3 1 E V O O R TG A N G S R A P P O R TA G E Z A N D M A A S E N G R E N S M A A S 1 J ULI 3 1 D E C E M B E R 2016 1
2
Inhoud 1. Inleiding... 6 1.1 Inleiding... 6 1.2 Leeswijzer... 6 2. Het programma in zijn omgeving... 7 3. Essentialia Zandmaas en Grensmaas... 9 3.1 Doelstellingen... 9 3.2 Maatregelenpakket... 9 3.3 Convenantpartners... 9 3.4 Historisch financieel overzicht... 9 4. Voortgang...12 4.1 Zandmaas... 12 4.2 Grensmaas... 12 4.3 Kaden... 15 5. Projectbeheersing...17 5.1 Kwaliteit... 17 5.2 Scopewijzigingen... 17 5.3 Planning... 17 5.4 Financiën... 19 5.5 Risico s... 27 5.6 Prognose eindstand... 32 Bijlage 1 Afkortingenlijst... 34 Bijlage 2 Karakterisering Zandmaas projecten... 35 Bijlage 3 Karakterisering Grensmaas projecten... 37 Bijlage 4 Kaart Tracébesluit en POL Zandmaas/Maasroute... 39 Bijlage 5 Kaart Grensmaas conform Eindplan Grensmaas... 40 Bijlage 6 Toelichting mutaties VGR 31... 41 3
Samenvatting Voortgang algemeen In het tweede half jaar van 2016 is goede voortgang geboekt. Binnen het deelprogramma Zandmaas zijn -na het realiseren van de hoogwaterdoelstelling als gevolg van de uitgevoerde rivierverruimingen- werkzaamheden verricht om de projecten naar de beheerders te kunnen overdragen en deze zo in het netwerkbeheer op te kunnen nemen. Binnen het deelprogramma Grensmaas zijn veel locaties gelijktijdig in uitvoering. De nieuwe werkhaven bij Trierveld is gereed en kan worden ingericht voor de verwerking van grind gedurende de resterende looptijd van het Grensmaasproject. Een belangrijke stap is daarmee gezet. Op de locatie Itteren is de eerste van de twee verwerkingsinstallaties grotendeels ontmanteld. Het resterende grind wordt daar nog enige tijd verwerkt met de tweede installatie. Voor de prioritaire kademaatregelen zijn de resterende projectplanprocedures (met uitzondering van de kademuur te Eijsden) in het kader van de Waterwet door de waterschappen opgestart. De nieuwe Waterwet gaat vanaf 1 januari 2017 van kracht. Voortgang Zandmaas De Zandmaasprojecten zijn gereed en worden overgedragen aan de beheerders. De zelfrealisatieprojecten te Lomm en Well-Aijen lopen nog geruime tijd door vanwege de uitbreidingen Lomm+ en Maaspark Well. Deze uitbreidingen behoren niet tot de scope van Maaswerken. Voortgang Grensmaas Het Consortium Grensmaas (CG) werkt op diverse locaties aan het Grensmaasproject. De locaties Borgharen en Aan de Maas zijn gereed. Dat geldt ook voor de oeverbescherming locatie Urmond. In Itteren zijn de werkzaamheden zover gereed dat de eerste van de twee verwerkingsinstallaties inmiddels grotendeels is ontmanteld. De opdracht voor het passeervak zuid van het Julianakanaal is aan het Consortium Grensmaas verstrekt. Op locatie Koeweide is de rivierverruiming in hoog tempo uitgevoerd en zo ver gevorderd dat daar al wordt voldaan aan de hoogwaterdoelstelling 2017. Op locatie Visserweert zijn de ontgravingswerkzaamheden ten behoeve van de rivierverruiming gestart en in uitvoering. De openbare aanbesteding van de kadebestekken is door CG opgestart. Voortgang prioritaire kademaatregelen De projectbesluiten voor de dijkringen bij Lottum (dijkring 66) en Grubbenvorst (dijkring 67) zijn genomen, het projectbesluit voor de dijkring bij Neer (dijkring 74) staat gepland in het eerste kwartaal van 2016. Ten behoeve van het oplossen van het budgettekort is besloten gebruik te maken van resterend Zandmaasbudget. Voor de prioritaire kademaatregelen Afferden, Eiland van Bergen en kern Mook heeft de voorlopige gunning plaats gevonden. Dat geldt ook voor de dijkringen bij Lottum en Grubbenvorst. Projectbeheersing Ten aanzien van de projectbeheersing van Zandmaas/Grensmaas zijn er geen bijzonderheden te melden. Financiën en risico s Het projectbudget van Zandmaas is in deze verslagperiode gewijzigd als gevolg van prijsindexering om te komen tot prijspeil 2016. Daarnaast is het projectbudget van Zandmaas gedaald al gevolg van een onttrekking van 10,5 mln ten gunste van het gebiedsontwikkelingsproject Oijen- Wanssum. De prognose eindstand is met 3,4 miljoen gedaald tot 385,7 miljoen en ligt op peildatum 31 december 2016 11,2 miljoen onder het beschikbaar budget. Het projectbudget van Grensmaas is gewijzigd als gevolg van prijsindexering om te komen tot prijspeil 2016. De prognose eindstand is 0,3 miljoen gedaald tot 142,3 miljoen en ligt op peildatum 31 december 2016 8,4 miljoen onder het beschikbaar budget. 4
5
1. Inleiding 1.1 Inleiding Deze halfjaarlijkse rapportage wordt uitgebracht in het kader van de Regeling Grote Projecten van de Tweede Kamer en betreft de periode van 1 juli tot en met 31 december 2016. De rapportage beschrijft de voortgang van de deelprogramma s Zandmaas en Grensmaas binnen het programma Maaswerken. Tevens is een financiële verantwoording opgenomen waarin vooral aandacht wordt besteed aan afwijkingen ten opzichte van de vorige periode. Tenslotte zijn de risico s van de deelprogramma s in beeld gebracht. Naast genoemde deelprogramma s maakt het deelprogramma Maasroute deel uit van Maaswerken. Dit deelprogramma is door de Tweede Kamer niet aangewezen als Groot Project en daarom niet meegenomen in deze voortgangsrapportage, uitgezonderd daar waar relevante raakvlakken zijn met Zandmaas en Grensmaas. 1.2 Leeswijzer Hoofdstuk 2 beschrijft kort de relevante ontwikkelingen in de omgeving van de deelprogramma s Zandmaas en Grensmaas. Na een beschrijving van de essentialia van de deelprogramma s in hoofdstuk 3 beschrijft hoofdstuk 4 de voortgang en de diverse raakvlakken. In hoofdstuk 5 ligt het accent op eventuele scopewijzigingen en mutaties in de planning, de financiën en de belangrijkste risico s ten opzichte van voorgaande rapportages. 6
