Initiatiefvoorstel Van licht naar donker, reguleren van lichtemissie bij stallen en bewaken van donkerte in natuurgebieden Wietse Martens 20 juni 2014 (Foto gemeente Tytsjerksteradiel)
Inleiding De nacht wordt in Fryslân steeds minder donker. Bijvoorbeeld door vakantiehuisjes of woonboten in natuurgebieden. Maar ook door verlichte, open stallen op het platteland. Een groeiende groep melkveehouders maakt tijdens de donkere maanden gebruik van krachtige kunstverlichting. Vaak in combinatie met een open stal. Overdag hebben de koeien dan maximaal zonlicht; s avonds en s nachts krijgen zij kunstmatige lichtsuppletie, wat zou leiden tot een hogere melkproductie. Bewoners in verschillende dorpen ten zuiden van de stad uitten onlangs, bij de aanvraag voor uitbreiding van de Dairy Campus, hun zorg hierover. Zij willen garanties dat de nieuwe stallen geen lichtoverlast veroorzaken. Ook dieren hebben last van overmatig nachtelijk licht. Het kan hun natuurlijk gedrag verstoren. Leeuwarden is sinds de fusie met Boarnsterhim Noord, begin dit jaar, een gemeente met veel platteland en natuur, zoals de Alde Feanen. In de nabije toekomst, na het samengaan met Leeuwarderadeel en een deel van Littenseradiel, zal Leeuwarden nog meer landelijk gebied kennen. De PvdA vindt het vanzelfsprekend dat onze gemeente zich inspant voor een belangrijke kernwaarde van dat platteland: donkerte.
Doel De PvdA Leeuwarden wil dat alle mensen in onze gemeente prettig kunnen wonen. Daarom vragen we altijd veel aandacht voor bestrijding van overlast in de wijken. Overmatige en onnodige lichtvervuiling speelt met name op het platteland. Mens en ook dier ondervinden hier de nadelen van. De PvdA wil daarom waar mogelijk onnodige verlichting voorkomen en bestrijden. Dat is niet alleen beter voor de inwoners van onze gemeente, het bespaart de veroorzakers hoge energielasten. We hebben hierover eerder dit jaar, na kritische geluiden uit een aantal dorpen, reeds schriftelijke vragen gesteld aan het College van B&W in verband met uitbreidingsplannen van de Dairy Campus. Nieuwe lichtvervuiling in de landbouw ligt echter in het verschiet. Door afschaffing van het melkquotum in 2015 en de verwachte groei van de melkproductie zullen er naar alle waarschijnlijkheid meer aanvragen voor omgevingsvergunningen voor nieuwe stallen komen. De PvdA wil voorkomen dat dit leidt tot overmatige lichtvervuiling.
Oplossing In Fryslân hebben verschillende overheden al aandacht gevraagd voor bovengeschetst probleem. Ook de provincie Fryslân wil de kernwaarde donkerte voor mens en dier behouden. Zij heeft hierover geschreven in het streekplan, het milieubeleidsplan en stelt in de Verordening Romte Fryslân 1 kaders om het behoud van de ruimtelijke kwaliteit te borgen. De provincie Fryslân bereidt bovendien momenteel een beleidsvoorstel voor met daarin de volgende tekst: stimuleren dat de gemeenten in Fryslân, in navolging van het goede voorbeeld van Tytsjerksteradiel, lichtbeleid gaan vaststellen. Tytsjerksteradiel 2 is namelijk zeer actief met het tegengaan van lichtvervuiling van stallen. Deze gemeente is in overleg getreden met boeren en de standsorganisatie, wat tot een bevredigende oplossing voor alle partijen heeft geleid 3. Zo is een door alle partijen geaccepteerd beleid ontwikkeld, dat technisch- inhoudelijk door de NSVV (Nederlandse Stichting voor Verlichtingskunde) is getoetst. Aan