gemeente wordt hiermee minder reëel. De gespreksleider beschouwt dit als een statement en niet als een vraag. Verslag voorbespreking Effecten kredietcrisis en huidige recessie, 21 april 2009 11
De heer Van der Laag (VVD) verwijst naar de discussie over solvabiliteit en liquiditeit. De maatregelen die nu worden genomen ter versterking van de lokale economie kosten geld. Hij vraagt of er nu uitgaven gedaan moeten worden op het gebied van woningbouw waardoor tijdelijk de reserves worden aangetast die op termijn weer rendement opleveren. Hij vraagt voorts of dit betekent dat er gesneden moet worden in de uitgaven. Wethouder Burger noemt Uem/Wennekers als voorbeeld. Dit project ligt stil. De projectontwikkelaar legt de weg niet aan. De gemeente investeert in de weg. Als de ontwikkelaar gaat bouwen, betaalt deze het stukje weg terug aan de gemeente. De gemeente moet nu echter wel investeren. Het blijft zoeken naar evenwicht. Als de bouw aantrekt, wordt de weg wellicht duurder en is het een slimme investering. Een bedrijf in de markt houden dat volstrekt geen bestaansrecht heeft is een heel andere afweging. De heer Van der Laag (VVD) zegt dat dit betekent dat er keuzes gemaakt worden in de programmabegroting. Hij vraagt of de wethouder aangeeft dat gesneden zal worden in uitgaven die geen rendement opleveren over een paar jaar. Wethouder Burger antwoordt dat deze discussie bij de kadernota gevoerd gaat worden. Mevrouw Kosterman (GroenLinks) refereert aan de promotie van de bedrijventerreinen en vraagt wat mevrouw Muis hiervan verwacht bij reeds verkochte kavels. Mevrouw Muis geeft aan dat het vooral gaat om de infrastructuur. Wethouder Muis vult aan dat het overgrote deel nu verkocht is. Voorkomen moet worden dat het bedrijventerrein 10 jaar lang een bouwput blijft. De gespreksleider geeft gelegenheid om aanbevelingen en suggesties te doen. De heer Peek (CDA) wijst op het belang van een evenwichtige aanpak. Hij geeft mee dat het wat het CDA betreft meer richting scenario 2 zal gaan. Een terughoudende begroting en de financiële risico s beheersbaar houden. Investeringen doen voor de korte termijn en daar waar mogelijk vervroegd uitvoeren. Profiteren van lagere bouwkosten. Terughoudend zijn in investeringen met hogere risico s. Kijken naar het versoberen van projecten. Hij verwijst in dit kader naar de watergang in De Engk. Een goede doorrekening van grondexploitaties. Lasten voor de inwoners en bedrijven niet verhogen in de komende periode. Procedures versnellen of verkorten en hierop inspelen met de ambtelijke capaciteit. Voorzichtig begroten. Het Rijk stelt een bevriezing van het gemeentefonds voor, maar er moet rekening gehouden worden met een verlaging. Bij nieuw beleid kiezen voor oud voor nieuw. Keuzes maken in projecten of kiezen voor fasering. Creatieve oplossingen benutten bij woningbouw. De suggesties van de ondernemerskring over de promotie van bedrijventerreinen en het intensiveren en optimaliseren van de overleggen juicht hij van harte toe. De heer Bloemheuvel (PvdA) begrijpt dat de wethouder goed omgaat met verwachte tegenvallers en tegenvallende opbrengsten. Woningbouw is een prioriteit voor de PvdA. Creativiteit spreekt aan. Hij roept op in gesprek te blijven met de ondernemers. Bij de kadernota zullen de intenties van de PvdA naar voren gebracht worden. Verslag voorbespreking Effecten kredietcrisis en huidige recessie, 21 april 2009 12
De heer Marchal (PCG) roept op het probleem op de juiste waarde te schatten. Hij vreest dat het college het probleem te licht opneemt. De keuze voor scenario 1 en verdere acties getuigen hiervan. Hij roept op geen maatregelen te nemen die scenario 3 in de weg staan. Het probleem niet doorschuiven naar een volgend college. Geen te grote investeringen doen omdat de financiële mogelijkheden ontbreken. Tijdelijke uitgaven hebben nauwelijks effect op de lokale economie. Neem stevige maatregelen. Een vacaturestop zou nu al kunnen. Nutteloze niet verplichte uitgaven kunnen geschrapt worden. Hij noemt in dit kader een takendiscussie, de ambities naar beneden en het snijden in eigen vlees. Het geld dat vrijkomt slim investeren in Wijkse werkgelegenheid, woningbouw. Geen lastenverzwaring voor de burger, ook niet via een achterdeurtje. Projecten helder op een rij zetten. Prioriteren, faseren, temporiseren zodat de raad kan kiezen bij de kadernota. Meer informatie beschikbaar stellen bij de kadernota. Geen boekhoudkundige lapmiddelen toepassen. Terughoudend zijn met de rente. Inzoomen op Wijkse werkgelegenheid en gebruik maken van gelden van de Provincie. Afsluitend noemt hij nog het zelf snel betalen, versnellen ambtelijke reorganisatie, bouwplannen niet dwarsbomen. De heer Brouwer (SP) vraagt vooral aandacht voor de mensen die niet gevraagd hebben om deze crisis. Inzetten op woningbouw voor starters. Kansen houden op werk voor zzp ers. Steun de lokale bedrijven. Start met een denktank. Heb aandacht voor mensen met een uitkering. De heer Van der Laag (VVD) doet drie aanbevelingen; kies voor scenario 2, kies voor investeringen die op termijn geld opleveren (onderwijs en woningbouw), neem de punten van de ondernemerskring buitengewoon serieus. De heer Smit (BurgerBelangen Nu) geeft aan geen boekhoudkundige trucs, niet rommelen met nieuwe waarderingsgrondslagen. Een reëel beeld geven van de financiële situatie van de gemeente, het liefst met terugwerkende kracht. Ga aan de slag gaan met bezuinigingen en houdt rekening met een slechter scenario. Slim faciliteren zonder beslag te leggen op de eigen liquiditeit. Hanteer een nullijn met betrekking tot de begroting. Creëer ruimte binnen de begroting om daarmee andere zaken te faciliteren zodat de lasten voor de burger niet verhoogd hoeven te worden. Mevrouw Kosterman (GroenLinks) heeft veel behartenswaardige aanbevelingen gehoord maar ook veel heilige huisjes. Zij roept op vooral creatieve oplossingen te zoeken. Wat het zwaarst is, moet het zwaarst wegen. De gemeente moet weggaan uit de knellende greep van projectontwikkelaars en de duurzaamheid in het oog houden. Dit vraagt om een strakke handhaving bij stedenbouwkundige plannen. Goede architecten zoeken en kavels verkopen. Houd oog voor kwaliteit en duurzaamheid bij het verkorten van procedures. De gespreksleider bedankt de aanwezigen voor hun inbreng. Het college heeft voldoende stof om over na te denken bij het opstellen van de kadernota. Hij sluit de voorbespreking. Toezeggingen: Schriftelijk antwoord op de vraag inzake schoolverlaters. Verslag voorbespreking Effecten kredietcrisis en huidige recessie, 21 april 2009 13