2. Het programma in zijn omgeving Een groot programma als Maaswerken met een lange uitvoeringsduur staat constant onder invloed van zijn omgeving. Naast ruimtelijke ontwikkelingen in en nabij het Maasdal kunnen dat ook veranderingen in beleid en wet- en regelgeving zijn. Daarnaast wordt aandacht besteed aan de communicatie met de omgeving van de Maaswerken en aan Maaswerken in de media. Het afgelopen half jaar hebben de verhoging en versterking van dijken en kaden in het beheergebied van het waterschap Peel en Maasvallei aandacht gehad in de media. Het gaat om zowel dijken/kaden die onder het sluitstukkaden deel van Maaswerken als onder het hoogwaterbeschermingsprogramma HWBP worden uitgevoerd. De aanleg van deze dijken roept weerstand op bij bewoners en gemeenten in Noord-Limburg. Media Groep Limburg en Hart van Nederland besteedden er aandacht aan. Media Zandmaas Het moment dat de mijlpaal rivierverruiming Zandmaas afgerond werd gevierd, 13 juli 2016, is aangegrepen om de resultaten van het belevingsonderzoek dat onder Maasdalbewoners is gehouden te presenteren. De primeur daarvan was voor de Volkskrant en de Limburger. Er was heel veel nationale en regionale media-aandacht, ook op social media. De NOS kopte: Limburgers onderschatten risico van wonen langs de Maas. En EenVandaag maakte een mooie reportage waarin de projectmanager Zandmaas en de Deltacommissaris aan het woord kwamen. Andere media die er aandacht aan hebben besteed zijn: ANP, Radio1, BNR Nieuwsradio, Omroep Max, NRC, het Reformatorisch Dagblad, Nederlands Dagblad, de Metro en L1. Media Grensmaas De Limburger besteedde eind juli aandacht aan de fiets- en faunabrug in het buitengebied van Geul en Maas. Begin augustus krijgt het natuurontwikkelingsgebied van de Grensmaas aandacht. Het medium Free Nature schrijft over de uitbreiding van het gebied met 85 ha. In het positieve artikel wordt ook aandacht besteed aan de kuddes Galloways die in het gebied zijn. De start van de aanleg van een fietspad tussen Voulwames en de Groenstraat in Geulle a/d Maas ging eind augustus van start. Het nieuwe fietspad is een initiatief van de klankbordgroep Geulle a/d Maas. Het fietspad maakt deel uit van de fietsroutes in het kader van de Recreatievisie van de Grensmaasgemeenten. Medio september bericht Media Groep Limburg dat het veer de hele maand oktober uit de vaart gaat tussen Grevenbicht (NL) en Rotem (B). Dat in verband met het werk aan de oevers aan de Belgische waterkant van de Maas vanwege hoogwaterbeveiliging. Eind oktober bericht de Media Groep Limburg dat de hoogwaterbrug naar Visserweert in gebruik wordt genomen. Daarmee blijft Visserweert ook bij hoogwater bereikbaar. Onder de brug wordt een nevengeul voor de Maas gegraven van 1,5 km lang en 50-180 meter breed. In Trierveld komt de nieuwe werkhaven. Er is regelmatig media-aandacht voor de voorbereidingen daarvan. Het gewonnen grind en zand uit de noordelijke locaties van het Grensmaasproject wordt in deze haven verwerkt en getransporteerd. Medio november is de dijk tussen de werkhaven en het Julianakanaal doorgebroken. Zo kunnen schepen de haven bereiken. 7
Begin november is het werk in Bosscherveld gestart, zo berichtte De Limburger. Media Groep Limburg bericht medio november en medio december over de droge faunapassage onder de brug bij Elsloo over het Julianakanaal. Deze is met name bedoeld voor dassen maar ook andere kleine lopende dieren kunnen er gebruik van maken. De voorzieningen zijn door het Consortium Grensmaas aangebracht. Medio december wordt op de pagina beeg.nl bericht dat de werkweg voor het transport van het grind van Nattenhoven en Obbicht naar de verwerkingshaven in Trierveld verdiept wordt aangelegd. Dit wordt als goed nieuws gemeld. 8
3. Essentialia Zandmaas en Grensmaas 3.1 Doelstellingen Na de twee hoogwaterperioden in de Rijn en de Maas in december 1993 en januari 1995 presenteerde het kabinet in februari 1995 het Deltaplan Grote Rivieren. De Zandmaas en Grensmaas maakten deel uit van dit plan. Het Deltaplan Grote Rivieren is in 2005 opgegaan in de Wet op de Waterkering, die vervolgens is opgegaan in de Waterwet. De belangrijkste doelstelling van de deelprogramma s Zandmaas en Grensmaas is het verbeteren van de bescherming van inwoners van Limburg en Noord- Brabant tegen hoogwater in de Maas. In bijlage 2 en 3 zijn de karakteristieken van de deelprogramma s geschetst. De projecten voor hoogwaterbescherming voor de Zandmaas zijn volgens afspraak in 2015 gerealiseerd. In 2016 is de hoogwaterdoelstelling voor de Zandmaas bereikt. De projecten voor hoogwaterbescherming voor de Grensmaas dienen in 2017 te zijn gerealiseerd. De prioritaire (sluitstuk)kaden dienen uiterlijk in 2020 te zijn gerealiseerd. Voor de bevolkingscentra langs de Zandmaas diende de bescherming echter vóór 2008 te zijn bereikt. Daarom zijn de kademaatregelen in de gemeenten Roermond, Venlo, Gennep en Mook en Middelaar met voorrang uitgevoerd. Belangrijke nevendoelstellingen van de deelprogramma s Zandmaas en Grensmaas zijn natuurontwikkeling en delfstoffenwinning (zand en grind). 3.2 Maatregelenpakket Het maatregelenpakket (projecten) van Zandmaas bestaat onder meer uit het aanleggen en verhogen van kaden, het verruimen van de rivier de Maas, de aanleg van een retentiegebied en hoogwatergeulen en het creëren van gebieden waar natuurontwikkeling kan plaatsvinden. Dit wordt gecombineerd met de winning van zand. Daarnaast vindt de uitvoering van peilopzet plaats om de nadelige effecten voor de landbouw en de scheepvaart te mitigeren. Het maatregelenpakket van de Grensmaas bestaat uit het verruimen van de rivier, de aanleg van kaden, dekgrondbergingen, nevengeulen en natuurontwikkeling. Dit wordt gecombineerd met de winning van zand en grind. Daarnaast vinden projecten plaats om te voorkomen dat de grondwaterstand daalt. 3.3 Convenantpartners Bij de deelprogramma s zijn drie convenantpartners betrokken: het ministerie van Infrastructuur en Milieu (IenM), de provincie Limburg en het ministerie van Economische Zaken (EZ). Zij hebben in 1997 de Bestuursovereenkomst Maasproject getekend. Hierin zijn o.a. afspraken gemaakt over doelstellingen, samenwerking, verantwoordelijkheden en financiële aspecten. Maaswerken bereidt de verschillende projecten voor en voert deze uit. Maaswerken valt financieel en organisatorisch onder de verantwoordelijkheid van het ministerie van IenM. 3.4 Historisch financieel overzicht De financiële bijdrage van IenM aan de deelprogramma s Zandmaas en Grensmaas bedroeg op het moment van het Ontwerp Tracébesluit Zandmaas/Maasroute (OTB 1998) 358,5 miljoen. Het totale projectbudget van Zandmaas en Grensmaas sloot op dat moment op 381 miljoen, prijspeil 1998. De uitsplitsing van dit projectbudget voor Zandmaas en Grensmaas is weergegeven in tabel 1. Tabel 1 Referentiebudget voor Maaswerken ten tijde van OTB 1998 Onderdeel en bijdrage Miljoen gulden prijspeil 1998 Miljoen euro prijspeil 1998 Zandmaas Bijdrage I&M 680 308,6 Bijdrage EZ en provincie Limburg 27 12,3 Totaal 707 321 Grensmaas Bijdrage I&M 110 49,9 Bijdrage nog te verdelen over convenantpartners 23 10,4 Totaal 133 60 9
Totaal Zandmaas en Grensmaas 840 381 1 1 Het bedrag van 381 miljoen is inclusief 10 miljoen van EZ. Deze bijdrage loopt niet via de begroting van I&M maar via de begroting van EZ. Dit is in tabel 3 (projectbudget) en tabel 4 en 5 (mutatieoverzichten Zandmaas en Grensmaas) gecorrigeerd. 10
31-12-2016 Figuur 1 Stand van zaken hoogwaterbeschermingsprojecten Zandmaas en Grensmaas per 31 december 2016 2. 2 Per 30 juni 2016 is de hoogwaterdoelstelling Zandmaas bereikt. 11