de basis ligt de verplichting voor een professioneel lichtplan, opgesteld door een lichtdeskundige. De PvdA heeft overleg gevoerd met LTO Noord (de heer J. Galema) en LTO Mid- Fryslân (de heer P. Kalsbeek). Daaruit is gebleken dat het lichtbeleid van Tytsjerksteradiel, dat is gericht op het halen van doelen in combinatie met het toepassen van de nieuwste technieken / armaturen, in grote lijnen voldoet. De LTO is wel van mening dat het nog op enkele punten verbetering behoeft. Sinds de introductie van het lichtbeleid in Tytsjerksteradiel zijn de ontwikkelingen van verlichting en armaturen in een stroomversnelling geraakt. LTO Noord heeft in de laatste twee jaar lichtmetingen en onderzoeken uitgevoerd en laten uitvoeren door landelijke lichtspecialisten, in opdracht van de provincies Fryslân en Groningen. Daarbij waren ook de beide provinciale milieufederaties betrokken. LTO Noord begrijpt dat een gemeentelijke verordening de boer en omgeving meer zekerheid kan bieden. Leeuwarden kan dus prima een eigen en toekomstgericht beleid voeren en daarbij gebruik maken van de ervaringen in Tytsjerksteradiel 4. Leeuwarden zal daarmee vooruit lopen op beleid dat de provincie momenteel voorbereidt en waarin zij gemeenten stimuleert om beleid te ontwikkelen voor vermindering van lichthinder door melkveestallen. In heel Fryslân zijn ongeveer driehonderd stallen, die voor sanering in aanmerking komen. 5 Leeuwarden kan bij nieuwbouw in de gemeente via de vergunningverlening eisen stellen aan 1 Verordening Romte Fryslân 2 gesprek met de heer Tobias Knol beleidsambtenaar en projectleider gemeente Tytsjerksteradiel 3 Bijlage 1 Brochure: Donker en licht in evenwicht (gemeente Tytsjerksteradiel) Logische vragen lichtbeleid (gemeente Tytsjerksteradiel) 4 Plan van Aanpak Lichthinder open stallen (gemeente Tytsjerksteradiel) 5 Bijlage 2 voorstel PS-besluit m.b.t. lichthinder in agrarische bedrijven
de verlichting. Het is zeer aan te bevelen om LTO Noord en LTO Mid- Fryslân hierbij te betrekken. Voor het terugdringen van lichtvervuiling door recreatievoorzieningen in natuurgebieden, Natura2000 gebieden als de Alde Feanen, kan een voorlichtings- en bewustmakingsproject worden ingericht dat vervolgens ook wordt onderhouden. Daardoor en door handhaving kan het probleem verlies van donkerte beheersbaar worden gemaakt. Op basis van wetgeving (Natuurbeschermingswet 1998; artikel 1) kan al worden ingegrepen als er bij recreatievoorzieningen, vakantiehuisjes, woonboten e.d. sprake is van bovenmatige lichtuitstoot. Vergoeding terugdringen lichthinder bij bestaande stallen Het is goed dat de gemeente Leeuwarden een onderzoek doet naar alle mogelijkheden die kunnen bijdragen aan het tegengaan van lichthinder en daarin gebruik maakt van bestaande of nieuw te ontwikkelen voorzieningen. Bijvoorbeeld van de provincie Fryslân, die voorstelt (voorstel PS- besluit m.b.t. lichthinder in agrarische bedrijven 6 ) om de komende jaren een bedrag van 400.000 aan subsidie beschikbaar te stellen. Voor 2015-2016 zal dit vooralsnog een bedrag van ca. 100.000 betreffen. Dit voorstel wordt naar verwachting najaar 2014 in de provinciale staten behandeld. Het subsidievoorstel geeft een bijdrage van 40 procent in de te maken kosten om lichtuitstoot bij bestaande stallen te verminderen. Wellicht kan een project (of meerdere projecten) in de gemeente Leeuwarden aanspraak maken op deze voorziening. 6 Bijlage 2 voorstel PS-besluit m.b.t. lichthinder in agrarische bedrijven