4. Voortgang 4.1 Zandmaas Hoogwaterdoelstelling De hoogwaterdoelstelling door rivierverruiming is bereikt. De projecten Lateraalkanaal West, rivierverruiming en peilopzet stuwpand Sambeek, hoogwatergeul Lomm, hoogwatergeul Well Aijen zuid en hoogwatergeul Well Aijen Noord zijn gereed. Hoogwatergeul Lomm: ontwikkeling Lomm+ De bijdrage aan de hoogwaterdoelstelling voor 2015 bij Lomm is bereikt. De uitbreiding van de zandwinning in combinatie met verdere ontwikkeling van het gebied (Lomm+) loopt volgens planning van de zelfrealisator inmiddels tot eind 2024. Deze uitbreiding behoort niet tot de scope van Maaswerken. RWS blijft de contractuele verplichtingen van zelfrealisator DCM met beperkte inspanning beheersen. Hoogwatergeul Well Aijen (Noordgeul): ontwikkeling Maaspark Well De benodigde aanvullende waterstandsdaling bij Well Aijen is uitgevoerd en daarmee heeft het deelprogramma Zandmaas de hoogwaterdoelstelling bereikt. De zelfrealisator ontgraaft volgens planning tot eind 2029 verder in verband met de aanleg van Maaspark Well. Deze werkzaamheden maken geen onderdeel uit van de scope van Zandmaas. RWS blijft de contractuele verplichtingen van zelfrealisator Kampergeul met beperkte inspanning beheersen. Grondverwerving voor natuurontwikkeling Voor het realiseren van de natuurdoelstelling Zandmaas zijn 396 hectaren beschikbaar. In combinatie met en aansluitend op de noordgeul bij Well-Aijen wordt het Maaspark Well uitgevoerd. Daarmee zijn extra natuurgronden beschikbaar en wordt de natuuropgave van 427 hectaren gehaald. Deze gronden liggen buiten het oorspronkelijke plangebied van de Zandmaas. Om toch zoveel mogelijk aaneengesloten natuurgebied te realiseren binnen het oorspronkelijke plangebied wordt nog een beperkte inspanning gedaan. Het gaat dan om het onteigenen van een aantal hectares waarvoor een onteigeningstitel is verkregen, het inzetten op particulier natuurbeheer waar daartoe bereidheid is en het afwikkelen van een langlopend dossier via een gerechtelijke procedure. 4.2 Grensmaas Uitvoeringsovereenkomst met Consortium ( 11 locaties ) Werk in uitvoering In Bosscherveld is de uitvoering weer opgestart. Baggermolen de Friesland is volop bezig met de grindwinning. In Itteren nadert de afronding van de werkzaamheden. Consortium Grensmaas is gestart met de demontage van de eerste verwerkingsinstallatie ( de Rotterdam ). De installatie wordt vervolgens verscheept naar de werkhaven in Trierveld en daar weer opgebouwd. Vanaf februari 2017 dient de installatie aldaar weer operationeel te zijn. De opdracht voor de uitvoering van het zuidelijk passeervak in het Julianakanaal is aan Consortium Grensmaas verstrekt. Zij is gestart met de ontwerpwerkzaamheden. Het passeervak komt ter plaatse van de haven en dient in de loop van 2018 klaar te zijn. 12
De faunapassage bij de brug Elsloo is door het Consortium Grensmaas aanbesteed en inmiddels gereed. In Meers zijn geen bijzonderheden. De uitvoering en grindafzet verloopt via de regionale markt. De inzet is gericht op het realiseren van de hoogwaterdoelstelling in 2017. Voor de locatie Maasband heeft CG verzocht de werkzaamheden drie jaar door te schuiven. CG heeft een formele afwijking ter acceptatie ingediend. De mogelijke effecten zijn inzichtelijk gemaakt. Vanwege verwachte tijdelijke hogere stroomsnelheden heeft CG een ontwerp gemaakt om de oever aan Vlaamse zijde te versterken. Naar verwachting kan deze in 2017 worden uitgevoerd. Maaswerken heeft de afwijking geaccepteerd De versneld uitgevoerde werkzaamheden van de oeverbescherming op locatie Urmond zijn afgerond. Er zijn geen wijzigingen in Nattenhoven. De uitvoering is nog niet gestart. CG heeft aangegeven eerst Nattenhoven te willen uitvoeren en daarna Grevenbicht. Bij Nattenhoven wordt een kleidepot ingericht ten behoeve van de uit te voeren kades. Vlaanderen/NV De Scheepvaart heeft ingestemd met het herontwerp van de locatie Grevenbicht. Het definitief ontwerp is door Maaswerken geaccepteerd. CG heeft aangegeven de uitvoeringsvolgorde van Grevenbicht en Nattenhoven om te willen draaien; eerst Nattenhoven uitvoeren en vervolgens - achteruit werkend- Grevenbicht uitvoeren. Het verzoek tot afwijking is door CG ingediend maar nog niet geaccepteerd. De werkzaamheden op de locaties Koeweide/Trierveld en Visserweert verlopen in hoog tempo. De werkhaven in Trierveld heeft inmiddels een directe verbinding met het Julianakanaal en is daarmee toegankelijk voor de scheepvaart: een belangrijke logistieke schakel voor het Grensmaasproject is gereed. In Koeweide verlopen de ontgravingswerkzaamheden in hoog tempo. Het ontgraven materiaal wordt in depot gezet. In de afgelopen periode zijn grote vorderingen gemaakt, waardoor de bijdrage aan het behalen van de doelstelling bereikt is. Bij de locatie Visserweert is de hoogwaterbrug tussen Illikhoven en Visserweert gereed en voor het verkeer opengesteld. De ontgravingswerkzaamheden t.b.v. de rivierverruiming Visserweert zijn gestart en in volle gang. Het ontgraven materiaal wordt in depot gezet, gericht op het realiseren van de hoogwaterdoelstelling eind 2017. 13
Demontage van de Rotterdam te Itteren Baggermolen de Friesland te Bosscherveld Monitoring In 2012 is tussen de Staat en het Consortium Grensmaas de Nadere Overeenkomst gesloten. Hierin staan de afspraken over de afwikkeling van verplichtingen van het Rijk tegenover het Consortium Grensmaas. Daarnaast is toen de mogelijkheid gecreëerd van het zo nodig verstrekken van een lening 14
door het ministerie van IenM aan het Consortium Grensmaas. Met deze afspraken is de realisatie van de hoogwaterveiligheidsdoelstelling Grensmaas vooralsnog veilig gesteld. Om de noodzaak van een beroep op de leenfaciliteit te kunnen beoordelen is afgesproken dat de financiële ontwikkelingen van de werkzaamheden van het Consortium Grensmaas door een onafhankelijke partij worden gemonitord. In september is daarover de negende monitoringsrapportage opgeleverd. In lijn met de voorgaande monitoringrapportages wordt daarin gemeld dat - hoewel de afzetvolumes van het Consortium Grensmaas achterblijven - vooralsnog geen beroep op de leningfaciliteit wordt verwacht. In de rapportage is aangegeven dat - indien de afzetvolumes langdurig achterblijven bij de verwachtingen - een beroep op de leningfaciliteit op termijn niet is uit te sluiten. Tevens bestaat dan het risico dat de grindwinning niet binnen de contractuele termijn (eind 2023) kan worden afgerond. Natuurontwikkeling Het realiseren van de natuurdoelstelling Grensmaas is gericht op het verwerven van 1208 ha grond, inclusief de locaties Roosteren (137 ha) en Proefproject Meers (35 ha). De einddatum hiervoor is bepaald op 31 december 2018. Dit half jaar is via Consortium Grensmaas ca. 30 ha grond beschikbaar gekomen voor het project Grensmaas. Consortium Grensmaas Consortium spant zich in resterend nog 105 ha aan te kopen. Vlaamse Boertienlocaties Vlaanderen en Nederland voeren samen de aanvullende Boertienmaatregelen (Boertien-plus) uit. De uitvoering van het project Booien-Veurzen is op 1 maart 2016 gestart en verloopt voorspoedig conform planning. De uitvoering van het project Geistingen staat gepland in 2017. Tijdige uitvoering van de bijdrage aan de hoogwaterdoelstelling (gereed eind 2017) blijft daardoor haalbaar. 4.3 Kaden Prioritaire kademaatregelen Op 1 januari 2017 gaat de nieuwe normering voor waterveiligheid voor de primaire keringen in werking (Waterwet). Het uitgangspunt is dat de nieuwe normering geen invloed heeft op projecten waarvan de projectplanprocedure is gestart vóór 1 januari 2017. De waterschappen Roer en Overmaas (WRO) en Peel en Maasvallei (WPM) hebben daarom, met uitzondering van cluster F gedeelte Eijsden, alle nog resterende projectbesluiten in het kader van de Waterwet in 2016 genomen. Op 1 januari 2017 fuseren de waterschappen Roer en Overmaas en Peel en Maasvallei tot het nieuwe waterschap Limburg. Voor de prioritaire kademaatregelen van Waterschap Roer en Overmaas bij Ohé en Laak (cluster A), Grevenbicht en Roosteren (cluster B) is de uitvoering gestart. Voor de dijkverbeteringswerkzaamheden in Meers en Maasband (cluster C) is sprake van grote overlap met de werkzaamheden die Consortium Grensmaas aan deze dijkringen dient uit te voeren. WRO en Consortium Grensmaas hebben daarom gezamenlijk een samenwerkingsovereenkomst vastgesteld waarmee de voorbereiding en uitvoering van de dijkwerkzaamheden bij het Consortium Grensmaas wordt ondergebracht. De start van de uitvoering staat gepland voorjaar 2017. Voor de dijkverbeteringswerkzaamheden in Urmond (cluster F) is de projectplanprocedure gestart. Voor de werkzaamheden in Eijsden is WRO in overleg met de gemeente in verband met een historische kademuur. Het ontwerpen van een versterking op basis van het Ontwerpkader Maaskaden betekent dat ingrijpende en kostbare maatregelen genomen moeten worden. Om te voorkomen dat die in het licht van de nieuwe normering niet juist, ontoereikend of niet effectief zijn, wordt begin 2017 voor de kademuur Eijsden een veiligheidsanalyse uitgevoerd, op basis van de dan geldende voorschriften. Vervolgens wordt nagegaan op welke wijze de kademuur dient te worden versterkt. De prioritaire kademaatregelen van Waterschap Peel en Maasvallei bij Afferden, Eiland van Bergen en kern Mook (werkpakket 1) zijn voorlopig gegund. De projectbesluiten voor de dijkringen bij Lottum (dijkring 66) en Grubbenvorst (dijkring 67) zijn genomen. Daartoe is resterend 15
budget van Zandmaas via een addendum op de Bestuursovereenkomst aan het taakstellend budget toegevoegd. Het projectbesluit voor de dijkring bij Neer (dijkring 74) staat gepland in het eerste kwartaal 2017. Ook hiervoor wordt via een addendum op de Bestuursovereenkomst resterend budget van Zandmaas aan het taakstellend budget toegevoegd.. De einddatum van 2020 wordt nog steeds ruim gehaald. 16
5. Projectbeheersing 5.1 Kwaliteit Projectbeheersing/audits Bij Zandmaas/Grensmaas heeft er een audit plaatsgevonden op het proces van het nemen van projectbesluiten. De resultaten hiervan worden verwacht in het eerste kwartaal van 2017. 5.2 Scopewijzigingen In deze rapportageperiode hebben geen scopewijzigingen plaatsgevonden. 5.3 Planning Tabel 2 toont de masterplanning op peildatum 31 december 2016. In de verslagperiode hebben geen wijzigingen in de projectplanning plaatsgevonden. Alle projecten van de Zandmaas hebben hun geplande hoogwaterdoelstelling in 2015 bereikt. De extra waterstandsdaling bij Well Aijen (restopgave) is in Well Aijen Noord gerealiseerd door werkzaamheden aan de geul eerder uit te voeren (in 2016). Bij de Grensmaas is de eerstvolgende mijlpaal het behalen van de hoogwaterdoelstelling eind 2017. 17
Tabel 2 Overzicht masterplanning (peildatum 31 december 2016) 18
5.4 Financiën Projectbudget De financiële verantwoording van de deelprogramma s Zandmaas en Grensmaas is apart inzichtelijk gemaakt. Tabel 3 geeft met als referentie het projectbudget ten tijde van het Ontwerp Tracébesluit Zandmaas/Maasroute - het totaal aan mutaties weer. De mutatieoverzichten zijn weergegeven in tabel 4 en 5. Tabel 3 Projectbudget (Bedragen in miljoen euro, inclusief B.T.W.) OTB/POL Wijzigingen pp 98 Incl. prijsindexering Vorige perioden Deze periode Project budget I&M begroting pp 16 Nog bij te dragen EZ Zandmaas 311 96,2 -/-10,3 396,9 8,4 3 Grensmaas 60 90,4 0,2 150,7 4 0,2 5 Totaal 371 186,6 -/-10,1 547,6 8,6 De projectbudgetten van Zandmaas en Grensmaas zijn deze verslagperiode gewijzigd als gevolg van prijsindexering om te komen tot prijspeil 2016. Daarnaast is het projectbudget van Zandmaas gedaald al gevolg van een onttrekking van 10,5 mln ten gunste van het gebiedsontwikkelingsproject Oijen- Wanssum. Dit zat in de scope opdracht (geen scopewijziging) en hiermee is voldaan aan de scope. Mutatieoverzichten Tabel 4 en 5 geven inzicht in de specificaties van alle mutaties, uitgesplitst in scopewijzigingen, meeen tegenvallers en technische mutaties. De bedragen van de mutaties zijn met behulp van de IBOIindex 6 teruggerekend naar de bedragen op prijspeil 1998. 3 Tevens neemt het ministerie van EZ, na bijstelling bij brief van 5 maart 2013 aan Tweede Kamer (kamerstuk II 18106, nr. 216) binnen Zandmaas pakket I de aankoop van 117 ha natuurgronden voor haar rekening. De kosten hiervan worden direct verantwoord op de begroting van EZ. In het kader van de herijking ecologische hoofdstructuur Rijkswateren/Rivieren (Maaswerken en NURG) en de decentralisatie Natuur zijn hierover afspraken gemaakt. 4 Betreft afronding van 0,1 miljoen euro. 5 Tevens draagt het ministerie van EZ via de reguliere subsidiering van natuurbeheerders circa 30 miljoen bij aan natuurontwikkeling (728 ha). Deze bijdrage loopt via de begroting van het ministerie van EZ. In het kader van de herijking ecologische hoofdstructuur Rijkswateren/Rivieren (Maaswerken en NURG) en de decentralisatie Natuur zijn hierover afspraken gemaakt. IenM neemt van EZ 53,5 ha gronden over en EZ levert aan IenM nog een netto bijdrage van 0,2 miljoen. IBOI-index is de index voor de Bruto Overheidsinvesteringen. Deze is als volgt: 98-99 was 1,4%, 99-00 was 2,5%, 00-01 was 4,5%, 01-02 was 3%, 02-03 was 2,75%, 03-04 was 1,23%, 04-05 was 6 0,39%, 05-06 was 0,66%, 06-07 was 0,44%, 07-08 was 1,5%, 08-09 was 2,14%, 09-10 was 0,84% en 10-11 was 1,41%, 11-12 was 1,89%, 12-13 was 1,66%, 13-14 was 1,21%, 14-15 was 0,384%, 15-16 was 0.191%, 19