Voorstel De PvdA vraagt het college om beleid en een plan van aanpak te ontwikkelen om onnodige lichtuitstoot in het buitengebied tegen te gaan. Daarbij kan het model van de gemeente Tytsjerksteradiel als uitgangspunt dienen. Of het meer recente Convenant lichthinder en de bijbehorende Technische bijlage lichthinder melkveestallen van LTO Noord Fryslân en LTO Noord Groningen, Friese Milieufederatie en Natuur en Milieufederatie Groningen. Wij verzoeken het college om LTO Noord, LTO Mid- Fryslân en de NSVV hierbij te betrekken. De gemeente Tytsjerksteradiel heeft al enkele korte NSVV- beleidsregels in haar beleid opgenomen. Zie daarvoor de beleidsnotitie (blz. 45) 7. Voor de financiering van te maken ambtelijke kosten zou een beroep kunnen worden gedaan op het programma Milieu, energie en water. Het onderwerp heeft immers energiebesparing (meer licht in de stallen tegen minder energiegebruik) en het optimaal houden van de leefomgeving in zich. Het voorstel spitst zich dus toe op lichtvervuiling van stallen. In een later stadium zullen wij ook aandacht vragen voor het donker houden van Natura2000 gebieden, zoals het Nationaalpark De Alde Feanen, en andere natuurgebieden in de gemeente Leeuwarden. 7 Beleidsnotitie lichthinder open stallen (gemeente Tytsjerksteradiel)
De raad van de gemeente Leeuwarden, Gelezen het initiatiefvoorstel Van licht naar donker, reguleren van lichtemissie en bewaken van donkerte op het platteland, 20 juni 2014. Besluit: 1. Het college op te dragen om beleid en een plan van aanpak te ontwikkelen dat tegemoet komt aan bovenvermelde kaders, tot het beheersen van lichtemissie van open stallen en recht te doen aan de kernwaarde donkerte in het buitengebied. 2. Dat het beleid moet zijn gericht op het optimaliseren van stalverlichting met een minimum aan lichtemissie naar de buitenwereld. 3. Dat het beleid voor de gemeente Leeuwarden waar mogelijk en nuttig optimaal gebruik maakt van de door de gemeente Tytsjerksteradiel reeds opgedane ervaring en de daaruit voortgekomen beleidsnotitie en het Convenant lichthinder en de bijbehorende Technische bijlage lichthinder melkveestallen van LTO Noord Fryslân en LTO Noord Groningen, Friese Milieufederatie en Natuur en Milieufederatie Groningen. 4. Dat bij het te ontwikkelen beleid LTO Noord en LTO Mid- Fryslân als vertegenwoordigers van de agrariërs worden betrokken. 5. Dat elke nieuw te bouwen open stal een professioneel lichtplan dient te hebben dat is ontworpen door een lichtdeskundige. Dit wordt in de omgevingsvergunning opgenomen. 6. Dat het college onderzoekt welke bestaande financiële regelingen nodig zijn dan wel hiervoor bestaan. 7. Dat eigenaren van bestaande open stallen met bovenmatige lichtuitstraling actief zullen worden benaderd en zullen worden verzocht om mee te werken om te voldoen aan het nieuwe beleid. Dit zal kunnen middels een projectmatige aanpak met gedeeltelijke financiële provinciale ondersteuning. 8. Dat het beleid zodanig wordt ingericht dat de kernwaarde donkerte in natuurgebieden, zoals b.v. de Alde Feanen zo effectief mogelijk wordt bevorderd. Voorzitter: Griffier: Bijlage: 1. Brochure Donker en licht in evenwicht van de gemeente Tytsjerksteradiel Met dank aan de heer Tobias Knol, beleidsambtenaar bij de gemeente Tytsjerksteradiel.