Tabel 4 Mutatieoverzicht Zandmaas (Bedragen in miljoen euro, inclusief BTW) I&M Budget Zandmaas Bedrag prijspeil 1998 Bedrag bericht aan TK Prijspeil Bedrag bericht aan TK Bron Nummer VGR (DGR 7 ) ZM en GM TB en POL Zandmaas 311,0 311,0 1998 12 e DGR Scopewijzigingen Kaden bevolkingscentra 34,1 35,4 2000 12 e DGR Hoogwatergeul Ooijen -/-13,6 -/-14,1 2000 13e DGR/1 e VGR Nevengeul Belfeld 0 0,0 Bereiken 100% hoogwaterbescherming 11,4 13,6 2003 4 e VGR Herstel Rijkelse Bemden 11,1 13,0 2005 8 e VGR Verhoging Risico algemeen 33,0 38,5 2005 8 e VGR Vermindering aankoop natuurgronden (14 ha) -/-0,1 -/-0,1 2006 10 e VGR Uitbreiding scope Sluitstukkaden (ophoging budget) Uitbreiding scope Sluitstukkaden (verhoging opvangen binnen budget) Uitbreiding scope Retentiebekken Lateraal Kanaal West Uitbreiding scope Retentiebekken Lateraal Kanaal West (verhoging opvangen binnen budget) Saldo scopewijzigingen 75,9 86,3 Technische Mutaties 12,5 15,0 2008 14 e VGR -/-12,5 -/-15,0 2008 14 e VGR 1,9 2,4 2012 22 e VGR -/-1,9 -/-2,4 2012 22 e VGR Toevoeging Budget Risicoreserve 44,5 46,3 2000 13 e DGR/1 e VGR Desaldering inkomsten proefproject 1 7,7 7,7 1998 6 e DGR Desaldering overige inkomsten t/m 2001 8,2 9,0 2001 13 e DGR/1 e VGR Desaldering overige inkomsten 2002 0,3 0,3 2003 15 e DGR/3 e VGR Desaldering overige inkomsten 2003 1,2 1,4 2003 5 e VGR Desaldering overige inkomsten 2004 1,2 1,5 2004 7 e VGR Desaldering overige inkomsten 2005 0,1 0,1 2005 9 e VGR Desaldering overige inkomsten 2006 1,6 1,9 2006 10 e VGR Desaldering overige inkomsten 2007 3,4 4,0 2007 13 e VGR Desaldering overige inkomsten 2008 0,2 0,2 2008 15 e VGR Desaldering overige inkomsten 2009 0,2 0,2 2009 17 e VGR Desaldering overige inkomsten 2010 0,1 0,1 2010 19 e VGR Desaldering overige inkomsten 2012 1,1 1,7 2013 24 e VGR Desaldering overige inkomsten 2013 0,2 0,3 2014 26 e VGR Grondaankopen ministerie EL&I -/-2,4 -/-2,5 2000 13 e DGR/1 e VGR Peilopzet 5,2 5,5 2000 13 e DGR/1 e VGR Taakstelling aanbestedingsmeevaller -/-8,2 -/-9,6 2004 6 e VGR Taakstelling aanbestedingsmeevaller -/-10,1 -/-12,0 2005 8 e VGR Technische mutatie (leenfaciliteit) 0,1 0,1 2007 12 e VGR Overboeking naar Grensmaas vanuit Zandmaas -/-4,3 -/-5,3 2009 17 e VGR Technische mutatie (ontvangsten) -/-0,5 -/-0,5 2009 17 e VGR Overboeking naar provincie Limburg voor gebiedsgerichte ontwikkeling Overboeking naar RWS dienst Limburg voor natuurcompensatie in stuwpand Lith -/-12,1 -/-15,0 2010 19 e VGR -/-0,2 -/-0,3 2010 19 e VGR 7 Deltaplan Grote Rivieren 20
I&M Budget Zandmaas Bedrag prijspeil 1998 Bedrag bericht aan TK Prijspeil Bedrag bericht aan TK Bron Nummer VGR (DGR 7 ) ZM en GM Wijziging bekostigingssystematiek -/-100,6 -/- 125,7 2011 20 e VGR Overboeking naar provincie Limburg project Oijen-Wanssum Saldo technische mutaties -/-72,1 -/-101,1 -/-8,0 -/-10,5 2010 31 e VGR Mee- en tegenvallers Herijking raming op basis van Tracébesluit 20,9 21,8 2000 13 e DGR/1 e VGR Afrondingsverschillen 0,5 0,5 2005 9 e VGR Administratieve correctie -/- 0,1 -/- 0,1 2006 11 e VGR Overname van verplichting van het ministerie van Economische Zaken voor de aankoop van gronden voor de natuurscope Zandmaas. Overname van verplichting van het ministerie van Economische Zaken voor de aankoop van gronden voor de natuurscope Zandmaas (verhoging opvangen binnen budget). Saldo mee- en tegenvallers 21,3 22,2 Totaal beschikbare budget prijspeil 1998 337,1 Loon- en prijsbijstelling 2,6 3,3 2012 23 e VGR -/- 2,6 -/- 3,3 2012 23 e VGR Loon- en prijsbijstelling 1998 t/m 2001 22,5 2001 12 e DGR Loon- en prijsbijstelling 2002 11,0 2002 14 e DGR/2 e VGR Loon- en prijsbijstelling 2003 9,6 2003 5 e VGR Loon- en prijsbijstelling 2004 4,1 2004 7 e VGR Loon- en prijsbijstelling 2005 1,5 2005 9 e VGR Loon- en prijsbijstelling 2006 2,1 2006 10 e VGR Loon- en prijsbijstelling 2007 2,0 2007 12 e VGR Loon- en prijsbijstelling 2008 7,4 2008 14 e VGR Loon- en prijsbijstelling 2009 6,2 2009 16 e VGR Loon- en prijsbijstelling 2010 1,8 2010 18 e VGR Loon- en prijsbijstelling 2011 2,0 2011 21 e VGR Loon- en prijsbijstelling 2012 3,1 2012 23 e VGR Loon- en prijsbijstelling 2013 2,8 2013 24 e VGR Loon- en prijsbijstelling 2014 1,8 2014 26 e VGR Loon- en prijsbijstelling 2015 0,5 2015 29 e VGR Loon- en prijsbijstelling 2016 0,2 2016 31 e VGR Saldo loon- en prijsbijstelling 78,5 8 Totaal beschikbare budget 396,9 8 I.v.m. afrondingen 21
Tabel 5 Mutatieoverzicht Grensmaas (Bedragen in miljoen euro, inclusief BTW) I&M Budget Grensmaas Bedrag prijspeil 1998 Bedrag bericht aan TK Prijspeil Bedrag bericht aan TK Bron Nummer VGR of DGR ZM en GM Ontwerp Streekplan Grensmaas 60,0 60,0 1998 12 e DGR Scopewijzigingen Roosteren 0 0 2002 14 e DGR/2 e VGR Mutaties door onderhandelingsresultaat 6,8 8,0 2005 8 e /9 e VGR Mutaties door afspraken met Vlaanderen 16,1 19,0 2005 8 e /9 e VGR Overige scope aanpassingen 12,7 15,0 2005 8 e /9 e VGR Toevoeging risicoreserve Grensmaas 10,6 12,6 2005 8 e /9 e VGR Betalingsverplichting nadere overeenkomst CG 27,2 34,2 2011 22 e VGR Saldo scopewijzigingen 73,4 88,8 Technische Mutaties Desaldering overige inkomsten 2003 1,1 1,3 2003 5 e VGR Desaldering overige inkomsten 2004 0,3 0,3 2004 7 e VGR Desaldering overige inkomsten 2005 2,1 2,5 2005 9 e VGR Desaldering overige inkomsten 2006 0,1 0,1 2006 11 e VGR Desaldering overige inkomsten 2007 0,6 0,7 2007 13 e VGR Desaldering overige inkomsten 2008 0,3 0,4 2008 15 e VGR Desaldering overige inkomsten 2012 0,5 0,6 2013 24 e VGR Technische mutatie (leenfaciliteit) 0,3 0,4 2007 12 e VGR Overboeking naar Grensmaas vanuit Zandmaas 4,3 5,3 2009 17 e VGR Technische mutatie (ontvangsten) 0,2 0,2 2009 17 e VGR Wijziging bekostigingssystematiek -/-60,3 -/-75,4 2011 20 e VGR Leningsfaciliteit CG 31,8 40,0 2011 22 e VGR Technische mutatie 0,1 0,1 2016 31 e VGR Saldo technische mutaties -/-18,7 -/-23,7 Mee- en tegenvallers Herijking n.a.v. het Eindplan Grensmaas 5,4 6,0 2002 15 e DGR/3 e VGR Herijking ramingen n.a.v. POL Grensmaas 1,4 1,4 2005 8 e /9 e VGR Saldo mee- en tegenvallers 6,8 7,4 Totaal beschikbare budget prijspeil 1998 121,6 Loon- en prijsbijstelling Loon- en prijsbijstelling 1998 t/m 2001 3,6 2001 12 e DGR Loon- en prijsbijstelling 2002 0,8 2002 14 e DGR/2 e VGR Loon- en prijsbijstelling 2003 0,5 2003 5 e VGR Loon- en prijsbijstelling 2004/2005 2,5 2005 9 e VGR Loon- en prijsbijstelling 2006 2,3 2006 10 e VGR Loon- en prijsbijstelling 2007 1,6 2007 12 e VGR Loon- en prijsbijstelling 2008 1,2 2008 14 e VGR Loon- en prijsbijstelling 2009 1,4 2009 16 e VGR Loon- en prijsbestelling 2010 0,3 2010 18 e VGR Loon- en prijsbijstelling 2011 0,3 2011 21 e VGR Loon- en prijsbijstelling 2012 0,7 2012 23 e VGR Loon- en prijsbijstelling 2013 1,4 2013 24 e VGR Loon- en prijsbijstelling 2014 0,9 2014 26 e VGR Loon- en prijsbijstelling 2015 0,3 2015 29 e VGR Loon- en prijsbijstelling 2016 0,1 2016 31 e VGR 22
Totaal loon- en prijsbijstelling 18,0 9 Totaal beschikbare budget 150,7 9 Betreft afronding 23
Uitgaven, ontvangsten, aangegane verplichtingen en geplande kasstromen Onderstaande tabellen tonen de uitgaven, ontvangsten, aangegane verplichtingen en toekomstige kasstromen. Tabel 6 Uitgaven (Bedragen in miljoen euro, inclusief BTW) VGR 29 t/m 31-12-2015 VGR 30 1-1-2016 t/m 30-06-2016 VGR 31 01-07-2016 t/m 31-12-2016 Totaal gerealiseerd t/m 31-12-2016 Zandmaas 293,3 2,9 10,5 306,7 Grensmaas 70,5 0,6 1,3 72,4 Uitgaven artikel 65.01 363,8 3,5 11,8 379,1 Tabel 7 Ontvangsten (Bedragen in miljoen euro, inclusief BTW) VGR 29 t/m 31-12-2015 VGR 30 1-1-2016 t/m 30-06-2016 VGR 31 01-07-2016 t/m 31-12-2016 Totaal gerealiseerd t/m 31-12-2016 Zandmaas 27,5 0,0 0,0 27,5 Grensmaas 6,9 0,1 0,0 7,0 Totaal 34,4 0,1 0,0 34,5 Tabel 8 Aangegane verplichtingen (Bedragen in miljoen euro, inclusief BTW) VGR 29 t/m 31-12-2015 VGR 30 1-1-2016 t/m 30-06-2016 VGR 31 01-07-2016 t/m 31-12-2016 Totaal gerealiseerd t/m 31-12-2016 Zandmaas 329,8 27,4 13,6 370,8 Grensmaas 73,7 2,0 1,0 76,7 Verplichtingen artikel 65.01 403,5 29,4 16,3 449,2 Tabel 9 Kasritme (Bedragen in miljoen euro, inclusief BTW) t/m 2015 2016 2017 2018 2019 2019 e.v. Totaal Zandmaas I&M 293,3 13,4 26,3 5,0 35,0 23,9 396,9 Nog bij te dragen EZ 8,4 10 Grensmaas I&M 70,6 1,9 3,2 3,0 3,0 69,0 150,7 Nog bij te dragen EZ 0,2 11 Totaal I&M 547,6 In tabel 9 zijn de kasritmes voor Zandmaas en Grensmaas voor de periode vanaf 2016 opgenomen. Deze reeksen worden regelmatig geactualiseerd op basis van de voortgang van de projecten. Aangezien de daaruit voortvloeiende begrotingsmutaties pas in de eerstvolgende Wijzigingswet op de 10 Tevens neemt het ministerie van EZ, na bijstelling bij brief van 5 maart 2013 aan Tweede Kamer (kamerstuk II 18106, nr. 216) binnen Zandmaas pakket I de aankoop van 117 ha natuurgronden voor haar rekening. De kosten hiervan worden direct verantwoord op de begroting van EZ. In het kader van de herijking ecologische hoofdstructuur Rijkswateren/Rivieren (Maaswerken en NURG) en de decentralisatie Natuur zijn hierover afspraken gemaakt. 11 Tevens draagt het ministerie van EZ via de reguliere subsidiering van natuurbeheerders circa 30 miljoen bij aan natuurontwikkeling (728 ha). Deze bijdrage loopt via de begroting van het ministerie van EZ. In het kader van de herijking ecologische hoofdstructuur Rijkswateren/Rivieren (Maaswerken en NURG) en de decentralisatie Natuur zijn hierover afspraken gemaakt. IenM neemt van EZ 53,5 ha gronden over en EZ levert aan IenM nog een netto bijdrage van 0,2 miljoen. 24
begroting kunnen worden doorgevoerd, kan de geactualiseerde kasreeks afwijken van de meerjarige beschikbare bedragen in het Deltafonds. 25
Uitputting post onvoorzien In het projectbudget is een budget voor onvoorziene uitgaven opgenomen. Dit budget is opgebouwd uit een onderdeel Onvoorzien en een onderdeel Risico algemeen dat tot en met VGR 9 Risicoreserve werd genoemd. Een overzicht van de mutaties Risico algemeen is opgenomen in bijlage 6. Het beschikbaar budget Onvoorzien van Zandmaas bedroeg initieel 76,1 miljoen. In deze verslagperiode hebben geen mutaties plaatsgevonden. Per 31 december 2016 bedraagt het beschikbaar budget Onvoorzien 19,5 miljoen. Het beschikbaar budget Onvoorzien van Grensmaas per 31 december 2016 is ongewijzigd en bedraagt 5,0 miljoen. Het budget Risico algemeen bedroeg voor Zandmaas initieel 88,1 miljoen (stand 1-1-2005). Er is 53,0 miljoen van deze post overgeheveld naar het maatregelbudget, waardoor 35,1 miljoen resteert. Het budget Risico algemeen voor Grensmaas bedroeg initieel 12,6 miljoen. Er is nog geen geld overgeheveld naar het maatregelbudget. Tabel 10 Apparaatbudget per 31 december 2016, bedragen in mln. Totaal VGR 30 Wijziging verslagperiode Totaal einde verslagperiode Totaal VGR31 Apparaatbudget 170,3 170,3 RWS art. 05.01 Apparaatbudget 41,2 41,2 41,2 RWS art. 05.01 Totaal Apparaatsbudget 211,5 41,2 211,5 Tabel 11 Apparaatskosten per 31 december 2016 bedragen in mln. Totaal VGR 29 VGR 30 VGR 31 Totaal uitgaven t/m 31-12-2015 01-01-2016 t/m 30-06-2016 01-07-2016 t/m 31-12-2016 t/m 31-12-2016 Apparaatskosten 170,3 170,3 RWS art. 05.01 Apparaatskosten 13,9 1,9 1,8 17,6 RWS art. 05.01 Totaal Apparaatskosten 184,2 1,9 1,8 187,9 Tabel 12 Verplichtingen apparaat per 31 december 2016, bedragen in mln. Apparaatverplichtingen RWS art. 05.01 Apparaatverplichtingen RWS art. 05.01 Totaal Apparaatverplichtingen Totaal VGR 29 VGR 30 VGR 31 Totaal uitgaven t/m 31-12-2015 01-01-2016 t/m 30-06-2016 01-07-2016 t/m 31-12-2016 t/m 31-12-2016 170,3 170,3 13,9 1,9 1,8 17,6 184,2 1,9 1,8 187,9 26
5.5 Risico s In tabel 13 is de impact van de risico s -uitgedrukt in tijd en geld- zichtbaar gemaakt. De financiële risico s zijn voor Zandmaas en Grensmaas afgezet tegen het beschikbaar budget voor Risico algemeen. De planningsrisico s beschrijven de mogelijke vertraging op de masterplanning. Tabel 13 Impact risico s Zandmaas en Grensmaas Impact risico s in tijd en geld (Bedragen in miljoen euro, inclusief BTW) ZM GELD GM GELD ZM TIJD GM TIJD VGR 30 VGR 31 VGR 30 VGR 31 VGR 30 VGR 31 VGR 30 VGR 31 Marktsituatie zand en grind Uitvoering hoogwatergeulen Prioritaire kademaatregelen Tegenvallers Consortium Grensmaas Grondverwerving natuurgronden Uitstel oplevering CG mijlpalen 2017, 2018 en 2024 Permanent rivierkundige maatregelen n.t.b. n.t.b. n.t.b. n.t.b. 0-6 mnd 0-6 mnd 0-6 mnd 0-6 mnd 0,1-0,2 0,1-0,2 - - 0-6 mnd 0-6 mnd - - 0-0,1 0-0,1 - - n.t.b n.t.b n.t.b n.t.b - - n.t.b. n.t.b. - - n.t.b. n.t.b. - - c.v.* c.v.* 0-24 mnd - 0-24 mnd 0-24 mnd - - c.v.* c.v.* - - n.t.b. n.t.b. - - 2,4-6,5 2,4-6,5 - - - - Aanbestedingsrisico s - - 0,4-1,5 0,1 0,2 - - - - Diversen - 0-0,1 2,1 5,9 2,1-5,9 - - variërend per risico variërend per risico Risico-profiel 0,1-0,3 0,1-0,4 4,9-13,9* 4,6-12,6* 0-24 mnd 0-6 mnd 0-24 mnd 0-24 mnd Verwachtingswaarde risico s 0,2 0,3 9,0 * 8,3 * 12 mnd 3 mnd 12 mnd 12 mnd Beschikbaar budget 35,1 35,1 12,6 12,6 Risico algemeen * CV = commercieel vertrouwelijke informatie Toelichting risicoprofiel Algemeen In tabel 13 staan de gevolgen van risico s voor de beheer aspecten tijd en geld. In deze toelichting wordt nader ingegaan op de risico s, waarbij ook een verwachting wordt gegeven voor het komend halfjaar hoe het risico zich ontwikkelt ( trend ). Daarbij wordt niet alleen naar tijd en geld gekeken, maar naar alle beheers aspecten (kwaliteit, organisatie, imago, informatie, veiligheid, milieu, tijd en geld). Hierdoor kan het beeld uit tabel 13 afwijken van de uitgesproken verwachting voor het komend half jaar. 27
In deze voortgangsrapportage is zowel bij Zandmaas als Grensmaas sprake van een nagenoeg onveranderd risicoprofiel (lichte financiële wijzigingen als gevolg administratieve bijstellingen). Bij de Grensmaas is het aanbestedingsrisico gedaald door het succesvol aanbesteden van Passeervak Zuid aan CG. Bij de Zandmaas zijn de meeste uitvoeringsmaatregelen afgerond. Soms is er nog sprake van een naijlend risico [restpunten / garantiestellingen etc.]. Deze resterende maatregelspecifieke risico s zijn overgeheveld naar de algemene risico s van het project, waardoor deze in omvang licht gestegen is [diversen van 0 naar 0,1 M euro]. Het risico m.b.t. de uitvoering van de hoogwatergeulen is onveranderd. De voortgang in de voorbereiding/uitvoering van de prioritaire kademaatregelen blijft onveranderd achter bij de planning. De risico s als gevolg van de marktsituatie zand en grind en de grondverwerving van natuurgronden zijn onveranderd. Bij de Grensmaas zijn de risico s als gevolg van de marktsituatie van zand en grind, de verwerving van natuurgronden, het halen van de afgesproken mijlpalen, de benodigde permanente rivierkundige maatregelen en de aanbestedingsrisico s onveranderd. Marktsituatie zand en grind Geld: n.t.b. Tijd: 0-6 maanden Trend: onveranderd Voor de Grensmaas [Consortium Grensmaas] geldt dat de ontwikkelingen op de zand- en grindmarkt onveranderd slecht blijven. De bouwmarkt trekt nog onvoldoende aan om een positieve uitwerking te hebben op de afzetmogelijkheden voor zand en grind, zodat door CG nog steeds gewerkt wordt met aanzienlijk lagere inschattingen voor de afzet en daarmee de inkomsten. Dit beeld wordt ook in de meest recente monitoringsrapportage van KPMG bevestigd. Nog steeds wordt niet verwacht dat de geboden leenfaciliteit door CG zal moeten worden benut. Volledig uitsluiten is gelet op de marktsituatie nog steeds niet aan de orde. Het Consortium Grensmaas heeft een detailplanning gepresenteerd, waarin gedetailleerd onderbouwd wordt op welke wijze CG verwacht te waarborgen dat de hoogwaterdoelstelling eind 2017 zal zijn behaald. Hierbij wordt indien nodig gebruik gemaakt van een aantal concrete beheersmaatregelen in de vorm van het vormen van depots en het aanleggen van extra tijdelijke kades. In Itteren vorderen de ontgravingwerkzaamheden gestaag. De werkzaamheden op locaties Bosscherveld, Urmond en Koeweide zijn gestart. Ook bij Zandmaas staat de afzet van delfstoffen onder druk, maar de uitvoerende partijen zijn tot nu toe in staat gebleken de gestelde productieplanningen te halen. De hoogwatertaakstelling, met betrekking tot de zomerbedverdieping, is inmiddels gehaald. Kampergeul en DCM gaan verder met de uitvoering van de hoogwatergeulen conform de geldende projectplanningen. Uitvoering hoogwatergeulen Geld: 0,1-0,3 M Tijd: n.v.t. Trend: onveranderd Medio juni 2016 is de nog resterende opgave voor de hoogwaterdoelstelling Zandmaas gehaald door de verdere afgraving van de dekgrond en zandwinning bij de Noordgeul Well Aijen. Dit project wordt verder door zelfrealisator Kampergeul afgemaakt conform de geldende projectplanning voor de realisatie van het Maaspark Well. Voor de Hoogwatergeul Lomm loopt de uitbreiding van de zandwinning in combinatie met verdere ontwikkeling van het gebied (Lomm+) volgens planning van de zelfrealisator tot eind 2022. Deze uitbreiding behoort niet tot de scope van Maaswerken. De Hoogwatergeul Lomm dient nog te worden 28
afgewerkt en opgeleverd. De voortgang is sinds het bereiken van de hoogwaterdoelstelling in 2015 beperkt. Per saldo is het risicoprofiel van de hoogwatergeulprojecten onveranderd. Prioritaire kademaatregelen Geld: 0-0,1 M Tijd: n.t.b Trend: onveranderd Dit risico houdt verband met het tijdig realiseren van de prioritaire kaden. De werkzaamheden aan de kademaatregelen en de planstudies voor enkele clusters hebben vertraging opgelopen maar de planning voorziet nog wel in een tijdige afronding voor 31-12-202o. Op 1 januari 2017 gaat de nieuwe normering voor waterveiligheid voor de primaire keringen in werking [Waterwet]. Het uitgangspunt is dat de nieuwe normering geen invloed heeft op projecten waarvan de projectplanprocedure is gestart vóór 1 januari 2017. De waterschappen Roer en Overmaas [WRO] en Peel en Maasvallei [WPM] hebben daarom, met uitzondering van cluster F gedeelte Eijsden, alle nog resterende projectbesluiten in het kader van de Waterwet in 2016 genomen. Op 1 januari 2017 fuseren de waterschappen Roer en Overmaas en Peel en Maasvallei tot het nieuwe waterschap Limburg. Het waterschap Roer en Overmaas heeft met het Consortium Grensmaas overeenstemming bereikt over de uitvoering van dijkwerkzaamheden die aan elkaar grenzen. De uitwerking en formele vastlegging van de in april 2016 gemaakte afspraken is inmiddels geschied. Deze zijn ook door RWS geaccordeerd. CG en WRO passen bij de dijkaanleg nu dezelfde methode toe en werken samen aan het tijdig uitvoeren van de dijken voor eind 2017. Met RWS is overleg gevoerd over de meerkosten, die daardoor voor CG ontstaan. Deze komen voor rekening van RWS op basis van de bestaande UOvK. Bij eventuele vertraging worden beheersmaatregelen genomen zodat de hoogwaterdoelstelling wordt gegarandeerd. Waterschap Peel en Maasvallei heeft gemeld dat de geraamde kosten voor de dijkringen van werkpakket 1 (Mook, Afferden en Eiland van Bergen) en 2 (Lottum, Grubbenvorst en Neer) beduidend hoger zijn dan het beschikbare budget. Inmiddels is door het ministerie I&M besloten en per brief vastgelegd, dat het tekort in het budget voor prioritaire kaden bij WPM zal worden aangevuld vanuit het resterend budget van het Zandmaasproject. Met het nemen van de projectbesluiten voor de dijkringen bij Lottum en Grubbenvorst op 5 december 2016, is voor deze maatregelen een aanvullend budget van 7,5 miljoen beschikbaar gesteld. Het taakstellend budget voor WPM is via een addendum op de geldende bestuursovereenkomst met dit bedrag opgehoogd. Verwacht wordt dat in totaal een bedrag van 17 miljoen euro vanuit het Zandmaasbudget aanvullend aan het WPM-budget voor prioritaire kaden beschikbaar zal worden gesteld. De totale planning sluit nog steeds, met een ruime buffer van 1,5 jaar, op de einddatum van 2020. Per saldo is het risico onveranderd. Tegenvallers Consortium Grensmaas (CG) Geld: n.t.b. Tijd: n.t.b. Trend: onveranderd Op basis van de Uitvoeringsovereenkomst heeft het Consortium Grensmaas het recht om tegenvallers in de uitvoering (notificaties) voor te leggen voor nader overleg met de convenantpartners. Met het tekenen van de Nadere Overeenkomst is een aantal hieruit voortkomende verplichtingen voor de Staat 29
afgehandeld en zijn afspraken gemaakt over de door het Consortium Grensmaas gewenste optimalisaties. Deze optimalisaties [o.a. Urmond, visvijver Itteren] in uitvoering of reeds gerealiseerd. Per saldo is het risico onveranderd. Grondverwerving natuurgronden Geld: c.v. Tijd: 0-24 maanden Trend: onveranderd Voor het realiseren van de natuurdoelstelling Zandmaas zijn 396 hectaren beschikbaar. In combinatie met en aansluitend op de noordgeul bij Well-Aijen wordt het Maaspark Well uitgevoerd. Volgens een recente opgave van de zelfrealisator lopen de werkzaamheden van het Maaspark Well tot 2029. Ten aanzien van het borgen van de bereikte natuurdoelstelling zijn met de zelfrealisator afspraken gemaakt, die in een addendum op de geldende overeenkomst worden vastgelegd. Daarmee zijn extra natuurgronden beschikbaar en wordt de natuuropgave van 427 hectaren gehaald. Deze gronden liggen buiten het oorspronkelijke plangebied van de Zandmaas. Om toch zoveel mogelijk aaneengesloten natuurgebied te realiseren binnen het oorspronkelijke plangebied wordt nog een beperkte inspanning gedaan. Het gaat dan om het onteigenen van een aantal hectares waarvoor een onteigeningstitel is verkregen, het inzetten op particulier natuurbeheer waar daartoe bereidheid is en het afwikkelen van een langlopend dossier via een gerechtelijke procedure. Het realiseren van de natuurdoelstelling Grensmaas is gericht op het verwerven van 1208 ha grond. De einddatum hiervoor is bepaald op 31 december 2018. De overall grondpositie vergraven en onvergraven gronden is in het tweede halfjaar van 2016 met 2,6% verbeterd. Consortium spant zich in resterend nog 105 ha aan te kopen. Uitstel oplevering CG van mijlpalen 2017, 2018 en 2024. Geld: c.v. Tijd: n.t.b. Trend: onveranderd Met het tekenen van de Nadere Overeenkomst en de Leningovereenkomst door het Consortium Grensmaas is de hoogwaterdoelstelling voor Grensmaas en de voortgang van het Grensmaasproject veiliggesteld. Middels de door Maaswerken uitgevoerde systeem- en procestoetsen op de door CG gehanteerde planning wordt de inzet van CG gecontroleerd om deze belangrijke doelstellingen te halen. Ook in het tweede halfjaar van 2016 is door CG een gedetailleerde presentatie van haar plannings- en beheers instrumentarium gegeven, met het doel om RWS en detail op de hoogte te brengen van de uitvoeringsplanning en het in te zetten instrumen-tarium om deze planning optimaal te beheersen. Door de inzet van het instrumentarium van flexibele winning met interne depotvorming is CG in staat om het proces van de voor de hoogwaterdoelstelling elementaire rivierverruiming zeer nauwkeurig te beheersen. Dit, in combinatie met eventuele extra kadeaanleg, garandeert de tijdige realisatie van de hoogwaterdoel-stelling. RWS zal een maal per 6 maanden op dezelfde gedetailleerde wijze over de voortgang van de werkzaamheden worden geïnformeerd. Het proces om de natuurdoelstelling in 2018 te behalen verloopt conform planning, maar de realisatie wordt met het verstrijken van de tijd steeds lastiger, omdat de juridische instrumenten ontbreken om gronden anders dan minnelijk te verwerven. Per saldo is de trend voor dit risico onveranderd. 30
Permanent rivierkundige maatregelen Geld: 2,4 6,5 miljoen Tijd: n.v.t. Trend: onveranderd De permanent rivierkundige werken bestaan sinds 2013 uit een aantal aandacht locaties, waar de ontwikkelingen in de stabiliteit van de bodem en de oever door de Nederlandse en Vlaamse rivierbeheerders intensief worden gevolgd. In recent onderzoek is vastgesteld dat op meerdere plaatsen verhoogde stroomsnelheden voorkomen. Hierdoor zijn mogelijk additionele rivierkundige werken (vooral steenbestortingen) nodig om ongewenste erosie tegen te gaan. In het tweede halfjaar 2016 is in dit kader de erosie van de grindrug bij Meers hersteld. Bij de voortschrijdende realisatie van het Grensmaasproject ontstaat gaandeweg meer inzicht in de noodzaak voor het uitvoeren van eventuele rivierkundige maatregelen. Vooralsnog is de trend van dit risico onveranderd. Aanbestedingsrisico s Geld: 0,1 0,2 miljoen Tijd: n.v.t. Trend: dalend Het risico dat over de overeenkomst met het Consortium Grensmaas alsnog door derden of door de NMa een procedure wordt aangespannen is gedaald. In geval de rechter de bezwaarmakers in het gelijk zou stellen, kunnen de kosten fors oplopen. De kans hierop wordt echter als zijnde laag geschat. Het risico is beheerst door een goede afstemming met de Europese Commissie en de zorgvuldige afwikkeling van de diverse aanbestedingen. Door het Consortium Grensmaas wordt op een gedegen manier gewerkt aan de operationele uitvoering van de met de Europese Commissie gemaakte afspraken over het openbaar aanbesteden van een deel van de benodigde werken ter uitvoering van het Grensmaasplan. Met het verstrijken van de tijd vermindert de kans van optreden van het risico steeds meer, indien alle partijen zich houden aan de gemaakte afspraken. De aanbesteding van passeervak Zuid aan CG, noodzakelijk vanwege de beheersing van het technische interfacerisico tussen de verwijdering van het verwerkingsbekken Itteren en het ter plaatse aanleggen van het passeervak, is succesvol [zonder bezwaren van derden] verlopen. In de huidige verslagperiode is het risico gedaald. Diversen Geld: 2,1 5,9 miljoen Tijd: variërend per risico Trend: onveranderd De risicocategorie diversen betreft voor het merendeel risico s, die een kleine kans van optreden hebben, maar -indien dat onverhoopt het geval is- leiden tot aanzienlijke gevolgen voor tijd en/of geld. Het betreft vooral: Mogelijke meerkosten in verband met eventuele planschade die door de overheid uitgekeerd moet worden en niet door de overheid op het Consortium Grensmaas verhaald kunnen worden. Hierbij gaat het voornamelijk om planschade op basis van de Wet ruimtelijke ordening. o Actueel: twee kleine lopende dossiers bij Grensmaas, waarbij nog geen schade of nadeelcompensatie is toegewezen. Mogelijke extra kosten voor de verlegging van kabels en leidingen indien de Nadeelcompensatieregeling verleggen kabels en leidingen in en buiten 31